Verslag. Vergadering van De Statencommissie Duurzame Ontwikkeling. 6 september Status verslag Concept. mevrouw Dulfer de heer Struijlaard

Transcriptie

1 Verslag Vergadering van De Statencommissie Duurzame Ontwikkeling Vergaderdatum 6 september 2017 Kenmerk Status verslag Concept Verslaglegging door Telefoonnummer Mevrouw D. Muda Verslag van de vergadering van de Statencommissie Duurzame Ontwikkeling, gehouden op 6 september 2017 in het provinciehuis te Den Haag. AANWEZIG: Voorzitter: Secretaris: PvdA CDA VVD ChristenUnie en SGP GroenLinks SP D66 Partij voor de Dieren PVV 50PLUS Groep Ellen Verkoelen mevrouw Kip (CDA) de heer De Jongh mevrouw Koning de heer P.J. Rijken, De Haan ( s middags) de heer Paymans, mevrouw Nelisse, de heer Ludema ( s middags) mevrouw Balootje, de heer Van Dieren mevrouw Sahin mevrouw Suares, de heer Hoogendam mevrouw Wijbenga, de heer Kasmi de heer Canton mevrouw Dulfer de heer Struijlaard mevrouw Verkoelen AANWEZIGE GEDEPUTEERDE: gedeputeerde Weber MET KENNISGEVING AFWEZIG: mevrouw Van Viegen ALS GASTEN AANWEZIG: de heer Werksma (KNNV Gouda), de heer De Jong (ENTRAL), de heer Vreugdenhil, mevrouw Wijnants (Natuurmonumenten) AGENDA: 2. Opening overlegvergadering 2a. Mededelingen 2b. Vaststellen van de agenda 2c. Spreekrecht 2d. Rondvraag 3. Verslag vorige vergadering 4. Besluitenlijst vorige vergadering 5. Bespreekstukken 1

2 5a. Project Oranjebonnen 5b. Consultatie conceptcriteria voor aanwijzing als bijzonder provinciaal landschap 5c. Afhandeling motie 651 Goede voorbeeld provincie CO 2 -voetafdruk 6. Sluiting 2. Opening overlegvergadering De VOORZITTER opent de overlegvergadering om uur en heet iedereen welkom. 2a. Mededelingen De VOORZITTER deelt mee dat bericht van verhindering is ontvangen van mevrouw Van Viegen. Zij wordt vervangen door de heer Canton. 2b. Vaststellen van de agenda De agenda wordt vastgesteld. 2c. Spreekrecht De VOORZITTER deelt mee dat zich vier insprekers hebben aangemeld. De heer Werksma (KNNV Gouda) spreekt in naar aanleiding van brief van Gedeputeerde Staten over het Stormpoldervloedbos. De heer De Jong (ENTRAL) spreekt in naar aanleiding van de ingekomen brief over energietransitie in de Greenport Boskoop. Mevrouw Wijnants (Natuurmonumenten) spreekt in over het Bijzonder Provinciaal Landschap en zal het woord krijgen voorafgaand aan het betreffende agendapunt. De heer WERKSMA (KNNV Gouda) vindt de grote aandacht van de Staten voor het Stormpoldervloedbos terecht omdat het een internationaal waardevol zoetwatergetijdengebied is. Volgens spreker dragen de KNNV Gouda en de provincie gezamenlijk bijzondere verantwoordelijkheid voor dit gebied omdat dit unieke geulensysteem in 1994 de Landschapspenning kreeg van de toenmalige CdK, mevrouw Leemhuis. Dit dossier vergt specifieke aandacht omdat dit unieke geulensysteem door het hoogheemraadschap Schieland ernstig werd aangetast door onder andere een foute plaatsing van klepduikers. Bovendien werd de provinciale URG-subsidie van euro niet besteed aan de in de beschikking beschreven kwaliteitsimpuls maar werd door het hoogheemraadschap ten onrechte gebruikt om tekorten op het project Dijkversterking Krimpen te dekken. Het hoogheemraadschap leverde volgens spreker veel foutieve informatie aan de provincie. Het bezwaarschrift daarop van de KNNV werd echter niet ontvankelijk verklaard. Daarom was de KNNV genoodzaakt om zich nu tot de provinciale politiek te wenden. Vandaag voegt spreker nog twee aansprekende voorbeelden toe aan alle eerder verstrekte informatie. De eerste accountantsverklaring die het hoogheemraadschap indiende, bleek nep, maar ook de tweede van 8 juni 2017 is wat de KNNV betreft onjuist omdat die alleen slaat op declaraties van de URG-subsidie en niet op de 2

3 declaraties voor dijkversterking. Daardoor kwam een ongeoorloofde subsidiestapeling niet aan het licht (ingekomen stuk nummer 31). Bovendien beweerde het hoogheemraadschap meerdere malen ten onrechte dat de uitvoering van baggerwerkzaamheden ten noordoosten van het Vloedbos een voorwaarde was voor de aanleg van natuurcompensatie aan de zuidkant. Op de uitgereikte kleurenprent is goed zichtbaar dat die bewering niet juist is. Uit de eveneens uitgereikte brieven van het hoogheemraadschap van juni en juli 2015 blijkt dat het hoogheemraadschap op basis van deze informatie de URG-subsidie volstrekt onterecht verwierf. De KNNV vraagt de Staten om het dossier Stormpoldervloedbos als bespreekpunt te agenderen voor een commissievergadering. Naar aanleiding van een door de provincie georganiseerd ambtelijk overleg op 12 juli 2017 hebben KNNV en provincie afgesproken zich gezamenlijk te zullen inzetten om alsnog de kwaliteitsimpuls te realiseren en de schade door de fout geplaatste klepduikers te herstellen. Hoewel het Vloedbos met zijn unieke geulensysteem is aangetast, is het nog steeds een voorbeeldproject voor de aanleg van een tiental getijdenparken in de regio Rotterdam. Het programma De rivier als getijdenpark wordt ondersteund door een brede coalitie van vijftien partijen, waaronder Rotterdam, Ridderkerk, het Havenbedrijf, het Wereldnatuurfonds, het Zuid-Hollands Landschap en ook Schieland en de provincie. Gedeputeerde Weber vindt zelf dat deze getijdenparken meer natuur, meer recreatiemogelijkheden en meer veiligheid zullen bieden en daarom een mooi voorbeeld zijn van samen bouwen aan een mooi en gevarieerd landschap. Een kwaliteitsimpuls Stormpoldervloedbos zoals door de KNNV Gouda voorgesteld (ingekomen stuk nummer 32) zou een verantwoorde investering zijn die het verdient om zo spoedig mogelijk uitgevoerd te worden. De VOORZITTER geeft de commissie gelegenheid tot het stellen van vragen. De heer STRUIJLAARD vraagt of de KNNV Gouda overlegd heeft met het hoogheemraadschap en zo ja, wat het resultaat daarvan is geweest. De heer WERKSMA (KNNV Gouda) antwoordt dat het hoogheemraadschap om voor hem onduidelijke redenen weinig animo had om te praten met de KNNV Gouda en dat er over de besteding van de URG-subsidie al helemaal niet te praten viel. De heer STRUIJLAARD weet dat het KNNV Gouda een Wob-verzoek heeft ingediend bij het hoogheemraadschap en de provincie. Het geld blijkt besteed te zijn conform de opdracht. Hij vraagt of dat klopt. De heer WERKSMA antwoordt dat volgens de KNNV Gouda de in de verantwoording genoemde activiteiten niets te maken hebben met de kwaliteitsimpuls maar moesten plaatsvinden in het kader van de dijkversterking. Die activiteiten worden volledig gesubsidieerd door het Rijk. Wat de KNNV betreft is hier sprake van een ongeoorloofde subsidiestapeling. Mevrouw WIJBENGA vraagt de heer Werksma uit te leggen wat in dezen het belang van de KNNV is die zich bezighoudt met het behoud van planten en dieren. De heer WERKSMA beaamt dat de KNNV zich inzet voor planten en dieren. De planten die in het Stormpoldervloedbos voorkomen, zijn zeer bijzonder omdat er 3

