Invoering ISO Valkuilen & Tips om deze te vermijden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Invoering ISO Valkuilen & Tips om deze te vermijden"

Transcriptie

1 Invoering ISO Valkuilen & Tips om deze te vermijden

2 Inhoud Intro AECOM WK ISO Valkuilen en tips ter voorkoming Praktijk voorbeelden verborgen risico s. Inkoop Inkoop Verplichtingen en verantwoordelijkheden Werken op hoogte De kracht van eenvoud 2

3 De overgang naar ISO waarom ook alweer? Waarom was het nodig om de bestaande OHSAS norm om te vormen tot een ISO-norm? Daar zijn een aantal redenen voor: 1. de veiligheid en de gezondheid binnen ondernemingen moeten nog beter worden; 2. betrokken partijen stellen steeds meer eisen; 3. de High-Level-Structure van bestaande ISO-managementsystemen doortrekken maakt het makkelijker om de nieuwe norm te implementeren; 4. een globaal geldende standaard rond veiligheid en gezondheid is broodnodig; 5. het nieuwe systeem moet nieuwe concepten kunnen toevoegen tot op individueel niveau. De kracht van eenvoud 3

4 Bron: sentral, auditor Jan Dillen De kracht van eenvoud 4

5 AVG ISO De kracht van eenvoud 5

6 Bron: sentral, auditor Jan Dillen De kracht van eenvoud 6

7 Valkuilen + Tips om deze te vermijden Bron: sentral, auditor Jan Dillen De kracht van eenvoud 7

8 HIGH LEVEL STRUCTURE ISO RISK BASED 4. Context of the organisation PLAN DO CHEC K 5. Leadership 6. Planning 7. Support 8. Operation 9. Performance Evaluation ACT 10. Improvement Understanding organisation and its context Needs & expectations of interested parties Scope of QHSE Leadership & commitment QHSE Policy Roles, responsibility & authorities Actions to address risks & opportunities QHSE objectives & planning to achieve them Planning of changes Resources Competence Awareness Communication Documented Information Operations & planning control Determination of market needs Operational planning process Control of ext. provis goods & services Monitoring measurement analysi & eval Internal Audit Management review Nonconformity & corrective action Improvement QHSE Development of goods & services Production of goods and prov. of services Release of goods & services Non-conforming goods & services De kracht van eenvoud 8

9 Smooth ISO certificatieproces - Verifield De kracht van eenvoud 9

10 ISO Gap Analyse - PDCA De kracht van eenvoud 10

11 CONTEXT VAN DE ORGANISATE Externe of interne stakeholder? De kracht van eenvoud 11

12 De kracht van eenvoud 12

13 Context analyse : Wat is de rol van mijn organisatie Opdrachtgev er Werkgever Eigenaar Veiligheid Beheerder Werknemer De kracht van eenvoud 13

14 Casus: Ben ik de Opdrachtgever of Werkgever? Vrijwilliger valt van dak bij werkzaamheden op kerk De kracht van eenvoud 14

15 Rol van de WERKGEVER Uitspraak: Vrijwilliger valt van dak bij werkzaamheden op kerk. De parochie genereert inkomsten uit het kerkgebouw Beheer/ onderhoud was verantwoording van parochie Bedrijfsvoering Activiteit had ook door werknemer parochie gedaan kunnen worden. Er is een gezagsverhouding tussen de parochie en slachtoffer. 7:658 lid 4 van toepassing parochie aansprakelijk De kracht van eenvoud 15

16 Rol van de WERKGEVER Arbowet BW 7: [ ] 2. [ ] 3. [ ] 4. Hij die in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf arbeid laat verrichten door een persoon met wie hij geen arbeidsovereenkomst heeft, is overeenkomstig de leden 1 tot en met 3 aansprakelijk voor de schade die deze persoon in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. De kantonrechter is bevoegd kennis te nemen van vorderingen op grond van de eerste zin van dit lid. De kracht van eenvoud 16

17 Brief van de Minister dec 2017 Wettelijke zorgplicht opdrachtgever Uit artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek vloeit voort dat de opdrachtgever dezelfde zorgplicht heeft jegens zijn opdrachtnemer als de werkgever zou hebben ten opzichte van zijn werknemer. Die zorgplicht houdt in dat hij verplicht is de lokalen, werktuigen en gereedschappen waarmee hij de arbeid doet verrichten, zo in te richten en te onderhouden en ook voor het verrichten van de arbeid zulke maatregelen te treffen en aanwijzingen te geven als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de opdrachtnemer schade lijdt. Dit vergt een actieve, alerte opstelling van de opdrachtgever. De kracht van eenvoud 17

18 Brief van de Minister dec 2017 Gevolgen schending zorgplicht [ ]De opdrachtnemer zal aannemelijk moeten maken dat de schade is opgelopen tijdens de uitvoering van zijn werkzaamheden. Het is vervolgens aan de opdrachtgever om aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Slaagt hij hierin niet, dan is hij aansprakelijk voor de schade die de opdrachtnemer lijdt. De kracht van eenvoud 18

19 Rol van de WERKGEVER Arbowet BW 7:658 Aandachtspunten: Hoge eisen aan zorgplicht Bewijslast omgedraaid Vrijwel nooit eigen schuld Ook externen kunnen opdrachtgevers aanspreken. Bepalend is in de uitoefening van beroep of bedrijf en de verhoudingen. De kracht van eenvoud 19

20 Mijn rol als GEBOUWEIGENAAR? Voorbeeld 1: Onderhoudsmonteur (ZZP) valt door sparing op dak Erasmus MC

21 Rol van de GEBOUWEIGENAAR Voorbeeld 1(uitspraak): Dak voldoet niet aan de eisen gevaarzettende situatie Verboden toegang, maar wel opdracht verleend aan monteur 6:174 BW risicoaansprakelijkheid van de bezitter van de opstal Niet gebaseerd op schuld of verwijtbaarheid maar op de kwaliteit van Erasmus MC als bezitter van de opstal. De eventuele aansprakelijkheid van anderen kan Erasmus MC [benadeelde]dan ook niet tegenwerpen. Erasmus MC aansprakelijk voor de geleden schade De kracht van eenvoud 21

