Nieuwsbrief BOSATEX bodemsanering textielreiniging juni / juli 2015

Transcriptie

1 Nieuwsbrief BOSATEX bodemsanering textielreiniging juni / juli 2015

2 'n hele zorg minder! 2015: veel saneringen in voorbereiding en in uitvoering In 2015 is Bosatex druk bezig met de voorbereidingen voor een aantal grote saneringen, zodat deze eind dit jaar of in 2016 in uitvoering genomen kunnen worden. Daarnaast is in 2015 een aantal saneringen gestart en zijn deze in uitvoering. Inmiddels zijn er 128 locaties in behandeling. Voor ruim de helft van deze locaties is inmiddels vastgesteld dat het geen ernstig of geen spoedeisend geval betreft, of is de verwachting dat het nog lopende bodemonderzoek dit zal gaan uitwijzen. Voor deze locaties wordt individueel vastgesteld of sanerende maatregelen toch wenselijk zijn, bijvoorbeeld in het kader van een geplande herontwikkeling, verkoop of bedrijfsbeëindiging. Tot op heden is in één nietspoedeisend geval van bodemverontreiniging een sanering uitgevoerd. Saneringen Van de locaties waar wel sprake is van een geval van spoedeisende bodemverontreiniging is eind 2015 naar verwachting globaal 65% gesaneerd, is de sanering gaande dan wel is de sanering voorbereid om in 2016 te kunnen starten. Voorzien wordt dat het restant van de (potentiële) spoedlocaties in de periode tot 1 april 2017 in uitvoering komt. Maatwerk Al in eerdere nieuwsbrieven is geconcludeerd dat de ontwikkelde expertise en werkprotocollen niet altijd garanderen dat een traject op locatieniveau op programmatische wijze doorlopen kan worden. Immers, geen enkele bodemverontreiniging is hetzelfde voor wat betreft mate van verontreiniging, bodemgesteldheid, infrastructurele omgeving en eventueel aanwezige humane-, ecologische- en/of verspreidingsrisico s. Tot op heden is Bosatex er in goede samenwerking met de respectievelijk Bevoegde Overheden en deelnemers in geslaagd de aanpak van de locaties effectief en efficiënt uit te werken. Stand van zaken In grote lijnen verloopt de uitvoering tot op heden vooruitlopend op de planning. Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling over de afgelopen jaren weer Aantal aanmeldingen Contracten ondertekend Contracten uitstaand R 1 Intakefase gesloten gesloten Restbak Afmeldingen

3 28 april 2015: Bijeenkomst bevoegde overheden; Samen saneren op weg naar 1 april 2015 Op 28 april 2015 uur verzamelden zich handhavers, projectleiders en vergunningverleners van diverse bevoegde overheden in Utrecht in het Beatrixgebouw. Ze kwamen daar bijeen op uitnodiging van Bosatex. Zeker vanwege de versnelde aanpak van de Bosatexregeling is een goede afstemming met de bevoegde overheden een must. Zowel inhoudelijk als qua planning. Daarom kregen ze uitleg over de huidige gang van zaken. Namens Bosatex gaf Peter Wennekes een nadere toelichting op de stand van zaken en de plannen voor de toekomst. De presentatie had de titel Samen saneren op weg naar 1 april 2015 met daarin een duidelijke boodschap dat saneren niet alleen gaat. Zeker niet wanneer de einddatum van 1 april 2017 gehaald moet worden, de datum waarop Bosatex de locaties wil hebben behandeld. De nadruk ligt daarbij op samenwerking. Daarna gaf Niels van Ras uitleg over de voortgang. Momenteel zijn er 127 ondertekende contracten waarvan de locaties in behandeling zijn en er komen naar verluidt zo n 20 locaties bij. Daarna een toelichting over de aangepaste werkwijze bij Bosatex, onder andere over de verhoogde niveaulocaties en het response-team dat ingezet wordt bij spoedeisende situaties. De planning en forecast wordt periodiek per bevoegd gezag uitgedraaid, juist om een duidelijke afstemming te krijgen met alle bevoegde gezagen, zodat zij in hun planning rekening kunnen houden met de aanlevertermijnen van documenten van Bosatex-locaties. Aansluitend stelden alle aanwezige procesmanagers zich voor. Nog voor de lunch werd een korte toelichting gegeven op het project Doorn, temeer daar deze locatie landelijk in het nieuws is geweest. Voor Doorn ligt nu een gedragen saneringsplan. Bosatex gaat z.s.m. de directe bron saneren. Aangezien de pluim nog niet volledig in kaart is gebracht, wordt de sanering gefaseerd uitgevoerd, zodat zo snel mogelijk met de bronsanering kan worden gestart. Te zijner tijd wordt de aanpak van de pluim in een saneringsplan beschreven. Tijdens de lunch konden de aanwezigen fijn met elkaar bijpraten onder het genot van een hapje en een drankje. Direct na de lunch vertelde Dik Welkers over de wijzigingen bij de overgang van de Wet Bodembescherming naar de Omgevingswet, hetgeen medio 2018 wordt voorzien. Ook vertelde de heer Welkers over BodemOntZorgOrganisatie (BOZO) in oprichting. Tot slot mocht Bert Baan een aantal pilot-projecten beschrijven. De eerste pilot beschreef de dossieroverdracht van ernst/ geen spoed locaties. Ongeveer 60% van de Uitgebreide informatie tijdens de bijeenkomst bevoegde overheden 3 3

