Ons nummer: R *R * Raadsvoorstel gemeente Súdwest-Fryslân O E

Transcriptie

1 Raadsvoorstel gemeente Súdwest-Fryslân O E Ons nummer: R *R * Onderwerp Kaderstelling zwerfafvalbeleid Raadsvergadering van 22 januari 2015 Commissie Doarp, Stêd en Omkriten Commissievergadering van 6 januari 2015 Portefeuillehouder M.E.T. Bakker Team Behandelend ambtenaar Ruimtelijk Beheer en Duurzaamheid R.P. van Benthem Voorstel: a. de voorgestelde kaderstelling voor zwerfafval vast te stellen; b. het college opdracht te geven te komen met een nadere uitwerking om invulling te geven aan deze kaders. Inleiding: Súdwest-Fryslân voert een breed afvalbeleid. De belangrijkste lijnen daarvoor zijn in de vorige raadsperiode vastgesteld. Voor zwerfafval is geen specifiek beleid geformuleerd. In de vorige collegeperiode is indertijd afgesproken dat er een uitwerking zou komen van het beleid voor het zwerfafval. Dit aansluitend op de vaststelling van de belangrijkste beleidslijnen. Maar ook om de middelen van de landelijke zwerfafvalvergoeding te kunnen verkrijgen. Die zijn vanaf 2013 per gemeente beschikbaar. Súdwest-Fryslân heeft daar tot nu toe nog geen beroep op gedaan. Vanwege de gemeenteraadsverkiezingen dit voorjaar zijn wij vóór de zomer gestart met de totstandkoming van het zwerfafvalbeleid. Een goede uitvoering op het zwerfafval is gediend bij een integrale aanpak. Het college heeft ter voorbereiding op de kaderstelling een aantal acties uitgevoerd. Wij vinden dat voor de zwerfafvalproblematiek een praktische aanpak het beste is. Wij hebben een aantal uitgangspunten gehanteerd, waarvan we verwachten dat die op een brede instemming van de raad kunnen rekenen. In dit advies stellen wij u voor de kaderstelling van het zwerfafvalbeleid vast te stellen. Aanvullend op de vaststelling geeft u het college de opdracht om een uitvoeringsplan op te stellen dat deze kaders verder invult. Doel: De voorliggende kaderstelling voor de aanpak van zwerfafval door de raad te laten vaststellen. En aanvullend de raad opdracht te laten geven aan het college om met een uitvoeringsplan te komen dat invulling geeft aan de kaderstelling. Argumenten: De zwerfafvalproblematiek raakt vele beleidsterreinen. Daarom staat het college een integrale aanpak voor. Zwerfafval is niet nieuw en er wordt op onderdelen al goed aan gewerkt. Zo is in de kaderstelling voor de kapitaalgoederen al de inzet bepaald voor de veegroutes en het groenbeheer. En ook de jaarlijks terugkerende Himmelwike laat dat zien. Nog steeds neemt het aantal deelnemende burgers en basisschoolleerlingen toe. Verder is de zwerfafvalproblematiek nog beleidsarm. Om deze kaderstelling voor te bereiden heeft het college een aantal zaken uitgezocht. Allereerst willen wij weten waar zwerfafval in onze gemeente te vinden is. Maar ook hoeveel en wie het veroorzaken. Wij willen zoveel mogelijk aansluiten op het coalitieakkoord door samen met de mienskip en in co-creatie problemen aan te pakken. Daarom vinden wij het ook belangrijk te 1