22 Rol van de GEBOUWEIGENAAR In goede staat houden van het gebouw en gebouwdelen Bouwbesluit en Arbowet zijn hier het minimumniveau Veiligheidsvoorzieningen moeten doelmatig zijn en blijven Zekerstellen van coördinatie en toezicht Procedure bij toegang De kracht van eenvoud 22

23 De kracht van eenvoud 23

24 De kracht van eenvoud 24

25 Constructie Installatie essentieel Samenstelling controleren De kracht van eenvoud 25

26 In 10 stappen De kracht naar een managementsysteem van eenvoud 26 26

27 Het speciale Hoogte Reddingsteam van de brandweer uit Rotterdam heeft een monteur uit een kerktoren gered. Het slachtoffer was maandagochtend in het Gelderse Velddriel aan het werk, toen hij een aantal verdiepingen viel. Na twee uur werd de man door het brandweerteam bevrijd. De kracht van eenvoud 27

28 Meer over ISO 45001? Wknl.live/tips Starten met een ISO managementsysteem In 10 stappen naar een HSE-managementsysteem Van non-compliance naar compliance Voordelen van een ISO managementsysteem Drempels van een managementsysteem Vermijden van non-conformiteiten Participatie werknemers Management of change Interne audits Compliancy bij ISO De kracht van eenvoud 28

Informatiebeveiliging & ISO/IEC 27001:2013

Informatiebeveiliging & ISO/IEC 27001:2013 Informatiebeveiliging & ISO/IEC 27001:2013 Aart Bitter Haarlem, 18 maart 2014 Kwaliteitskring Noord-Holland www.information-security-governance.com Agenda 13:45-14:15 - Informatiebeveiliging Introductie

Nadere informatie

Wat komt er op ons af?

Wat komt er op ons af? BUSINESS ASSURANCE ISO 45001 Wat komt er op ons af? Apply veiligheidsdag Hans Snoeren 25 mei 2016 1 EHS Conversion_01_Introduction_Rev 0 SAFER, SMARTER, GREENER Introductions Planning ontwikkeling ISO

Nadere informatie

2 e webinar herziening ISO 14001

2 e webinar herziening ISO 14001 2 e webinar herziening ISO 14001 Webinar SCCM 25 september 2014 Frans Stuyt Doel 2 e webinar herziening ISO 14001 Planning vervolg herziening Overgangsperiode certificaten Korte samenvatting 1 e webinar

Nadere informatie

ISO Stephanie Jansen - NEN Henk Kwakernaak - KWA

ISO Stephanie Jansen - NEN Henk Kwakernaak - KWA ISO 45001 Stephanie Jansen - NEN Henk Kwakernaak - KWA overheid industrie vakbonden NGO s consumenten consultancy/ wetenschap Missie: het kennisnetwerk op gebied van normontwikkeling en normtoepassing

Nadere informatie

Business as (un)usual

Business as (un)usual Business as (un)usual Beperking van de impact van incidenten begint vandaag! Aon Global Risk Consulting Business Continuity Practice Continuiteit = basis voor succesvol ondernemen.voor u business as usual?

Nadere informatie

ISO 9001: Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet?

ISO 9001: Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet? ISO 9001:2015... Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet? NNK bijeenkomst, 09 september 2014 Bob Alisic / ActinQ V2.1 Waarom een nieuwe versie van ISO 9001? De norm in lijn te

Nadere informatie

Quality Management System. Risk ISO9001. Info Sessie

Quality Management System. Risk ISO9001. Info Sessie Quality Management System Improvement KWINTA PDCA ISO9001 Quality Plan Leadership Guido Verrept Risk 2015 Info Sessie Ivo Demeulenaere Context Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar

Nadere informatie

Managementsysteemnormen klaar voor uitdagingen in de 21 ste eeuw Nieuwe structuur en inhoud voor ISO-managementsysteemnormen

Managementsysteemnormen klaar voor uitdagingen in de 21 ste eeuw Nieuwe structuur en inhoud voor ISO-managementsysteemnormen Managementsysteemnormen klaar voor uitdagingen in de 21 ste eeuw Nieuwe structuur en inhoud voor ISO-managementsysteemnormen Wijzigingen in de belangrijkste ISO-normen voor managementsystemen, ISO 9001

Nadere informatie

Intro ISO. Finance. Wie zijn wij? Producten. Programma

Intro ISO. Finance. Wie zijn wij? Producten. Programma 1 Intro 2 Wie zijn wij? Producten ISO Programma ICT Finance Producten 3 Visma/AccountView Vivaldi (Interim) (Financieel) Management Workshops & Trainingen De 4U way 4 Nadruk op training en kennisoverdracht.

Nadere informatie

ISO 9001: Business in Control 2.0

ISO 9001: Business in Control 2.0 ISO 9001: 2015 Business in Control 2.0 Waarom Geintegreerd toepassen verschillende management normen Betere aansluiting normen op de strategie; zorgen voor een goede inbedding in de bedrijfsvoering WAAROM

Nadere informatie

Juridische aspecten van verantwoord gebouwonderhoud. Boekel De Nerée Maurits Mazel Congres verantwoord gebouwonderhoud 16 mei 2013

Juridische aspecten van verantwoord gebouwonderhoud. Boekel De Nerée Maurits Mazel Congres verantwoord gebouwonderhoud 16 mei 2013 Juridische aspecten van verantwoord gebouwonderhoud Boekel De Nerée Maurits Mazel Congres verantwoord gebouwonderhoud 16 mei 2013 Inleiding Wat is verantwoord gebouwonderhoud? Op wie is welke regelgeving

