sectormonitor industrie

Transcriptie

1 sectormonitor industrie

2 Sectormonitor Industrie Oktober 212 ABN AMRO Economisch Bureau INHOUDSOPGAVE IK HOUD NIET VAN ONVERWACHTE VERRASSINGEN Thema: Grondstoffen 1 Economie 2 Industrie 3 Machine-industrie 4 Metaalproductenindustrie 4 Chemische industrie 5 Rubber- en kunststofproductenindustrie 5 Ik ben zo iemand die van een verrassing houdt zolang ik het maar van te voren weet. Bij onverwachte verrassingen weet ik me vaak geen houding te geven. Grondstofprijzen blijven ook verrassen. Langjarig gezien is de beweging duidelijk. Sinds 23 stijgen alle grondstofprijzen of het nu olie, staal, koper, graan of soja betreft. De welvaart in het Westen en de toenemende vraag uit de snelgroeiende BRIC-landen zorgen voor hoge prijzen. Als we echter kijken naar de prijzen van grondstoffen op weekbasis dan stuitert de prijsgrafiek alle kanten op. Elke dag weer volop verrassing. Sector & Commodity Research Eric Huliselan tel: eric.huliselan@nl.abnamro.com Commercieel contact David Kemps tel: david.kemps@nl.abnamro.com Dure grondstoffen zijn niet direct het probleem Voor de ondernemer zijn hoge grondstofprijzen niet echt het probleem. Prijsverhogingen kunnen veelal doorberekend worden aan de eindafnemer. Het is juist de toegenomen volatiliteit van de grondstofprijzen die zorgt voor margedruk. Tijdelijke marktverstoringen zoals misoogsten, natuurgeweld of onrust maar ook speculatie op de beurs zorgen direct voor prijsschommelingen. Deze prijsvolatiliteit blijkt de laatste jaren sterk te zijn toegenomen. Het opvangen wordt steeds moeilijker. Ondernemers kunnen veelal de grondstofprijsverhoging met vertraging doorberekenen aan de afnemer. De machtspositie van de onderneming binnen de gehele keten zorgt echter voor grote verschillen in snelheid van prijsaanpassing. Toeleveranciers in de voedingsmiddelenindustrie en automotive bijvoorbeeld hebben maar beperkte macht om snel prijsverhogingen door te voeren. Hoge grondstofprijzen zorgen hier direct voor lagere winstmarges. Toegevoegde waarde beste buffer tegen prijsschommelingen Hoe kan je als ondernemer het beste wapenen tegen prijsfluctuaties? Ten eerste dient de standaard verkoopovereenkomst eens goed tegen het licht gehouden te worden. Welke mogelijkheden zijn er om tot een tussentijdse prijsaanpassing te komen? Kan er vooraf een bepaalde prijsbandbreedte afgesproken worden? Kan de vertraging in doorberekening worden verkleind van halfjaarlijks naar bijvoorbeeld maandelijks? Ten tweede bestaan er voor veel grondstoffen afdekkinginstrumenten (hedging) zoals termijncontracten en opties. Vraag om advies, de specialisten van ABN AMRO hebben tegenwoordig ook instrumenten om kleine volumes in te dekken tegen prijsrisico s. Tenslotte, de beste lange termijn remedie om de impact van prijsschommelingen op de winst te reduceren, is toch om meer toegevoegde waarde te leveren. Meer (kwalitatieve) bewerkingen, meer innovatie, meer onderscheidend vermogen zorgen voor een lagere afhankelijkheid van de grondstofprijs. Klim in de keten! David Kemps Sector Banker Industrie

