DEEL 2: Competentie omgaan met kansarmoede in de lerarenopleiding

Transcriptie

1 DEEL 2: Competentie omgaan met kansarmoede in de lerarenopleiding INLEIDING In dit deel bekijken we met de studenten en oud-studenten hoe de competentie omgaan met kansarmoede zo adequaat en doorleefd mogelijk kan worden ingevuld in de lerarenopleiding en dit zowel voor studenten (toekomstige leerkrachten) als docenten. We focussen daarbij op hun expertise en ervaringsdeskundigheid rondom kansarmoede. INHOUDEN KANSARMOEDE

2 Figuur: kaartje inhouden kansarmoede Als eerste stellen we de (oud-)studenten de vraag wat zij vinden dat er rond kansarmoede in de opleiding aan bod zou moeten komen, om toekomstige leerkrachten goed te leren omgaan met kansarmoede in hun klas later. We willen van hen weten wat studenten in de lerarenopleiding moeten weten en/of ervaren over kansarmoede voor ze zelf leraar worden. Daartoe bekijken we met hen een inventaris van inhouden rond kansarmoede die worden gegeven aan Vlaamse lerarenopleidingen: inhouden inzake theorie, praktijk en inleving. Die inhouden hebben we op kaartjes aangebracht met daarbij de vraag aan de (oud-)studenten om aan te geven welke daarvan ze prioritair of belangrijk vinden of waarvan ze vinden dat ze niet aan bod hoeven te komen in de opleiding. Zowel de studenten als de oud-studenten scoren de inhouden voornamelijk als belangrijk en prioritair. Wanneer inhouden als niet nodig bestempeld worden, gebeurt dit door max. drie van de elf studenten en één tot twee van de vijf oudstudenten. Een uitzondering hierop is de inhoud Toneel/theater/ over kansarmoede dat door vier van de vijf oudstudenten als niet nodig wordt aangegeven. We lichten de inhouden die door meer dan de helft van de studenten of oudstudenten als prioritair worden bestempeld eruit. We behouden hier het onderscheid tussen studenten en oud-studenten aangezien zij een andere selectie maken van prioritaire inhouden. Inhouden die door meer dan de helft van de studenten als prioritair worden bestempeld zijn de volgende: - Leren kijken door een kansarmoedebril en niet enkel door de middenklassebril (theorie): tien studenten - Kennis bijbrengen over hoe pedagogisch en didactisch omgaan met kansarme leerlingen in de klas (theorie): negen studenten - Kennis bijbrengen over kansarmoede (wat houdt dit in, hoe herken je het, enz) (theorie): acht studenten - Huiswerkbegeleiding op school aan leerlingen in kansarmoede (praktijkervaring): zeven studenten - Meerdaags ervaringstraject voor studenten (o.a. ontmoeting met mensen in kansarmoede, dialoog met het werkveld) (inleving): zes studenten - Kennis bijbrengen rond hoe communiceren met kansarme ouders (theorie): zes studenten Opvallend bij deze geselecteerde inhouden is dat vooral het kennisaspect de bovenhand haalt. Enkele studenten zeggen evenwel dat voor hen het zelf beleven van kansarmoede, dat anderen eens echt weten wat het is, het belangrijkste is. Citaat: Ik heb de ervaring en de beleving zeker prioritair gezet. Vanuit die beleving, kan dan kennis komen. Als je mensen kan begrijpen, weet je ook hoe het voelt, dan kan je ook meer linken leggen. Ik ben echt achterovergevallen van de bekrompen visie van een jaargenote. Die vindt een ouder die

3 niet naar oudercontacten gaat en weinig aandacht besteedt aan de studies van zijn/haar kind, een slechte ouder. Mijn mama heeft ook een depressie gehad, ik kwam dan thuis van school om haar op te rapen van de keukenvloer, om haar in bad en in bed te steken. Ze deed niets, ze kon dat niet aan. Diezelfde jaargenote heeft ook gezegd van: Als je dan toch geen geld hebt, koop dan ook geen I- phone. Dan zou ik mijn kinderen de goedkoopste gsm te geven. Ik heb ook een I-phone, ik heb al mijn centjes bijeengeschraapt om een derdehands I-phone te kopen. Maar dat is een statussymbool en dat is van ik doe mee dat is misschien meelopen, maar dat doet wel veel. (Mona, student BaSO) Ook geven meerdere studenten expliciet aan dat de praktijkervaring het belangrijkste is. Bij de inhoud activiteiten aan huis bij leerlingen in kansarmoede (bv. voorlezen aan huis, huiswerkbegeleiding) (praktijkervaring), geven twee studenten de volgende opmerkingen: - Dit is vrij indringend en kan problemen veroorzaken wanneer studenten nog niet goed weten hoe dit te doen. (Demosthenes, student BaSO) - Voor zulke activiteiten is eerst een vertrouwensband met de leerling en zijn/haar gezin nodig. Veel mensen in kansarmoede leven ook klein, gaan ook niet meteen open staan om zomaar mensen binnen te laten. (Jan, student BaSO) Inhouden die door meer dan de helft van de oud-studenten als prioritair worden bestempeld zijn de volgende: - Getuigenissen van ervaringsdeskundigen in de armoede en sociale uitsluiting (inleving): vijf oud-studenten - Huiswerkbegeleiding op school aan leerlingen in kansarmoede (praktijkervaring): vier oud-studenten - Stages waarin studie- en opvoedingsondersteuning aan kwetsbare gezinnen geboden wordt (praktijkervaring): drie oud-studenten - Kleinschalig en praktijkgericht onderzoek laten voeren naar kansarmoede (theorie): drie oud-studenten - Opvallend is dat getuigenissen van ervaringsdeskundigen in de armoede en sociale uitsluiting (inleving) door al de oudstudenten als prioritair wordt aangegeven. Bij de studenten wordt dit door een minderheid (vier studenten) als prioritair aangegeven. Daar waar bij de studenten het kennisaspect de bovenhand haalt, is dit bij de oud-studenten de inleving en praktijkervaring. Huiswerkbegeleiding op school aan leerlingen in kansarmoede is de enige inhoud die zowel door een meerderheid van de studenten als van de oud-studenten als prioritair wordt aangegeven.