Nadere informatie

Integratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036

Integratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036 Integratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036 NCP contactdag, 19 april 2016 Thamar Zijlstra, Dick Hortensius NEN Milieu en Maatschappij Agenda Achtergrond NPR 9036

Nadere informatie

Snel naar ISO20000 met de ISM-methode

Snel naar ISO20000 met de ISM-methode Snel naar ISO20000 met de ISM-methode Cross-reference Datum: 16 oktober 2012 Versie: 1.0 Auteur: J. van Bon Integrated Service Management Snel naar ISO20000 met de ISM-methode! Organisaties moeten, door

Nadere informatie

Anglo Belgian Corporation vs OHSAS 18001 Gent 11/06/2013

Anglo Belgian Corporation vs OHSAS 18001 Gent 11/06/2013 Anglo Belgian Corporation vs OHSAS 18001 Gent 11/06/2013 1 Wim Maenhaut Underwriter Coporate Operations Personal Accidents Inhoud 1 Reden onderzoek 2 Wat is OHSAS 18001? 3 Methodiek 4 Analyse 5 Besluiten

Nadere informatie

Van VCA naar OHSAS 18001:2007 naar ISO/CD 45001.2

Van VCA naar OHSAS 18001:2007 naar ISO/CD 45001.2 Van VCA naar OHSAS 18001:2007 naar ISO/CD 45001.2 Jacques Schouwenaars 13 oktober 2015 Onderwerpen Verschillen VCA en OHSAS 18001? ISO/CD 45001.2 Aandachtsgebieden tijdens certificatieaudits Voordelen

Nadere informatie

De ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000

De ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000 De ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000 26 september 2018 Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl Welke onderwerpen kunt u

Nadere informatie

Readiness Assessment ISMS

Readiness Assessment ISMS Readiness Assessment van ISMS ISO/IEC27001:2005 1 Senior Internal/IT auditor Luyke Tjebbes EMIA RO CISA Lead Auditor ISO/IEC27001:2005 Projectleider ISO assessment 2 Wat is ISO 27001 eigenlijk? ISO/IEC

Nadere informatie

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er

Nadere informatie

NEN-EN-ISO 9001 (en) Quality management systems Requirements. Nederlandse norm. Vervangt NEN-EN-ISO 9001:2008; NEN-EN-ISO 9001:2008/C1:2009

NEN-EN-ISO 9001 (en) Quality management systems Requirements. Nederlandse norm. Vervangt NEN-EN-ISO 9001:2008; NEN-EN-ISO 9001:2008/C1:2009 NEN-EN-ISO 9001 (en) Quality management systems Requirements Nederlandse norm Vervangt NEN-EN-ISO 9001:2008; NEN-EN-ISO 9001:2008/C1:2009 ICS 03.120.10 Oktober 2015 eld be iew ev Pr or Vo Dit document

Nadere informatie

Milieuzorg voor contractors. Cédric Janssens Milieucoördinator GTO EMEA CVA Gent

Milieuzorg voor contractors. Cédric Janssens Milieucoördinator GTO EMEA CVA Gent Milieuzorg voor contractors Cédric Janssens Milieucoördinator GTO EMEA CVA Gent Onze grootste uitdaging Werken aan een duurzame toekomst Wij zijn mede de oorzaak van het milieuprobleem maar wij werken

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM-management alleen!

De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM-management alleen! De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM- alleen! Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Wat kunt u verwachten? Ontwikkelingen systeemnormen Plug-in

Nadere informatie

Managementsystemen. De sprekers

Managementsystemen. De sprekers Managementsystemen Studiedag Prebes, 5 mei 2015 De sprekers Myriam Van der Steen Zaakvoerder-consultant Expert managementsystemen Konsilo bvba Yves Grognet Zaakvoerder-consultant Freelance Auditor Adiuvare

Nadere informatie

BUSINESS CONTINUITEIT

BUSINESS CONTINUITEIT BUSINESS CONTINUITEIT BUSINESS CONTINUITY MANAGEMENT Tine Bernaerts, Consultant risk management, Amelior Business Continuity Management volgens ISO 22301: Societal Security Business Continuity Management

Nadere informatie

ISO en andere managementsysteemnormen

ISO en andere managementsysteemnormen ISO 45001 en andere managementsysteemnormen De impact van de nieuwe ISO 45001 17 april 2018 Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl Welke onderwerpen

Nadere informatie

Safety Management System

Safety Management System Safety Management System Tbv ILT-sectorbijjeenkomst dd 7 nov 2013 Richard Hol / Hoofd Safety & Quality Assurance Inhoud Aanpak implementatie SMS Occurrence reporting proces Voorbeelden SMS producten Beoordeling

Nadere informatie

Ontwikkelingen VCA en OHSAS

Ontwikkelingen VCA en OHSAS Ontwikkelingen VCA en OHSAS Jacques Schouwenaars 13 oktober 2015 M.b.t. VCA Zicht op nieuwe norm? Welke partijen zijn erbij betrokken? Huidige status? Betrokken partijen SSVV CCvD-VCA VOC RvA Historisch

Nadere informatie

Belangenorganisatie voor Appartementseigenaren. Uw partner in gestapeld wonen!