4 locaties worden beschikt als wel ernstig, maar niet spoedeisend. Deze locaties worden grotendeels niet actief aangepakt voor 1 april 2017, maar er blijft wel een saneringsplicht. Juist daarom is het van groot belang dat de randvoorwaarden onder de Bosatexregeling gewaarborgd blijven. De volgende pilot is een clusteraanpak. Die bleek voor het uitvoeren van nadere onderzoeken niet te werken. Vanuit de zaal kwamen ideeën om de monitoring te clusteren. Bij de laatste pilot werden de aanwezigen om input gevraagd. Het leverde een levendige discussie op rondom het thema efficiëntie bij saneringen op locaties waar geen spoedeisendheid (en dus geen directe saneringsplicht) geldt. De pilot wordt in Q2 van 2015 verder uitgewerkt. Inmiddels hebben zich enkele bevoegde gezagen gemeld om aan deze pilot deel te nemen. Dik Welkers namens de minister van Infrastructuur & Milieu, voor een aandachtige zaal 26 mei 2015: Bijeenkomst Aannemers en Adviesbureaus; "Hoe kunnen we versnelling organiseren?" De aannemers en adviseurs hadden een vergelijkbaar programma met de bevoegde overheden, met die uitzondering dat het programma beperkt was tot aan de morgen. De bijeenkomst werd zeer gewaardeerd. Doordat er meer dan 50 deelnemers waren, moesten we uitwijken naar een grotere zaal. met heel veel input. Ook bij deze bijeenkomst meldden zich enkele deelnemers voor de pilot saneren E/GS. Al met al geslaagde bijeenkomsten. De afronding van deze bijeenkomst was net iets anders dan bij de bevoegde overheden. De aannemers en adviseurs deelden hun mening ten aanzien van diverse stellingen over innovatieve saneringstrajecten, ideeën om de procedures te versnellen en goedkopere onderzoeken. Tijdens de discussies ging het er scherp maar collegiaal aan toe. Zonder bloedvergieten, maar Aannemers en adviesbureaus bijeen op 26 mei 4 4