4

5 AANDACHT KANSARMOEDE We bespreken met de (oud-)studenten dat er niet enkel inhouden expliciet rond kansarmoede gegeven kunnen worden, maar dat in elk vak, in elke les, er aandacht kan zijn voor kansarmoede waarbij docenten niet enkel vanuit een middenklassebril kijken en dit ook zo overbrengen op studenten. Zo kunnen docenten bij het geven van voorbeelden of het bespreken van casussen kansarmoede betrekken of ter sprake brengen, studenten erop wijzen dat niet alle leerlingen reeds met boeken, toneel, in contact zijn gekomen, diverse voorbeelden geven en benadrukken dat bepaalde zaken niet evident zijn (een eigen huis, internet, wagen ). Op de vraag naar het belang van die aandacht voor kansarmoede, antwoorden alle studenten en oud-studenten dit belangrijk tot enorm belangrijk te vinden. Een aantal studenten expliciteren dat de bewustwording errond belangrijk is, ook in functie van het doorbreken van het taboe dat errond hangt: Citaat: Dat is eerder het bewust maken van kansarmoede, hé. Ik vind dat enorm belangrijk. Dat is net zoals bewust maken van mentale of fysieke beperkingen. Dat dat er is. Dat we niet alleen het perfecte beeld zien. Dat moet er echt zijn. (William, student BaSO) Citaat: Ja, want dat zou het taboe rond kansarmoede misschien eindelijk kunnen doorbreken. Ik denk dat met heel veel dingen belangrijk is, waar een taboe rond hangt, dat die in de gewone wereld worden gedropt, dat daarmee wordt omgegaan in casussen. Want dat is de wereld want als je daar zo gewoon mee leert omgaan, denk ik dat we als samenleving, dat jullie dan als hogeschool echt wel mensen kunnen afleveren die de samenleving op dat vlak zouden kunnen veranderen. (Mona, student BaSO) Twee studenten vinden het van belang om de uitersten op de kaart te zetten, niet alleen kansarmoede, maar ook grote rijkdom. Citaat: Bijvoorbeeld bij economie, bij het berekenen van de winstmarge, een doorsnee gezin verdient zoveel en daarnaast dan ook de kansarmoedekant, niet enkel doorsnee maar dan zo de uitersten, aan beide kanten. Als ge ziet van: dit is het gemiddelde en dat zijn de grote lonen en dan de kleine. (Jan, student BaSO) Bij de vraag naar voorbeelden waarbij in de verschillende vakken aan de lerarenopleiding aandacht is voor kansarmoede, geven studenten voorbeelden waarbij de docent aandacht geeft aan kansarmoede in functie van de latere klaspraktijk van studenten alsook voorbeelden waarbij de docent omgaan met kansarmoede voorleeft naar de studenten zelf toe. - voorbeelden waarbij de docent aandacht geeft aan kansarmoede in functie van de latere klaspraktijk van studenten:

6 Citaat: De docent geeft ons mee om na denken over welk cursusboek we later voor onze latere klaspraktijk willen aankopen. Hij zegt om best een cursusboek voor twee jaar te gebruiken, zodat leerlingen die ook twee jaar kunnen gebruiken, want dat zijn anders allemaal kosten die oplopen hé. (Demosthenes, student BaSO) Citaat: Wij krijgen dat in de les mee dat je niet kan verwachten dat alle kinderen bv. een gevraagd themaboekje meebrengen. Of dat we in plaats van naar foto s te vragen, ook kunnen vragen aan de kinderen om zelf een tekening van iets te maken, bv. van hun eigen huis. (Lisa, student BaKO) - voorbeelden waarbij de docent omgaan met kansarmoede voorleeft naar de studenten zelf toe Citaat: Ja, als we een uitstap moeten doen, zegt de docente van: Als het moeilijk is om het te betalen, dat kom je maar even bij mij, dan zorgen we wel voor een oplossing. Dat is iets heel kleins dan, maar dat is wel fijn dat ze zo algemeen zeggen van: Kijk, als er iets is, dan zijn jullie wel echt welkom. Dat is zo n beetje de deur op een kier zetten en het enige wat je dan nog moet doen is duwen en niet meer de hendel (Mona, student BaSO) In tegenstelling tot de studenten, geven de oud-studenten minder tot geen voorbeelden waarbij in de verschillende vakken aan de lerarenopleiding aandacht is voor kansarmoede. Dit kan erop wijzen dat er de laatste jaren meer aandacht voor gekomen is. Project II.1 dat als uitgangspunt diversiteit en kansarmoede heeft wordt wel tweemaal aangehaald, maar dit project hoort onder inhouden rond kansarmoede. Een oud-studente vertelt een beetje cynisch: Citaat: Nee, er werd heel veel uitgegaan van een mooi gezinnetje Iedereen is altijd in orde en alles lukt goed en alles gaat goed en iedereen geraakt er vanzelf. Dat is het mooie beeld, maar dat is niet de realiteit! (Kato, oud-student BaLO) GOEDE PRAKTIJKEN Docenten zijn niet enkel lerarenopleiders maar zijn zelf ook leraar in hun klas met de studenten. Ze geven niet enkel inhouden door, maar gaan ook om met hun studenten en hebben op die manier een voorbeeldfunctie. We hebben daarrond aan onze collega s mogelijke goede praktijken gevraagd, met als basis de competentie omgaan met kansarmoede voor de lerarenopleider. De goede praktijken hebben we onderverdeeld in vijf categorieën. De eerste categorie oog voor de context van kansarme studenten geldt op materieel en financieel vlak, wat betreft de aankoop van cursussen, het maken van

7 opdrachten en het meegaan op uitstappen. Onder de tweede categorie, veilig leerklimaat, vallen goede praktijken van lerarenopleiders inzake luisteren en empathie tonen, rond open en authentiek zijn en rond een waarderende houding ten opzichte van studenten in kansarmoede. De categorie begeleiding op maat focust op praktische ondersteuning en rekening houden met de persoonlijke context van studenten in kansarmoede tijdens de lessen en bij het geven van opdrachten. De vierde categorie behelst kwalitatieve interacties tussen alle studenten en de vijfde categorie geeft voorbeelden rondom het positief benaderen van kansarmoede. De laatste categorie is wat van een andere orde aangezien deze goede praktijken minder zichtbaar zijn voor de klasgroep, maar zich specifiek toespitsen op studenten in kansarmoede, waarbij kansarmoede niet enkel als een probleem wordt gezien, maar ook positief benaderd wordt. We vragen (oud-)studenten om via het kleven van gekleurde stickers aan te geven of ze die praktijken van belang (=groen), mooi meegenomen (=oranje) of niet OK (=niet ok) vinden. De goede praktijken worden per (sub)categorie van meest van belang tot minst van belang opgenomen.

8 OOG VOOR CONTEXT Materiaal van de hogeschool ter beschikking stellen OOG VOOR CONTEXT: Materiële aspecten Alle studenten en oud-studenten vinden het ter beschikking stellen van materiaal van de hogeschool belangrijk. Het belang van het aanbieden van laptops wordt aangegeven door één student. Eén oudstudente vindt het belangrijk dat handleidingen worden aangeboden, omdat ze niet altijd beschikbaar zijn op de stageschool. Citaat: Ik heb 1x een stageschool gehad die zei van: Je hebt die handleiding nodig voor je lessen, maar wij geven die niet. (Kato, oud-student BaLO) Materiaal van de stageschool ter beschikking stellen Op drie na vinden alle studenten en oud-studenten het van belang dat de stageschool materiaal ter beschikking stelt. De anderen vinden het mooi meegenomen. Als belangrijkste reden wordt daarvoor opgegeven dat het kostenbesparend is, want kopietjes kosten veel geld, net als een gereedschapskist voor sommige vakken. Eén student oppert het idee dat de hogeschool de stagescholen hierin kan/moet sensibiliseren, zodat stagiairs gelijke kansen krijgen. Citaat: Van belang maar je mag er niet van uitgaan, maar dan wel dat de hogeschool er dan iets aan doet. (Jan, student BaSO) Eigen materiaal van de docent ter beschikking stellen De meerderheid van de studenten en oud-studenten (6+3) vindt het ter beschikking stellen van eigen materiaal van de docent mooi meegenomen. De minderheid van beide groepen (5+2) vindt het van belang. De verklaring ligt in het feit dat dit niet van de docent verwacht mag worden. Het hangt er voor één oud-student vanaf welk soort materiaal: rekenmachine of boek is ok, laptop niet. Citaat: Mooi meegenomen in de zin dat, ik denk dat dat niet altijd realistisch is. Mensen verdienen ook geld voor hun eigen en sommigen gaan dat doen en kunnen dat doen. Anderen kunnen dat misschien moeilijker doen of hebben andere dingen die ze moeten dragen. Da s mooi meegenomen als ze dat kunnen doen, maar we mogen dat niet verwachten. (Otto, student BaSO)