Belangenorganisatie voor Appartementseigenaren. Uw partner in gestapeld wonen! Belangenorganisatie voor Appartementseigenaren Uw partner in gestapeld wonen! Verantwoord gebouw onderhoud aansprakelijkheid VvE door mr. K.J. Schuurs Juridische Dienst, VvE Belang Inhoud Aansprakelijkheid

Nadere informatie

De nieuwe compliance norm ISO 19600 en risicomanagement Een praktijkvoorbeeld voor een license to operate. Arjan Donatz

De nieuwe compliance norm ISO 19600 en risicomanagement Een praktijkvoorbeeld voor een license to operate. Arjan Donatz De nieuwe compliance norm ISO 19600 en risicomanagement Een praktijkvoorbeeld voor een license to operate. Arjan Donatz Group Director, QHSE 11 September 2014. ABOUT US FTS Hofftrans Oil transportation

Nadere informatie

Waarde creatie door Contract Management

Waarde creatie door Contract Management Waarde creatie door Contract Management Value Next voor opdrachtgever en opdrachtnemer Herman van den Hoogen M: 06-53.96.36.14 www.hoogen- Procurement.com Nick Piscaer M: 06-37.60.03.12 nick.piscaer@ziggo.nl

Nadere informatie

Transitie checklist ISO :2015

Transitie checklist ISO :2015 Transitie checklist ISO 9001+14001:2015 Klant : Project nummer : Lead Auditor / Auditteam : Datum uitgevoerd : Dit document geeft alleen de specifieke wijzigingen en nieuwe eisen van de ISO 9001+14001:2015

Nadere informatie

Aansprakelijkheid ondernemers paardenbranche

Aansprakelijkheid ondernemers paardenbranche Aansprakelijkheid ondernemers paardenbranche 9 mei 2006 Barneveld Lezing PTC mr. Annemieke van Dooren-Korenstra ABAB juristen s-hertogenbosch Programma Inleiding Beperken bedrijfsrisico s Aansprakelijkheid

Nadere informatie

NTA 8620 en de relatie met andere normen voor managementsystemen

NTA 8620 en de relatie met andere normen voor managementsystemen NTA 8620 en de relatie met andere normen voor managementsystemen Dick Hortensius NEN Milieu&maatschappij Herziening NTA 8620 1 Inhoud Aanleiding en aanpak herziening NTA Belangrijkste aandachtspunten Afstemming

Nadere informatie

1. Overleg tussen VOC en SSVV over aanpassingen 2. Planning 2015 nieuwe versie gereed 3. Aansluitend nieuwe VCU 4. Waarschijnlijk meer nuancering dan

1. Overleg tussen VOC en SSVV over aanpassingen 2. Planning 2015 nieuwe versie gereed 3. Aansluitend nieuwe VCU 4. Waarschijnlijk meer nuancering dan 1. Overleg tussen VOC en SSVV over aanpassingen 2. Planning 2015 nieuwe versie gereed 3. Aansluitend nieuwe VCU 4. Waarschijnlijk meer nuancering dan schokkende wijzigingen Speerpunten VOC richting SSVV

Nadere informatie

Toepasselijkheid leverings-, dienstverlenings en betalingsvoorwaarden WML

Toepasselijkheid leverings-, dienstverlenings en betalingsvoorwaarden WML VOORWAARDEN TER ZAKE DE DETACHERING VAN WERKNEMERS VAN DE DIVISIE INDUSTRIE VAN DE DIENST WERKBEDRIJF VOOR GESUBSIDIEERDE ARBEID, ACTI- VERING EN TRAJECTEN MIDDEN-LANGSTRAAT (WML) (te citeren als: DETACHE-

Nadere informatie

Generieke systeemeisen

Generieke systeemeisen Bijlage Generieke Systeem in kader van LAT-RB, versie 27 maart 2012 Generieke systeem NTA 8620 BRZO (VBS elementen) Arbowet Bevb / NTA 8000 OHSAS 18001 ISO 14001 Compliance competence checklist 1. Algemene

Nadere informatie

SESSIE 1.3 GEBRUIK: NATUURGEWELD

SESSIE 1.3 GEBRUIK: NATUURGEWELD SESSIE 1.3 GEBRUIK: NATUURGEWELD Voorbereiden van chemische bedrijven tegen natuurgeweld en domino-effecten 21 juni 2018, Dag van de chemische veiligheid 21-6-2018 BCM Specialist - Alex Hoogteijling 1

Nadere informatie

"Baselines: eigenwijsheid of wijsheid?"

Baselines: eigenwijsheid of wijsheid? "Baselines: eigenwijsheid of wijsheid?" Een afrondende 'beschouwende' presentatie Ing. Ernst J. Oud CISA CISSP Philips Toshiba Crypsys Data Security Getronics Business Continuity (a.k.a. CUC) Urenco Deloitte

Nadere informatie

De nieuwe Nederlandse Technische Afspraak 8620 NTA 8620. Mareille Konijn 4 juni 2015

De nieuwe Nederlandse Technische Afspraak 8620 NTA 8620. Mareille Konijn 4 juni 2015 De nieuwe Nederlandse Technische Afspraak 8620 NTA 8620 Mareille Konijn Voorstellen Mareille Konijn Lid van de NEN-werkgroep NTA8620 Senior HSE consultant Industry, Energy & Mining T: 088 348 21 95 M:

Nadere informatie

NTA 8620 versus ISO-systemen. Mareille Konijn 20 april 2015

NTA 8620 versus ISO-systemen. Mareille Konijn 20 april 2015 NTA 8620 versus ISO-systemen Mareille Konijn Voorstellen Mareille Konijn Lid van de NEN-werkgroep Senior HSE consultant Industry, Energy & Mining T: 088 348 21 95 M: 06 50 21 34 27 mareille.konijn@rhdhv.com

Nadere informatie

Iris Advies. ISO als inspiratiebron. voor gezond en veilig werken. Ir. Iris van t Leven

Iris Advies. ISO als inspiratiebron. voor gezond en veilig werken. Ir. Iris van t Leven Iris Advies ISO 45001 als inspiratiebron voor gezond en veilig werken Ir. Iris van t Leven ISO 45001 meer dan de wet Managementsysteem voor gezond en veilig werken G&VW-managementsysteem Expliciet aandacht

Nadere informatie

ISO 20000 @ CTG Europe

ISO 20000 @ CTG Europe ISO 20000 @ CTG Europe 31/10/2007 mieke.roelens@ctg.com +32 496266725 1 Agenda 31 oktober 2007 Voorstelling Project Business Case: Doel & Scope Projectorganisatie Resultaten assessments en conclusies De