2 weten of er initiatieven út de mienskip zijn om het zwerfafval op te ruimen. Met dit in het achterhoofd zijn wij vóór de zomervakantie begonnen met een aantal acties. In het kader hieronder schetsen wij in grote lijnen het proces tot nu toe. 23 juni: integrale werksessie Op 23 juni heeft er een integrale ambtelijke werksessie plaatsgevonden. Hierin is onderzocht waar het zwerfafval voorkomt, wie het veroorzaken en welke initiatieven er in de mienskip zijn om zwerfafval aan te pakken. 3 en 10 juli: werksessie met voormannen groenbeheer Op 3 en 10 juli hebben er werksessies met de voormannen van het team Groenbeheer plaatsgevonden. Samen met de voormannen is een zwerfafvalkaart van Súdwest-Fryslân gemaakt. September: initiatiefnemers út de mienskip In september heeft er een eerste ambtelijk gesprek plaatsgevonden met een enthousiaste initiatiefgroep uit Woudsend. September oktober - november: digitalisering zwerfafvalkaart Súdwest-Fryslân De zwerfafvalkaart is in september en oktober gedigitaliseerd. De zwerfafvalkaart geeft direct inzicht in locatie en veroorzaker en geeft ook de nulsituatie van 2014 weer. 23 oktober: bestuurlijke uitgangspunten kaderstelling zwerfafval Om de kaderstelling zwerfafval bestuurlijk voor te bereiden heeft er een werksessie met de betrokken bestuurders plaatsgevonden op 23 oktober. In bijlage I vindt u het totaal van de bestuurlijke uitgangspunten daaruit weergegeven. De kaderstelling zwerfafval Hieronder vindt u de kaderstelling zwerfafval. Deze is voortgekomen uit de bovengenoemde acties. Uitgangspunten van de kaderstelling volgens het college: Centraal voor het thema zwerfafval stellen wij het principe dat Iedereen verantwoordelijk is voor zijn/haar zwerfafval. Daarbij gaat het om de verantwoordelijkheden voor mienskip, bedrijven en gemeente. Daarnaast benaderen wij het zwerfafvalprobleem integraal. Hierbij kijken wij naar eerdere kaders door uw raad aangegeven. Zoals bijvoorbeeld voor de Kapitaal goederen. Maar ook wat het draaien aan de knop van het ene instrument voor gevolgen kan hebben voor andere. Tegelijkertijd hanteren wij een praktisch insteek. Andere bestuurlijke uitgangpunten vindt u terug in bijlage I. In bijlage II is de kaderstelling zwerfafval vormgegeven in overzichtelijke tabellen per doelgroep. In de tabellen van bijlage II vindt u daarom: Links het instrumentarium/sturingsmechanismen die de gemeente kan gebruiken om het zwerfafval aan te pakken (in de rode kolommen). Daarnaast staan de volume knoppen waaraan gedraaid kan worden (in de groene kolommen). Er is een knop voor Meer, Bestaand, Minder en Geen. De knop Slimmer is een extra optieknop (de volumesterktes zijn ingekleurd met meer en minder intense kleuren groen). Rechts daarvan de motivatie van het college voor de voorgestelde instelling van de volume knoppen (in de gele kolom). En tenslotte helemaal rechts geven wij weer welk financieel middel gebruikt kan worden (in de blauwe kolom). Hieronder hebben wij een voorbeeldtabel weergegeven. 2

