a cc groningen - 5 JAN. 201 i IdU Aan Provinciale Staten

Transcriptie

1 f);; X provincie groningen bezoekadres: Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten postadres: Postbus AP Groningen algemeen teiefoonnr: li info@provinciegroningen.nl IdU Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlagen Onderwerp - 5 JAN. 201 i /1/A.16, FC J.A, Oosterling (050) j.a.oosterling@provinciegroningen.nl Eindrapport van de Commissie Aanpak Verdeelvraagstukken Provinciefonds 'Redelijk Verdeeld' Geachte dames en heren, (/) a cc lu O 1. Samenvatting Het eindrapport van de commissie Jansen is op 12 november 2015 aan hetlpo bestuur aangeboden. In het rapport wordt een nieuw verdeelmodel voor het Provinciefonds gepresenteerd dat voldoet aan de randvoorwaarden, die door het IPO bestuur aan de commissie zijn meegegeven. De commissie Jansen kiest voor een vereenvoudigd verdeelmodel ingaande 2017, waarbij er niet langer onderscheid zal worden gemaakt tussen beheer en ontwikkeltaken en naar clusters. Bij de verdeling van de algemene uitkering wordt voortaan met 7 in plaats van de huidige 17 verdeelmaatstaven gewerkt. Het verdeelmodel bevat een vast bedrag per inwoner dat bestaat uit twee componenten, namelijk een algemene component voor alle provincies en een provincie specifieke component. Door de toevoeging van de laatste component is het mogelijk om de herverdeeleffecten in het basisjaar tot O terug te brengen. De verevening van inkomsten uit de opcentenheffing m.r.b. en vermogen, zoals wij die kennen in het huidige verdeelmodel, is intact gelaten. Met ingang van 2017 maken de middelen voor natuur, verkeer en vervoer, monumentenzorg en BRZO onderdeel uit van de nieuw algemene uitkering. De eerder voor deze onderdelen vastgestelde verdeling zal bij opname in de algemene uitkering intact worden gelaten. Omdat de verdeling van de algemene uitkering in het nieuwe model zich anders ontwikkeld dan in het huidige verdeelmodel kunnen er na het basisjaar geleidelijk kleine herverdeeleffecten optreden. Een eerste doorrekening van die effecten laat zien dat de gevolgen voor 2017 en volgende jaren voor onze provincie beperkt blijft tot een verschil, dat varieert van - 0,17 tot + 0,21 miljoen. De provincies hebben in de vergadering van het IPO-Bestuur van 10 december 2015 unaniem met het nieuwe verdeelmodel ingestemd. Op 16 december 2015 heeft het IPO het eindrapport ter informatie naar Provinciale Staten van alle provincies gezonden. De aanbiedingsbrief van het IPO en het eindrapport van de commissie Jansen hebben wij als bijlagen bij deze brief gevoegd HB-SG^)01 De provincie Groningen werkt voigens normen die zijn vastgeiegd in een tiandvest voor dienstveriening. Dit handvest vindt u op onze website. BTW; NL B01 / KvK: / iban: NL84 ABNA / BiC: ABNANL2A