Nadere informatie

Aansprakelijkheid bij Arbeidsongevallen

Aansprakelijkheid bij Arbeidsongevallen Congres Veiligheid & Toezicht 10 november 2014 Aansprakelijkheid bij Arbeidsongevallen Mr. E.H. de Joode Inleiding Veiligheid & Toezicht Op de werkvloer Ondergeschiktheid werknemer Zorgplicht werkgever

Nadere informatie

Ethiek en management-systematiek

Ethiek en management-systematiek Responsible Care Deze presentatie wat is Responsible Care (Global Charter) Relatie met operationele veiligheid In de chemie VCA en VCO Enkel k l aanbevelingen Bert Zandvoort Coordinator Masterclass Veiligheid

Nadere informatie

INTEGRATIE VAN MANAGEMENTSYSTEMEN. Leen Scheers Senior consultant

INTEGRATIE VAN MANAGEMENTSYSTEMEN. Leen Scheers Senior consultant Welkom INTEGRATIE VAN MANAGEMENTSYSTEMEN Leen Scheers Senior consultant GEGEVEN bedrijven wensen verschillende managementsystemen met certificaten meerdere invalshoeken (KVM), zowel op managementniveau

Nadere informatie

Seriously Seeking Security

Seriously Seeking Security Seriously Seeking Security The Quest for the Holy Grail? Aart Bitter 27 november 2007 SBIT congres: Taking Security Seriously Aart.Bitter@information-security-governance.com Agenda Taking Security Seriously

Nadere informatie

CobiT. Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1

CobiT. Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1 CobiT Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1 Control objectives for information and related Technology Lezenswaardig: 1. CobiT, Opkomst, ondergang en opleving

Nadere informatie

Kennissessie ISO27001:2013. 23 januari 2014

Kennissessie ISO27001:2013. 23 januari 2014 Kennissessie ISO27001:2013 23 januari 2014 Agenda Introductie Samenvatting certificering ISO27001:2005 versus ISO27001:2013 Wat is er veranderd? Wat zijn de consequenties? Wat zijn de eerste ervaringen

Nadere informatie

Juridische aspecten van de behandeling van beroepsziektezaken. mr Veneta Oskam en Derk-Jan van der Kolk NIS, 16 mei 2013

Juridische aspecten van de behandeling van beroepsziektezaken. mr Veneta Oskam en Derk-Jan van der Kolk NIS, 16 mei 2013 Juridische aspecten van de behandeling van beroepsziektezaken mr Veneta Oskam en Derk-Jan van der Kolk NIS, 16 mei 2013 Agenda Inleiding Bewijs Causaliteit Praktische aanpak Deskundigen Zorgplicht werkgever

Nadere informatie

Round Table ISO27001:2013. 5 mei 2014

Round Table ISO27001:2013. 5 mei 2014 Round Table ISO27001:2013 5 mei 2014 Agenda Introductie Samenvatting certificering ISO27001:2005 versus ISO27001:2013 Wat is er veranderd? Wat zijn de consequenties? Wat zijn de eerste ervaringen met de

Nadere informatie

CERTIFICERING NEN 7510

CERTIFICERING NEN 7510 CERTIFICERING NEN 7510 Henry Dwars Account manager DEKRA Certification B.V. Standards and Regulations 1 Onderwerpen Intro DEKRA De weg naar certificering Certificatietraject Standards and Regulations 2

Nadere informatie

Contract Management Dag 2015

Contract Management Dag 2015 Contract Management Dag 2015 De relatie maakt de prestatie DEEL 2; Contract Management bij industriële onderhouds contracten Opdrachtgever en Opdrachtnemer een betere nachtrust? Contract Management Herman

Nadere informatie

ISO/IEC 20000, van standaardkwaliteit naar kwaliteitsstandaard. NGI Limburg 30 mei 2007

ISO/IEC 20000, van standaardkwaliteit naar kwaliteitsstandaard. NGI Limburg 30 mei 2007 ISO/IEC 20000, van standaardkwaliteit naar kwaliteitsstandaard NGI Limburg 30 mei 2007 1 Tijdlijn 80-er jaren: ITIL versie 1 2000: BS 15000 2001: ITIL versie 2 2002: Aangepaste versie BS 15000 2005: BS

Nadere informatie

Geen ISO zonder pragmatiek! Implementeren van een ISMS, niets nieuws.

Geen ISO zonder pragmatiek! Implementeren van een ISMS, niets nieuws. Geen ISO 27001 zonder pragmatiek! Implementeren van een ISMS, niets nieuws. Agenda Introductie Beveiligingsproces Framework (ISO 27001) IB organisatie en processen ISMS informatiesysteem Lessons learned

Nadere informatie

EXCELLEREN KUN JE NIET ALLEEN MR. K.E.G.H. (KLAAS) VAN DER KOLK IN SAMENWERKING MET VAN DER HEIDE.

EXCELLEREN KUN JE NIET ALLEEN MR. K.E.G.H. (KLAAS) VAN DER KOLK IN SAMENWERKING MET VAN DER HEIDE. EXCELLEREN KUN JE NIET ALLEEN MR. K.E.G.H. (KLAAS) VAN DER KOLK IN SAMENWERKING MET VAN DER HEIDE. INHOUD EXCELLEREN & INRICHTING ORGANISATIE Inleiding Intro Doel van de workshop Elektrotechnische Arbeidsmiddelen.

Nadere informatie

ISO 41001; a game changer for Facility Management?!

