Nieuwsbrief BOSATEX bodemsanering textielreiniging Maart 2015

Transcriptie

1 Maart 2015 Nieuwsbrief BOSATEX bodemsanering textielreiniging

2 Bosatex: een hele zorg minder! Voorjaar 2015 veel saneringen In het voorjaar van 2015 staat het daadwerkelijk uitvoeren van een aantal grote saneringen centraal. De uitvoering vergt zorgvuldigheid om onnodig hoge kosten te voorkomen. Inmiddels zijn er 126 locaties in behandeling. Naar verwachting is in september 2015 globaal 75% van de locaties gesaneerd, dan wel is de sanering voorbereid. Het vooruitzicht is dat het restant in de 2 jaar nadien wordt uitgevoerd. Dit ondanks het feit dat in praktijk blijkt dat de ontwikkelde expertise en werkprotocollen menigmaal danig op de proef worden gesteld. Immers, geen enkele bodemverontreiniging is hetzelfde voor wat betreft mate van verontreiniging, bodemgesteldheid, infrastructurele omgeving en eventueel aanwezige humane-, ecologische- en/of verspreidingsrisico s. Afronden intake aangemelde locaties De overheid wil bereiken dat verontreinigde bedrijventerreinen op afzienbare termijn worden gesaneerd. Daarmee kunnen hoge kosten zijn gemoeid die door de meeste stomerijen niet kunnen worden opgebracht. De noodzaak tot bodemsanering hangt daardoor al jarenlang als een zwaard van Damocles boven de branche, die in het verleden onbedoeld verontreinigingen heeft veroorzaakt door het weglekken van oplosmiddelen in de bodem. In december 2014 zijn alle locaties waarmee nog geen deelnemersovereenkomst is getekend uitgeschreven voor de Bosatex-regeling, tenzij nader overleg ten opzichte van een ander standpunt leidde. Aan de bevoegde overheden is verzocht een officieel standpunt in te nemen over deze uitschrijving, opdat de sanering van een locatie eventueel kan worden overgedragen aan de bevoegde overheid of aan Bodemcentrum. Vooral het voorbereiden en uitvoeren van saneringen staat voor dit jaar op de planning. Stand van zaken In grote lijnen verloopt de uitvoering tot op heden vooruitlopend op de planning. Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling over de afgelopen jaren weer Aantal aanmeldingen Contracten ondertekend Contracten uitstaand Intakefase gesloten Restbak 22 Afmeldingen

3 Organisatie Bosatex Nu Bosatex enige tijd doende is met de uitvoering van de regeling kan worden geconcludeerd dat totale behandeling van locaties arbeidsintensiever is dan vooraf kon worden ingeschat. Dit komt vanwege de complexiteit van de verontreiniging, humane risico s en soms spelen bezorgde omwonenden ook een rol. Om haar deelnemers nog beter van dienst te kunnen zijn en de behandeling van de verschillende locaties nog soepeler te laten verlopen, heeft Bosatex er voor gekozen haar organisatie daar op aan te passen. Dit houdt in dat er extra mankracht wordt ingezet, zowel intern bij Bosatex als extern in het veld. Er is een slagvaardige organisatie ingericht, die er op ingesteld is alle ruim 110 locaties in de komende 2 jaar tegelijk te gaan behandelen. Daarbij zijn thans 7 bureaumedewerkers en 10 procesmanagers, die samen de operationele werkzaamheden per locatie coördineren. Organigram Stichting Bosatex Financiële administratie Procescoördinatoren Projectleider Uitvoering Procesmanagers Procesmanagers Bodemcentrum Bestuur Bosatex Bureaudirecteur Uitvoerende partijen Jurist Projectleider Voorbereiding Opdractnemers Bestuur Tom Goutier (voorzitter) Michael Hetem (penningmeester) Ton Holtkamp Han van Kuijk Harry Vermeulen Peter Wennekes (ambtelijk secretaris) Bureaudirecteur Peter Wennekes Financiële administratie Mathijs Gremmen Jurist Nicole Jansen Procescoördinatoren Annette Kraaijeveld / Anouk Naus Projectleider uitvoering Niels van Ras Projectleider werkvoorbereiding Bert Baan Procesmanagers Vincent Breij Theo Bussink Frank Heijnens Mart Jansen Ted de Jong Diek Roessingh Joep van der Wee 3 3