9 Een randbemerking van een oud-student is dat het belangrijk is dat mogelijkheden als samenaankoop en andere kortingen, zoals bv. bij rijschool vermeld worden. Citaat: Nu, ik heb uiteindelijk wel mijn laptop aangekocht maar via samenaankoop van de KHL. En dat werd ook niet vanuit Groep T doorgegeven van: kijk, ge kunt dat via KHL en samenaankoop doen. (Kato, oud-student BaLO) Zo weinig mogelijk verplicht cursusmateriaal laten aankopen OOG VOOR CONTEXT: Financiële aspecten (rond cursusmateriaal) Eén oud-student vindt het geen goed idee om zo weinig mogelijk verplicht cursusmateriaal te laten aankopen, omdat kwaliteit primeert. Alle andere studenten en oud-studenten vinden het van belang of mooi meegenomen. Aandachtpunten hierbij zijn: - De hogeschool/lector kan vermelden dat bepaalde boeken niet verplicht aangekocht moeten worden. - De kwaliteit van onderwijs mag er niet onder lijden. - De hogeschool/lector kan nadenken over het delen van boeken die niet zo vaak nodig zijn. - De hogeschool/lector kan bekijken wat noodzakelijk is en bv. niet te vinden is op internet. - De hogeschool kan overwegen om het cursusmateriaal aan verlaagde prijs aan te bieden. Citaat: En dat dan ook duidelijk vermelden. Niet zoals vorig jaar. Er waren twee boeken die niet specifiek aangekocht moesten worden, maar die informatie vond je later pas. Dat zou op dat blaadje moeten staan. En niet ergens in een hoekje van Toledo. (Sofia, student BaSO) Spreiding van betaling van cursussen Spreiding van betaling van cursussen wordt door alle studenten van belang gevonden. Twee oudstudenten vinden het ook van belang, drie vinden het mooi meegenomen. Aandachtspunten: - Als student kijken naar wat je kunt gebruiken van vrienden, naar wat er in huis is - Als docent kijken naar boeken die eigenlijk maar heel beperkt nodig zijn (en dat dan ook duidelijk maken)

10 Citaat: We krijgen hier op de hogeschool in het begin altijd een lijst van cursussen om aan te kopen en ik heb geen enkel cursusboek aangekocht. Ik heb heel veel geleend van kameraden die zeiden van: Ik heb dat niet meer nodig, gebruik het. Er zijn ook heel veel boeken in huis die daarop staan, en ook boeken die erop staan die ik nog nooit heb moeten gebruiken. Druk het af of sterker nog: zet het op Toledo! Ja, spreiding van betaling als ge dan effectief een boek moet aankopen, tuurlijk, als mensen zeggen van: ik kan er effectief nu maar 5 euro voor vrijmaken, als dat echt een groot probleem is, tuurlijk, dan moet dat kunnen! (Jan, student BaSO) Zo veel mogelijk cursusmateriaal op Toledo De grote meerderheid van de studenten en oud-studenten (7+5) vindt het van belang dat zo veel mogelijk cursusmateriaal op Toledo wordt gezet. Drie studenten vinden het echter geen goed idee. Eén student vindt het mooi meegenomen. Aandachtspunten hierbij: - Wat als student thuis geen internet heeft, want dan zit je lange uren op school om alles gelezen te krijgen. - De docent mag niet verwachten dat student alles kan printen. Ideeën: - Afgeschreven computers of laptops door studenten elektronica laten leegmaken en herformatteren en dan goedkoop verkopen of verhuren aan studenten - Communicatie over wat al dan niet op Toledo staat verbeteren - Zorgen dat docent een paar prints bij de hand heeft, als iemand geen computer heeft in de les Citaat: Wat is de valkuil hier? Maar ja, dat is een beetje aan het weggaan: als je geen internet thuis hebt. Maar wat je bv. ook handig, t Lampeke bv. of je kunt daar zelf binnen gaan samenwerken met mensen van informatica. We kopen zes computers aan die eigenlijk totaal niet zo goed zijn, die we laten refurbishen door leerlingen elektronica hier en je geeft die uit, je kunt die huren op jaarbasis voor 50 euro of zoiets. Dan aan een kant link je kansarmoede aan dinges, leer je samenwerken. (Jonas, student BaSO) Studenten aanmoedigen zaken in te scannen Twee studenten vinden het geen goed idee dat studenten aangemoedigd worden om zaken in te scannen. De andere studenten en oud-studenten vinden het vooral van belang (7 en 4) of mooi

11 i.p.v. te printen meegenomen (2 en 1). Studenten vinden het van belang of mooi meegenomen voor het milieu. Studenten die minder enthousiast zijn over het idee, geven te wensen kwaliteit aan, de mogelijkheid om zelf een foto te maken van betere kwaliteit en de relatief kleine kost van kopiëren. Cursusmateriaal printen voor studenten Zes studenten en twee oud-studenten vinden het van belang dat cursusmateriaal geprint wordt voor studenten. Twee studenten en drie oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Eén oud-student vindt het geen goed idee. Het is kostenbesparend en het wordt al veel gedaan op de hogeschool. Eén oud-student vraagt aan docenten om duidelijk te maken of ze dat al dan niet doen. Citaat: Ja, dat zou al nen druk zijn die van studenten wordt gehaald. (Jan, student BaSO) Gratis digitale tools en open software gebruiken OOG VOOR CONTEXT: Financiële aspecten (rond opdrachten) Eén student vindt het op zich een goed idee om gratis digitale tools en open software te gebruiken, maar denkt ook aan wie geen computer heeft. Alle andere studenten en oud-studenten vinden dit van belang. Citaat: Dat is wel leuk. Ik heb nu zelf gehoord via iemand dat je gratis Word en PowerPoint kunt krijgen voor op je computer via de hogeschool? Ik vind dat een goed idee. Want dat is enorm duur als je dat legaal wil doen. En er zijn digitaal gratis alternatieven voor Word, Open Office, die je dan kan gebruiken. Dat is wel niet helemaal hetzelfde, maar daar kan mee gewerkt worden. (Jan, student BaSO) Bij presentatie hoeven studenten geen kopietjes voor iedereen te voorzien Dertien (oud-)studenten vinden het van belang dat studenten zelf geen kopietjes moeten voorzien bij een presentatie. Twee (oud-)studenten vinden dat mooi meegenomen en één student vindt het geen goed idee. Vragen die je hierbij kunt/moet stellen: - Wat doe je er achteraf mee? - Is het ok om zonder papier naar een presentatie te luisteren?

