Programma Minimaster onderwijs(beleid) en leiderschap

Transcriptie

1 Programma Minimaster onderwijs(beleid) en leiderschap Voor (startende) teamleiders en docenten die de ambitie hebben om zich te ontwikkelen als leidinggevende. BETEOR OPLEIDINGEN Piuslaan 70A 5614CM Eindhoven +31(0) IBAN: NL31 INGB KVK:

2 Praktische informatie Doel Het leggen van een solide basis van kennis en vaardigheden die onmisbaar zijn voor een leidinggevende in het middenmanagement in het voortgezet onderwijs. Voor wie Voor (startende)teamleiders en docenten die graag de stap naar leidinggevende willen maken. Inhoud Tien masterclasses waarin de belangrijkste aspecten van onderwijsbeleid en leiderschap aan bod komen. Onderwerpen van de masterclasses: missie-visie, financiering onderwijs, financieel management nonprofit organisaties, strategisch management, onderwijskwaliteit, onderwijsinnovatie, HRM en leiderschap. Verder: Literatuurstudie. Het schrijven van twee papers. Het uitvoeren van een praktijkonderzoek op de eigen school. De LeiderschapSelector. Deelname aan een leernetwerk na afloop van de opleiding. Doorlooptijd Startdatum: 10 februari De masterclasses vinden eens per circa zes werkweken plaats op maandagen van tot uur. Tijdens de eerste bijeenkomst stellen we de data voor de volgende bijeenkomsten vast. Afronding is in juli De masterclasses zijn inclusief een lichte maaltijd. Locatie De masterclasses vinden plaats in de regio Zwolle. Civiel effect Studiebelasting: 420 uur (15 ECTS). De gemiddelde tijdsinvestering gemeten over de gehele Minimaster is 5 uur per week. De Minimaster is opgenomen in de opleidingscatalogus van de VO-academie. Het civiel effect bestaat uit het zichtbaar maken van deze leergang in je CV. Investering 4.990,- vrijgesteld van BTW en inclusief locatiekosten en de LeiderschapSelector. Korting Indien er meerdere deelnemers van dezelfde organisatie inschrijven, krijgt elke deelnemer ná de eerste deelnemer een korting van 200,-. Materiaal We werken veel met digitaal leermateriaal. Een laptop (of eventueel een tablet) is daarom gewenst. Inschrijven Het inschrijfformulier voor de Minimaster vind je op Vragen Ad van der Wiel: +31 (0) , ad.van.der.wiel@beteor.nl BeteoR: +31 (0) , office@beteor.nl Een aantrekkelijke investering Deelname aan de Minimaster onderwijs(beleid) en leiderschap is een investering in jezelf en jouw loopbaan. Heb je de Minimaster succesvol doorlopen? Dan nodigen we je uit je op te laten nemen in ons bestand dat we bij werving en selectieopdrachten gebruiken. 2

3 Het programma In het voortgezet onderwijs wordt steeds meer aandacht besteed aan professionalisering van leidinggevenden. Veelal gaat het hierbij om opleidingen of masterclasses voor eindverantwoordelijke schoolleiders, terwijl juist óók middenkaderfunctionarissen van grote betekenis zijn in een schoolorganisatie. Ben jij een docent of (startende) teamleider die graag de stap naar een leidinggevende functie wil maken? Dan is de Minimaster onderwijs(beleid) en leiderschap dé manier om je te ontwikkelen als leidinggevende! De tweejarige Minimaster bestaat uit een tiental masterclasses, die eens in de circa zes werkweken plaatsvinden. De thema s van deze masterclasses zijn gericht op de kerncompetenties van de leidinggevende in het voortgezet onderwijs, zoals geformuleerd in de beroepsstandaard schoolleiders VO: Een gezamenlijke visie en richting creëren. Een coherente organisatie voor het primaire proces realiseren. Samenwerking, leren en onderzoek bevorderen. Strategisch omgaan met de omgeving. Analyseren en probleem oplossen. Doelstelling Tijdens de Minimaster onderwijs(beleid) en leiderschap word je voorbereid op alle zaken die bij leidinggeven in het onderwijs aan de orde komen. Je ontwikkelt daarbij je kwaliteiten, specifieke kennis en vaardigheden ten aanzien van onderwijsbeleid en leidinggeven. Opzet Je werkt tijdens de Minimaster zowel in de groep van deelnemers (ongeveer 15 personen) als in kleinere leergroepjes. Daarbij heb je een digitaal platform tot je beschikking om met de andere deelnemers te communiceren. Via dit platform stellen we ook de relevante literatuur en de te maken opdrachten beschikbaar. In totaal bestaat de Minimaster uit tien bijeenkomsten/masterclasses die een samenhangend en gevarieerd programma vormen. Leernetwerk Na afloop van de periode met masterclasses blijf je met elkaar verbonden via een leernetwerk, waarin je onderlinge ervaringen met elkaar kunt uitwisselen. De eerste twee jaar na afronding van de opleiding organiseert en begeleidt BeteoR dit leernetwerk. Verblijfskosten voor het netwerk worden gedeeld over de deelnemers. 3

