~ Uit je comfort zone op school! ~

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "~ Uit je comfort zone op school! ~"

Lieven Veenstra
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

zone. Leerlingen vinden het soms zo n verademing om op deze manier na te denken

2 ~ Uit je comfort zone op school! ~ Welkom! In mijn begeleiding van leerlingen maak ik vaak gebruik van het begrip comfort zone. Leerlingen vinden het soms zo n verademing om op deze manier na te denken over ontwikkeling en leren, dat ik het graag met jullie wil delen. Simpel, snel en uiterst effectief! Succes! Tess Holtermans 2

3 Inleiding ~ Uit je comfort zone op school! ~ In dit E-book vertel ik je meer over de psychologische achtergrond van de comfort zone, hoe de comfort zone in elkaar zit én praktische handvatten om de comfort zone in de onderwijspraktijk te gebruiken. 3

Zone van naaste ontwikkeling Denken vanuit ontwikkeling is niets nieuws. Ontwikkelingspsycholoog Lev Vygotski onderzocht de ontwikkeling van kinderen al zo n eeuw geleden.

4 Zone van naaste ontwikkeling Denken vanuit ontwikkeling is niets nieuws. Ontwikkelingspsycholoog Lev Vygotski onderzocht de ontwikkeling van kinderen al zo n eeuw geleden. Hij zag leren als een ontwikkelingsproces. Wellicht dat je hem nog kent van het constructivisme in de leerpsychologie. Hieronder zie je zijn model gericht op de zone van naaste ontwikkeling. Kijk er even goed naar. 4

5 En? Wat denk je ervan? In de zone van actuele ontwikkeling beheerst de leerling zelf kennis en vaardigheden. In de zone van naaste ontwikkeling vindt leren plaats. De zone van actuele ontwikkeling bestaat uit dingen die de leerling al eerder geleerd heeft. Deze zone verschilt uiteraard bij iedere leerling. Iedere leerling heeft een ander pakketje kennis en vaardigheden, maar ook andere kwaliteiten. In de zone van naaste ontwikkeling vindt leren plaats. Leren gaat per definitie om je iets nieuws eigen te maken. Het model gaat ervan uit dat dit vooral door ondersteuning en begeleiding van buitenaf het beste kan plaatsvinden, zoals door ouders en docenten. Leren is een ontwikkelingsproces. Leerlingen hebben zelf invloed op dit proces, maar hoe draag jij als docent bij aan dit proces? 5

6 De comfort zone Met het model van Vygotski is heel wat gestoeid. Als we het hebben over de comfort zone, dan hebben we het niet over één model. Google maar eens. Toch hebben ze allemaal overeenkomsten en voor het gemak laat ik jullie een variant zien die mij het meeste aanspreekt. 6

7 Zie je de overeenkomsten? Wellicht in een iets hipper jasje? De comfort zone is ongeveer gelijk aan de zone van actuele ontwikkeling. De comfort zone bestaat namelijk uit dat wat je al kent en kunt. Net zoals in het model van Vygotski vindt leren niet plaats in de comfort zone, maar in de leerzone. De leerzone is ongeveer gelijk aan de zone van naaste ontwikkeling, dat wat je nog niet kent of kunt, maar waar je wel kunt komen. De paniekzone is in dit geval nieuw. Als dat wat je wilt kennen of kunnen te veel verschilt met dat wat je al kent of kunt, kan dat stress/paniek opleveren. Op dat moment is het zaak om te kijken wat er nodig is om weer in de leerzone terecht te komen. Stress en paniek bemoeilijkt namelijk het leerproces, dat verrast jullie vast niet. Herken je al iets uit je eigen onderwijspraktijk? Leerlingen met paniek? Of juist leerlingen die in de comfort zone zitten? 7

8 Comfort zone slecht? Tegenwoordig hoor je dat je vooral uit je comfort zone moet stappen, omdat daar het leven begint en de magic happens. Maar wat gebeurt er dan precies buiten die comfort zone? Wat er eigenlijk gezegd wordt is dat leren buiten de comfort zone plaatsvindt. En juist (blijven) leren, dat is waar de magic happens! Wat vind jij? Die comfort zone kan leerlingen in zijn greep houden. Bekijk de onderstaande voorbeelden eens: Ik ben slecht in wiskunde, ik kan géén wiskunde. Ik haat Duits, ik haal alleen maar slechte cijfers. Ik durf niet naar die Open Dag. Ik durf niet te presenteren voor de klas. Herken je hier wat van? In de comfort zone kunnen namelijk ook minder positieve, maar toch comfortabele ideeën of gedragingen zitten. Ergens 8