4 Ernst/geen spoed, wat houdt dat in? "Ben ik dan wel echt van mijn probleem af?: Bij veel locaties is een bodemverontreiniging geclassificeerd als Ernst/Geen spoed. In de praktijk blijkt deze term voor verwarring te kunnen zorgen. Daarom zullen we hierover een korte toelichting geven. Wat houdt de term in, en wat betekent dat concreet? Op elke locatie van een (voormalige) stomerij wordt een bodemonderzoek uitgevoerd. Daaruit kan in enkele gevallen geconcludeerd worden dat er geen verontreiniging aanwezig is. Dan is zowel de grond als het grondwater schoon. In een aantal gevallen wordt wel PER in grond of grondwater gevonden, maar wordt de saneringsgrens niet overschreden. In de vakterm heet dat de interventiewaarde. Dan wordt de locatie geclassificeerd als Niet ernstig. In veel gevallen wordt de interventiewaarde wel overschreden en moet er gesaneerd worden. De uiterste datum waarop deze sanering moet worden uitgevoerd wordt bepaald door het risico die de verontreiniging met zich meebrengt. Als dat risico groot is, is er sprake van een sanering die met spoed moet worden uitgevoerd. Deze spoedlocaties zijn inmiddels allemaal in beeld, en deze worden allemaal, in overleg met het bevoegd gezag, in 2015 of 2016 gesaneerd. Dan blijven er nog veel locaties over, waar wel een geval van ernstige verontreiniging aanwezig is (er moet wel een keer gesaneerd worden), maar waarbij de overheid niet op voorhand een datum verplicht stelt, omdat er geen direct gevaar voor de omgeving of op verspreiding is. Die gevallen zijn geclassificeerd als Ernst/Geen Spoed. in overleg met de deelnemer aan de Bosatex-regeling over het moment van saneren en in welke vorm dat gaat gebeuren. Wachten we op een natuurlijk moment (bedrijfsbeëindiging, vernieuwing van de zaak, verkoop etc.), pakken we het direct aan, om verspreiding van de verontreiniging te voorkomen of hebben we nog geen idee? Hierin spelen zoveel factoren een rol, dat we bij deze locaties allemaal individueel en op maat gesneden afspraken maken. Voor een deel van deze gevallen betekent dit een sanering vóór 1 april 2017, voor anderen zal dit betekenen dat Bosatex, dan wel een nieuwe ontzorg organisatie, de zorg voor de sanering op zich neemt. Al met al is dit een hele klus, waarbij we op een zorgvuldige manier de belangen voor zowel het milieu en de omgeving als voor de deelnemer en gebruiker van de locatie zo optimaal mogelijk willen dienen. De afspraken die we daarover maken worden vastgelegd in een E/GS-notitie en die wordt zowel naar de deelnemer als naar het bevoegd gezag gestuurd. In de loop van tweede helft 2015 worden alle ernst/ geen spoed locaties benaderd voor deze individuele afhandeling. Met vragen over de ernst/geen spoed locaties, of met ideeën over de eigen locatie, kun je contact opnemen met het secretariaat van de Stichting Bosatex. E/GS notitie Van al deze Ernst/Geen Spoed-locaties wordt een E/GS notitie gemaakt. Hierin wordt vastgelegd wat de omvang van de verontreiniging is, wat het risico op verspreiding is, welke afspraken gemaakt zijn met het bevoegd gezag en wat de sanering op termijn gaat kosten. In deze kostenraming worden ook de kosten voor monitoring en onderzoek meegenomen, zodat voldoende budget beschikbaar is om de kosten te dekken. We treden dan 4 4