2 Op 16 december 2015 heeft het IPG het eindrapport tevens aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangeboden met het verzoek, namens de twaalf provincies, om de aanbevelingen van het rapport integraal over te nemen en om het nieuwe verdeelmodel Provinciefonds per 1 januari 2017 in te laten gaan. De brief aan de minister hebben wij voor u als bijlage 3 bij onze brief gevoegd. In het overleg, dat het IPO-bestuur op 30 november 2015 met de minister over het nieuwe verdeelmodel heeft gehad, heeft de minister de bereidheid uitgesproken om het wetgevingstraject tijdig af te ronden. Inmiddels heeft het IPG op de eigen website een bericht over het voorgestelde nieuwe verdeelmodel geplaatst. Die publicatie treft als bijlage 4 bij deze brief aan. In onze brief geven wij u een nadere toelichting op het in het eindrapport voorgestelde verdeelmodel voor het Provinciefonds en gaan wij nader in op de gevolgen voor onze provincie. 2. Doel en wettelijke grondslag Wij willen u door middel van deze brief informeren over het door de commissie Jansen voorgestelde nieuwe verdeelmodel Provinciefonds en de beoordeling daarvan door de provincies. 3. Procesbeschrijving en planning Nu de provincies het nieuwe verdeelmodel unaniem positief beoordelen gaan wij ervan uit dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het model zal overnemen en zal bewerkstelligen dat dit per 1 januari 2017 zal worden ingevoerd. In de Begroting 2016 hebben wij aangeven dat het begrotingsbeeld voor de komende jaren omgeven is meteen aantal onzekerheden. Een van die onzekerheden betreft de mogelijke gevolgen van de invoering van een nieuw verdeelmodel Provinciefonds, inclusief de integratie van de decentralisatieuitkeringen voor Natuur en voor Verkeer en vervoer in de algemene uitkering van het Provinciefonds. Met de presentatie van het nieuwe verdeelmodel zijn wij in staat daarvan nu de gevolgen aan te geven en de op dit punt nog bestaande onzekerheden weg te nemen. 4. Begroting Dit onderwerp valt onder het programma Algemene dekkingsmiddelen. 5. Inspraak/participatie Niet van toepassing. 6. Nadere toelichting Randvoorwaarden onderzoeksopdracht nieuw verdeelmodel In het eindrapport van de commissie Jansen is een voorstel tot een nieuw verdeelmodel opgenomen dat voldoet aan de randvoorwaarden, die door het IPG-Bestuur aan de commissie waren meegegeven. De belangrijkste hiervan zijn: O De voorstellen zijn in lijn met de Financiële verhoudingswet (Fvw). Concreet betekent dit dat de middelen bij voorkeur worden opgenomen in de algemene uitkering van het Provinciefonds. De totale herverdeeleffecten worden zo beperkt mogelijk gehouden. De inpassing van het voorstel van de commissie Jansen-2 voor de verdeling van de middelen voor natuur in de algemene uitkering van het Provinciefonds De inpassing van de middelen van de BDU verkeer en vervoer waarbij vooreerst wordt aangesloten bij de huidige verdeling over de provincies.

3 Voorgestelde wijzigingen ten opzichte van het huidige verdeelmodel Het nieuwe verdeelmodel bestaat uit 7 verdeelmaatstaven. De gekozen maatstaven zijn: Inwoners, aantal Inwoners In landelijk gebied, correctie aantal Inwoners In de vervoerreglo's In Noord Holland en Zuid Holland, kilometer oeverlengte en het percentage binnenwater. Het model bevat een vast bedrag per Inwoner dat bestaat uit twee componenten, een algemene component voor alle provincies en een provinclespeclfleke component. Door de toevoeging van de laatste component Is het mogelijk om de herverdeeleffecten In het startjaar tot O terug te brengen. De commissie kiest voor een vereenvoudigd verdeelmodel Ingaande 2017, waarbij er geen onderscheid meer wordt gemaakt tussen beheer en ontwikkeltaken en er binnen het Provinciefonds ook geen onderscheid meer naar clusters zal worden gemaakt. De verevening van Inkomsten uit de opcenten motorrijtuigenbelasting en uit vermogen, zoals wij die kennen In het huidige verdeelmodel, Is Intact gelaten. Met Ingang van 2017 maken de middelen voor natuur, verkeer en vervoer, monumentenzorg en BRZO onderdeel uit van de algemene uitkering. De eerder voorgestelde verdeling voor deze onderdelen bij opname In de algemene uitkering Is Intact gelaten. Met andere woorden aan de verdeling zoals wij die nu voor 2017 kennen zal In het nieuwe verdeelmodel nauwelijks veranderen. Het voorgestelde verdeelmodel leunt sterk op de factor Inwonertallen. Kleinere provincies krijgen een hoger bedrag per Inwoner uitgekeerd dan de grotere stedelijke provincies. Nummer Provincie bruto au per Inwoner 1 Groningen Fryslan Drenthe Overijssel Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Flevoland 336 Hoe wordt de uitkering per provincie bepaald? Vooraf zijn de bedragen per eenheid van elk van de zeven verdeelmaatstaven bepaald (zie de tabellen 7 en 8 In het eindrapport). Vervolgens wordt voor alle zeven verdeelmaatstaven het aantal eenheden per provincie (zie tabel 11 In het eindrapport) vermenigvuldigd met de vooraf vastgestelde bedragen per eenheid.