5 Pilot saneren ernst / geen spoed locaties Bij zo n 60% van de deelnemende locaties geldt dat er wel een geval van ernstige verontreiniging aanwezig is in de bodem, maar dat er geen sprake is van spoed. Geen spoed betekent dat er niet op korte termijn gesaneerd hoeft te worden. Dat wil niet zeggen dat er helemaal niet gesaneerd hoeft te worden. Een verontreiniging op de locatie kan op termijn weer belemmeringen opleveren, bijvoorbeeld bij een bestemmingswijziging, nieuwbouwplannen of verkoop. De aanwezigheid van een verontreiniging, die zich zelfs kan verspreiden, vormt een negatief beeld van de locatie. Zeker wanneer druk geïnvesteerd wordt in een schoner (lees: duurzamer of groener) wasproces. Van meerdere deelnemers krijgen we dan ook de vraag of het niet de moeite loont om de verontreiniging toch aan te pakken. Als een soort investering naar de toekomst. In dergelijke gevallen willen we proberen, om samen met de overheid een nieuw saneringsconcept uit te werken, waarbij we zo efficiënt mogelijk te werk gaan. Puur het aanpakken van de kern van de verontreiniging, om de motor achter de verspreiding stop te zetten. Daarbij leggen we geen vastomlijnde saneringsdoelen vast, geen uitgebreide controles. De randvoorwaarde is een maximaal saneringsrendement tegen zo laag mogelijke kosten. Deze aanpak begeeft zich in een grijs gebied van wet- en regelgeving, vandaar de pilot. Een mooie mogelijkheid voor Bosatex om aan het ministerie te laten zien dat we pro-actief zijn en mee willen denken over nieuw te vormen beleid. We hebben daarom tijdens de bijeenkomsten met bevoegde gezagen en aannemers gevraagd wie mee wil werken aan deze pilot. Inmiddels hebben zich de provincies Noord-Holland en Gelderland gemeld, samen met Bioclear, een biologische saneerder. Voor de bouwvakantie volgt een eerste verkennend overleg, waarbij de uitgangspunten worden vastgelegd. Nu is het actief aanpakken van een verontreiniging lang niet altijd zinvol, of in veel gevallen zelfs onmogelijk. Wanneer bijvoorbeeld bebouwing of infrastructuur de saneringsaanpak in de weg staan of wanneer de verontreiniging geen duidelijke bron kent. In deze gevallen is het effectief en efficiënt aanpakken van de bron geen optie. Bosatex is dan ook aan het inventariseren welke locaties hiervoor in aanmerking komen. Er moet sprake zijn van een duidelijke bron, geen bedreigde objecten in de buurt en bij voorkeur moet de locatie liggen in één van de aan de pilot deelnemende provincies. 5 5

6 Verontreiniging op de Utrechtse Heuvelrug wordt aangepakt Bij vele chemische wasserijen is in het verleden het reinigingsmiddel ( per ) in de bodem terecht gekomen. Zo ook in Doorn en Driebergen. Oorzaken waren lekke rioleringen, maar ook zogenaamde overkokers van de reinigingsmachine en morsverliezen. Inmiddels is de bedrijfsvoering dankzij technische innovatie en wetgeving zodanig verbeterd dat nieuwe verontreinigingen niet snel meer kunnen ontstaan. Dat neemt niet weg dat oude verontreinigingen nog wel in de bodem aanwezig zijn. Stichting Bosatex is opgericht om daar wat aan te doen. Om te beginnen heeft Bosatex in Doorn en Driebergen de verontreinigingen en de risico s daarvan voor mens en milieu in kaart gebracht. Dat was niet niks. Doorn en Driebergen bevinden zich langs de rand van de Utrechtse Heuvelrug. Doordat het grondwater daar met een snelheid van tientallen meters per jaar afstroomt richting het zuidelijk gelegen rivierengebied kon de verontreiniging zich over grote afstand verspreiden. In Doorn bijna een kilometer, in Driebergen enkele honderden meters. En er waren natuurlijk verschillende onderzoeken om de gezondheidsrisico s in de woningen in kaart te brengen. Alles bij elkaar waren daardoor meerdere onderzoeken nodig. Oplossingen De afgelopen periode is er hard gewerkt aan oplossingen om de verontreinigingen aan te pakken. Allereerst zijn de meest urgente problemen aangepakt. Vitens heeft de drinkwaterleidingen in Doorn al vervangen, in Driebergen gebeurt dat op dit moment. De kelder en kruipruimte van enkele huizen in Doorn zijn geïsoleerd, met respectievelijk een coating en schuimbetonisolatie. De ruimtes zullen tot de bodemsanering is afgerond actief geventileerd worden. Controlemetingen hebben aangetoond dat de maatregelen het gewenste effect hebben; er zijn geen gezondheidsrisico s meer. De start van de grootste klus, namelijk de echte aanpak van de verontreinigingen, staat dit najaar gepland. Door de vergelijkbare situaties lijkt de aanpak in beide plaatsen sterk op elkaar. De verontreinigingen worden met meerdere, elkaar opvolgende technieken aangepakt. Het overgrote deel van de verontreiniging kan worden gesaneerd zonder dat in de grond hoeft te worden gegraven. Rondom de wasserijen, waar de concentraties in het grondwater het hoogst zijn, zullen ozon en waterstofperoxide de verontreiniging afbreken. Daar waar de verontreiniging minder sterk aanwezig is, worden bacteriën ingezet. Hierdoor hoeft alleen in enkele tuinen en de openbare weg direct rondom de stomerijen de bovenste meter van de grond te worden ontgraven. Voor de omgeving is van de sanering vooral de eerste maanden wat te merken, als er gegraven wordt en filters en drains in de bodem worden aangebracht. Voor de meeste inwoners van Doorn en Driebergen is in de twee tot drie jaar die daar op volgen alleen nog een container van de aannemer te zien. Op dat moment is de sanering klaar. Driebergen Doorn 6 6