4 nog maar weinig zoetwatergetijden zijn in Nederland. Het zomerklokje is daarvan een mooi voorbeeld. De KNNV Gouda heeft al sinds 1972 bemoeienis met zowel de veiligstelling als het beheer van dat gebied. Mevrouw WIJBENGA vraagt of de werkgroep Ecologie (waarin de KNNV partner was) advies heeft uitgebracht over het geheel. De heer WERKSMA antwoordt dat de werkgroep Ecologie opgericht is door het hoogheemraadschap. Hoewel de KNNV Gouda beschikt over een diepgaande kennis over het gebied, is niet de KNNV Gouda maar de KNNV Rotterdam uitgenodigd voor deze werkgroep. De afdeling Rotterdam vond echter dat de afdeling Gouda daar beter op zijn plaats zou zijn maar die ruil werd door het hoogheemraadschap geweigerd. Om toch een bijdrage te kunnen leveren aan de meningsvorming en advisering werd voorafgaand aan alle vergaderingen van de werkgroep een Natuurberaad gehouden met alle betrokken natuurverenigingen. In de stukken van het hoogheemraadschap staat ten onrechte dat de URGsubsidieaanvraag zou zijn opgesteld door de werkgroep Ecologie, terwijl de werkgroep op dat moment nog niet bestond. Mevrouw WIJBENGA vraagt of er uitspraken zijn van de Raad van State over het al dan niet subsidiabel zijn van de activiteiten. De heer WERKSMA antwoordt daarop ontkennend. De KNNV heeft zich samen met de Stichting Groene Hart weliswaar gewend tot de Raad van State maar dat had alleen betrekking op de dijkversterking. Een groot deel van de stukken gaat over de dijkversterking maar dat heeft niets te maken met de URG-subsidie voor de extra kwaliteitsimpuls boven op de verplichte natuurcompensatie in het kader van de dijkversterking. Mevrouw SAHIN vindt dat de KNNV Gouda een zware beschuldiging uit aan het adres van het hoogheemraadschap. Zij vraagt op basis van welk onderzoek of deskundige de Staten kunnen beoordelen of er sprake is van ongeoorloofde subsidiestapeling. De heer WERKSMA adviseert mevrouw Sahin om te kijken naar de activiteiten in de beschikking die volgens hem allemaal betrekking hebben op dijkversterking. De baggerwerkzaamheden in de noordoosthoek waren nadrukkelijk bedoeld om een waterweg te verbreden die door de dijkverzwaring versmald was. De heer VAN DIEREN vraagt of de KNNV Gouda in de afgelopen jaren in gesprek is geweest over de uitvoering met de eigenaar van het gebied, het Zuid- Hollands Landschap. Spreker constateert dat het Zuid-Hollands Landschap akkoord is met de uitvoering. De heer WERKSMA antwoordt dat de communicatie met het Zuid-Hollands Landschap goed is. Hij ontkent dat het Zuid-Hollands Landschap akkoord zou zijn met de uitvoering. Het Zuid-Hollands Landschap is alleen akkoord gegaan met de beschreven uitvoering in het uitvoeringsplan Natuurcompensatie. Spreker heeft gisteren nog van Michiel Houtzagers, directeur van het Zuid-Holland Landschap, bevestigd gekregen dat de klepduikers niet goed functioneren. 4

5 De heer VAN DIEREN heeft niet in de stukken teruggevonden dat het Zuid- Holland Landschap het niet eens is met de plaatsing van de klepduikers. Dat maakt het moeilijk te beoordelen. De heer WERKSMA brengt daartegen in dat alle stukken afkomstig zijn van het hoogheemraadschap. Daarin staat weliswaar dat het Zuid-Holland Landschap instemt maar de ondertekening heeft alleen betrekking op de uitvoering conform het plan. De heer CANTON weet dat de KNNV Gouda op 12 juli 2017 ambtelijk contact heeft gehad met de provincie. Hij vraagt of er daarvoor of daarna ook nog contact met de provincie is geweest. De heer WERKSMA antwoordt dat er contact is geweest. De KNNV Gouda heeft een bestuurlijke bevestiging gevraagd van de positieve insteek van het gesprek van 12 juli Dat is echter vertraagd omdat relevante gegevens over de vegetatie van het hoogheemraadschap nog niet ontvangen zijn. Mevrouw KONING bedankt de KNNV Gouda en alle vrijwilligers voor hun inzet en betrokkenheid bij het groen in Zuid-Holland. Zij concludeert dat er twee vraagstukken aan de orde zijn. Ten eerste de vraag of URG-subsidie goed gebruikt is. Zij vraagt of het klopt dat de aanvraag tussentijds gewijzigd is. En ten tweede of in het Stormpoldervloedbos door die subsidie het ecosysteem is ontstaan waardoor die bijzondere planten en dieren tot hun recht komen. Zij vindt het heel belangrijk dat de provincie controleert of subsidie correct besteed wordt maar uit de veelvuldige contacten met de KNNV Gouda heeft zij de indruk gekregen dat het voor de KNNV op dit moment belangrijker is dat het doel, dat bijzondere ecosysteem voor het zomerklokje, bereikt wordt. Als dat klopt, dan zouden extra middelen voor aanpassing van de klepduikers de oplossing kunnen zijn. De heer WERKSMA beaamt dat de activiteiten in de beschikking gewijzigd zijn maar dat het minder voorstelt dan het lijkt. In de eerste beschikking stonden onmiskenbaar dijkversterkingsactiviteiten maar ook in de beschikking van juli 2016 (na uitvoering van het werk) staan nog steeds de baggerwerkzaamheden. Hij beaamt dat de KNNV Gouda tot doel heeft om de natuur in Zuid-Holland te doen floreren. Dit bijzondere gebied is alleen al door die klepduikers behoorlijk beschadigd en dat wil de KNNV graag hersteld hebben. Mevrouw VERKOELEN vraagt waarom de KNNV Gouda niet akkoord gaat met het voorstel van gedeputeerde Weber om even te wachten op de resultaten van de monitoring. De heer WERKSMA antwoordt dat die klepduikers geplaats zijn in februari Nu, anderhalf jaar later, is de schade van opslibbing (die juist voorkomen moet worden) al goed zichtbaar. Er is nu bijvoorbeeld al sprake van overmatige rietgroei. Onderzoek van planten is niet nodig want de negatieve invloed van de klepduikers is voor iedereen duidelijk zichtbaar. Dat zou snel moeten veranderen. Mevrouw VERKOELEN begrijpt dat de tijd dringt. De heer WERKSMA bevestigt dat. 5