4 De uitkomst van deze berekening wordt voor elke provincie herleid tot een bedrag per Inwoner (bruto algemene uitkering per Inwoner). Zie de tabel op pagina 3 van deze brief. Om de bruto uitkering per provincie te bepalen wordt daarna het bedrag per Inwoner voor elke provincie vermenigvuldigd met het aantal Inwoners van die provincie. Of deze bedragen ook daadwerkelijk aan de provincies beschikbaar kunnen worden gesteld Is afhankelijk van het bedrag dat het Rijk voor het Provinciefonds In totaliteit beschikbaar heeft gesteld. De uitkomst van het door het Rijk beschikbaar gestelde bedrag gedeeld door de som van de voor alle 12 provincies berekende bruto uitkeringen bepaalt het percentage dat van de berekende bruto uitkeringen uiteindelijk beschikbaar kan worden gesteld. Dat percentage wordt ook wel uitkeringsfactor genoemd. Om tenslotte van bruto uitkering naar netto uitkering per provincie te komen worden nog genormeerde bedragen afgetrokken wegens de Inkomsten, die de provincies worden geacht vla de opcenten motorrijtuigenbelasting en de opbrengsten van het eigen vermogen te ontvangen. In tabel 9 van het eindrapport wordt het complete beeld voor alle twaalf provincies geschetst. Omdat bij de start van het nieuwe verdeelmodel de bedragen per eenheid verdeelmaatstaf zijn afgestemd op de In totaliteit voor het Provinciefonds beschikbare middelen heeft de uitkeringsfactor nu de waarde 1. Financiële gevolgen van het voorgestelde nieuwe verdeelmodel Het model Is dusdanig opgezet dat ten opzichte van de verdeling van de uitkering 2016 In het huidige verdeelmodel geen herverdeeleffecten optreden. Of dat na 2016 ook zo blijft Is enerzijds afhankelijk van het aandeel dat elke provincie nu en straks zal hebben In de bruto-ultkeringsbasis van het Provinciefonds (aandeel In de uitkeringsfactor) en anderzijds van de dynamiek van de verschillende verdeelmaatstaven. De door de commissie gekozen werkwijze, binnen de door de provincies afgesproken randvoorwaarden, betekenen dat de onvolkomenheden In het huidige verdeelmodel (zoals bijvoorbeeld het omgaan met verevening van Inkomsten uit vermogen) ook In het nieuwe verdeelmodel zullen zitten. Aandeel In de bruto-ultkerlnasbasis Doordat In het nieuwe verdeelmodel het aandeel van elke provincie In de brutoultkerlngsbasls afwijkt van dat In het huidige verdeelmodel, zullen er na het startjaar afwijkingen gaan optreden. In de navolgende tabel laten wij zien wat er gebeurt als de uitkering uit het Provinciefonds met 1% zal stijgen. Nummer Provincie aandeel in idem, huidig bruto model uitkeringsbasis Groningen Frysién Drenthe Overijssel Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Flevoland Totaal 5,59819% 6,48764% 4,84709% 7,86534% 12,78218% 8,62569% 11,09541% 13,42784% 4,17141% 13,51261% 7,63148% 3,95513% 5,03088% 6,40041% 4,65917% 7,68024% 11,29629% 6,82502% 13,11782% 15,76709% 4,71234% 12,63426% 7,46109% 4,41540% verschil stel groei 1% nieuw 0,56731% 0,08723% 0,18792% 0,18510% 1,48589% 1,80067% -2,02241% -2,33925% -0,54093% 0,87835% 0,17039% -0,46026% stel groei 1% huidig verschil idem in % van oorspronkelijke netto AU ,00000% 10 0,00000% 0,00000% ,08% 0,01% 0,03% 0,02% 0,13% 0,19% -0,22% -0,20% -0,10% 0,09% 0,02% -0,10%