9 in hun leerproces hebben ze iets geleerd over zichzelf, hun kennis en vaardigheden en dat gekoppeld aan zichzelf. Ze zijn comfortabel geraakt met minder positieve ideeën over hun kennis en vaardigheden. Je kunt dus ook comfortabel zijn met minder positieve ideeën en gedragingen. Je weet wel dat ze je niet verder helpen, maar ze zijn wel comfortabel. Leerlingen zien hierdoor vaak geen mogelijkheid meer om in de leerzone te komen. Juist op dit moment ben jij onmisbaar! Jij bent namelijk degene die in de zone van naaste ontwikkeling, ook wel de leerzone, van pas komt. Je stemt af met wat de leerling kan en je daagt ze uit. Je ondersteunt ze om vanuit hun comfort zone te groeien en te ontwikkelen in hun leerzone. Uiteraard weet jij ook dat er soms paniek ontstaat. Leerlingen zullen dit ook kennen. Door dit schema laat je zien dat er altijd een weg is naar 9

10 de leerzone en dat die paniek normaal is, maar niet onoplosbaar. Op die manier geef je de leerling vertrouwen dat ze er zelf iets aan kunnen doen. Bovenal ben je als docent onmisbaar om een leerling bewust te laten worden van zijn/haar comfort zone, maar juist ook van de leerzone of paniekzone. Je bent onmisbaar om de leerling te laten zien dat leren niet altijd comfortabel hoeft te zijn, dat ze zelf iets aan hun situatie kunnen doen en dat dit normaal is Ik zou zeggen, probeer het eens uit en kijk of en wat er gebeurt! 10

11 Praktische handvatten Ik wil je graag wat concrete handvatten aanreiken, zodat je er in de praktijk ook direct iets mee kunt doen. Laat ik je handvatten geven voor twee situaties: - Je hebt een begeleidingsgesprek - Je wilt de comfort zone klassikaal bespreken 11

12 Je hebt een begeleidingsgesprek Stel je voor dat een leerling bij jou komt, omdat zijn punten slecht zijn, niet durft te presenteren, wilt leren plannen, kortweg iets wilt leren wat hij/zij nog niet kent of kunt. Welke punten zijn in zo n gesprek dan belangrijk? 1. Bespreek met de leerling dat wat hij nu kan of durft valt binnen zijn/haar comfort zone. 2. Bespreek ook dat als je wilt groeien of iets wel wilt kunnen wat je nu nog niet kunt, dat dit niet plaatsvindt in de comfort zone. 3. Benoem dat de leerzone eng of oncomfortabel mág zijn en voelen. Sommige leerlingen denken dat leren makkelijk hoort te zijn, omdat je anders dom bent. 4. Behoed de leerling voor te grote stappen, omdat de leerling dan in de paniekzone terecht kan komen. 12

13 Klassikale aanpak Stel je voor dat er een nieuw (moeilijk) hoofdstuk aan komt en je jouw leerlingen hierop wilt voorbereiden. Ik zei dan vaker: Let op jongens en meiden, dit is een moeilijk hoofdstuk, goed opletten dus, je huiswerk netjes maken en dan komt het goed. Jij ook? Ik stel voor eens een andere aanpak te doen (maak er gerust jouw eigen versie van): Jongens en meiden, wat jullie tot nu toe kennen valt hier in jullie comfort zone. In dit komende hoofdstuk ga ik jullie uitdagen om in de leerzone terecht te komen. Ik probeer zo goed mogelijk aan te sluiten bij wat jullie kunnen/kennen om samen ervoor te zorgen dat iedereen dit hoofdstuk haalt. Het zal soms niet makkelijk zijn, maar dat hoort ook bij de leerzone. Mocht je er toch achter komen dat het écht niet gaat (de paniekzone), laat dat dan even weten, zodat we samen kunnen kijken welke stappen we kunnen zetten zodat ook jij in de leerzone komt! 13

14 Terwijl ik het vorige voorbeeld schrijf hoor ik jullie denken: Waar haal ik de tijd vandaan om met iedereen te gaan zitten om een plan te maken? Nee nee, die tijd heb je niet, dat weet ik maar al te goed. Wat ik zeg is: wellicht dat je hier eens wat aandacht aan kunt besteden terwijl andere leerlingen aan het werk zijn, of laat ze elkaar helpen om hierover na te denken. Soms is het alleen even nodig ze te begeleiden om in de juiste richting te kijken. Zeker in een begeleidingsgesprek: de leerling is eigenaar, maar dat wil niet zeggen dat ze alles alleen en uit zichzelf kunnen. Wat vooral van belang is: creëer een cultuur waarin jij denkt vanuit mogelijkheden, ontwikkeling, leren, etc., etc. Hoe jij denkt over leren slaat hoe dan ook over op jouw leerlingen! 14

15 En, gaat dit lukken voor jou? Ik wil jou in ieder geval uitdagen om er eens mee te experimenteren en de comfort zone te gebruiken in jouw onderwijspraktijk. Ook als dat betekent dat je zelf misschien een beetje uit jouw comfort zone dient te gaan. Soms best eng hè? Heb je nog vragen, stel ze gerust via mijn facebookpagina: Mocht je hier nou op een of andere manier nog meer mee aan de slag willen, dan is het MOEDige docenten programma misschien iets voor jou. Kijk op voor meer info! Succes! 15

Vergelijkbare documenten

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in