6 De VOORZITTER bedankt de inspreker en stelt de commissie voor om de brieven 1 en 2 van Gedeputeerde Staten en de brieven 30 tot en met 33 voor kennisgeving aan te nemen. Mevrouw KONING stelt voor om het onderwerp te agenderen. De heer VAN DIEREN vindt ook dat de Staten klachten van burgers over de uitvoering van beleid serieus moeten nemen. Hij wil het onderwerp bespreken maar pas nadat hij antwoord heeft gekregen op de schriftelijke vragen die hij zal stellen om te voorkomen dat de discussie te veel uitwaaiert. Mevrouw DULFER wil het graag bespreken. Zij heeft begrip voor de tijdsdruk maar anderzijds denkt zij dat de Staten wat tijd nodig hebben, gezien de grote hoeveelheid informatie die ermee gemoeid is. De VOORZITTER stelt de commissie voor dat zij in overleg met de griffier een geschikte datum kiest, in ieder geval dit jaar maar met ruimte om voorafgaand schriftelijk vragen te stellen. De heer VAN DIEREN roept de Staten op om zich beperken tot de bestuurlijke kant van de zaak. Mevrouw SAHIN vindt een zorgvuldige voorbereiding zinvol. Zij herinnert zich een voorstel voor een werkbezoek aan die locatie. De VOORZITTER heeft dat niet uit de stukken gehaald en bovendien hoort zij dat verschillende mensen er al geweest zijn. Mevrouw DULFER heeft geen behoefte aan een bezoek aan de locatie maar wel aan een technische sessie met de woordvoerders. De heer PAYMANS sluit zich daarbij aan en stelt voor om de heer Houtzagers van het Zuid-Hollands Landschap uit te nodigen. Hij vraagt of het mogelijk is de monitoring daarbij mee te nemen. Mevrouw VERKOELEN zou dan ook HSK willen uitnodigen. Zij pleit ervoor om het wel dit jaar te bespreken. De VOORZITTER heeft al voorgesteld om het in ieder geval dit jaar te bespreken, waarschijnlijk in december 2017, zodat er ook nog ruimte is voor een technische sessie. Mevrouw KONING hoopt dat griffie de technische sessie kan organiseren. Wat haar betreft zou dan ook de KNNV Gouda uitgenodigd moeten worden. De VOORZITTER stelt voor om in de volgende vergadering de commissie een procesvoorstel voor te leggen. Zij geeft vervolgens het woord aan de heer De Jong die inspreekt namens de Stichting ENTRAL over de energietransitie in de Greenport Boskoop. De heer DE JONG (Stichting Energietransitie Alphen aan de Rijn) constateert dat de noodzaak van de energietransitie weliswaar vaststaat maar dat het maar moeilijk lukt om mensen en bedrijven in actie te krijgen. Er is daarom een 6

7 katalysator maar ook geld nodig. De Stichting ENTRAL werkt louter vanuit het algemeen belang en haar aanpak kent drie stappen: 1. Drie dorpsmolens realiseren (op twee beschikbare locaties) om duurzame energie op te wekken en een fonds te vullen. 2. De stichting sluit met burgers, bedrijven, instellingen en overheden een lokaal energieakkoord af als basis voor de transitieagenda. 3. Het uitvoeren van die transitieagenda vanuit het fonds dat gevuld wordt met de opbrengsten van de dorpsmolens. Deze aanpak leidt niet alleen tot een verregaande CO 2 -reductie maar ook tot een forse besparing op de kosten van energie. Greenport Boskoop heeft zich tot doel gesteld om in 2050 klimaatneutraal te zijn en dat wordt hiermee haalbaar. Bovendien geeft het een boost aan de lokale economie. Naar schatting is er 80 miljoen euro nodig voor de investeringen in nieuwe energiesystemen. Dat bedrag kan opgebracht worden door drie dorpsmolens. Het lokale bedrijfsleven staat positief tegenover de plannen en de aanpak. Ook de gemeente steunt de plannen. De Stichting ENTRAL heeft echter ook de hulp van de provincie nodig, niet in de vorm van geld maar in de vorm van ruimte in de beleidskaders om dit initiatief mogelijk te maken. De stichting zou graag zien dat de provincie van deze aanpak een voorbeeld en een leerproces zou maken. De VOORZITTER constateert dat de commissie geen vragen heeft. Zij bedankt de inspreker en stelt voor om brief nummer 39 door te geleiden naar Gedeputeerde Staten en te vragen om een afschrift van hun reactie daarop. Aldus wordt besloten. 2d. Rondvraag De VOORZITTER geeft mevrouw Koning (PvdA) de gelegenheid om haar rondvraag toe te lichten met de kanttekening dat deze formeel te laat is ingediend, wat gevolgen kan hebben voor de beantwoording. Mevrouw KONING wijst erop dat de Staten ter plekke rondvragen mogen indienen maar dat zij er dan inderdaad niet op kunnen rekenen dat Gedeputeerde Staten alle antwoorden paraat hebben. De provincie Gelderland heeft in navolging van Noord-Holland een voorbereidingsbesluit genomen om gezien de risico s voor de volksgezondheid de vestiging van nieuwe en de uitbreiding van bestaande geitenhouderijen niet meer toe staan. Binnen een straal van 2 km is de kans op longontstekingen 10% hoger dan elders. De PvdA vraagt of Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland overwegen een dergelijk voorstel te doen. De PvdA is tevreden met een schriftelijke beantwoording maar spreekster ziet dat de gedeputeerde wel iets kan zeggen. Gedeputeerde WEBER herkent de zorg die mevrouw Koning uitspreekt. Gedeputeerde Staten hebben daarop echter al geanticipeerd door de geitenhouderij te scharen onder de intensieve veehouderij, waardoor nieuwe vestiging of uitbreiding niet mogelijk is, tenzij er sprake is van een substantiële weidegang (vergelijkbaar met de melkveehouderij). Later dit jaar komt de verduurzaming van de intensieve veehouderij aan de orde, ook met het oog op het dierenwelzijn. Gegeven het rapport zal ook de volksgezondheid daarbij betrokken moeten worden, ook al biedt de Wet ruimtelijke ordening op dat punt maar weinig ruimte. Op dit moment is een nieuwe vestiging van geitenhouderijen in Zuid-Holland niet mogelijk. 7