5 Voor Groningen zal het aandeel in de bruto-uitkeringsbasis stijgen van ongeveer 5,03% in het huidige verdeelmodel tot circa 5,60% in het nieuwe verdeelmodel. In de situatie dat de uitkering met 1% stijgt, zal onze uitkering 0,08% ofwel circa hoger uitvallen dan het geval zou zijn geweest in het huidige verdeelmodel. Als we een doorrekening maken van onze uitkering voor de periode , onder dezelfde veronderstellingen als die wij in de Begroting 2016 hebben gehanteerd ten aanzien van onze uitkering uit het Provinciefonds, dan zien we in het nieuwe verdeelmodel voor diezelfde periode een ontwikkeling optreden met een afwijking tussen - 0,17 miljoen in 2018 en + 0,21 miljoen in Gemiddeld genomen ligt de afwijking per jaar op circa + 0,03 miljoen. Een verwaarloosbaar verschil. Ontwikkeling verdeelmaatstaven Om herverdeeleffecten bij de start te voorkomen kiest de commissie voor een verdeelmaatstaf waarbij elke provincie een vast bedrag per inwoner krijgt (bijna 167) en daarbovenop een positieve of negatieve aanvulling. Dat laatste noemt men de 'provincie specifieke component'. Die varieert van circa - 13 per inwoner voor de provincie Overijssel tot circa + 12 voor de provincie Groningen. Zolang de verdeelmaatstaven een gelijkmatige en zelfde ontwikkeling zullen doormaken zullen er slechts beperkte herverdeeleffecten optreden. Dat kan anders worden als de ontwikkeling van één of meer verdeelmaatstaven uit de pas gaat lopen met de rest. Daarom is de vraag gesteld of het voorgestelde verdeelmodel in de toekomst goed overweg kan met een behoorlijke krimp van het inwonertal in met name de perifere provincies. Door de commissie wordt aangegeven dat een vermindering van het aantal inwoners met 1% per jaar in de 'krimpprovincies' leidt tot een daling van de algemene uitkering met gemiddeld 0,5% per jaar. Het effect van de krimp wordt zodoende voor ongeveer de helft binnen het verdeelmodel gecompenseerd. Volgens prognoses van het CBS voor de periode wordt nu een daling van het aantal inwoners in de krimpprovincies voorspeld van gemiddeld 0,25% per jaar. Daarnaast hebben wij zelf een berekening gemaakt van de situatie dat er weliswaar nog geen sprake is van krimp, maar wel van uiteenlopende groeipercentages van het inwonertal. In deze berekening hebben wij verondersteld dat het aantal inwoners in de provincies Groningen, Fryslan, Drenthe, Zeeland en Limburg gelijk blijft, in de provincies Overijssel, Gelderland en Noord Brabant met 0,25% stijgt, in de provincies Utrecht, Noord- en Zuid-Holland met 0,5% stijgt en in de provincie Flevoland met 1% stijgt. Op basis van deze uitgangspunten stijgt het aantal inwoners in de 12 provincies in totaal met gemiddeld 0,33%. Ook in die situatie treden er al uiteenlopende herverdeeleffecten op. Zie de navolgende tabel.

6 Nummer Provincie bruto au Bruto AU {voor BaitoAU(naUF) Netto AU per UF) inwoner 1 Groningen Frysian Drenthe Overijssel Gelderland Utrectit N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Flevoland Totaal Verschil door Idem verschillende groei inwonertal ,18637% ,19550% ,18725% ,04040% ,05136% ,30955% ,07467% ,05360% ,19513% ,02290% ,23865% ,60740% 0 0,00000% Wij zien dat de provincie Groningen dan qua groei van het aantal inwoners circa 0,33% bij het landelijke gemiddelde zal achterblijven. In die situatie zal onze uitkering met circa 0,26 miljoen ofwel met circa 0,19% dalen. Ook in het huidige verdeelmodel zou onder deze veronderstellingen een vergelijkbare daling van onze uitkering optreden. Toekomstige herijking verdeelmodel De commissie Jansen stelt voor het nieuwe verdeelmodel na 4 ä 5 jaar te herijken. De dan nog bestaande decentralisatie-uitkeringen kunnen dan zo mogelijk worden opgenomen in de algemene uitkering en op dat moment is er misschien ruimte om invulling te geven aan suggesties die sommige provincies in de twee gespreksronden eerder dit jaar hebben gedaan (aanpassen verevening inkomsten uit eigen vermogen, rekening houden met kosten regionale economie en actualisering kosten verkeer en vervoer). Conclusie Alles overziende denken wij dat dit een bruikbaar en inzichtelijk verdeelmodel is. In het startjaar is er geen sprake van herverdeeleffecten. Deze doen zich in de loop van de tijd wel voor, als er sprake is van een wijziging van de omvang van het Provinciefonds en/of wijzigingen in de eenheden per verdeelmaatstaf, maar deze vallen wat ons betreft binnen acceptabele grenzen. Omdat de provincies randvoorwaarden hebben gesteld en niet of nauwelijks herverdeeleffecten willen is er bijna geen ander model mogelijk dan nu op tafel ligt. 7. Geheimhouding Niet van toepassing.

7 8. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:, voorzitter., secretaris. Bijlagen: Nr. Titel Soort bijlage 1. Aanbiedingsbrief IPO aan Provinciale Staten brief 2 Eindrapport van de Commissie Aanpak rapport Verdeelvraagstukken Provinciefonds 'Redelijk verdeeld' 3. Brief IPO met aanbieding van het eindrapport aan de brief minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 4. Publicatie IPO over het voorgestelde nieuwe verdeelmodel op de website van het IPO openbare mededeling