4 Literatuur Bij de beschrijvingen van de masterclasses in deze brochure staat ook de te bestuderen literatuur vermeld. De literatuur wordt digitaal of in hard-copy ter beschikking gesteld. Enkele voorbeelden van literatuur: Noorlander, C. W., & Zoontjes, P. J. J. (2011). Bekostiging van scholen binnen het regulier primair en voortgezet onderwijs. Deel 1. School en Wet, 90(5), pp Raaijmakers, C. (2008). Planning en control in de schoolpraktijk. Alphen aan de Rijn: Kluwer. Mouwen, K. (2011). Handboek strategisch management voor de non-profitorganisatie. Assen: Van Gorcum. Strategisch Talentmanagement in beweging. De beste mensen op de cruciale posities bit.ly/2jph3du. Onderwijsraad (2017). De leerling centraal. Onderwijsraad (2016). De volle breedte van onderwijskwaliteit. Van smal beoordelen naar breed verantwoorden. Steur, R. (2016). Leren en presteren in samenhang. Kritische-vriendgesprekken over het leren van onderwijsorganisaties. De Nieuwe Meso, 2016 (1), Toekomstbehendig-onderwijs-Direct pdf. Lieskamp (2017). Leren voor Morgen. Praktijkonderzoek Het praktijkonderzoek voer je uit in je eigen school. Vanaf de vijfde masterclass besteden we elke bijeenkomst aandacht aan de vorderingen van het praktijkonderzoek, waarbij successievelijk aan de orde komen: de probleemverkenning, het theoretisch kader, de onderzoeksvragen, de onderzoeksopzet, de resultaten, de conclusies en de aanbevelingen. Veelal zal het onderzoek en het onderzoeksverslag na de tiende bijeenkomst van de Minimaster nog niet geheel afgerond zijn. Bij de afronding word je door een van de begeleidende docenten van de Minimaster ondersteund. Als het onderzoeksverslag voldoende is, kan je je voorbereiden op de presentatie van de onderzoeksresultaten. De datum van deze presentatie bepalen we in overleg. LeiderschapSelector Rondom de laatste twee bijeenkomsten maak je de LeiderschapSelector. De LeiderschapSelector is een online assessment voor leidinggevenden. Op basis van de resultaten en een algemeen competentieprofiel voor leidinggevenden wordt een rapport opgesteld. Dit rapport bespreken we individueel en draagt bij aan het bepalen van ontwikkelpunten. Toetsing In de loop van de Minimaster maak je twee opdrachten. Je sluit de Minimaster af met een praktijkonderzoek op je eigen school. Om de Minimaster voldoende af te sluiten, dienen de twee opdrachten en de rapportage van het praktijkonderzoek met een voldoende te zijn gewaardeerd. Indien een opdracht niet voldoende is gemaakt, kun je één keer herkansen. Indien het praktijkonderzoek niet tot een voldoende resultaat leidt, krijg je eenmalig de kans het onderzoeksrapport bij te stellen. Getuigschrift Wanneer je de opdrachten en het praktijkonderzoek met een voldoende hebt afgerond ontvang je een getuigschrift. 4