7 Gelderland tevreden over samenwerking met Bosatex Tevreden. Die omschrijving past het best als je Kees Kappen vraagt naar zijn gevoel over de samenwerking met Bosatex. Die was uitstekend dankzij begrip voor wederzijdse belangen. Het resultaat is maximaal: dankzij projectmatige aanpak snel en honderd procent focus op humane spoedlocaties. Kees Kappen is samen met zijn collega Adrie Luykx verantwoordelijk voor het zogeheten flankerend beleid bij de Provincie Gelderland. In die hoedanigheid werkt hij sinds 2008 nauw samen met Bosatex in een versnelde, projectmatige aanpak van locaties die uit oogpunt van bodemsanering met spoed moeten worden aangepakt.,,de chemische wasserijen waren een aparte groep. Je moet bedenken dat we al sinds ongeveer 1993 bezig zijn. Maar deze groep stond eigenlijk in de parkeerstand, vertelt Kappen.,,In 2007 is met de Nederlandse vereniging van Textielreinigers (NETEX) een convenant gesloten en is de stichting Bosatex opgericht om de bodemproblematiek aan te pakken. Met Bosatex hadden we één partij waarmee we goede afspraken konden maken. Dan kun je investeren in een relatie, op basis van wederzijds vertrouwen. Verantwoordelijkheid Na de start ging het heel snel. Dat moest ook wel, want de landelijke opdracht was dat alle humane spoedlocaties voor 2010 in beeld moesten zijn en alle andere voor Juist hierin is de aanpak tussen de provincie en Bosatex erg succesvol gebleken.,,we hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid afgesproken: wij zoeken dingen uit, zij zoeken dingen uit. Je krijgt dan input vanuit twee kanalen. Je loopt dan ook samen tegen problemen aan. Cruciaal is dat je snel het kaf van het koren scheidt. Het zijn veel locaties, waarvan het overgrote deel niet zoveel risico s met zich meebrengt. Enkele locaties zijn echt probleemgevallen. De focus moet op die laatste groep liggen. De provincie gebruikte voor de nietprobleemgevallen een conclusiebrief. Kappen:,,Als je halverwege het onderzoek tot de conclusie komt dat een locatie geen probleemgeval is, dan moet je niet het hele onderzoek willen doen. Daar hoef je dan geen prioriteit op te zetten. De afronding komt dan wel als een stuk grond wordt verkocht. Zo kun je je direct richten op locaties met een hoger risicoprofiel. Dat is maatschappelijk ook verdedigbaar. Projectmatige aanpak Om zo n aanpak te laten slagen, moet je het projectmatig benaderen.,,je wilt voorkomen dat er ergens een stagnatie optreedt in het proces. Dat betekent dat je capaciteit moet vrijmaken, een team van mensen dat hier honderd procent aan kan werken. Bosatex heeft als partij veel van dit soort projecten en Gelderland en Bosatex in overleg; v.l.n.r. Niels van Ras, Peter Wennekes (Bosatex) en Kees Kappen en Adrie Luykx (Provincie Gelderland) 7 7