ISO 41001; a game changer for Facility Management?! ISO 41001; a game changer for Facility Management?! Kennissessie 14 juni 2018 Standards and Regulations 1 Mijn gemiddelde dag... Sheryl Limburg 2 Fijn dat u er bent! Korte kennismaking met een paar vragen,

Nadere informatie

Risk Based Asset Management Hoogspanningsinstallaties

Risk Based Asset Management Hoogspanningsinstallaties Risk Based Asset Management Hoogspanningsinstallaties Wie is verantwoordelijk voor de betrouwbaarheid en de beschikbaarheid van onze hoogspanningsinstallaties? Quercus Technical Services B.V. Paul Koop

Nadere informatie

18 november 2013 Jo De Landtsheer Senior Consultant

18 november 2013 Jo De Landtsheer Senior Consultant 18 november 2013 Jo De Landtsheer Senior Consultant Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale kopie, scan of op welke wijze dan ook

Nadere informatie

Kluwer Online Research Bedrijfsjuridische berichten Verruiming van de zorgplicht en werkgeversaansprakelijkheid

Kluwer Online Research Bedrijfsjuridische berichten Verruiming van de zorgplicht en werkgeversaansprakelijkheid Bedrijfsjuridische berichten Verruiming van de zorgplicht en werkgeversaansprakelijkheid Auteur: Mr. T.L.C.W. Noordoven[1] Hoge Raad 23 maart 2012, JAR 2012/110 1.Inleiding Maakt het vanuit het oogpunt

Nadere informatie

Implementeren van complianceen risicomanagement met Panoptys

Implementeren van complianceen risicomanagement met Panoptys Implementeren van complianceen risicomanagement met Panoptys Michiel Bareman 11 september 2014 1 Panoptys is alziend Argus Panoptys was een reus uit de Griekse mythologie die over zijn gehele lichaam honderd

Nadere informatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie 1 Wat kunt u verwachten? De nieuwe aanpak van ISO normen voor managementsystemen Eerste ervaringen bij herziening ISO 14001 en ISO 9001 Betekenis

Nadere informatie

OHSAS certificaat voor het waarborgen van veiligheid

OHSAS certificaat voor het waarborgen van veiligheid OHSAS 18001-certificaat voor het waarborgen van veiligheid > continue verbetering > voordelen > internationaal erkende norm > eigen verantwoordelijkheid > compleet arbo- en veiligheidsmanagementsysteem

Nadere informatie

HET GAAT OM INFORMATIE

HET GAAT OM INFORMATIE Aan leiding C OB IT HET GAAT OM INFORMATIE Informatie is belangrijk voor het functioneren van een organisatie Informatie wordt gegenereerd, gebruikt, bewaard, ontsloten, verwijderd Informatietechnologie

Nadere informatie

Hoezo dé nieuwe ISO-normen?

Hoezo dé nieuwe ISO-normen? De nieuwe ISO-normen Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Hoezo dé nieuwe ISO-normen? 2 1 De cijfers voor Nederland (eind 2013) Norm Aantal

Nadere informatie

Adembescherming de gebruiksfase

Adembescherming de gebruiksfase Programma: -Inleiding op het thema -Workshops: 1. Onderhoud Adembescherming Ruud Heirman 2. Fit-testen Aart-Jan van Ek 3. Beheer van persoonlijke beschermingsmiddelen Martijn de Brouwer -Plenaire discussie

Nadere informatie

Regie op persoonsgegevens. Ron Boscu Directeur

Regie op persoonsgegevens. Ron Boscu Directeur Ron Boscu Directeur Copyright Copyright 2017 2016 CompLions CompLions GRC software Software 1 1. Wat doe je om welk probleem op te lossen? 2. Wat is jullie planning? 3. Wat is het grootste struikelblok

Nadere informatie

Next Generation Risk Based Certification

Next Generation Risk Based Certification BUSINESS ASSURANCE Next Generation Risk Based Certification DNV GL Relatiedag - 11 november 2014 Albert Zwiesereijn 2014-06-05 1 SAFER, SMARTER, GREENER Albert Zwiesereijn 37 jaar Voor DNV GL Officier

Nadere informatie

Kwaliteit in Wessanen. ISO 9001 en 14001 certificatie

Kwaliteit in Wessanen. ISO 9001 en 14001 certificatie Kwaliteit in Wessanen ISO 9001 en 14001 certificatie Inhoud 1. Introductie Wessanen 2. Waarom kwaliteit een speerpunt is 3. De routekaart 4. Het certificatieproces 5. De verbeteringen vasthouden 6. Naar

Nadere informatie

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1 ISO/IEC 38500 Governance of InformationTechnology Yvette Backer ASL BiSL Foundation 16 juni 2016 ISO 38500 Governance of Information Technoloy 1 Achtergrond Yvette Backer Zelfstandig consultant en trainer,

Nadere informatie

2. [NAAM BEDRIJF/ ORGANISATIE] gevestigd te [PLAATSNAAM], hierna te. noemen: de uitlener, vertegenwoordigd door de heer/mevrouw [NAAM

2. [NAAM BEDRIJF/ ORGANISATIE] gevestigd te [PLAATSNAAM], hierna te. noemen: de uitlener, vertegenwoordigd door de heer/mevrouw [NAAM MODEL Detacheringovereenkomst Dit model kunt u ook vinden op www.uwv.nl. 1. [NAAM BEDRIJF/ ORGANISATIE] gevestigd te [PLAATSNAAM], hierna te noemen: de uitlener, vertegenwoordigd door de heer/mevrouw [NAAM

Nadere informatie

Safety management voor ATO s

Safety management voor ATO s Safety management voor ATO s Carel Wassink adviseur veiligheid directie Luchtvaart Safety management Te bespreken: Waarom Safety management Gefaseerde invoering VMS handboek 2 Ministerie van Infrastructuur

Nadere informatie

Business Continuity Management. Pieter de Ruiter 1 / MAXIMAAL DRIE WOORDEN

Business Continuity Management. Pieter de Ruiter 1 / MAXIMAAL DRIE WOORDEN Business Management Pieter de Ruiter 1 / MAXIMAAL DRIE WOORDEN Lelystad, 29 juni 2009 AGENDA Waarom Business Management? Hoe pakken we BCM aan? Wat is de relatie van BCM met SABSA? SCS Lelystad en mijn

Nadere informatie

NS in beweging, Security als business enabler september 2008

NS in beweging, Security als business enabler september 2008 NS in beweging, Security als business enabler september 2008 Rien Dijkstra Enterprise IT Architect Informatiemangement & Technologie .. de noodzaak en uitdagingen van een topvervoerder, onder eigen regie,