5 Inhoud van de masterclasses Masterclass 1 Datum: 10 februari Thema: vrijheid van onderwijs; missie/visie. Grondrechten: wat zijn grondrechten en hoe werken ze? Grondwet, artikel 23. Duaal bestel. De deelvrijheden: stichting, richting en oprichting. Beperkingen van deze deelvrijheden. Verruiming richtingbegrip/richtingvrije scholenplanning. Missie/visie van de eigen school/vestiging. Tijdens deze masterclass discussiëren we over onze in de Grondwet vastgelegde vrijheid van onderwijs en het (op dit moment nog) duale onderwijsstelsel dat daaruit is voortgekomen. We staan uitvoerig stil bij het belang van missie/visie van een organisatie in relatie tot sturing van de organisatie en reflecteren op de missie/visie van de eigen school/vestiging. Masterclass 2 Datum: nader vast te stellen. Circa zes werkweken na masterclass 1. Thema: begroting OCW en bekostiging VO-scholen. Inzicht in de opzet van de onderwijsbegroting van de rijksoverheid. Inzicht in de samenhang van de beleidsagenda van de overheid. De rijksbekostiging van een school voor VO berekenen. De bekostigingsbeschikkingen van een school en van een bestuur vinden via In de onderwijsbegroting wordt zichtbaar hoe de overheid het onderwijs bekostigt en welke beleidsagenda de overheid uitvoert. Er zijn verrassend veel zaken uit de begroting van OCW af te leiden. Tijdens deze masterclass gaan we in detail in op de manier waarop de overheid de beschikbare middelen over de scholen verdeeld en van welke indicatoren deze bekostiging afhankelijk is. Ook analyseren we de bekostigingsbeschikkingen van de eigen schoolorganisatie. Masterclass 3 Datum: nader vast te stellen. Circa zes werkweken na masterclass 2. Thema: financieel management in een onderwijsorganisatie. Begroting. Managementrapportage. Staat van baten en lasten, balans. Investeren - afschrijven. Voorzieningen - dotaties. 5

6 In de derde masterclass komt aan de orde hoe de inkomsten (voor 95% de rijksbekostiging) in het onderwijs worden ingezet voor personeel, exploitatie en huisvesting. Hoe stel je een schoolbegroting op, hoe richt je een planning en control cyclus in? Welke kengetallen zijn bepalend voor de (financiële) gezondheid van de organisatie? Ook bespreken we wat een staat van baten en lasten is en hoe deze samenhangt met de balans, waarin onder andere het eigen vermogen van de schoolorganisatie zichtbaar is. Masterclass 4 Datum: nader vast te stellen. Circa zes werkweken na masterclass 3. Thema: strategisch management. Wat is strategisch management? Manieren om beleidsontwikkeling te structureren. SWOT-analyse en confrontatiematrix. In deze masterclass sluiten we aan bij de inhoud van de eerste masterclass over missie/visie. Hoe zorg je er in een school voor dat ambities die zijn verwoord in de missie/visie in de klas voor de leerlingen merkbaar worden? En hoe houd je de school op de koers die je met elkaar hebt uitgezet? Hoe stel je deze koers (bijvoorbeeld eens in de vier jaar) bij? We bespreken verschillende instrumenten die bij deze onderdelen van strategisch management behulpzaam kunnen zijn. Bijvoorbeeld de SWOT-analyse met confrontatiematrix. Daarnaast bepalen we enkele strategische keuzes voor de eigen school tijdens deze masterclass. Onderdeel van dit thema is het schrijven van een paper over de (ambtelijke, politieke en/of professionele) schoolcultuur van de eigen organisatie. Masterclass 5 Datum: nader vast te stellen. Circa zes werkweken na masterclass 4. Thema: human resource management (HRM). Wat is HRM, HR-strategie? Strategisch talentmanagement. Het praktijkonderzoek: de probleemverkenning. HRM is wat anders dan personeelsbeleid. Het gaat er om de talenten van de medewerkers optimaal in te zetten en verder te ontwikkelen in het belang van de leerlingen van de school. Daarbij komt uitgebreid aan de orde dat sommige posities in een schoolorganisatie belangrijker zijn voor het succes van de school dan andere. Bij strategisch talentmanagement gaat het er om deze posities in een organisatie te bepalen en daar de meest geschikte medewerker op de zetten. Masterclass 6 Datum: nader vast te stellen. Circa zes werkweken na masterclass 5. Thema: onderwijsinnovatie. Wat is een innovatie? Het innovatieproces. Voorbeelden van innovaties op scholen van de deelnemers. Het praktijkonderzoek: het theoretisch kader en de onderzoeksvragen. 6