5 Visie: De schop in de grond in Elst Het heeft wat langer geduurd dan oorspronkelijk gepland, maar in het najaar van 2014 is de sanering aan de Dorpsstraat te Elst gestart. Een project met lange doorlooptijd. Had dat niet sneller gekund? Om dit toe te lichten moeten we achter de schermen van het proces gaan kijken. De locatie in Elst is een pilot van Bosatex. Zoals bij elke grootschalige operatie worden meestal enkele locaties als testcase gebruikt om de aanpak en werkwijze te kunnen toetsen. Het voordeel is dat deze locaties als eerste worden aangepakt, maar het nadeel is dat de doorlooptijd, door alle leermomenten, groter zal zijn. Zo ook bij de locatie in Elst. Een extra moeilijke factor is dat het ook een buitengewoon complexe verontreiniging is (maar daarom juist goed geschikt als pilot, omdat je dan ook alle problemen kunt tegenkomen). Hieronder de belangrijkste punten genoemd waardoor een langere doorlooptijd nodig was om tot saneren te komen: de onderzoeksmethode van Bosatex (met de focus op de bronzone) is afwijkend van de landelijke standaard aanpak (waardoor meer afstemming nodig is geweest); door de complexe verontreinigingssituatie moet er in verschillende fasen worden onderzocht, zodat rekening kan worden gehouden met de gevonden resultaten van de voorgaande fase. Dit is onvermijdelijk in bodemland, maar wel het meest kosteneffectief; om mogelijk aanwezige risico s vast te stellen zijn aanvullende bodemlucht- en binnenluchtmetingen, drinkwatermetingen en waterputmetingen uitgevoerd; een balans vinden in doelmatig saneren: niet alles moet maagdelijk schoon worden, zolang er maar geen risico s aanwezig zijn en men er veilig kan wonen en werken (een restverontreiniging in het diepe grondwater is dan geen probleem); afstemmen omwonenden: er wordt letterlijk in de achtertuinen van mensen in de buurt gesaneerd. Dit kan alleen maar met instemming van deze omwonenden. Hierover moeten duidelijke afspraken worden gemaakt en goed in contracten worden vastgelegd. Dit moet zorgvuldig gebeuren en kost tijd; De tijd die nodig is geweest was onvermijdelijk, maar het heeft ons veel opgeleverd. Door gezamenlijk de schouders eronder te zetten, zijn we tot oplossingen gekomen die ook voor andere Bosatex-locaties gebruikt kunnen worden (soort van blauwdruk). Dit zal uiteindelijk resulteren in een snellere afhandeling van de overige Bosatex-locaties. De sanering in Elst is dankzij de robuuste aanpak van Bosatex voortvarend. De eerste fase: de sloop van de opstallen en ontgraving van verontreinigde grond, is afgerond en de tuinen kunnen weer worden aangelegd. De komende paar jaar wordt de resterende verontreiniging in grond en grondwater verder gesaneerd en dan kan het dossier Elst worden gesloten. 5 5