12 - Is het voldoende dat ppt op Toledo komt? - Kan de docent zorgen voor kopietjes? Citaat: Hangt er echt vanaf: ik vind dat soms niet ok. Als je mij een kopietje geeft, maar misschien kan dat dan door de lectoren voorzien worden, maar ik kan beter volgen als ik een kopietje heb. Zo simpel is het gewoon. (Otto, student BaSO) Opdrachten basic laten indienen (bv. geen kleurprint, niet laten inbinden) Spreiding van aankoop materialen Websites met tips over goedkoop materiaal maken doorgeven Alle (oud-)studenten vinden het van belang (12) of mooi meegenomen (4) dat opdrachten basic ingediend mogen worden (bv. geen kleurprint, niet laten inbinden). Citaat: Ja, dit ook. Als je dan voor die portfolio s moet gaan, dan is dat drie keer in kleur laten inbinden. Dat is.ja, want met die sollicitatieportfolio s was het al in zesvoud! Dat was voor elk jurylid één en dan nog eentje voor onszelf. Dat was het stomme, we moesten ook nog eentje voor onszelf hebben! (Kato, oud-student BaLO) Alle (oud-)studenten op één na vinden spreiding van aankoop materialen van belang (12) of mooi meegenomen (3). Bezorgdheid: Soms heb je materiaal gewoon meteen nodig. Eén student vindt het geen goed idee om websites met tips over goedkoop materiaal maken door te geven, omdat niet iedere student over een computer beschikt thuis. Daarom vindt deze student dat de info ook op papier gegeven moet worden (oud-)studenten vinden het van belang of mooi meegenomen. Citaat: Dit is ook een hele belangrijke, want ge hebt zoveel, dat heb ik vorig jaar pas ontdekt, maar dat er in Leuven heel veel organisaties zijn die materiaal uitlenen, gewoon tegen een waarborg, die je dan terugkrijgt, dat is. Dat was toen van: ja, na vijf jaar heb ik het gevonden. (Kato, oud-student BaLO) Ruim op tijd te lezen boeken opgeven (ontlenen bibliotheek) Tien (oud-)studenten vinden het van belang dat ruim op tijd opgegeven wordt welke boeken gelezen moeten worden, zodat ze ontleend kunnen worden in de bibliotheek. Vijf (oud-)studenten vinden het mooi meegenomen. Citaat: Ik moet één boek lezen voor geschiedenis en dat is niet zo makkelijk te vinden, maar de docent

13 heeft dat inderdaad in het begin van het jaar gezegd. Dat is inderdaad een heel goed iets. (Jan, student BaSO) Accent op low budget / recuperatiemateriaal bij opdrachten Eén student vindt het geen goed idee om bij opdrachten het accent op lowbudget / recuperatiemateriaal te leggen. De andere (oud-)studenten (10) vinden het van belang of mooi meegenomen (5). Aandachtspunten: - Je moet ook ambitieus mogen zijn voor opdrachten en één of twee keer per jaar iets moois maken - Soms is goedkoop materiaal niet kwalitatief genoeg - Studenten kunnen mekaar onder druk zetten met mooi materiaal - Geef als docent tips mee om opdrachten goedkoop te maken Citaat: Leg het accent erop van: he, maar mannen: ge kunt dat ook zo en zo doen, geeft dat mee. En ik denk dat ook wel veel studenten dat uit hun eigen doen van: hoe kan ik dat op de goedkoopst mogelijke manier maken. Dus zeker als dat wordt aangekaart en als docent ook al tips meegeeft van: zo kan je het ook doen en zo moet je er niet te veel aan uitgeven. (Jan, student BaSO) Opdrachten digitaal laten indienden (via Toledo) Drie studenten vinden het digitaal indienen van opdrachten geen goed idee, meestal in verband met het al dan niet bezitten van een computer. Zij vinden het belangrijk dat studenten kunnen kiezen of ze een opdracht op papier of via Toledo indienen. De andere (oud-)studenten vinden het van belang (10) of mooi meegenomen (3). Citaat: Ja, tuurlijk, als dat makkelijk is voor die persoon en als die beschikt over een computer. Dat is wel belangrijk. Beide laten toestaan. Als je zegt van: dien het digitaal in, laat ook de mogelijkheid om het op papier te laten indienen. Voor de ene gaat het ene gemakkelijker zijn en voor de andere het andere. (Jan, student BaSO) Literatuuropdracht laten maken in de bib Alle (oud-)studenten vinden het van belang (9) of mooi meegenomen (7) om een literatuuropdracht in de bib te kunnen maken, want vakliteratuur is duur. Aandachtspunten: - Dan moet de bib wel in orde zijn. - Elk vaklokaal zou zelfs een kleine bib mogen hebben.

14 Citaat: Voor mijn vak is dat niet nodig want de docent heeft dat zelf ter beschikking. Ik vind dat heel goed! Het mag zelfs zijn dat elk vaklokaal de boeken ter beschikking heeft. Ja, tuurlijk, zeker en vast! (Jan, student BaSO) Studenten stimuleren materiaal van elkaar te gebruiken Zeven studenten vinden het van belang dat studenten gestimuleerd worden om materiaal van elkaar te gebruiken. Drie studenten en alle oud-studenten vinden dat mooi meegenomen. Eén student vindt het geen goed idee, omdat daarmee opgelet moet worden. Aandachtspunten en ideeën: - Zolang creativiteit niet inboet - Als er een netwerk om te delen bestaat (anders ga je het enkel met vrienden doen) - Lesvoorbereidingen digitaal delen, maar ook in een map in de klas bewaren (niet altijd alles op computer) - Opletten dat niet altijd lesvoorbereidingen en notities van dezelfde studenten worden gevraagd Citaat: Bij studenten stimuleren materiaal van elkaar te gebruiken. Ik denk zelf dat je dat alleen bij uw vrienden gaat doen en je gaat dat niet aan iedereen vragen. Als er zo n netwerk van zou bestaan, dan misschien wel, maar anders niet denk ik dat je gaat vragen van (Caroline, oud-student BaKO) Ervoor zorgen dat iedereen mee op uitstap kan (gratis of door school laten betalen) OOG VOOR CONTEXT: Financiële aspecten (rond uitstappen) Alle (oud-)studenten vinden het van belang (12) of mooi meegenomen (4) dat iedereen mee op uitstap kan (gratis of door school laten betalen). Aandachtspunten en suggesties: - Dat wordt wel erg duur voor hogeschool - Eerder zorgen voor spreiding van betaling - Ruim van tevoren laten weten dat er een uitstap is, zodat gespaard kan worden - Eventueel mogelijkheid aanbieden om in jeugdherberg i.p.v. hotel te overnachten (al geeft het praktische problemen als niet iedereen samen logeert) Citaat: Dus dat is, idealiter ja, maar als ge, als uw budget beperkt is, dat is bij hoger onderwijs altijd zo, dan is het misschien belangrijker dat ge spreiding van betaling hebt als dat ge iedereen meekrijgt.