7 Innovaties zijn in de huidige tijd aan de orde van de dag. Er wordt in het onderwijs veel mee geëxperimenteerd. In de zesde masterclass bespreken we waar je op moet letten als je een onderwijsinnovatie in je school wilt introduceren. Het blijkt vaak een moeizaam proces dat niet zonder meer tot succes leidt. Hoe kun je de kans op succes van een innovatie vergroten? Daar gaat het hier om. De theorie toetsen we aan enkele recente innovaties op de eigen scholen. Masterclass 7 Datum: nader vast te stellen. Circa zes werkweken na masterclass 6. Thema: onderwijskwaliteit. Wat is kwaliteit en specifiek onderwijskwaliteit? Hoe is onderwijskwaliteit vast te stellen? Kwantitatieve versus kwalitatieve dataverzameling. Basiskwaliteit versus eigen ambities van teams en scholen. Samenhang visie op (be)sturing en kwaliteitsontwikkeling. Kwaliteitszorg(systeem) versus kwaliteitscultuur. Wie heeft er welk belang bij onderwijskwaliteit? Zicht op het maatschappelijk krachtenveld. Rol van de Inspectie van het Onderwijs. Externe verantwoording als sluitstuk. Het praktijkonderzoek: de onderzoeksopzet. Deze masterclass wordt verzorgd door een oud-onderwijsinspecteur. Hij helpt de deelnemers een overzicht te ontwikkelen van de diverse aspecten van onderwijskwaliteit en de mogelijkheden om die kwaliteit in beeld te brengen. Hoe maak je keuzes in je onderwijs vanuit je missie/visie aanvullend op de wettelijke eisen? En hoe plaats je onderwijskwaliteit in het perspectief van het maatschappelijk krachtenveld? Masterclass 8 Datum: nader vast te stellen. Circa zes werkweken na masterclass 7. Thema: leerlingen voorbereiden op een onzekere toekomst. De wereld verandert in een digitale samenleving. Maar ook maatschappelijk, sociologisch en ecologisch is er van alles aan de hand. Bij het anticiperen op al deze ontwikkelingen krijgt steeds het onderwijs een nadrukkelijke rol. (Inter)nationaal gezien is er een grote zoektocht naar antwoorden en of het Nederlands onderwijs voor deze opdracht klaar is. Hoe kun je leerlingen van nu voorbereiden op deze onzekere toekomst? Van het praktijkonderzoek: het onderzoek doen en de resultaten. Het blijkt dat de meest doorslaggevende factor in de toekomst is dat leerlingen straks een leven lang kunnen leren en dat vooral zelf kunnen doen. Leerlingen leren hoe zij zelf het beste kunnen leren, zodat zij goed voorbereid zijn op een onzekere toekomst. Leerlingen eigenaar laten worden van het eigen leerproces is één van de mooiste, maar ook meest ingewikkelde uitdagingen voor het funderend onderwijs. Hoe richt je dan je onderwijs in? Het vraagt veel van onderwijsorganisaties om hierover na te denken. 7