6 Praktijkvoorbeeld Elst (gld) Praktijkvoorbeeld Sanering Locatie Elst Aard bedrijf: Textiel / chemische wasserij (Bosatex) Locatie: Dorpsstraat 17-21, Elst Bevoegd gezag: Provincie Gelderland Aanleiding sanering Aan de Dorpsstraat in Elst was in het verleden een stomerij gevestigd. In het bedrijfsproces van de wasserij werd gebruik gemaakt van VOCl. Deze stoffen zijn in de bodem terecht gekomen en hebben hier een geval van ernstige bodemverontreiniging in grond en grondwater veroorzaakt, wat spoedeisend is wegens voorspelde onaanvaardbare risico s voor de mens en van verspreiding. Aard verontreiniging VOCl (met name PER maar ook afbraakproducten) in grond en grondwater. De concentraties VOCl in de bovengrond overschreden ruimschoots de interventiewaarden, in grondwater was tot μg/l PER (puur product), µg/l TRI, µg/l cis-1,2-dichlooretheen en µg/l vinylchloride aanwezig. Binnen de contour van de VOCl verontreiniging was tevens een sterke verontreiniging aanwezig met vluchtige minerale olie. Op de locatie waren drie bronzones te onderscheiden, met een gezamenlijke omvang van ongeveer m 3. De omvang van de interventiewaarde contour grondwater bedraagt ongeveer m 3. Saneringswijze Sloop van de voormalige bedrijfsgebouwen en ontgraving van de grondverontreiniging met als doelstelling de achtergrondwaarde voor VOCl voor de bovenste 1,5 meter. Ter plaatse van de bronzones werd de ontgraving doorgezet tot minimaal 3 m-mv, onder bemaling. De biologische afbraak in de diepere lagen van de bronzones werd gestimuleerd door injecties van substraat (protamylasse, een restproduct van de aardappelzetmeelindustrie) tot ongeveer 10 m-mv. Na de actieve saneringsfase wordt de voortgang van het afbraakproces en het bereiken van een stabiele eindsituatie gevolgd middels monitoring. Omvang In totaal is ton sterk verontreinigde grond ontgraven en afgevoerd voor verwerking. De ontgravingsput is aangevuld met schone grond. Voorafgaand aan de aanvulling is op de putbodem een deken van substraat aangebracht. De afbraak in het diepere pakket is gestimuleerd door Aanbrengen substraat op Putbodem 6 6

7 de injectie van substraat middels 60 injecties op het traject van 3 tot 10 m-mv, in een raster van 3x3 meter. In totaal is kg substraat gedoseerd. Bijzonderheden Omdat de saneringslocatie is gelegen in het centrum van Elst en ontsloten wordt door een toegangsweg op het perceel van het naastgelegen hotel/restaurant, werden met de gemeente en het hotel/restaurant afspraken gemaakt over onder andere werktijden, tijdelijk gebruik van parkeerplaatsen, de aan- en afvoerroute en begeleiding daarvan. De verontreiniging bevond zich deels op aangrenzende percelen, in de achtertuinen van diverse woningen. Hier is ook ontgraven, om de achtergrondwaarde voor VOCl in de bovenste 1,5 meter te kunnen behalen. De werkzaamheden werden in nauw overleg met de eigenaren van deze percelen uitgevoerd, waarbij per perceel afspraken werden gemaakt voor de herstelwerkzaamheden en/of vergoedingen voor te verwijderen tuinhuisjes, bestratingen etc. De actieve saneringsfase (grondsanering, injecties) is eind 2014 afgerond. De doelstellingen voor de ontgraving van de grond zijn gehaald. De afbraak en het verspreidingsgedrag van de restverontreiniging wordt nog enkele jaren door periodieke metingen gecontroleerd, teneinde een stabiele eindsituatie aan te tonen. Sloop bedrijfspanden 7 7

8 Praktijkvoorbeeld Apeldoorn (gld) Aard bedrijf: Textielreiging (Bosatex) Locatie: Koninginnelaan 105, Apeldoorn Bevoegd gezag: Provincie Gelderland Aanleiding sanering Als gevolg van de bedrijfsactiviteiten van de chemische wasserij zijn in het verleden chemische reinigingsmiddelen in de bodem terecht gekomen. De gehalten in de bodem zijn dermate hoog dat er een risico op verspreiding aanwezig is. Het betreft een spoedeisend geval van bodemverontreiniging; sanering is noodzakelijk. Aard verontreiniging VOCl (met name PER) in grond en grondwater. Maximale concentratie PER in grond 26 mg/kg ds, in grondwater tot μg/l (residueel product aanwezig). Saneringswijze Op de locatie van de wasserij zijn filters geplaatst voor persluchtinjectie en bodemluchtextractie. Vanuit een saneringsunit wordt via de persluchtinjectiefilters lucht geïnjecteerd in de bodem. De verontreiniging verdampt in de perslucht en lift met de geïnjecteerde lucht mee naar de grondwaterspiegel. De verontreinigde lucht wordt vervolgens ondiep afgezogen met de bodemluchtextractiefilters en gezuiverd in de saneringsunit. Als de hoogste concentraties zijn afgenomen, wordt in een vervolgfase de biologische afbraak van de resterende verontreiniging gestimuleerd door middel van het injecteren van een koolstofbron. 8 8