8 Mevrouw KONING is blij dat volksgezondheid een onderdeel vormt van de verduurzaming van de intensieve veehouderij en dat de Staten daarover zullen spreken, inclusief de volksgezondheidsaspecten. De kant van het dierenwelzijn dient nadrukkelijk nog aangevuld te worden maar spreekster begrijpt dat Gedeputeerde Staten dat ook van plan zijn. 3. Verslag vorige vergadering Het verslag van de commissievergadering van 14 juni 2017 wordt ongewijzigd vastgesteld. 4. Besluitenlijst vorige vergaderingen De besluitenlijst van de commissievergadering Duurzame Ontwikkeling van 14 juni 2017 wordt vastgesteld met in achtneming van de voorgestelde wijzigingen. 5. Bespreekstukken 5a. Project Oranjebonnen De VOORZITTER brengt in herinnering dat de heer Vreugdenhil is uitgenodigd om een toelichting te geven. Zij geeft hem daartoe het woord. De heer VREUGDENHIL heeft Provinciale Staten in de afgelopen jaren periodiek geïnformeerd over de zorgen met betrekking tot het bereiken van de ooit gestelde publieke doelen voor wat nu het project Oranjebonnen heet. Ongeveer elf jaar geleden heeft spreker zich gewend tot de toenmalige Statencommissie Groen, Water en Milieu. Toenmalige gedeputeerde Erik van Heijningen zou daarop een werkbezoek aan de Zuid-Hollandse polders brengen maar om onduidelijke redenen is dat bezoek geannuleerd. De ervaringen van de afgelopen decennia laten in deze polders zien dat religieuze overtuigingen en/of politieke principes niet echt herkenbaar zijn in het beleid. Volgens spreker is onzorgvuldig omgegaan met het in het gebied aanwezige menselijke kapitaal en bleken bestuurlijke toezeggingen, afspraken, verwachtingen, intenties en besluiten weinig waarde te hebben. Cynisch en calculerend gedrag wordt beloond. Van controle en handhaving is geen sprake. Bij de selectie van kandidaten voor gemeentelijke landbouwgrond gaat het niet om kennis van maar om kennis met. Verantwoordelijke bestuurders worden voor dit beleid gesteund door partijen coalitiegenoten en die steun is meer gebaseerd op loyaliteit dan op een partijof coalitieprogramma. Helaas ontbreekt het aan een professionele afstand tussen provinciale en gemeentelijke overheid. Er wordt zo vaak met allerlei verantwoordelijkheden geschoven dat uiteindelijk niemand meer verantwoordelijk is, oplossingen steeds verder uit beeld raken en partijen die zich ooit als partner van de overheid hadden opgesteld in een langdurig uitputtings- en ontmoedigingsproces met extra problemen achterblijven. Met het groenbeleid van de afgelopen decennia zijn dan ook geen publieke doelen behaald maar hebben vastgoedspeculanten wel meer dan de agrarische waarde kunnen krijgen. Er is in de Bonnenpolders niets gerealiseerd uit het ambitiedocument Oranjebonnen en zonder adequate strategie zal met het ontwikkelplan Oranjebonnen hetzelfde 8

9 gebeuren. Er wordt gewacht op investeerders van buitenaf, terwijl men in de afgelopen decennia het in het gebied aanwezige menselijke kapitaal stelselmatig heeft gefrustreerd, geschoffeerd en genegeerd. Agrarische ondernemers hebben niets aan beleidsnota s die niet leiden tot uitvoering. Het rapport van de Rekenkamer Rotterdam, Gemodder in de polder, heeft laten zien wat voorafging aan het project Oranjebonnen. De actuele situatie laat zien dat het gemodder in de polder gewoon doorgaat. Spreker vraagt de Staten om de doelstellingen concreet te verwoorden en de bestuurders om bedenkelijke spelletjes te bestrijden en niet alleen aandacht te hebben voor de fysieke infrastructuur maar ook voor de psychische impact van besluitvorming en het uitblijven van de uitvoering. Hij zou het zeer op prijs stellen als ook de provinciale overheid haar betrokkenheid toont en haar verantwoordelijkheid neemt. De actuele situatie laat zien waartoe achterover leunen leidt en wat er kan gebeuren als men blind vertrouwen stelt in ambtelijke adviezen. De actuele situatie laat zien wat de gevolgen kunnen zijn van het marginaliseren van bestaande gebiedskennis en wat er kan gebeuren als men vrij spel biedt aan vastgoedspeculanten en het ontbreekt aan een strakke regie. De actuele situatie laat zien wat er kan gebeuren als men de beschikbare bestuurlijke instrumenten niet of onvoldoende inzet. Nog even en er is geen sprake meer van duurzame landbouw in de Bonnenpolders. De VOORZITTER geeft de commissie gelegenheid tot het stellen van vragen. De heer HOOGENDAM begrijpt dat ook het nieuwe project in de Bonnenpolder dat na 2013 is begonnen, dreigt te mislukken. Hij vraagt of dat ook te maken heeft met het feit dat het grootste deel van de grond in handen is van de familie Van Rijckevorsel en de plannen om een natuurbegraafplaats te beginnen. De heer VREUGDENHIL beaamt dat een groot deel van de Bonnenpolders privaat eigendom is van de erven Van Rijckevorsel die vooral streven naar een zo hoog mogelijke grondwaarde met het doel om het bezit te verkopen. Daar kan overigens niemand bezwaar tegen hebben maar wel tegen de manier waarop het gebeurt. De erven Van Rijckevorsel hebben niet alleen agrariërs maar ook de publieke partijen op het verkeerde ben gezet. Op dit moment wordt Natuurbegraven Nederland BV ingezet. De waarde van het bezit (128 hectare) zou daardoor van 6 miljoen euro kunnen stijgen naar 15 miljoen euro. Er rijst echter wel weerstand. De Bonnenpolder is een landschappelijk en natuurwetenschappelijk waardevol agrarisch gebied dat het verdient om behouden te worden. Door het ambitiedocument Oranjebonnen is de deur echter op een kier gezet omdat private investeerders worden uitgenodigd om iets te doen in het gebied. In het ontwikkelplan Oranjebonnen is een natuurbegraafplaats gelukkig uitgesloten maar spreker vreest dat dat geen garantie is. De heer HOOGENDAM begrijpt dat de familie Van Rijckevorsel rustig haar kans kan afwachten, dus dat het probleem zich steeds opnieuw kan voordoen. De heer VREUGDENHIL beaamt dat en voegt eraan toe dat het daarom spijtig is dat de Bonnenpolders uit de EHS zijn verdwenen. In het gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen is aan de erven Van Rijckevorsel toegestaan om vijf landgoedhuizen te ontwikkelen in ruil voor de aanleg van de EHS, de verbetering van de waterhuishouding en de recreatieve route over de Bonnenweg, mits de rest van de grond voor agrarische waarde zou worden verkocht. Dat is echter niet gebeurd. De Bonnenpolder is een belangrijke 9