3 1 Sectormonitor Industrie Oktober 212 ABN AMRO Economisch Bureau THEMA: GRONDSTOFFEN Trend grondstofprijzen (januari 21 = ) index Staal Basismetalen Agri Olie Aandeel China op wereldmarkt 212, in % * van totale wereldimport Productie Consumptie Aluminium 45% 44% Koper 28% 41% Nikkel 23% 4% Zink 4% 45% IJzererts 15% 65%* Staal 46% 51% Granen 18% 18% Steenkool 51% 57% Olie 1% 11% Mutatie volatiliteit grondstofprijzen, in factor* Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Olie Granen Staal Basismetalen 1994 medio medio 3 sept * vastgesteld op basis van de standaarddeviatie over de twee periodes; de standaarddeviatie is een indicator voor de spreiding van uitkomsten rondom een gemiddelde Derde prijshausse sinds tweede wereldoorlog Vanaf 23 nemen de grondstofprijzen flink toe, slechts kortstondig onderbroken door de wereldwijde recessie van 29. Deze periode vormt de derde hausseperiode sinds de tweede wereldoorlog 1. Een belangrijke reden voor de prijshausse is een reeks tijdelijke aanbodverstoringen zoals de misoogsten in een groot aantal landen als gevolg van droogte, brand en overstromingen, en de onrust in het Midden-Oosten. China steeds bepalender op grondstoffenmarkt Er is echter een groot verschil tussen de huidige prijshausse en de voorgaande twee. De huidige prijshausse duurt veel langer. Een belangrijke reden hiervoor is het toenemende belang van de opkomende regio s, en dan vooral van China. Dit land heeft zich ontwikkeld tot de werkplaats van de wereld. Een groot deel van de productie van goederen vanuit de ontwikkelde regio s is hierheen verplaatst. Parallel daaraan neemt het welvaartsniveau toe en groeit de middenklasse. De bouw van huizen, kantoren, fabrieken en (energie-) infrastructuur en een veranderend eetpatroon leiden tot een aanhoudend hoge vraag naar grondstoffen in China. Inmiddels heeft China bij diverse grondstoffen een belangrijke positie op de wereldmarkt ingenomen. Abrupte veranderingen van de Chinese vraag en het Chinese aanbod laten de prijzen op de wereldmarkt dan ook flink fluctueren. Prijsvolatiliteit flink toegenomen Niet alleen zijn de grondstofprijzen sinds 23 op een veel hoger niveau beland, maar ook de prijsvolatiliteit is in vergelijking met jaren 9 fors toegenomen. Zo is de volatiliteit van de olieprijs met een factor 5 toegenomen. Verder blijkt de prijsvolatitileit van olie en basismetalen veel sterker te zijn toegenomen dan die van granen en staal. Bij de basismetalen hebben vooral een toenemende speculatie en het frequenter optreden van een onbalans tussen vraag en aanbod de veel hogere prijsvolatiliteit in de hand gewerkt. Bij olie spelen verwachtingen over economische groei in de wereld een belangrijke rol bij de prijsontwikkeling. Angst voor dreigende olietekorten kunnen echter ongeacht de verwachte economische groei, de olieprijs enorm opdrijven. Bij het wegebben van de angstgevoelens dalen de olieprijzen weer. Prijsniveau daalt weer op termijn Sinds het begin van 212 dalen de nominale grondstofprijzen weer. Aanbodverstoringen boeten aan kracht in, terwijl de europroblematiek het vertrouwen in de wereld negatief beïnvloedt. Alleen de olieprijs is in september weer toegenomen, vooral vanwege de angst voor voorraadtekorten. Daardoor zien we in de grafiek hierboven dat de trendlijn van de olieprijs nog steeds naar boven wijst. Afgezien van eventuele aanbodverstoringen, zullen de grondstoffenprijzen op middellange termijn weer dalen door een betere aansluiting van het aanbod op de vraag. Toch zal het prijsniveau niet het niveau van voor 23 bereiken. Dit omdat de hoofdoorzaak, de sterke vraag naar grondstoffen in de opkomende economieën, intact blijft. 1 De eerste prijshausse deed zich voor in de periode (wederopbouw) en de tweede in de periode (Jom-Kippoer oorlog, olieembargo, tegenvallende landbouwoogsten).