8 moet ook snel kunnen schakelen. Je spreekt dan af dat je regelmatig contact hebt over de voortgang. Doe je dat niet, dan blijft er werk liggen. Je moet mensen vrijstellen om dit te kunnen doen, in ons geval zijn we begonnen met een team van vier tot vijf mensen voor alle spoedlocaties en nu kunnen we capaciteit verminderen. Maatschappij Maar Kees Kappen is de eerste om te beamen dat saneringstrajecten een kwestie van lange adem zijn.,,ons projectplan loopt tot 2017, dan zijn alle locaties begonnen met saneren. Daarna is het niet afgelopen natuurlijk. Ook daarna zullen er projecten zijn. We moeten het eindresultaat voor ogen houden: het wegnemen van risico s. En je moet bepalen wat je doelrendement is, bedenken dat dit door de maatschappij wordt betaald uit belastinggeld. Daar moeten we goed mee omgaan en dat kan als we een gezamenlijk doel hebben. Als branche begeleid door Bosatex en de overheid. Nieuwe website Bosatex online! Direct overal toegang waarbij maar één wachtwoord ingevoerd wordt! Onlangs heeft Bosatex haar nieuwe website gelanceerd. De website is vernieuwd, geactualiseerd en in een nieuw jasje gestoken. Nog steeds kunt u alle informatie terugvinden op het vertrouwde adres, Naast het updaten van de website, is de site ook toegankelijker en gebruiksvriendelijker gemaakt. Toegankelijkheid website Vanaf heden is het mogelijk om met een éénmalige login gebruik te maken van de Bosatex website. In plaats van iedere keer apart in te moeten loggen met een wachtwoord. Op de website treft u alle informatie die voor u bedoeld is. Voor eventuele vragen kunt u zich steeds wenden tot het Bosatex secretariaat. De website is bovendien geschikt gemaakt voor weergave op smartphone, tablet, dan wel laptop. Wanneer u gebruik maakt van een publieke computer, is het verstandig om uit te loggen wanneer u de computer verlaat. 8 8

9 BodemOntZorgOrganisatie (BOZO) in oprichting (stichting) Stichting BOZO is in oprichting! De eerste fundamentele stappen zijn inmiddels gezet. Het is de bedoeling dat BOZO niet alleen als nazorgorganisatie fungeert, maar ook als kenniscentrum om zodoende duurzaam met bodem en grond om te gaan. In oprichting De vier organisaties Bosatex, Bodemcentrum, SBNS en Nazorg Bodem hebben hun krachten gebundeld om nieuwe organisatie in de vorm van een stichting zonder winstoogmerk, Stichting BodemOntZorgOrganisatie (BOZO) op te richten. Thans verkeert BOZO in de oprichtingsfase. Een kwartiermaker, die inmiddels is aangesteld, zal de oprichting van BOZO nader uitwerken. Missie De visie achter BOZO is een organisatie die op een betrouwbare en deskundige wijze langdurige zorg rondom bodem- en grondwaterverontreinigingen wegneemt voor publieke en private partijen. Zij wenst deze visie te verwezenlijken door bodem en ondergrond duurzaam en efficiënt te beheren en als schakel te fungeren tussen klant en bevoegd gezag. Voorbereiding BOZO stelt de vier initiatiefnemers, waaronder Bosatex, in staat om hun afzonderlijke, bestaande organisaties op een verantwoorde wijze te beëindigen. Bosatex is immers opgericht voor een tijdelijke duur met als doelstelling om bedrijfsterreinen met ernstige verontreiniging, die zijn ontstaan door chemische textielreinigingsactiviteiten te saneren. Momenteel is de omvang van de verontreiniging door textielreinigingsactiviteiten grotendeels bekend en worden onderzoeken en saneringsactiviteiten uitgevoerd. De verwachting is dat de uitvoering de werkzaamheden tegen 1 april 2017 zijn gerealiseerd. Bosatex beoogt zo veel mogelijk reeds behandelde projecten per deze datum over te dragen aan BOZO. Dit is van belang omdat deze verplichtingen op grond van het Bfbb (Besluit financiële bepalingen bodemsanering) zijn aangegaan en een ieder er op moet kunnen rekenen dat gemaakte afspraken in stand blijven en worden nagekomen. Verder is relevant dat de resterende werkzaamheden op een adequate wijze kunnen worden uitgevoerd en er voldoen mogelijkheid is om nazorg efficiënt te verrichten. Behoud kennis Daarnaast zullen de vier initiatiefnemers hun competenties en resterende activiteiten samenvoegen in BOZO. Op deze wijze wordt de kennis en kunde met betrekking tot VOCL-verontreiniging op diverse terreinen op een doelmatige wijze samengebracht in BOZO waardoor sanering en duurzaam en efficiënt beheer van bodem en grond met name ook voor risicovolle locaties en industrie op een efficiënte wijze plaatsvindt. In dat verband zal BOZO ook fungeren als kenniscentrum. BOZO zal fungeren als betrouwbare en deskundige partner in de keten zorgen voor hoogwaardige, duurzame en kostenefficiënte oplossingen voor publieke en private partijen met een langdurig bodemprobleem. Hiermee zal de uiteindelijke afronding van de Bosatex werkzaamheden en taken worden geborgd. 9 9