15 (Demosthenes, student BaSO) Spreiding van betaling van uitstappen Alle studenten vinden spreiding van betaling van uitstappen belangrijk, net als drie oud-studenten. Twee oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Aandachtspunt: - Meld spreiding van betaling voor uitstappen expliciet - Let op de totale kost Citaat: Ik vind sowieso wel de spreiding van betaling, dat dat duidelijk wordt gemaakt. Die spreiding, in uw eerste jaar, dat afbetalingsplan in schijven ik wist eigenlijk niet: kan dat of niet? Dat wordt best expliciet duidelijk gemaakt. (Caroline, oud-student BaKO)

16 VEILIG LEERKLIMAAT Zorg dragen voor elkaar Luisteren naar het verhaal van studenten VEILIG LEERKLIMAAT: Luisteren, empathie Alle studenten en oud-studenten vinden zorg dragen voor elkaar van belang. Alle studenten en alle oud-studenten op één na (die het mooi meegenomen vindt) vinden het belangrijk dat geluisterd wordt naar het verhaal van studenten. Suggesties: - Luisteren is voldoende en niet meteen een oplossing aandragen - Luisteren en bij frustratie (i.v.m. andere docenten, medestudenten) aan de student vragen geduld te oefenen Citaat: Hier zijn soms docenten die daar volledig in doorslaan, die na die dan zo n paar weken later dat terug vragen en die dat blijven aanhalen. Dus heel vaak is gewoon luisteren voldoende. (Kato, oud-student BaLO) Geïnteresseerd zijn in studenten Alle studenten en alle oud-studenten vinden het belangrijk dat docenten geïnteresseerd zijn in studenten. Eén oud-student duidt tegelijkertijd ook niet nodig : het is van belang is dat docenten geïnteresseerd zijn, maar er zijn ook wel bepaalde grenzen. Citaat: Van gewoon interesse tonen of van, echt privé te gaan? Want op zich, ik kan wel, ik vind dat wel belangrijk als docenten geïnteresseerd zijn in mij, dat is mooi meegenomen, maar langs de andere kant heb ik wel zoiets van, oh het moet wel binnen bepaalde grenzen blijven. Dus ik weet niet zo positief of negatief. (Caroline, oud-student BaKO) Ruimte voor verhaal van studenten bij stagebesprekingen Op één student en één oud-student na vinden alle (oud-)studenten het van belang dat er ruimte is voor het verhaal van studenten bij stagebesprekingen. De andere student en oud-student vinden het mooi meegenomen. Randbemerking: - Kom niet kijken bij de eerste stageles op de eerste stagedag!

17 Citaat: En ja, misschien luisteren ze wel naar hetgeen je zegt, maar ik merk ook dikwijls dat die papieren, die stagebeoordelingspapieren, dat die mensen op de stageschool hebben ingevuld, ik weet niet of daar echt naar wordt gekeken. Ze zullen dat wel eens overlopen, maar ik heb niet altijd het gevoel dat dat correspondeert. Omdat ze gewoon gaan kijken naar wat ze zelf gezien hebben. En inderdaad, soms is dat misschien goed, omdat sommige van die mensen die formulieren niet echt ter harte nemen, anderen doen dat wel. Dus da s moeilijk. Soit. (Otto, student BaSO) Afspraak: wat in de klas gebeurt, blijft in de klas De grote meerderheid van de (oud-)studenten vindt het belangrijk dat de afspraak om wat in de klas gebeurt in de klas te houden gemaakt wordt. Eén student en twee oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Eén student en één oud-student vinden het niet nodig. Aandachtspunten en suggesties: - Maak deze afspraak niet enkel in de klas, ook als stagiair - Het is essentieel dat op deze afspraak gehamerd wordt bij het begin van het academiejaar, want eens geschonden is het leerklimaat niet meer veilig - Het is een gevaarlijke premisse, want soms is het van belang of noodzakelijk dat een leerkracht iemand anders op de hoogte brengt Citaat: Ja, dat is heel duidelijk, dat is een heel belangrijke afspraak en dat moet er heel duidelijk worden ingehamerd in het begin bij R&P want eens dat dat gebroken is, dan is uw veilig leerklimaat voor het hele jaar voorbij. Ja, dat is van belang! (Jan, student BaSO) Citaat: En dan hier de afspraak van wat er in de klas verteld wordt, blijft in de klas. Ik denk dat zo gesprekken, zoals bij het vak Reflectie & Portfolio en zo, ok. Maar langs de andere kant, zijn er soms wel dingen die andere docenten over hun studenten ook wel moeten weten om hun stage te begeleiden. Want soms vertel je iets of geef je een signaal, en de docent heeft zoiets van dat moet je opvolgen en als je dan de afspraak maakt, wat hier gebeurt, blijft hier, dan kan je dat niet (Caroline, oud-student BaKO) Tijd maken voor het informele 8 studenten en 2 oud-studenten vinden tijd maken voor het informele belangrijk. 3 studenten en 3 oudstudenten vinden het mooi meegenomen. Citaat: Ja, zo toenadering zoeken tot en dat kan je gewoon doen tijdens het luisteren naar het verhaal. (Jan, student BaSO)

18 Open houding: studenten kunnen bij docent terecht Elke student leren kennen VEILIG LEERKLIMAAT: Open, authentiek Alle (oud-)studenten vinden een open houding van docenten van belang. Citaat: Daar heb ik in het begin ook over verteld he en dat zorgt dan ook weer voor een vertrouwensband. Ik denk, als er een open houding en een vertrouwensband is, dat dat alleen maar positieve effecten kan hebben voor het lesgedrag van studenten. Als ge u op uw gemak voelt, gaat ge veel gemakkelijker de les volgen, veel gemakkelijker opletten. Dat is denk ik voordelig voor in de les, buiten de les, voor alles. (Jan, student BaSO) 9 studenten en 2 oud-studenten vinden het van belang dat de docenten elke student leren kennen. 2 studenten en 4 oud-studenten vinden het mooi meegenomen, hoewel niet elke student zich wil laten kennen en hoewel erkend wordt dat het veel werk is. Citaat: Dat lijkt me praktisch onmogelijk, maar als je het kunt, is dat echt fantastisch. Bam, de beste school ever! (William, student BaSO) Jezelf kwetsbaar durven opstellen door eigen ervaringen te delen Zeven studenten en vier oud-studenten vinden het belangrijk dat docenten zich kwetsbaar durven opstellen door eigen ervaringen te delen. Twee studenten vinden het mooi meegenomen. Twee studenten en één oud-student vinden het niet nodig. Aandachtspunten: - Ervaringen delen is mooi, het kan zorgen voor een hoge vlucht met je studenten, maar niet elke docent kan en moet dat doen - Zorg er als docent voor dat je eigen kwetsbaarheid niet tegen jou gebruikt kan worden Citaat: Dat is ook, ik bekijk dat een beetje vanuit de leerkracht naar leerlingen. Dat is ook een beetje jezelf kwetsbaar durven opstellen door eigen ervaringen te delen, niet iedereen neemt dat, maar er zijn mensen die dat als kwetsbaarheid durven opnemen van de leerkracht zelf en op die manier de autoriteit in vraag stellen. Aan de andere kant, dat kan ervoor zorgen dat je relatie met de leerlingen een hoge vlucht neemt. Dat kan ook. (Jonas, student BaSO) Toegankelijk zijn voor Acht studenten en één oud-student vinden toegankelijk zijn voor studenten (mail, telefoon, persoonlijk)