4 2 Sectormonitor Industrie Oktober 212 ABN AMRO Economisch Bureau ECONOMIE BBP, % j-o-j, 15 oktober 212 Inkoopmanagersindex industrie* Eurozone Nederland Duitsland VS China (HSBC) Bron: Thomson Reuters Datastream * een niveau van onder de 5 geeft een krimp van de bedrijvigheid aan BBP, % j-o-j VS 2,4 1,8 2,2 2, Eurozone 1,9 1,5 -,5,2 Japan 4,6 -,7 2,2 1,4 VK 1,8,9 -,4 1,2 China 1,4 9,3 7,5 8, Nederland 1,6 1,1 -,4,5 Duitsland 4, 3,1,9 1, Wereld 5,3 3,8 3,1 3, BBP 1,6 1, -,4,5 Particuliere consumptie,3-1, -1,2 -,3 Overheidsconsumptie,7,1,5 -,6 Investeringen -7,2 5,7-3, 1,5 Uitvoer 11,2 3,9 4, 4,6 Invoer 1,2 3,6 3,3 4,2 Groeitempo wereldeconomie omhoog in 213 De economie in de eurozone is in het derde kwartaal van 212 waarschijnlijk weer gekrompen terwijl de voorutizichten voor het vierde kwartaal niet bijster positief zijn. Hoewel de inkoopmanagersindex (PMI) van de industrie in de maanden augustus en september verbeterde, bleef de score onder de 5, wat een daling van de bedrijvigheid in de eurozone aangeeft. Lastenverzwaringen en overheidsbezuinigingen vormen een sterke rem op de economische groei in deze regio. Niettemin zal geleidelijk aan onder invloed van een doorzettende groei van de wereldhandel de eurozone een zeer lichte groei laten zien in 213. In de VS maken enkele belangrijke voorlopende economische indicatoren een positieve ontwikkeling door zoals de inkoopmanagersindex van de industrie die boven de 5 uitkwam, en de werkgelegenheid die zich beter ontwikkelde dan was verwacht. Verwacht wordt dat de economische groei in de VS zich zal bestendigen in 212 en in 213. China ondervindt veel hinder van de crisis in de eurozone, de tweede exportmarkt van China. Het ziet er echter niet naar uit dat de Chinese overheid de economie een push gaat geven in de orde van grootte van 28, mede ook omdat de eurocrisis met meer voortvarendheid wordt aangepakt. De inkoopmanagersindex van de industrie is in september wel verbeterd maar komt nog steeds onder de 5 uit. Per saldo zal de Chinese economie in de jaren 212 en 213 naar Chinese begrippen een zwakke economische groei vertonen, niettemin met cijfers waar menig westers land jaloers op zou zijn. Al met neemt het groeitempo van de wereldeconomie in 213 toe, maar met 3,5% zal de groei nog onder het niveau van de hausseperiode (groei gemiddeld 5,1%) blijven. Export blijft groei Nederlandse economie dragen Vooral de export zorgde ervoor dat de Nederlandse economie in het eerste halfjaar van 212 groeide. Verschillende voorlopende economische indicatoren zoals een negatief producentenvertrouwen wijzen echter op een krimp in het derde kwartaal. Alleen de inkoopmanagersindex (PMI) van de industrie laat sinds mei een stijging zien. In september kwam deze index zelfs uit op 5,7, boven de waarde 5 die de grens markeert tussen krimp en groei. De PMI-deelindex van de exportorders lag alle drie de zomermaanden duidelijk boven de 5. Dat wijst erop dat de uitvoer verder is gegroeid en dat de vermoedelijke krimp in het derde kwartaal dus uit het binnenland komt. Door de tegenvallende conjunctuur dreigde het begrotingstekort van Nederland boven de EC-norm te komen. Om het begrotingstekort terug te dringen, zet de overheid vooral lastenverzwaringen in, waarvan de BTW-verhoging per 1 oktober de de belangrijkste is. Per saldo gaan de lasten in 213 flink verder omhoog, vooral voor gezinnen. Zij nemen, volgens voorlopige berekeningen, ongeveer EUR 6 mld voor hun rekening tegen bedrijven 4,5 mld. Al met al zorgen de lastenverzwaringen voor een druk op de particuliere consumptie in dit jaar en volgend jaar. Bezuinigingen leiden daarnaast tot een afname van de overheidsconsumptie in 213. De investeringen laten na een daling in 212 het volgend jaar weer een herstel zien. Wederom gaat de export het meest bijdragen aan de groei van de Nederlandse economie in 213, zij het dat de groei nog aan de karige kant blijft.