Nadere informatie

Hartelijk welkom! DNV GL 2016 SAFER, SMARTER, GREENER

Hartelijk welkom! DNV GL 2016 SAFER, SMARTER, GREENER Hartelijk welkom! 1 SAFER, SMARTER, GREENER 1. Wie is DNV GL? 2. Certificering van managementsystemen 2 SAFER, SMARTER, GREENER Geboren uit 3 Sinds 1864 uitgegroeid naar wereldwijde TIC dienstverlener

Nadere informatie

Introductie OHSAS 18001

Introductie OHSAS 18001 Introductie OHSAS 18001 OHSAS 18001 -in het kort OHSAS 18001 is een norm voor een managementsysteem die de veiligheid en gezondheid in en rondom de organisatie waarborgt. OHSAS staat voor Occupational

Nadere informatie

Risicogebaseerd denken De PDCA-cyclus De procesbenadering... 42

Risicogebaseerd denken De PDCA-cyclus De procesbenadering... 42 INHOUD VOORWOORD... 13 HOOFDSTUK 1. INLEIDING... 15 1.1. Introductie... 15 1.1.1. Naar een visie op veiligheidsmanagement... 15 1.1.1.1. Het uitgangspunt van beheersing... 16 1.1.1.2. Het uitgangspunt

Nadere informatie

It s CMMI Jim, but not as we know it! CMMI toegepast op een Compliance organisatie Door Jasper Doornbos Improvement Focus

It s CMMI Jim, but not as we know it! CMMI toegepast op een Compliance organisatie Door Jasper Doornbos Improvement Focus It s CMMI Jim, but not as we know it! CMMI toegepast op een Compliance organisatie Door Jasper Doornbos Improvement Focus Inhoud Compliance vakgebied en organisatie CMMI software en systems engineering

Nadere informatie

ISO 20000 for CTG Europe

ISO 20000 for CTG Europe ISO 20000 for CTG Europe 30/05/07 Dirk Vangoidsenhoven 1 Agenda Voorstelling Project Doel & Scope Projectorganisatie Project aanpak en planning De resultaten High level assessment De resultaten Detailed

Nadere informatie

27/11/14. Congres 2014 ISO/DIS 9001:2015. De nieuwe elementen in de ISO/DIS 9001:2015. Uitgebreid overzicht

27/11/14. Congres 2014 ISO/DIS 9001:2015. De nieuwe elementen in de ISO/DIS 9001:2015. Uitgebreid overzicht Congres 2014 De nieuwe elementen in de Uitgebreid overzicht 1 Even vooraf Zorg eerst dat er een goede clubspirit is! ISO 9001 geeft slechts een geordend afsprakenlijstje om de samenwerking kwalitatief

Nadere informatie

Informatieblad. n versie 15 juni invoering van ISO en overgang van OHSAS 18001

Informatieblad. n versie 15 juni invoering van ISO en overgang van OHSAS 18001 Informatieblad Invoering van ISO 45001 en overgang van OHSAS 18001 invoering van ISO 45001 en overgang van OHSAS 18001 1 De overtuiging -en ervaring- van SCCM is dat elke organisatie (hoe klein ook) betere

Nadere informatie

Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Mr. Jan Harmen Kwantes Consultant Work and Health

Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Mr. Jan Harmen Kwantes Consultant Work and Health Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid Mr. Jan Harmen Kwantes Consultant Work and Health Centrale vragen Centrale vragen: 1. Hoe zit het met verantwoordelijkheden en de aansprakelijkheden wanneer er

Nadere informatie

NEN EN ISO 13485:2016

NEN EN ISO 13485:2016 NEN EN ISO 13485:2016 Relatie met de huidige MDD en aankomende MDR Arjan van Drongelen Inhoud 1. Inleiding 2. Kwaliteitssystemen in MDD 3. Kwaliteitssystemen in MDR 4. Common specifications & standaarden

Nadere informatie

Smart Power Networks. Energie Management. Bas de Koningh - HARTING B.V.

Smart Power Networks. Energie Management. Bas de Koningh - HARTING B.V. Smart Power Networks Energie Management Bas de Koningh - HARTING B.V. Motivatie Politieke doelen Reductie CO2-Uitstoot nucleare energie fase out Meer renewable energie duurzame energieefficiëntie in de

Nadere informatie

Informatiebeveiliging, noodzakelijk kwaad of nuttig? www.dnvba.nl/informatiebeveiliging. DNV Business Assurance. All rights reserved.

Informatiebeveiliging, noodzakelijk kwaad of nuttig? www.dnvba.nl/informatiebeveiliging. DNV Business Assurance. All rights reserved. 1 Informatiebeveiliging, noodzakelijk kwaad of nuttig? Mike W. Wetters, Lead Auditor DNV Albertho Bolenius, Security Officer GGzE Informatiebeveiliging. Noodzakelijk kwaad of nuttig? 3 Wat is informatiebeveiliging?

Nadere informatie

Workshop Lean en de nieuwe ISO normen

Workshop Lean en de nieuwe ISO normen Workshop Lean en de nieuwe ISO normen Ingrid Ort Inhoud Nieuwe normen; HLS Structuur; Stakeholder analyse; Zelf aan de gang. Normontwikkelingstraject Duurzaam vertrouwd 2011 2012 2013 2014 2015 ISO 9001

Nadere informatie

Beschrijving van de generieke norm: ISO 27001:2013. Grafimedia en Creatieve Industrie. Versie: augustus 2016

Beschrijving van de generieke norm: ISO 27001:2013. Grafimedia en Creatieve Industrie. Versie: augustus 2016 Beschrijving van de generieke norm: ISO 27001:2013 Grafimedia en Creatieve Industrie Versie: augustus 2016 Uitgave van de branche (SCGM) INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 INLEIDING... 4 1. ONDERWERP EN