10 ecologische schakel tussen de Kapittelduinen en Midden-Delfland en behoorde daarom terecht tot de EHS. Destijds is overwogen om het onteigeningsinstrument in te zetten maar dat is helaas niet gebeurd en dat zal ook nu niet gebeuren omdat er minder prioriteit wordt gegeven aan de Bonnenpolders. De heer VAN DIEREN heeft in de stukken gelezen dat er in 2014 een interactief proces heeft plaatsgevonden met belanghebbenden en inwoners om plannen te maken voor de toekomst. Hij vraagt of de heer Vreugdenhil daarbij betrokken is geweest en zo ja, wat het resultaat ervan is. De heer VREUGDENHIL is daar niet bij betrokken geweest omdat de projectleider Oranjebonnen geen contact met hem wilde hebben, ondanks het feit dat hij veel kennis heeft over het gebied. Hij heeft van de deelnemers gehoord dat er drie bijeenkomsten zijn geweest die vooral tot frustratie hebben geleid bij de manege Oranjehoeve en de vogeldeskundigen. Zijn conclusie is dat niet alle partijen op een gelijkwaardig en volwaardige manier daarbij betrokken zijn. De heer CANTON begrijpt dat de heer Vreugdenhil vreest dat de duurzame landbouw over enkele jaren volledig verdwenen zal zijn uit het gebied. Hij vraagt hoe het gebied er volgens de heer Vreugdenhil in het worst-case-scenario dan zal uitzien. De heer VREUGDENHIL baseert zijn zorg op zijn slechte ervaringen met de erven Van Rijckevorsel. Hij had een volwaardig gecertificeerd biologisch landbouwbedrijf, verbreed met een tweetal recreatieve neventakken, een natuurcamping en een paardenpension. Daar is toen een einde aan gekomen. Hetzelfde dreigt te gebeuren met de heer Weterings. Uiteindelijk zal ook die grond in kortlopende pacht worden uitgegeven. Omdat er dan niet meer in geïnvesteerd wordt, zullen zowel de grond als de gebouwen achteruitgaan. De VOORZITTER vraagt of de vraag van de heer Canton hiermee beantwoord is. De heer CANTON wil nog graag even de rest van het antwoord van de heer Vreugdenhil horen. De heer VREUGDENHIL verwacht dat de erven wachten tot het moment dat zijn collega Weterings zijn bedrijfsvoering opgeeft. Ondertussen wordt er ook al minstens een jaar overlegd met Natuurbegraven Nederland BV. Volgens spreker is dat een onderdeel van het uitputtingsproces. Mevrouw WIJBENGA vraagt wie er volgens de heer Vreugdenhil tot actie zou moeten komen en wat er dan gedaan zou moeten worden. De heer VREUGDENHIL vindt dat de provincie erop toe moet zien dat provinciaal beleid (zoals een natuuraanwijzing) goed uitgevoerd wordt. Door de vreemde grondtransacties van de gemeente Rotterdam is de grondprijs enorm opgelopen en dat heeft het provinciaal beleid gefrustreerd, maar de provincie is volgens hem te lankmoedig geweest in de bestuurlijke overleggen. Mevrouw WIJBENGA vraagt of de heer Vreugdenhil ook ingesproken heeft bij de gemeente Rotterdam omdat de gemeente Rotterdam een belangrijke actor lijkt te zijn in dit proces. 10

11 De heer VREUGDENHIL heeft in 2013 een PowerPointpresentatie gehouden bij de commissie Fysieke Infrastructuur. Als gevolg daarvan heeft de gemeenteraad unaniem besloten de Rekenkamer een onderzoek te laten doen. Spreker heeft bovendien een aantal malen ingesproken bij de commissie Bouwen, Wonen en Buitenruimte, voor het laatst in juni Via de griffie heeft hij gehoord dat de raad vindt dat het huidige project Oranjebonnen geëvalueerd moet worden, temeer omdat het project financieel de rode status heeft. Mevrouw VERKOELEN vraagt in aanvulling op de vraag van de heer Van Dieren of de heer Vreugdenhil zich wel kan vinden in het Ambitiedocument De heer VREUGDENHIL weet niet meer of hij een afschrift van zijn reactie daarop aan de provincie heeft gestuurd. Hij onderschrijft de doelstellingen in het ambitiedocument voor de Bonnenpolder. Zijn vraag destijds was hoe men van plan was die ambities te realiseren, als er één partij is die dat vooral niet wil. De heer P. RIJKEN bedankt de heer Vreugdenhil voor zijn duidelijke en rustige uitleg, omdat hij zich kan voorstellen dat de heer Vreugdenhil zich van binnen niet zo rustig voelt. De VOORZITTER denkt dat de heer P. Rijken hiermee de gevoelens van de commissie goed verwoord heeft. Zij bedankt de heer Vreugdenhil voor zijn bijdrage. De heer VREUGDENHIL bedankt de commissie voor haar aandacht. Hij beaamt dat hij van binnen inderdaad niet zo rustig is. Hij voelt zich enorm betrokken bij dit gebied en er is in de afgelopen jaren veel maatschappelijke, zakelijke en persoonlijke schade aangericht. Als er geen koerswijziging plaatsvindt, zal het alleen maar erger worden. De VOORZITTER geeft het onderwerp in bespreking en begint bij de heer Canton. De heer CANTON kent de problemen waarmee het gebied te kampen heeft. Hij benadrukt dat het gebied voor de Partij voor de Dieren van groot belang is omdat het zeldzaam open gebied is tussen het Westland en het Staalduinse Bos. Wat de Partij voor de Dieren betreft had het oorspronkelijke plan (de EHS) moeten worden uitgevoerd. Bij gebrek aan financiering van het Rijk had het de provincie maar ook waterschappen en gemeenten gesierd als zij bereid waren geweest om te investeren in dit belangrijke gebied. Dat is helaas niet gebeurd. De Partij voor de Dieren kan zich in grote lijnen vinden in de doelstellingen maar ziet het grootste risico in de realisatie daarvan omdat de deur is opengezet voor commercieel gebruik. Dat laatste is het belangrijkste kritiekpunt van de Partij voor de Dieren. In antwoord op de vragen concludeert spreker tot slot dat de Partij voor de Dieren zich dus wel kan vinden in de ambities maar niet in de manier waarop die bereikt moeten worden. Hij vraagt in hoeverre daaraan nog iets te veranderen is. De heer VAN DIEREN wil zich met name richten op de toekomst en heeft daarom ook aan de inspreker gevraagd of hij bij de nieuwe ontwikkelingen betrokken wordt. Hij sluit zich dan ook aan bij de vraag van mevrouw Wijbenga wie nu aan zet is. De provincie heeft ambities, heeft er geld voor gereserveerd en heeft er dus ook belang bij dat die ambities worden gerealiseerd. De provincie heeft zich 11