5 3 Sectormonitor Industrie Oktober 212 ABN AMRO Economisch Bureau INDUSTRIE Omzetgroei Omzet en productie industrie, % j-o-j omzet totaal omzet buitenland productie Positie in productiecyclus (medio 211) Onder trend Boven trend Teruggang Contractie Afname BOUWMATERIALEN MACHINES METAALPRODUCTEN VOEDINGSMIDDELEN INDUSTRIE Expansie CHEMIE RUBBER & KUNSTSTOF Herstel Toename Verandering to.v. vorige periode Omzetontwikkeling 212 en 213 INDUSTRIE bouwmaterialen machines metaalprodukten rubber/kunststof chemie voedingsmiddelen -1% % 1% 2% Omzet en productie daalden Sinds het begin van 211 neemt de omzetgroei af in de industrie. Op enkele maanden na ontwikkelde de buitenlandse omzet zich beter dan de binnenlandse. In de maanden mei, juni en juli 212 daalde de totale omzet zelfs (j-o-j), waarna de omzet in augustus weer aantrok. De verkochte hoeveelheid nam in de eerste acht maanden van 212 met 3% af, terwijl de omzet door een prijsverhoging met,2% steeg. De productie loopt duidelijk voor op het afzetvolume en de omzet. Reeds vanaf het eerste kwartaal in 21 neemt het tempo van de productiegroei af. Industriële bedrijven blijken vanwege de grote recessie, een terugval in herstel op gezette tijden en de onzekerheid over een bestendig economisch herstel steeds meer te streven naar een zo laag mogelijke voorraad. Uiteindelijk daalde de industriële productie in de eerste acht maanden van 212, zij het in lichte mate (-,6% j-o-j). Zelfs voedingsmiddelenindustrie in contractie In de grafiek hiernaast zijn de industrie en enkele onderliggende branches gepositioneerd in hun productiecyclus. De stagnatie van de productie in het eerste halfjaar heeft er voor gezorgd dat de industrie slechts relatief kort in de expansiefase heeft mogen vertoeven en medio 212 in de teruggangfase van de cyclus is beland. De chemische industrie wijkt in positieve zin af van de overige branches. Dit komt omdat de productie van deze branche juist weer toeneemt in de eerste helft van 212. De chemische industrie loopt traditioneel voor op de rest van de industrie, waarbij de betrokken waardeketen via voorraadvorming anticipeert op een verbetering van de economie in de tweede helft van 212 en in 213. De positie van de bouwmaterialenindustrie is geflatteerd. Gezien de malaise in de bouw zou men eerder verwachten dat deze branche in de contractiefase zit. De betere positie dan verwacht, wordt veroorzaakt door het feit dat de productie van de bouwmaterialenindustrie zich in de eerste helft van 212 beter heeft ontwikkeld dan de trendlijn. Bedacht moet echter worden dat de trend dalende is. Ook de voedingsmiddelenindustrie is in het kwadrant contractie terecht gekomen. Dit is overigens niet de eerste keer. Desondanks zal deze branche het predikaat minder conjunctuurgevoelig dan andere industriële branches behouden. Omzetherstel in 213 De industrieomzet stagneert in 212. Dit wordt vooral teweeggebracht door een daling van de verkochte hoeveelheden. Sterk op de binnenlandse markt georiënteerde branches zoals de metaalproductenindustrie voelen de koude wind van de Nederlandse economie. Daarnaast wordt de bouwmaterialen-, metaalproducten-, rubber- en kunststofproductenindustrie extra geraakt door de teruggekeerde productiedaling in de Nederlandse bouw. Sterk exporterende branches hebben in dit jaar vooral hun heil moeten zoeken in de markten buiten de eurozone. Opvallend is de sterke daling van de omzet bij de machine-industrie in 212. Al in 211 dalende orderontvangsten waren hier de oorzaak van. Opvallend is ook de daling van de omzet bij de voedingsmiddelenindustrie, temeer omdat de daling door een volumedaling werd teweeggebracht. Per saldo daalt de omzet van de industrie met,5% in 212 met Met de verbetering van de mondiale economie en de wereldhandel zal de industrieomzet in 213 een herstel laten zien (+3%). Daarbij zullen de machine-industrie waar de orderontvangsten al weer beginnen te groeien en de vroegcyclische chemische industrie de kar trekken.