19 studenten (mail, telefoon, persoonlijk) (na les of stagebezoek aanspreekbaar zijn) (na les of stagebezoek aanspreekbaar zijn) van belang. Twee studenten en drie oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Eén oud-student vindt het niet nodig. Aandachtspunten: - Het is meer dan je kunt verwachten van een docent, niet iedere docent zit zo in elkaar - Een docent hoeft niet op alle manieren (en mail, en telefoon, en persoonlijk) bereikbaar te zijn. Telefoon hoeft niet, wordt door zes (oud-)studenten aangegeven, wel mail en na de les aanspreekbaar zijn ook Citaat: Toegankelijk zijn: langs de ene kant wel maar niet dat je van elke docent direct een telefoonnummer of zo moet hebben. Alle, dat zijn mensen die voor mij op school hier zijn. Als ik thuis ben, zit ik in een compleet ander milieu en ik ga daar niet naar een docent bellen. Dus wel na een les of een stagebezoek. Nu mail: je hebt sowieso de Groep T-mail en ik vind ook niet dat docenten hun gewoon adres of hun telefoon of (Kato, oud-student BaLO) Waarderen van inzet van studenten VEILIG LEERKLIMAAT: Waarderende houding Alle (oud-)studenten vinden het van belang dat de inzet van studenten gewaardeerd wordt. Aandachtspunten: - Dit is pas mogelijk als ook studenten de inzet van docenten waarderen - Het is belangrijk dat die waardering expliciet benoemd wordt Citaat: Ja, ook het zeggen! Niet gewoon er zo vanuit gaan van: ge zijt hier omdat ge dat wilt gaan doen, dus ge doet het maar he! Dus expliciet he! (Kato, oud-student BaLO) Groeikansen benoemen, blijven geloven in studenten Alle (oud-)studenten vinden het van belang dat groeikansen benoemd worden en dat er in studenten geloofd blijft worden. Citaat: Ik ken er heel veel die eigenlijk door een negatieve ervaring hier, die effectief gedacht hebben van: Het is niets meer voor mij, ik zal wel een andere richting gaan zoeken of zo. Maar dat was dan na één stage die wat minder viel of na één lesblok dat serieus tegenviel terwijl het nog gekanteld kon

20 worden. (Kato, oud-student BaLO) Eerlijke boodschappen durven geven Alle studenten en alle oud-studenten op één na vinden het van belang dat eerlijke boodschappen gegeven worden. Eén oud-student vindt het mooi meegenomen. Aandachtspunt: - Kritiek niet verdoezelen, maar student moet ook kritiek durven en leren aannemen Aangeven dat uit fouten geleerd kan worden Citaat: Zoals ik daarnet al zei: niet proberen te verdoezelen en dat effectief ook durven zeggen. En dat is ook voor de persoon (student, nvdr) zelf he: durven die kritiek aan te nemen he! Ik ga heel eerlijk zijn: ik ken hier een paar mensen op de hogeschool die heel defensief zijn en dan moet ge zo al direct u in bochten wringen en doen en om dat toch nog op een acceptabele manier te krijgen. Dat vind ik ook wel dat nog wat meer geleerd kan worden: durven werken aan kritiek krijgen. Hier moet in de opleiding ook tijd voor gemaakt worden, om te leren van feedback te krijgen en dan te gebruiken. Dat wordt al wel gedaan, maar ik denk dat daar toch nog wel meer tijd in gestoken kan worden. (Jan, student BaSO) Alle (oud-)studenten vinden het belangrijk dat aangegeven wordt dat uit fouten geleerd kan worden. Eén student vindt het mooi meegenomen. Citaat: Tuurlijk! Maar dat dan effectief ook doen, dat eruit geleerd mag worden. En niet zeggen van: jongens, fouten maken mag, maar dan in een evaluatie, als er een taak moet gemaakt worden, dan zeggen van: Ja, maar dat en dat is niet goed gegaan. Maar ja: mag ik dan nog wel een fout maken? Want ik heb nu het gevoel: ik heb een fout gemaakt en ik besef dat en ik weet, de volgende keer, maar ik word nu wel de das omgedaan. Dat er effectief ook rekening gehouden wordt met het feit van: hij weet het effectief ook dat hij een fout heeft gemaakt. Ja, ge zijt hier om te leren he! Dat zegt ook mijn mentor (in stageschool, nvdr): uw eerste twee jaren zijn om te leren, dan moogt ge fouten maken (klinkt heel resoluut)! Die zei dat ook tegen de docent die in mijn eerste les kwam observeren. Ik dacht toen van: het is niet mogelijk he, in mijn eerste les! En die zei dan tegen de lector: het is zijn eerste les, houd er rekening mee he! (klinkt heel resoluut). Dat er rekening gehouden mee wordt. En ook: fouten maken mag en dat er niet meteen. (Jan, student BaSO) Citaat: Ja, dat is ook nen belangrijke! Vooral tijdens stages. Niet te rap zeggen van: Ge hebt die fout gemaakt en dat is onomkeerbaar. En ook tips geven van: dat soort fouten kunt ge eventueel omdraaien door dat en dat en dat. Dus aangeven dat uit fouten geleerd kan worden maar er ook verder op ingaan en verder tips geven. (Kato, oud-student BaLO)

21 Bij besprekingen vertrekken van het positieve Op één na alle studenten en oud-studenten vinden het belangrijk dat bij besprekingen vertrokken wordt van het positieve. Eén student en één oud-student vinden dat niet nodig. Aandachtspunt: - Niet pamperen Citaat: Dat kan verrassend veel goed doen eigenlijk. (Demosthenes, student BaSO) Citaat: Dat heb ik wel bij stages en zo ervaren, altijd van het goede beginnen. Je had zo mogelijkheid tot groei, als er iets is, kan opgelost worden. (Jonas, student BaSO) Citaat: Ik heb iets van, als het slecht is, is het slecht. Je mag iemand wel op zijn gemak stellen, maar je moet niet van positief, negatief, positief, dat is van de oude tijd. Je stelt iemand op zijn gemak en dan zeg je van kijk, zie, dat is ons opgevallen, zonder er veel doekjes rond te winden. Maar wel beleefd, dat je zegt van zie, dat is ons opgevallen. (Caroline, oud-student BaKO) Benoemen en gebruiken van talenten Op één na alle studenten en op twee na alle oud-studenten vinden het van belang dat talenten benoemd en gebruikt worden. De overige (oud-)studenten vinden het mooi meegenomen. Aandachtspunten en suggesties: - Talenten benoemen is belangrijk, omdat studenten het soms zelf niet kunnen zien - Voorwaarde is dat het in een vertrouwensrelatie en in een veilige omgeving gebeurt Citaat: Ik denk dat dat belangrijk is omdat studenten dat soms zelf niet kunnen zien. Zoals bij het vak Reflectie & Portfolio 1 moeten wij tot proppens toe eigenlijk zoeken achter ons talenten, maar ik denk ook dat het wel eens aangenaam is dat, als het iets dat ge zelf niet weet of zelf niet ziet, dat een docent dat aangeeft, dat die zegt van: probeer dat eens uit, eigenlijk heb ik zelfs een talent bij u ontdekt, bv. dat ge zo technisch zijt, hebt ge dat zelf al bemerkt? En ik denk dat het dan is van: ho, nu dat ge het zegt! Ja, nogmaals dat dit kan in een vertrouwensrelatie en in een veilige omgeving. En natuurlijk is het ook zo: iets dat wij zelf leren, moet natuurlijk ook toegepast worden op de hogeschool zelf! (Jan, student BaSO)