12 achter het ambitiedocument geschaard. Wat spreker betreft is de enige vraag die overblijft welke strategie Gedeputeerde Staten willen inzetten om de publieke doelstellingen binnen het afgesproken tijdpad te behalen. De heer CANTON vraagt in hoeverre de SGP en ChristenUnie onteigenen politiek gezien een acceptabele optie zou vinden om de doelen te bereiken. De heer VAN DIEREN vindt dat de overheid de moed moet hebben om als laatste middel onteigening toe te passen als het publieke belang boven het particuliere belang gaat. De heer CANTON is het met de heer Van Dieren eens dat onteigening een allerlaatste optie zou moeten zijn. Hij vraagt hoeveel opties er volgens de heer Van Dieren zijn, voordat die laatste optie aan de orde komt. De heer VAN DIEREN antwoordt dat er in ieder geval een goedgekeurd bestemmingsplan moet zijn, voordat het onteigeningsinstrument ingezet kan worden. De provincie moet daarover dus in overleg treden met de gemeente. Is de gemeente niet bereid tot het opstellen van een bestemmingsplan, dan kan de provincie een inpassingsplan maken. Hij geeft de voorkeur aan overleg maar hij is bereid om onteigening in te zetten, als dat echt noodzakelijk is. De heer STRUIJLAARD bedankt de inspreker voor zijn uitstekende uitleg. Het project Oranjebonnen staat als pilot in het Uitvoeringsprogramma Groen Zuid- Holland dat Provinciale Staten (UPG) op 10 oktober 2012 hebben vastgesteld. Het hele dossier Oranjebonnen staat bol van de onregelmatigheden, wat uiteindelijk geleid heeft tot het onderzoek Gemodder in de polder. De conclusie van het rapport is dat de gemeente Rotterdam ernstig in gebreke is gebleven. In 2013 is er een nieuw ambitiedocument gemaakt. In tegenstelling tot wat de gedeputeerde zegt, vindt de heer Vreugdenhil (inspreker) dat de provincie nagelaten heeft de regels te handhaven. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de heer Vreugdenhil geen vertrouwen meer heeft in het bestuur. 50PLUS adviseert de gedeputeerde om: in overleg te treden met de heer Vreugdenhil en hem te vragen hoe dit soort fouten in de toekomst voorkomen kan worden; het ambitiedocument te evalueren en te bekijken of het nog actief genoeg is; in de toekomst wel de regie te nemen en Provinciale Staten jaarlijks op de hoogte te stellen van de ontwikkelingen, zodat zij als volksvertegenwoordigers de vinger aan de pols kunnen houden. De heer CANTON vraagt wat de provincie volgens de heer Struijlaard zou moeten doen in de richting van de gemeente Rotterdam. De heer STRUIJLAARD antwoordt dat de provincie de regie moet nemen en in overleg moet treden met de gemeente Rotterdam. Mevrouw SAHIN bedankt de heer Vreugdenhil voor zijn bijdrage. Wat GroenLinks betreft heeft mevrouw Wijbenga de kernvraag gesteld, namelijk wie gaat nu wat doen. Voor GroenLinks zijn twee punten belangrijk in dit geval. Ten eerste dat ook de overheid verplicht is om zich aan de regels te houden en ten tweede de vraag wat de rol van de provincie is geweest bij de uitvoering van het beleid en de ontwikkelingen bij de subsidieverlening. Het ambitiedocument is volledig in lijn met de Beleidsvisie Groen en de ambities van GroenLinks (versterking van de 12

13 landbouw, verduurzaming, biodiversiteit). Spreekster vindt het dan ook spijtig dat het bedrijf van de heer Vreugdenhil uiteindelijk geen succes is geworden. Zij vindt de conclusies van de Rekenkamer interessant, hoewel die inmiddels verouderd zijn. Zij is heel benieuwd of de gedeputeerde weet wat er met de aanbevelingen van de Rekenkamer is gedaan. Zij vraagt of het huidige ambitiedocument al geëvalueerd is of dat dat nog moet plaatsvinden. De provincie moet uiteraard controleren of subsidiemiddelen correct ingezet zijn. GroenLinks wil graag weten wat het provinciaal bestuur kan doen om de gemeente Rotterdam aan te sporen om het ambitiedocument tot een succes te brengen. Daarnaast wil GroenLinks weten hoe Provinciale Staten de ontwikkelingen kunnen volgen, als het project Oranjebonnen een belangrijke pilot is voor de provincie. De heer HOOGENDAM laat het vervelende verleden liever rusten maar het zou de SP wel een lief ding waard zijn als het Ambitiedocument gerealiseerd zou worden. Daarom vraagt spreker de gedeputeerde om extra inzet, vooral om te voorkomen dat er straks weer een vervolg op het rapport komt Doormodderen in de polder. Het gebied is waardevol genoeg om een goede bestemming te krijgen. De SP heeft niet veel op met grondspeculanten of eigenaren maar vindt wel dat zij rechtvaardig behandeld moeten worden, zoals ook gebeurt bij andere projecten (een weg of een rotonde). Voor de SP gaat het in eerste instantie om behoud en inrichting van het gebied. Spreker heeft dus twee vragen: Hoe gaat de provincie ervoor zorgen dat dit probleem in 2020 opgelost is? Hoe kan de provincie het gebied tot die tijd beschermen, zodat er geen ongewenste ontwikkelingen kunnen plaatvinden? Hij sluit zich tot slot aan bij de woorden van de heer Van Dieren over de inzet van het onteigeningsinstrument. Mevrouw WIJBENGA constateert dat vrijwel iedereen zich kan vinden in het Ambitiedocument , wat betekent dat duidelijk is wat er in het gebied moet gebeuren. De heer Vreugdenhil heeft door middel van heel veel informatie en zijn bijdrage vandaag laten zien wat er allemaal speelt in het gebied. Spreekster komt tot de conclusie dat er allerlei spelers zijn maar dat de gang van zaken ook slachtoffers tot gevolg heeft gehad. Voor haar is de belangrijkste vraag op dit moment wie kan wat doen en welke rol hebben de provincie, en Provinciale Staten in het bijzonder, nog in dit dossier. Ook heeft zij niet direct een oplossing, D66 vindt het wel buitengewoon treurig te zien dat er zo veel inspanning van betrokkenen nodig is om gehoor te vinden. D66 vindt dat met name de gemeente Rotterdam en ook de andere gemeenten eerst aan zet zijn maar daarover hoort zij graag de mening van de gedeputeerde. Mevrouw VERKOELEN komt allereerst tot de conclusie dat de situatie niet langer kan voortduren en dat iemand de regie moet nemen. Zij sluit zich aan bij de vraag van mevrouw Wijbenga wie er nu aan zet is maar zij is het niet eens met de vraag van D66 of Gedeputeerde Staten het Ambitiedocument nog wel onderschrijven. Wat haar betreft zijn er twee mogelijkheden. Of de provincie onderschrijft het ambitiedocument niet en in dat geval zouden Gedeputeerde Staten een nieuw voorstel moeten doen aan Provinciale Staten. Als de provincie het ambitiedocument wel onderschrijft, dan moet iemand de regie nemen en zal er ook een strategie moeten komen. Als de provincie het ambitiedocument onderschrijft, dan maakt het deel uit van het ruimtelijkeordeningsbeleid en dan heeft de provincie dus wel degelijk een rol, hoewel zij het praten over onteigening in dit stadium veel te ver vindt gaan. Zij pleit ervoor om eerst aandacht te 13