6 4 Sectormonitor Industrie Oktober 212 ABN AMRO Economisch Bureau MACHINE-INDUSTRIE Omzet, % j-o-j Productie en orderontvangsten, % j-o-j omzet totaal omzet buitenland productie orderontvangsten METAALPRODUCTENINDUSTRIE Omzet en productie, % j-o-j productie omzet totaal omzet buitenland Prijs metalen, index januari 29 = staal aluminium koper nikkel zink Groei orderontvangsten positief voor afzet in 213 De doorlooptijden vanaf orderontvangst tot aflevering zijn bij de machine-industrie relatief lang. Na een sterke groei in 21 en in de eerste 5 maanden van 211 doken de orderontvangsten in de min voor de rest van 211. Het afzetvolume (-9%) en de omzet (-1%) lieten daardoor in het de eerste acht maanden van 212 een daling zien. De productie daalde in de eerste helft van 212, waardoor het in de contractiefase van zijn cyclus (zie pagina 3) belandde. Het aanmodderen van de economie in de eurozone deed de export van de machine-industrie naar deze regio geen goed. De groei van de export naar regio s buiten de eurozone kon niet voorkomen dat de binnenlandse omzet zich uiteindelijk in de eerste helft van 212 beter ontwikkelde dan de totale export. De orderontvangsten hebben sinds juni van dit jaar duidelijk weer de weg naar boven gevonden. Opvallend is dat ook de orderontvangsten uit het binnenland weer een forse groei vertonen. Wel groeien de buitenlandse orderontvangsten sneller dan de binnenlandse. Verwacht wordt dat de groei van de orderontvangsten zal aanhouden nu in de meest belangrijke exportmarkten de economie zich geleidelijk aan herstelt gedurende de rest van 212 en in 213. Gunstig is dat de machine-industrie een relatief hoge exportquote heeft, waarbij het belang van de regio s buiten West-Europa tamelijk hoog is. Vooral de opkomende markten zullen relatief hoge economische groeicijfers blijven realiseren. De groei van de orderontvangsten zal vooral in 213 neerslaan op de productie en de afzet. Al met al verwachten wij dat de omzet van de machine-industrie met 7,5% zal afnemen in 212 en met 8% zal stijgen in 213. Groei bij machine-industrie leidt tot omzetherstel in 213 Aanvankelijk herstelde de omzet van de metaalproductenindustrie zich in een teleurstellend tempo na de grote recessie. Zeker wanneer je dat vergelijkt met de andere branches in de maakindustrie. Pas in 211 trad er een fors herstel op met een groei van de omzet met 11%. Wel neemt de groei van de omzet op een enkele maand na j-o-j af vanaf medio 211. In de eerste acht maanden van 212 nam de omzet met bijna 3% af. In de eerste helft van 212 daalde de productie met 1,7%. Redenen van de negatieve ontwikkeling waren ondermeer de stagnatie van de productie bij de Nederlandse machine-industrie, en de terugkeer van de krimp in de Nederlandse bouwproductie en de krimp in de Duitse autoindustrie. Op de korte termijn profiteert de branche van de groeiende productie van de Nederlandse machine-industrie, maar wordt de afzet gedrukt door een matige groei van de Duitse machinebouw en een verdere daling van de Duitse auto-industrieproductie. Uiteindelijk daalt de omzet met 1,5% in 212 en neemt hij met 1,5% toe in 213. Druk op metaalprijzen blijft aan op de korte termijn Met de eurocrisis, de beperkt groeiende economie in de VS en de afkoelende Chinese economie als achtergrond, daalden de grondstofprijzen sinds het tweede kwartaal van 211 maand op maand. De lage economische groeiverwachtingen voor de EU en de VS en de historisch lage groei van de Chinese economie zullen druk blijven zetten op de prijzen van staal en basismetalen. Alleen koper vormt hier een uitzondering op. De prijs daarvan zal op de korte termijn nog iets kunnen toenemen vanwege de relatief lage voorraden. Bron: Thomson Reuters Datastream