9 Omvang 93 m 3 grond en m 3 grondwater. Bijzonderheden De werkruimte en de beschikbare ruimte voor het plaatse van de saneringsunit is op deze locatie zeer beperkt. De werkzaamheden zijn daarom in nauw overleg met de eigenaar van de wasserij uitgevoerd. De zuiveringsunit is over het pand gehesen en geplaatst in de achtertuin zodat de overlast voor de wasserij en de omgeving minimaal is. Gedurende de sanering wordt de zuiveringsunit op afstand door de saneringsaannemer bediend. Hierdoor wordt de sanering nauwkeurig gevolgd en kan bij eventuele storingen snel ingegrepen worden. Plaatsen filters Saneringsunit 9 9

10 Praktijkvoorbeeld Leidschedam (ZH) Sanering Locatie Leidschendam Aard bedrijf: Textielreiniging (Bosatex) Locatie: Prins Frederiklaan 167, Leidschendam Bevoegd gezag: Provincie Zuid-Holland, omgevingsdienst Haaglanden Aanleiding sanering In het verleden heeft deze wasserij gewerkt met het chemische reinigingsmiddel PER. De wasserij gebruikt tegenwoordig andere oplosmiddelen. In het verleden is door een niet opgemerkte lekkage van de bedrijfsriolering een verontreiniging ontstaan. Deze verontreiniging heeft zich over een groot oppervlak verspreid, waarschijnlijk mede door een bronnering in de directe omgeving. Er is sprake van een spoedeisend geval van bodemverontreiniging wegens verspreidingsrisico s. Sanering was noodzakelijk. Aard verontreiniging Uit de resultaten van de bodemonderzoeken bleek dat de grondverontreiniging relatief gering van omvang was en zich beperkt tot de directe omgeving van een ondergrondse buffertank die onderdeel uitmaakte van de bedrijfsriolering. Het grondwater was sterk verontreinigd met PER (maximaal µg/l), als ook de afbraakproducten cis-dce en VC (maximaal respectievelijk µg/l en µg/l)

11 Saneringswijze De buffertank en rioolaansluiting werden vervangen en de direct omliggende verontreinigde grond werd verwijderd. Vervolgens is een systeem geplaatst in het gebied met de hoogste concentraties om de verontreiniging te mobiliseren door middel van verwarming en vervolgens gericht te onttrekken. Heet vrijkomende grondwater werd na zuivering geloosd. Door deze verwarming werd tevens een versnelde biologische afbraak gerealiseerd. In het overige deel van de verontreinigingsvlek werd een grondwateronttrekking geplaatst om het grondwater, wat met name de mobiele afbraakproducten cis-dce en VC bevat, op te pompen en te zuiveren. De aanwezige warmte in het onttrekkingswater werd benut voor de verwarming van de zone direct rondom de buffertank en rioolaansluiting. Hiervoor werd gebruik gemaakt van een warmtepomp. Omvang De omvang van de sterke grondwaterverontreiniging bedroeg ongeveer m 3. De actieve sanering omvatte ongeveer driekwart van de totale grondwaterverontreiniging. Bijzonderheden In de verontreinigingscontour is door gemeente een nieuw aan te leggen watergang gepland. Deze watergang werd tijdens de beginfase van de sanering aangelegd, in nauw overleg met gemeente zodat de onttrekking ten behoeve van de watergang géén nadelige invloed zou hebben op de sanering van de verontreiniging en omgekeerd

12 BOSATEX Een hele zorg minder Stichting Bosatex Postbus GA Ophemert Tel.: +31(0) Fax: +31(0) Dit is een uitgave van Stichting Bosatex. Niets uit deze uitgave mag zonder vooraf gegeven schriftelijke toestemming van Stichting Bosatex worden gepubliceerd. Uit deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.