14 besteden aan een mogelijke strategie. Zij kan zich vinden in het voorstel van mevrouw Wijbenga om als eerste stap in overleg te treden met alle betrokken partijen. De heer VAN DIEREN heeft weliswaar gesproken over het onteigeningsinstrument maar alleen in reactie op de vraag van de Partij voor de Dieren of hij het als uiterst middel zou willen inzetten. Hij benadrukt dat het wat de SGP en ChristenUnie betreft het uiterste middel is. De heer HOOGENDAM sluit zich daarbij aan maar hij heeft er wel aan toegevoegd dat de realisatie in 2020 gehaald zou moeten worden. Mevrouw KONING vindt het een bijzonder agendapunt omdat de Staten het zelf aan de orde hebben gesteld omdat zij het zelf belangrijk vonden maar vooral omdat de betrokken inwoners zo veel moeite hebben moeten doen om hun punt duidelijk te maken. Zij spreekt daarvoor haar dank uit. Zij stelt voor dat de Staten zich beperken tot het instrumentarium van de provincie. Zij vermoedt dat Gedeputeerde Staten datzelfde bedoeld hebben in hun brief. Voor de PvdA staat echter het bereiken van het doel in het algemeen belang voorop. De PvdA had net als de Partij voor de Dieren het liefst gezien dat het gebied tot de NNN (EHS) was blijven behoren maar dat is nu eenmaal niet het geval. De provincie heeft wel 3,5 miljoen euro uitgetrokken voor een pilot. Spreekster vraagt of het hele bedrag al is uitgegeven. De provincie is weliswaar niet de trekker van het project maar als de gemeente Rotterdam geen vooruitgang boekt, dan moet de provincie wellicht de regie naar zich toe trekken. Spreekster deelt de conclusie dat de algemene doelen (recreatie, biodiversiteit et cetera) uit het ambitiedocument nog overeind staan. Wat betreft de PvdA staat niet vast dat natuurbegraven (mits het past in het weidelandschap) daarmee in strijd is. De PvdA staat open voor natuurbegraven. De PvdA vindt wel dat Gedeputeerde Staten de Staten beter moeten meenemen in het standpunt van Gedeputeerde Staten in dezen om vervolgens daarover in discussie te kunnen gaan. Spreekster zou het prettig vinden actiever op de hoogte gehouden te worden over de realisatie van de pilot en zij hoopt dat Gedeputeerde Staten extra inspanning zullen verrichten om het voor 2020 te realiseren. De heer VAN DIEREN begrijpt dat mevrouw Koning vindt dat de burger onevenredig veel moeite moet doen om gehoor te vinden bij de provincie. Hij vraagt of dat ook iets zegt over de houding van Provinciale Staten. Als dat zo is, dan is dat een punt van aandacht. Mevrouw KONING vindt dat een zeer terechte vraag. Netwerkend werken vraagt wat haar betreft een andere houding en rol van de Staten. De agendering van vandaag is daarvan een goed voorbeeld en wellicht moeten de Staten dat vaker doen. De heer VAN DIEREN concludeert dat de Staten eigenlijk in 2015 hun houding al hadden moeten aanpassen. Mevrouw KONING weet wel dat in 2013 ook gezocht is naar manieren om dit soort onderwerpen goed te bespreken. De heer VAN DIEREN heeft vooral bedoeld te zeggen dat de Staten wellicht ook een steekje hebben laten vallen. 14

15 Mevrouw VERKOELEN is het eens met de heer Van Dieren maar zij wil liever niet tornen aan het vastgestelde Ambitiedocument De periode is nu halverwege en er zou nog iets bereikt kunnen worden. Zij zou een nieuw debat willen voorkomen. Daarom vraagt zij aan Gedeputeerde Staten of zij het ambitiedocument nog steeds onderschrijven. Is dat niet het geval, dan zouden Gedeputeerde Staten met een nieuw voorstel moeten komen. Is dat wel het geval, dan pleit zij ervoor dat de provincie de regie naar zich toe trekt. Zij zou ervoor willen waken om nu weer nieuwe zaken toe te voegen. Mevrouw KONING realiseert zich heel goed dat mevrouw Verkoelen zich in bedekte termen heeft uitgesproken tegen natuurbegraven. De PvdA zou natuurbegraven echter wel willen overwegen, als daarmee het maatschappelijk algemeen belang (biodiversiteit, recreatie en ondernemerschap) sneller gerealiseerd zou kunnen worden dan met een andere inrichting van het gebied. Spreekster heeft nadrukkelijk willen aangeven dat natuurbegraven voor de PvdA bespreekbaar is. Mevrouw VERKOELEN is bang dat op die manier zaken als de Oranjetunnel ook opnieuw aan de orde gesteld worden met alle risico s van dien. De VOORZITTER wil nu geen discussie over de Oranjetunnel. Zij geeft het woord aan mevrouw Dulfer. Mevrouw DULFER verwijst naar de agenda waarin de commissie gevraagd wordt met de heer Vreugdenhil en de portefeuillehouder van gedachten te wisselen over de Oranjebonnen en om te bepalen of de provincie de ambities uit het ambitiedocument Oranjebonnen nog steeds ondersteunt. In het document wordt gesproken over het versterken van het agrarisch ondernemerschap, het behouden van de cultuurhistorische waarde en het herstel van vertrouwen van de bewoners, grondeigenaren en omwonenden. Spreekster concludeert dat de PVV de grote lijnen van het document nog steeds steunt, hoewel de PVV nadrukkelijk tegen het inzetten van het instrument onteigening is. De heer P. RIJKEN heeft uit het betoog van de heer Vreugdenhil begrepen dat de provincie wel kan stoppen met haar plannen, als onteigening niet als stok achter de deur fungeert. Hij vraagt hoe de PVV daartegenover staat. Mevrouw DULFER antwoordt dat in de brief van de gedeputeerde van 28 februari 2017 staat dat de aanpak van de provincie, stadsregio en gemeente geleid heeft tot betere resultaten en meer betrokkenheid van de inwoners. De bewoners hebben een informatieplatform opgericht en de gemeente is met initiatiefnemers in gesprek. Zij adviseert met klem om vandaag niet over onteigening te spreken om te voorkomen dat het net opgebouwde vertrouwen van de bewoners weer tenietgedaan wordt. De VOORZITTER constateert dat de heer Hoogendam ook een vraag willen stellen maar zij geeft de heer P. Rijken eerst de gelegenheid om te reageren. De heer P. RIJKEN vraagt of het mogelijk is dat een groot deel van de bewoners en ondernemers het inzetten van het onteigeningsinstrument juist nodig acht om de ambities te kunnen bereiken. 15