8 Masterclass 9 en 10: Data: nader vast te stellen. Circa zes en twaalf werkweken na masterclass 8. Thema: leiderschap. Leiderschapsstijlen. Persoonlijke voorkeuren in de leiderschapsstijl. Het praktijkonderzoek: de conclusies, de aanbevelingen en de discussie. In deze masterclasses komen de verschillende leiderschapsstijlen en hoe je daar als leidinggevende mee om kunt gaan aan de orde. In één van de masterclasses komt een ervaren onderwijsbestuurder aan het woord die uit eigen ervaring over leiderschap vertelt en de dilemma s die daarbij op (kunnen) treden uiteenzet. Onderdeel van dit thema is het schrijven van een paper, waarin de leiderschapsstijlen van de eigen leidinggevende en de eigen voorkeuren voor bepaalde stijlen centraal staat. Overzicht data en inhoud masterclasses Masterclass Onderwerp 1 Vrijheid van onderwijs; missie/visie 2 Begroting OCW en bekostiging VO-scholen 3 Financieel management in een onderwijsorganisatie 4 Strategisch management 5 Human Resource Management (HRM) 6 Onderwijsinnovatie 7 Onderwijskwaliteit 8 Leerlingen voorbereiden op een onzekere toekomst 9 Leiderschap 10 Leiderschap Onderbouwing studielast Hieronder vind je een overzicht van zowel contacttijd als voorbereidings- en verwerkingstijd. ONDERDEEL AANTAL UUR 10 bijeenkomsten + voorbereiding en nawerk 60 Literatuur: 1000 blz./8 blz. per uur: 125 Opdrachten: 50 Praktijkonderzoek: 185 TOTAAL: 420 (15 ECTS) 8

9 Opleidingsdocenten Ad van der Wiel heeft binnen het reguliere onderwijs zeer ruime ervaring als docent, schoolleider en bestuurder. Tot 2012 is hij over een periode van meer dan 15 jaar bestuurlijk verantwoordelijk geweest bij een scholengroep in het Gooi. Sinds 2012 is Ad werkzaam als zelfstandig adviseur. Fred Timmermans heeft bijna 40 jaar in het Voortgezet Onderwijs gewerkt. Sinds 1991 vervulde hij leidinggevende functies in het VO en vanaf 1998 was hij rector op drie verschillende scholen. Van 2007 tot medio 2019 was hij bestuurder van verschillende onderwijsorganisaties. Daarnaast is Fred zelfstandig adviseur. Naast Ad van der Wiel en Fred Timmermans hebben verschillende externe experts een rol in de Minimaster. Over BeteoR BeteoR, Mens en Organisatie is een adviesorganisatie voor het onderwijs (PO, VO, SO, MBO-ROC, HBO), het bedrijfsleven en de zorg. Wij geloven sterk dat ieder, vanuit het eigen potentieel en intrinsieke drive, zelf een bijdrage kan leveren aan een toekomstbestendige organisatie en loopbaan. Vanuit onze expertise op het gebied van werving & selectie, interim-management, persoonlijke ontwikkeling, assessments, loopbaanontwikkeling, organisatieontwikkeling en innovatie reiken wij door heel Nederland handvatten aan zodat professionals, teams, schoolleiders en organisaties duurzaam kunnen groeien. De onderwijsadviseurs binnen BeteoR zijn arbeids- en organisatiepsychologen en professionals met ruime ervaring als schoolleider, rector en/of bestuurder. Dankzij de grote diversiteit aan achtergronden en expertisegebieden van onze adviseurs, zijn we in staat onze diensten af te stemmen op de specifieke eisen en wensen van jouw onderwijsorganisatie. BeteoR is een plek waar de persoonlijke en professionele interesses van onze adviseurs samenkomen met de morele opdracht. Zij willen, met een betrokken en persoonlijke benadering, bijdragen aan de samenleving en deze verbeteren. Door mensen te helpen gelukkiger in hun werkomgeving te worden. Door werk beter te combineren met een leven lang leren, in duurzame organisaties. Inschrijven? Wil je graag deelnemen aan de Minimaster onderwijs(beleid) en leiderschap? Inschrijven kan via het inschrijfformulier op onze website. Heb je vragen? Bel dan naar +31 (0) of mail naar 9

10 Colofon 2019, Eindhoven BeteoR, Mens en Organisatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van BeteoR. Uitgegeven door: BeteoR, Mens en Organisatie