22 Iedereen meenemen en hoge verwachtingen stellen Negen studenten en vier oud-studenten vinden het van belang dat iedereen meegenomen wordt en dat hoge verwachtingen gesteld worden. Twee oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Deze stelling zorgt voor heel wat twijfel bij een aantal studenten. Ze geven aan dat ze willen dat iedereen meegenomen wordt, maar ze hebben het moeilijker met het stellen van hoge verwachtingen, uit bekommernis dat deze té hoog zouden worden gelegd. Citaat: Iedereen meenemen: zeer goed, maar te hoge verwachtingen stellen: wacht ik ga het gewoon omzeilen. Het is goed dat je de lat hoog legt, maar als je ze te hoog legt dat ik er niet over kan springen (Otto, student BaSO)

23 BEGELEIDING OP MAAT Vragen stellen mag + extra uitleg kan BEGELEIDING OP MAAT: Praktische ondersteuning Alle studenten en op één na alle oud-studenten vinden het van belang dat docenten zeggen dat vragen stellen mogelijk is en dat extra uitleg gegeven kan worden. Citaat: Ja, vragen stellen mag Nu, in een-op-eenrelaties is dat anders, maar als je zo met die hele groep samen zit, dan heeft iedereen zoiets van: Hum, heeft er iemand een vraag? Nee? OK, dan heb ik ook geen vraag! Ja, dat is gewoon zo die kuddementaliteit van: ik wil bij de kudde horen en de kudde heeft geen vraag, dus (Kato, oud-student BaLO) Moeilijke woorden toelichten Zeven studenten en twee oud-studenten vinden het van belang dat moeilijke woorden toegelicht worden. Drie studenten en twee oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Idee: - Vergeet het belang van het leren gebruiken van een woordenboek niet Citaat: Dat wordt hier eerlijk gezegd niet zo veel gedaan. Echt niet. Dat is belangrijk, want ik heb die achtergrond niet. Bijvoorbeeld opvoedkunde is heel interessant, maar zo zwaar, omdat dat bijna allemaal academische woordenschat is. (Nona, student BaSO) Studenten persoonlijk aanspreken als ze nog taak moeten indienen Acht studenten en één oud-student vinden het van belang dat studenten persoonlijk aangesproken worden als ze nog een taak moeten indienen. Twee studenten en vier oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Aandachtspunten en suggesties - Het geeft een boost, wanneer je zo aangesproken wordt - Valkuil: Het kan voor stress zorgen, bv. docent gaat mij aanspreken, dus ik ga niet naar de les - Valkuil: student moet zelf verantwoordelijkheid nemen - Voorwaarde: via mail of zeker niet vooraan afroepen in de klas wie wat nog moet doen! Citaat: Dit mag van mij echt wel via mail of want er zijn er veel en die gaan dan voordat de les begint

24 een lijstje af van: Die en die en die moeten nog hun taak indienen, denk daar aan! Ja, maar dat mag via mail! Want dan nog: als iedereen aan het buitengaan is en ze roepen u nog effe binnen dan (Kato, oud-student BaLO) Mails eindigen: Kun je hiermee verder? Zeven studenten en twee oud-studenten vinden het van belang dat mails beëindigd worden met Kun je hiermee verder?. Drie studenten en twee oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Eén student en één oud-student vinden het niet nodig. Redenen: het nodigt uit om nog vragen te stellen Aandachtspunt: geen mamaatje spelen Opdrachten: planning bespreken in de les en mailen + reminder sturen Drie studenten en drie oud-studenten vinden het van belang dat de planning van opdrachten besproken wordt in de les, g d wordt en dat er een reminder gestuurd wordt. Vier studenten en twee oudstudenten vinden het mooi meegenomen. Twee studenten en één oud-student vinden het niet nodig. Aandachtspunt: - Is dat niet te veel handje vasthouden? Citaat: Ook daar, dat is superbelangrijk, maar die planningen zal ik zelf wel maken. Als je mijn agenda ziet, dat is Ik kan niet zonder die agenda. (Otto, student BaSO) Wekelijks overzicht van geziene leerstof, ppt en/of herhalingsvragen mailen Vier studenten en één oud-student vinden het van belang dat er een wekelijks overzicht van geziene leerstof, ppt en/of herhalingsvragen g d wordt. Zes studenten en drie oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Eén student en één oud-student vinden het niet nodig. Het geeft een goed overzicht, het werkt heel goed, zeker als de docent erbij zet wat je moet doen. Aandachtspunten en suggesties: - Het moet haalbaar zijn voor de docent - Wat met de autonomie van de student? - Heeft iedereen gemakkelijk toegang tot computer? - Idee: herhalingsvragen mailen of op Toledo zetten Citaat: Ze zouden het ook op Toledo kunnen zetten, zo voor het examen, dat ge dan die

25 herhalingsvragen kunt leren of lezen van: ha, ok, dat zouden ze dus inhoudelijk kunnen vragen op een examen. Maar mailen: dat vult uwen inbox, praktisch gezien en nogmaals: als iemand geen pc heeft of geen internet thuis heeft. Maar wel handig voor de examens he! Zeker en vast he! (Jan, student BaSO) Faciliteiten bij opdrachten/ examens BEGELEIDING OP MAAT: Rekening met persoonlijke context Studenten en oud-studenten zijn unaniem: faciliteiten bij opdrachten/examens zijn van belang. Het is belangrijk dat je het inclusief aanbiedt. Toegankelijkheid van bv. het technieklokaal om opdrachten met gereedschap af te kunnen werken Citaat: Dat is nog iets waar ik me dood aan kan ergeren: ik snap dat er duur materiaal staat in het technieklokaal, maar we mogen daar gewoon niet binnen, hé. Hoe kan ik daar nu gaan werken of mijn werk gaan halen, als ik daar niet binnen mag in dat lokaal? Je kunt echt zeggen wat je wilt op het secretariaat, die mensen die plooien niet, hé. Dus da s echt superfrustrerend. (Otto, student BaSO) Studiementoren geven bij stagebespreking, indien nodig, breder beeld van student Alle studenten en alle oud-studenten op één na vinden het van belang dat studiementoren bij stagebespreking, indien nodig, een breder beeld van de student geven. Eén oud-student vindt het mooi meegenomen. Voorwaarde: - Toestemming hebben van de student Citaat: Ja, ik vind dat goed, maar nogmaals: dat moet dan wel zijn mits toestemming van die student! En anders: zeker en vast! Zeer belangrijk! (Jan, student BaSO) Rekening met verschillende voorkennis / ervaring (bv. ervaring met boeken, cultuur, enz ) Alle studenten en alle oud-studenten op één na vinden het belangrijk dat rekening gehouden wordt met verschillende voorkennis / ervaring (bv. ervaring met boeken, cultuur, enz). Eén oud-student vindt het mooi meegenomen. Citaat: Tja, sowieso is dat belangrijk. Voor mij is dat minder, die ervaring misschien maar je kunt daar ook niet altijd rekening mee houden. Kijk hé, voor mij is dat belangrijk dat ze daar rekening mee