3 Tabel 1: voorbeeld tabel Algemeen D B Financieel middel Instrumentaria tegen zwerfafval Meer Bestaand Minder Geen Slimmer Instrument Specifiek X Instrument specifiek X X Instrument specifiek X Zwerfafval Algemeen (tabel 1 bijlage II) De eerste tabel van bijlage II gaat om algemene kaderstelling. Die geldt voor alle doelgroepen. De tabellen daaronder gaan specifiek in op de verschillende doelgroepen van de belangrijkste veroorzakers van zwerfafval waarop zal worden ingezet. Het gaat om schoolgaande jeugd (snoeproutes), oudere jeugd (snackroutes), recreanten/inwoners, toeristen en evenementen. Onder de bestuurlijke keuzes voor de instelling van de knoppen ligt een integrale afweging. Dit kan zijn omdat er bijvoorbeeld al in eerder beleid door uw raad een bepaald onderhoudsniveau is afgesproken (de knop blijft dan bestaand ). Er kan dan nog wel als extra optie naar slimmer doorgeschakeld worden. Dit geldt bij tabel 1 voor het verwijderen (beheer) van zwerfafval uit de openbare ruimte. Het aantal voorzieningen kan volgens ons minder door er slimmer mee om te gaan. Wij achten een brede communicatie campagne nodig die als koepel kan dienen voor al de activiteiten die ontwikkeld moeten worden. Handhaving willen wij pas inzetten als allerlaatste optie. Doelgroep Schoolgaande jeugd (tabel 2 bijlage II) De schoolgaande jeugd is een belangrijke doelgroep. Naast dat zij veroorzakers zijn, zijn zij ook de burgers en opvoeders van de toekomst. De bestuurlijke motivatie richt zich dan ook vooral op het vergroten van het bewustzijn rondom hun rol bij het zwerfafval. Via de school willen wij ook de ouders bereiken. Daarnaast zien wij kansen om het betrokken bedrijfsleven ( snackbedrijven en supermarkten ) te betrekken bij het beleid. Doelgroep Oudere jeugd (tabel 3 bijlage II) De oudere jeugd is een doelgroep die minder makkelijk via intermediairen te bereiken is. Binnen de brede communicatie campagne zal daarom apart aandacht geschonken worden aan deze doelgroep. Ook hier zien wij kansen om het betrokken bedrijfsleven ( snackbedrijven ) te betrekken bij het beleid. Doelgroep Recreanten/inwoners (tabel 4 bijlage II) Met de recreanten/inwoners heeft de gemeente een directe relatie. Ook hebben zij een direct belang bij een schone leefomgeving. Daarom willen wij ook een dialoog met de mienskip starten om de plaatselijk zwerfafvalvoorzieningen terug te brengen naar 1 of minder dan voorheen. Verder willen wij kijken hoe de gemeente de bestaande initiatieven út de mienskip kan ondersteunen zonder de eigenheid en de kracht ervan aan te tasten. Doelgroep Toeristen (tabel 5 bijlage II) Toeristen zijn als doelgroep het moeilijkst te bereiken. Wij zien vooral mogelijkheden in communicatie en afspraken met het betrokken bedrijfsleven. Doelgroep Evenementen (tabel 6 bijlage II) Hoewel evenementen geen doelgroep op zich kan worden genoemd zorgen zij wel voor een hoop zwerfafval. Verschillende evenementen vinden incidenteel of jaarlijks plaats in onze gemeente. Deze zijn allemaal bekend. Wij willen de invloed die de gemeente daarop uitoefent via het reguliere vergunningentraject daar waar nodig versterken en gaan kijken in hoeverre het betrokken bedrijfsleven (Horeca) een meer leidende rol kan spelen. Alternatieven: Naast het zelf aanpakken van dit probleem kan er ook voor gekozen worden om dit door een externe partij te laten uitvoeren. Een vijftal Friese gemeenten (Leeuwarderadeel, Harlingen, Franekeradeel, Littenseradiel en Vlieland) werkt met de Friese Milieu Federatie en Omrin samen bij het uitvoeren van een zwerfafvalproject. Daarin worden de gelden uit de landelijke zwerfafvalvergoeding besteed. Men laat zich hierbij voornamelijk ontzorgen. Het college stelt voor 3