10 Praktijkvoorbeeld Oudewater Aard bedrijf: Textiel / chemische wasserij (Bosatex) Locatie: Noord IJsselkade 19, Oudewater Bevoegd gezag: Provincie Utrecht, RUD Utrecht Aanleiding sanering De locatie is gelegen langs de Hollandse IJssel. In 1951 is de chemische wasserij gestart. Tot 2014 is de wasserij op de locatie gevestigd. De toekomstige bestemming van de locatie is nog niet bekend. De aanleiding om deze locatie aan te pakken was het vermoeden van het bevoegd gezag dat op deze locatie humane risico s aanwezig waren. Oudewater 10 10

11 Aard verontreiniging Op en rond de voormalige chemische wasserij aan de Noord IJsselkade 19 te Oudewater, zijn in het verleden diverse bodemonderzoeken uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat het grondwater verontreinigd is met gechloreerde oplosmiddelen onder het pand aan de Noord IJsselkade en enkele achtertuinen van woningen. Uit de locatiespecifieke risico beoordeling (bodem, binnen- en buitenluchtonderzoek) blijkt dat géén humane- en verspreidings risico s aanwezig zijn. Vervolgens is deze locatie door bevoegd gezag beoordeeld als een locatie die niet met spoed gesaneerd hoeft te worden. Aangezien Bosatex streeft naar eindige oplossingen is voor deze locatie gekozen om een bronzone sanering uit te voeren om de concentraties in de bronzone versneld te reduceren, de nalevering naar het grondwater weg te nemen en zo versneld tot een acceptabele, stabiele eindsituatie te komen. Saneringswijze Gezien het feit dat er al natuurlijke afbraak optreedt van de verontreiniging, is er gekozen voor een aanpak waarin de natuurlijke afbraak tot onschadelijke eindproducten op extensieve wijze wordt gestimuleerd. Dit wordt gedaan door het aanbrengen van biomassa en substraat in de bodem. De biomassa en substraat wordt door middel van directe bodeminjecties tot 8 meter minus maaiveld aangebracht. De directe injecties zijn uitgevoerd inpandig en voor de voormalige wasserij. Tevens zijn injecties geplaatst in een steeg aan de zijkant en in particuliere tuinen. Na uitvoering van de directe injecties wordt de voortgang gemonitord door het nemen van grondwatermonsters. Verwacht wordt dat de monitoring circa 3 jaar zal duren. Afhankelijk van de monitoringsresultaten wordt besloten om een aanvullende injectieronde uit te voeren. Omvang De omvang van de verontreinig is circa 300 m 2, waarbij de verontreiniging tot maximaal 9 meter diep wordt aangetroffen

12 BOSATEX Een hele zorg minder Stichting Bosatex Postbus GA Ophemert Tel.: +31(0) Fax: +31(0) Dit is een uitgave van Stichting Bosatex. Niets uit deze uitgave mag zonder vooraf gegeven schriftelijke toestemming van Stichting Bosatex worden gepubliceerd. Uit deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.