26 houden op de momenten dat ik dat vraag, als ik dat aangeef dat ik echt niet anders kan. Maar ik wil ook niet dat mijn opleiding makkelijker wordt of minder wordt of anders wordt door al die shit. Dat is niet (Otto, student BaSO) Duwtje in de rug: bv. aanmoedigend mailtje sturen Acht studenten en vier oud-studenten vinden een duwtje in de rug (bv. aanmoedigend mailtje sturen) van belang. Het geeft namelijk een mentale boost. Twee studenten en één oud-student vinden het mooi meegenomen. Voorbeelden: - mailtje voor de examens - mailtje voor begin van de stage - gedichtje van docent taal af en toe Citaat: Duwtje in de rug, bv. een aanmoedigend mailtje sturen Dat zeker, zo van, ah, je stage is wel goed en van alles. Dat zorgt zeker voor die mentale boost. Zeker, zeker. (Jonas, student BaSO) Ondersteuning met studeren en planning maken Buddy: bv. voor taalzwakke studenten Acht studenten en drie oud-studenten vinden ondersteuning met studeren en planning maken belangrijk. Twee studenten en twee oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Citaat: Ja, planning.docenten hebben daar weinig zicht op denk ik. Ook als het over examens gaat en zo. (Kato, oud-student BaLO) Vijf studenten en vier oud-studenten vinden een buddy (bv. voor taalzwakke studenten) van belang. Drie studenten en één oud-student vinden het mooi meegenomen. Eén student vindt het zowel van belang als niet OK. Citaat: Ik vind dat goed, maar ik denk dat dat dan vrij moet worden dat er moet gekeken worden naar: wil die taalzwakke student dat ten eerste en wat weet die buddy en in hoever mag die daar iets van weten, in hoeverre wordt die ingelicht? In hoeverre geeft ge info mee over die taalzwakke student aan die buddy en wil die dat? Wat wil die dat de buddy over hem te weten komt? Dat is dan natuurlijk ook weer op vertrouwen gebaseerd he! In welke mate gaan die goed samenwerken en in welke mate mogen beide kanten wat weten van elkaar. Ik vind dat wel goed, maar. (Jan, student BaSO)

27

28 KWALITEITSVOLLE INTERACTIES Contacten faciliteren KWALITEITSVOLLE INTERACTIES: stimuleren Alle studenten en vier van de vijf oud-studenten vinden het van belang dat docenten contacten tussen studenten faciliteren. Eén oud-student vindt het mooi meegenomen. Citaat: Sowieso, dat vind ik heel erg belangrijk. (Otto, student BaSO). Coöperatieve werkvormen Alle oud-studenten en op één na alle studenten vinden coöperatieve werkvormen van belang. Eén student vindt het mooi meegenomen. Citaat: Da s zeer belangrijk. Dat zorgt ervoor dat je moet samenwerken. Dus je kunt niet anders. (Otto, student BaSO) Elkaar helpen bij opdrachten Alle studenten en drie oud-studenten vinden het stimuleren van elkaar helpen bij opdrachten van belang; twee oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Citaat: Ja, we doen dat heel vaak bij onze vakken, als we ergens vastzitten. (Sofia, student BaSO) Op talenten inzetten bij groepswerk Negen studenten en één oud-student vinden op talenten inzetten tijdens groepswerk van belang; vier oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Twee studenten vinden dit geen goed idee omdat steeds inzetten op wat je al goed kan, je minder de mogelijkheid geeft om wat je minder goed beheerst te leren. Citaat: Ik denk dat het juist, als iedereen altijd doet waar hij goed in is, ga je het andere niet leren. Iemand die minder goed kan praten, die over een paar jaar voor de klas staat, iets anders laten doen. Ik denk dat dat (inzetten op talenten in groepswerk) geen goed idee is. Dat kan soms negatief zijn voor het groepswerk, maar positief voor de ervaring van die persoon. (Thomas, student BaSO) Citaat: Ja, ge moet gewoon doen waar ge goed in zijt en als dat kan gebruikt worden in groepswerk, dan als iemand goed is in tekenen of in ppt maken, dan moet ge die ook laten doen, waarom niet! En anderen weten dan ook van: die is goed daarin en daar kunt ge later misschien ook nog eens op

29 terugvallen. (Jan, student BaSO). Samen elkaars werk bespreken Acht studenten en twee oud-studenten vinden het stimuleren van samen elkaars werk bespreken van belang, tegenover twee studenten en drie oud-studenten die dit mooi meegenomen vinden. Citaat: Dat mag, maar als ge de rest al doet dan, dat is eigenlijk al wel heel mooi. Want uiteindelijk doet ge dat ook gewoon tijdens de pauze zelf. Dat hoeft ge niet echt in te bouwen. (Demosthenes, student BaSO) Afwisseling in groepsindeling Afwisseling in groepsindeling vindt de meerderheid van de studenten (7) van belang, tegenover een meerderheid van oud-studenten (3) die dit eerder mooi meegenomen vindt. Een student haalt aan dat, als een docent afwisseling in groepsindeling vraagt, dit voor alle studenten moet gelden en bv. niet enkel voor studenten die zichtbaar (bv. door hoofddoek) gepercipieerd worden als groep. Twee studenten vinden de afwisseling al dan niet van belang, afhankelijk van de persoon of van de context (studenten die niet overeenkomen niet samenzetten; kijken naar talenten van studenten bij groepsindeling). Citaat: Hier ga ik er twee bij plakken omdat dat ook weer afhangt van persoon tot persoon. Ik denk dat er bv. heel veel mensen goed aan hebben om in verschillende groepen te zitten, zoals bij projectweken, dat ze elk project een andere groep.voor het merendeel toch. Maar bij sommige anderen denk ik dat het heel voordelig kan zijn om die eigenlijk op langere termijn bij elkaar te zetten, voor de diepgang. (Jan, student BaSO) Rekening houden met elkaar KWALITEITSVOLLE INTERACTIES: aandachtspunten Alle studenten en oud-studenten vinden het belangrijk dat docenten studenten stimuleren om rekening te houden met elkaar. Citaat: Liefst wel, want op het moment, ik heb dat toen ook gewoon gezegd een dag: mannen, het is moeilijk. Ik heb daar geen weet ik veel uitleg bij gegeven. Ze snapten dat wel. Dat is heel fijn. (Otto, student BaSO) Omgaan met verschillen Alle studenten en op één na alle oud-studenten vinden het van belang dat docenten studenten leren omgaan met verschillen. Eén oud-student vindt dit mooi meegenomen.

30 Citaat: Iedereen is anders. (Otto, student BaSO) Samenwerken Respect voor elkaar Zorgen voor elkaar Alle studenten en oud-studenten vinden het belangrijk dat docenten studenten leren samenwerken. Alle studenten en oud-studenten vinden het belangrijk dat docenten studenten leren respect hebben voor elkaar. Tien studenten en twee oud-studenten vinden het van belang dat docenten studenten stimuleren in het zorgen voor elkaar. Eén student en drie oud-studenten vinden het mooi meegenomen. Citaat: Ik heb het al gezegd: het is met mekaar en voor mekaar. (Otto, student BaSO)

31 KANSARMOEDE POSITIEF BENADEREN