Nadere informatie

Uitspraak week 23, auteur: A.J.J.S. Schutte 1

Uitspraak week 23, auteur: A.J.J.S. Schutte 1 Geen schending zorgplicht bij een val tijdens het volgen van een BHV-cursus (Gerechtshof Amsterdam, 24 mei 2017) Werknemer is op 6 augustus 1977 in dienst getreden bij zijn werkgever. Werknemer vervult

Nadere informatie

Informatieblad (versie 1 december 2017) n versie 1 december invoering van ISO en overgang van OHSAS 18001

Informatieblad (versie 1 december 2017) n versie 1 december invoering van ISO en overgang van OHSAS 18001 Informatieblad (versie 1 december 2017) Invoering van ISO 45001 en overgang van OHSAS 18001 invoering van ISO 45001 en overgang van OHSAS 18001 1 De overtuiging -en ervaring- van SCCM is dat elke organisatie

Nadere informatie

Agenda. De normen bekeken Annemarie de Jong NEN Management Systems

Agenda. De normen bekeken Annemarie de Jong NEN Management Systems De normen bekeken Annemarie de Jong NEN Management Systems 1 Agenda 3 blokken voor de pauze Vertrekpunt ISO 9000-serie - procesmodel ISO 9001 de toekomstige inhoud (20 concepten) tijdlijn Normen voor managementsystemen

Nadere informatie

geïntegreerde bankverzekeraar voor hoofdzakelijk retail-, privatebanking-, kmo- en midcapcliënten

geïntegreerde bankverzekeraar voor hoofdzakelijk retail-, privatebanking-, kmo- en midcapcliënten Successie Management & Talent management in KBC Groep Studiedag Loopbaanplanning bij de Politie 20 november 2013 Luc Goovaerts, Corporate Competence Manager, KBC KBC even voorstellen... geïntegreerde bankverzekeraar

Nadere informatie

PAS Conferentie 2015. Competenties van de internal auditor bij een kleine IAF ... Carlo Bavius RE RO CRISC CRMA CIA. CAE / CRO bij Eneco Groep

PAS Conferentie 2015. Competenties van de internal auditor bij een kleine IAF ... Carlo Bavius RE RO CRISC CRMA CIA. CAE / CRO bij Eneco Groep PAS Conferentie 2015 Competenties van de internal auditor bij een kleine IAF Carlo Bavius RE RO CRISC CRMA CIA CAE / CRO bij Eneco Groep 2 december 2015 Doel van deze sessie Vanuit hands-on point of view

Nadere informatie

De nieuwe ISO norm 2015 Wat nu?!

De nieuwe ISO norm 2015 Wat nu?! De nieuwe ISO norm 2015 Wat nu?! Stichting QualityMasters Nieuwland Parc 157 3351 LJ Papendrecht 078-3030060 info@qualitymasters.com www.qualitymasters.com 02-2015 Inhoud Inleiding pagina 3 Van Oud naar

Nadere informatie

Ervaringen met GRI en CO2-Prestatieladder. 14 december 2011

Ervaringen met GRI en CO2-Prestatieladder. 14 december 2011 Ervaringen met GRI en CO2-Prestatieladder 14 december 2011 Overzicht presentatie Intro VGG Communicatie en organisatie GRI en Jaarbeeld CO2 en Prestatieladder Transparantiebenchmark Aanbestedingen Slide

Nadere informatie

Voor vandaag. Balanced Scorecard & EFQM. 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004. Aan de hand van het 4x4 model. De 3 facetten.

Voor vandaag. Balanced Scorecard & EFQM. 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004. Aan de hand van het 4x4 model. De 3 facetten. Balanced Scorecard & EFQM 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004 Voor vandaag! Grondslagen van Balanced Scorecard Aan de hand van het 4x4 model! Het EFQM model in vogelvlucht De 3 facetten! De LAT-relatie

Nadere informatie

E-learning maturity model. Hilde Van Laer

E-learning maturity model. Hilde Van Laer E-learning maturity model Hilde Van Laer E-learning maturity model (emm) Self-assessment van online en blended leren met e-learning maturity model (emm) A driver for change? http://www.utdc.vuw.ac.nz/research/e

Nadere informatie

1.1 ORGANIZATION INFORMATION 1.2 CONTACT INFORMATION 2.1 SCOPE OF CERTIFICATION 2.2 AUDITOR INFORMATION 3.1 AUDIT CONCLUSIONS 3.2 MANAGEMENT SYSTEM EFFECTIVENESS 3.3 OBSERVATIONS Organization Address Name

Nadere informatie

Arbeidsomstandigheden. Congres Transport van Afval 5 februari 2015 Marjolein Gobes

Arbeidsomstandigheden. Congres Transport van Afval 5 februari 2015 Marjolein Gobes Arbeidsomstandigheden Congres Transport van Afval 5 februari 2015 Marjolein Gobes De afvalbranche Wijzigingen per 1 juli 2015 > 60 miljoen ton afval per jaar +/- 15.000 werknemers Relatief hoog aantal

Nadere informatie

Peilstation Intensief Melden

Peilstation Intensief Melden Peilstation Intensief Melden Adviseren over beroepsziekten Mr.drs. Niek Weesie Beroepsziekte Artikel 9 lid 3 Arbowet De persoon bedoeld in artikel 14, eerste lid, die belast is met de taak, bedoeld in

Nadere informatie

Wie ben ik? WHY: Definitie audit. Effectief auditprogramma (opbouw) GoRisk. NEN Introductie-evenement ISO AUDITING IN BEWEGING

Wie ben ik? WHY: Definitie audit. Effectief auditprogramma (opbouw) GoRisk. NEN Introductie-evenement ISO AUDITING IN BEWEGING NEN Introductie-evenement ISO 19011 AUDITING IN BEWEGING Effectief Auditprogramma Edwin Martherus, GoRisk Beatrixgebouw Utrecht, 20 sept 2018 GoRisk Wie ben ik? Ø Technisch, bedrijfskundig, financieel

Nadere informatie