7 5 Sectormonitor Industrie Oktober 212 ABN AMRO Economisch Bureau CHEMISCHE INDUSTRIE Omzet en productie, % j-o-j Prijs olie (Brent), index januari 29 = RUBBER- EN KUNSTSTOFPRODUCTENINDUSTRIE Omzet en productie, % j-o-j 3 productie omzet totaal omzet buitenland Bron: Thomson Reuters Datastream 2 1 Prijs kunststoffen, index januari 29 = productie omzet totaal omzet buitenland hdpe ldpe ps pp Bron: Thomson Reuters Datastream Omzetgroei door vroegcyclisch karakter De omzet van de chemische industrie herstelde sterk in 21 (+22%). In 211 zwakte de groei af tot +14%. De omzetgroei werd vooral gedreven door stijgende prijzen. De olieprijsstijging in die jaren was hier mede debet aan. Terwijl de omzet steeg, namen zowel de productie als het afzetvolume in 211 af als gevolg van de tegenvallende economische ontwikkeling in de eurozone. In dat jaar droeg de binnenlandse markt meer bij aan de omzetgroei dan de export. In 212 herstellen productie en afzet zich. Zo werd de omzetstijging over de eerste acht maanden van 212 (+7,5%) gedreven door een toename van het afzetvolume (+5,5%). De productie steeg in deze periode met 4,5%. Daarmee wijkt deze branche in positieve zin af van andere industriële branches, en bevestigt zij weer haar vroegcyclische karakter. Verwacht wordt dat het tempo van voorraadvorming in de keten in 213 zal afnemen. Uiteindelijk zal de omzet in 212 met 7% en in 213 met 5% groeien. Olieprijs in neerwaartse richting Na een snelle stijging sinds het begin van 29 zette de olieprijs sinds het tweede kwartaal van 211 een licht dalende trend in. Daarbij was wel voortdurend sprake van ups en downs, gedreven door verwachtingen over de voorraadpositie, die weer werden ingegeven door mondiale verwachtingen over economische groei, geopolitieke spanningen, monetaire versoepeling en budgettaire maatregelen. Verwacht wordt dat de vraag naar olie op de korte termijn beperkt zal groeien gezien het beperkte herstel van de mondiale economie. In feite is er meer dan voldoende voorraad. Per saldo zal de olieprijs op de korte termijn de licht dalende trend vasthouden. Situatie bij afnemers verbetert niet De omzet van de rubber- en kunststofproductenindustrie herpakte zich in 21 met een groei van + 5,5% waarna de groei zich doorzette in 211 (+ 8%). Vanaf medio 211 begon de klad in de groei te komen, met zelfs maanden van omzetdaling in de eerste acht maanden van 212. In deze periode daalde de productie met 3%, de afzet met 2,5% en de omzet met 1%. Vooral de hernieuwde krimp van de Nederlandse bouwproductie, de verminderde vraag naar verpakkingen voor consumentengoederen en de daling van de output van de Duitse autoindustrie speelden de branche parten. Voorlopig valt hier weinig verbetering te verwachten. Uiteindelijk krimpt de omzet in 212 met,5% om in 213 weer met,5% te stijgen. Forse prijsuitslagen De prijzen van kunststoffen laten een vergelijkbaar groeipatroon zien als die van de olieprijs. Ook hier is er sprake van een lichte trend naar beneden vanaf het tweede kwartaal van 211. Nietemin zijn de uitslagen naar boven en naar beneden heftig te noemen. Zo bedraagt het prijsverschil bij LDPE tussen de top (juni 211) en de bodem (juni 212) meer dan 4%. De verwachte daling van de olieprijs zal de prijs van kunststoffen drukken. Ook de stagnatie van de vraag bij de belangrijkste afnemers zoals de verpakkingsindustrie en automobielindustrie in Europa oefent druk uit op de prijzen. Het is echter niet uit te sluiten dat producenten in Europa de capaciteit sneller naar beneden aanpassen, waardoor de prijsdaling wordt getemperd of de prijs zelfs gaat stijgen. Dtt gebeurde meerdere malen in het verleden. Bij onze inschatting van de omzet van de rubber- en kunststofproductenindustrie in 213 zijn wij van een prijstoename uitgegaan.

8 6 Sectormonitor Industrie Oktober 212 ABN AMRO Economisch Bureau Contactgegevens ABN AMRO Economisch Bureau Sector & Commodity Research: Aandachtsgebied Telefoonnummer: adres: - Jacques van de Wal (hoofd) Alle sectoren jacques.van.de.wal@nl.abnamro.com - Eric Huliselan Industrie eric.huliselan@nl.abnamro.com - Casper Burgering Delfstoffen & dienstverlening casper.burgering@nl.abnamro.com - Nadia Menkveld Transport & logistiek nadia.menkveld@nl.abnamro.com - Thijs Pons Food, agribusiness &, agrigrondstoffen thijs.pons@nl.abnamro.com - Mathijs Deguelle Detailhandel, horeca, recreatie, sport & cultuur mathijs.deguelle@nl.abnamro.com - Hans van Cleef Energie hans.van.cleef@nl.abnamro.com - Vacant Bouw & onroerend goed - Theo de Kort Informatieanalist, autohandel theo.de.kort@nl.abnamro.com - Ingrid Kroeze Research ondersteuning ingrid.kroeze@nl.abnamro.com Volg ons ook via: Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. Teksten zijn afgesloten op 15 oktober 212 ABN AMRO, oktober 212 Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van ABN AMRO.

9 9-24 (E,1 per minuut) abnamro.nl/sectoren