4 de lijn die ingezet is in de beleidsnotitie Afvalinzameling zelf doen of uitbesteden te volgen. Dat is de lijn die aangeeft dat onze gemeente voldoende grootte en ambtelijke capaciteit heeft om dit zelf op te pakken. Risico s: Er kleven weinig risico s aan een eigen aanpak. Niets doen leidt tot de huidige stand van zaken. Het college gaat er vanuit dat een aanpak die volgt uit de voorliggende kaderstelling leidt tot minder zwerfafval. Zelfs in het meest negatieve geval (het minste effect) zal dit leiden tot een efficiency-slag op het gebied van de voorzieningen. Kaders: Gemeenten hebben op grond van de Wet Milieubeheer de zorgplicht voor het gescheiden inzamelen van huishoudelijk afval van particuliere huishoudens (niet voor bedrijfsafval), inclusief grof huishoudelijk afval. Voor zwerfafval is geen direct wettelijk kader beschikbaar. Ook is er geen uniforme aanpak van gemeenten op zwerfafval. Financiële aspecten/gevolgen: Op het gebied van zwerfafval hebben de rijksoverheid, VNG en de verpakkingsindustrie afspraken gemaakt. Eén daarvan is dat het bedrijfsleven vanaf 2013 een fonds vult: de landelijke zwerfafvalvergoeding. Gemeenten kunnen daaruit middelen verkrijgen wanneer zij een gericht actieprogramma indienen. De zwerfafvalvergoeding maakt dat gemeenten tot en met 2022 jaarlijks 1,19 per inwoner kunnen besteden aan het terugdringen van zwerfafval. Voor Súdwest-Fryslân gaat het om een jaarlijkse bedrag van ca ,-. Het betreft geen cofinanciering, maar levert 100% financiering voor ingebrachte projecten. De bijdragen voor 2013 en 2014 van onze gemeente zijn niet verloren en blijven beschikbaar. Het belangrijkste criterium om voor deze middelen in aanmerking te komen is nieuw. Het college is voornemens om deze middelen vanaf 2015 beschikbaar te krijgen. De huidige budgeten die versleuteld zijn over de begroting voor de uitvoering van het zwerfafvalbeleid zullen gebruikt gaan worden voor de uitvoering. De plus (meer en/of slimmer) zal met de zwerfafvalvergoeding bekostigd wordt. Wanneer er door het zwerfafvalbeleid minder kosten blijken te ontstaan dan komen wij bij u terug met een voorstel deze middelen te bestemmen, binnen het beleid. Duurzaamheid: Een aanpak van zwerfafval is een duurzaam initiatief. Door de aanpak worden weggooide materialen uit de openbare ruimte gehaald. Zij komen hierdoor weer opnieuw beschikbaar als grondstof. Tegelijkertijd wordt de leefomgeving erdoor verbeterd. Vervolgproces: Wij staan een langjarige aanpak voor die optimaal gebruik maakt van de landelijke zwerfafvalvergoeding en tegelijkertijd acties en doelgroepen prioriteert. Na vaststelling van de kaderstelling zullen wij begin 2015 een uitvoeringsplan voor de zwerfafvalproblematiek opstellen. Wij willen optimaal gebruik kunnen maken van de landelijke zwerfafvalvergoeding voor de periode t/m Een nadere uitwerking voor acties in 2015 zal daarom in de aanvraag voor de bijdrage voor 2015 worden opgenomen. Zo ook in de jaren daarna. De aankomende jaren willen wij inzetten op voorlopig één doelgroep per jaar. Alle acties worden ondersteund door een brede communicatie campagne met accenten op de doelgroepen. Gezien de termijn van aanvragen bereiden wij ons nu alvast op de aanvraag van 2015 voor. Wij zullen uw raad op de hoogte houden van de voortgang. Communicatie en afstemming: In september heeft er een eerste ambtelijk gesprek plaatsgevonden met een enthousiaste initiatiefgroep uit Woudsend. Met de initiatiefgroep is ambtelijk contact vanuit team Ruimtelijk beheer en Duurzaamheid en team Stads-, Dorps- en Bedrijfscontacten. Er zijn meer initiatiefgroepen op het gebied van zwerfafval. Ook andere initiatiefgroepen zullen betrokken worden bij de uitvoering van het beleid. Bijlage(n) 4

5 Meegezonden: - Bijlage I - Uitkomsten bestuurlijke bespreking kaderstelling zwerfafval 23 oktober 14 - Bijlage II - Tabellen van de kaderstelling zwerfafval Ter inzage: - geen Burgemeester en wethouders van Súdwest-Fryslân. drs. H.H. Apotheker, burgemeester. drs. J. Krul, gemeentesecretaris. 5

6 Raadsbesluit gemeente Súdwest-Fryslân Onderwerp Kaderstelling zwerfafvalbeleid De raad van de gemeente Súdwest-Fryslân; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 9 december 2014; b e s l u i t: a. de voorgestelde kaderstelling voor zwerfafval vast te stellen; b. het college opdracht te geven te komen met een nadere uitwerking om invulling te geven aan deze kaders. Aldus vastgesteld in de openbare raadsvergadering van 22 januari 2015 drs. H.H. Apotheker, voorzitter. G.W. Stegenga, griffier. 6