16 De heer HOOGENDAM vraagt mede namens de heer Van Dieren of mevrouw Dulfer wel beseft dat de bewoners en de ondernemers (pachters) meestal niet de eigenaren van de grond zijn. Onteigening zal dus in de meeste gevallen niet hen treffen. Mevrouw DULFER begrijpt zijn argument maar zij wil hoe dan ook heel erg voorzichtig zijn met spreken over het instrument onteigening omdat zij bang is dat de commissie daarmee de indruk zou wekken in alle gevallen achter onteigening te staan. Daarom geeft zij aan dat de PVV in het algemeen geen voorstander is van onteigening maar dat per onderwerp de aanpak besproken kan worden. De heer HOOGENDAM begrijpt het standpunt van de PVV. Hij verklaart echter nadrukkelijk dat de SP, en dat geldt ook voor de SGP en ChristenUnie, onteigening als uiterste middel zou willen inzetten om het doel te bereiken. Mevrouw DULFER kent het gezegde het doel heiligt te middelen maar de PVV is geen voorstander van onteigening, ook niet als uiterste middel. Zij vervolgt haar betoog. De PVV steunt dus het ambitiedocument nog steeds maar zij is net als vorige sprekers erg benieuwd wie er nu aan zet is en wat er nodig is om het project in 2020 alsnog te kunnen afronden maar vooral hoe er rust gebracht kan worden in het gebied. Mevrouw KONING krijgt het gevoel dat de provincie tevreden zou moeten zijn met een realisatie in De PvdA zou het nadrukkelijk uiterlijk in 2020 maar liever eerder gerealiseerd willen zien. Spreekster vraagt of dat ook voor de PVV geldt. Mevrouw DULFER antwoordt dat er nog maar een beperkte tijd resteert tot 2020 maar dat de PVV een eerdere realisatie uiteraard zou toejuichen. Mevrouw KONING begrijpt uit haar woorden dat de PVV verdere vertraging dus niet wenselijk vindt. Mevrouw DULFER heeft duidelijk aangegeven dat verdere vertraging niet wenselijk is. De PVV is voorstander van de huidige faciliterende rol van de provincie maar mocht een meer regisserende rol vereist zijn om het project in 2020 te kunnen afronden, dan zijn vervolgstappen op dat punt wat de PVV betreft bespreekbaar. Het is belangrijk dat goed gecontroleerd wordt of het ambitiedocument verwezenlijkt wordt en de betrokkenheid van de bewoners nog steeds voldoende is. De heer PAYMANS bedankt de heer Vreugdenhil voor zijn inzet. Spreker denkt dat de moeizame strijd van de heer Vreugdenhil mede te wijten is aan de wisselende plannen van de overheid voor het gebied. Het ambitiedocument is een oplossing. Voor spreker wegen ambities zelfs zwaarder dan doelen. Omdat er nog maar weinig tijd over is (in maart 2019 zijn er alweer verkiezingen) vraagt spreker hoe serieus Gedeputeerde Staten deze ambities nemen, of er eventueel nog een versnelling mogelijk is en of Rotterdam nog op een of andere manier gestimuleerd kan worden meer te doen. Het gaat in dit geval om een pilot. Mocht die onverhoopt mislukken, dan zullen er nieuwe plannen ontwikkeld moeten worden. Spreker concludeert dat het van groot belang is dat Gedeputeerde Staten de uitvoering krachtig stimuleren. 16

17 De heer P. RIJKEN gaat niet in op het verleden maar hij hecht eraan om namens het CDA te erkennen dat de Oranjebonnen een tragisch verhaal is en zeker geen goed voorbeeld van een krachtig overheidshandelen. De heer Vreugdenhil was een van de eerste boeren in het gebied die bereid was om samen met de overheid invulling te geven aan de ambities. Er was veel menselijk en natuurlijk kapitaal aanwezig. De grootste grondeigenaar weet het proces echter keer op keer te frustreren door een combinatie van streven naar winstoptimalisatie (een goed recht), sluwheid (ook niet strafbaar) en goede contacten in het bestuur en ambtenarenapparaat (daar wordt het schimmig). Dat heeft veel tijd en zowel publiek als privaat geld gekost. De overheden hebben zich laten gebruiken maar ook de ondernemers in het gebied hebben zich daarop verkeken. Na een heleboel andere ideeën tovert de grootste grondeigenaar nu natuurbegraven uit de hoge hoed. Dat past echter niet in de ambities en er is evenmin draagvlak voor. Wat het CDA betreft is natuurbegraven daarom niet bespreekbaar. Rotterdam is trekker van dit project en de provincie verstrekt subsidie voor het gebiedsproces. Na het rapport Gemodder in de polder heeft de Rotterdamse raad opdracht gegeven orde op zaken te stellen maar een evaluatie is niet de voortvarendheid die dit project nodig heeft. Mevrouw KONING vraagt naar de beweegredenen van het CDA om tegen natuurbegraven te zijn. De heer P. RIJKEN antwoordt dat het CDA er geen moeite mee heeft dat mensen hun laatste rustplaats vinden in de natuur. Het CDA vindt deze locatie (een open landbouwgebied) echter niet geschikt en bovendien is er geen draagvlak voor. Mevrouw KONING beaamt dat draagvlak een punt van discussie is. Zij vraagt of het CDA ook tegen natuurbegraven zou zijn, als een vorm gevonden zou worden die wel goed past bij het landschap. De heer P. RIJKEN antwoordt dat de publieke strategie heel strak gehanteerd zou moeten worden. Het CDA begrijpt dat in goed onderling overleg kostendragers gezocht moeten worden. Als daarbij een vorm van natuurbegraven voor alle partijen acceptabel is, dan zou het CDA daarin meegaan maar op dit moment lijkt het geen voor de hand liggende keuze voor dit gebied. Hij vervolgt zijn betoog met de publieke strategie. De heer Vreugdenhil gaf in zijn bijdrage aan dat de provincie beter kan stoppen met de ambitie als zij niet bereid is om onteigening als stok achter de deur in te zetten. Het CDA vindt dat het na twintig jaar overleg wel genoeg is geweest en dat een uitspraak over de bereidheid om onteigening in te zetten in het kader van de strategie noodzakelijk is. Het CDA pleit ervoor om Rotterdam als trekker op te roepen om snel en onverkort uitvoering te geven aan het vastgestelde ambitiedocument. Het CDA vraagt de gedeputeerde om de vinger aan de pols te houden en erop toe te zien dat de afspraken nagekomen worden. Mevrouw KONING is onder de indruk van de heldere en stellige bewoordingen van het CDA. Zij vraagt op welke termijn het CDA geïnformeerd wil worden over de resultaten van de door het CDA bepleite inzet van Gedeputeerde Staten om Rotterdam te houden aan haar trekkersrol. De heer P. RIJKEN zou graag voor de gemeenteraadsverkiezingen (maart 2018) geïnformeerd willen worden. 17

18 De VOORZITTER geeft het woord aan de gedeputeerde voor een reactie op de vragen en opmerkingen. Gedeputeerde WEBER beaamt dat het historische beeld niet bepaald fraai is maar hij benadrukt dat de Staten nu een belangrijk moment gemarkeerd hebben voor de betrokkenheid van de provincie. Hij voert als verdediging aan dat de provincie onder druk van het vorige kabinet heeft moeten besluiten om de EHSambitie voor dit gebied te schrappen. De provincie heeft echter via het Uitvoeringsprogramma Groen wel 3,5 miljoen euro beschikbaar gesteld om de ambitie van de gemeente Rotterdam op een andere manier (waarbij onteigening aan de orde zou kunnen zijn) toch te realiseren. Die ambitie en ook de manier waarop die gerealiseerd zou moeten worden passen weliswaar in de Beleidsvisie Groen maar het ambitiedocument is niet vastgesteld door Gedeputeerde Staten. De provincie zou slechts een faciliterende rol vervullen. De gedeputeerde is op zichzelf blij dat de Staten bereid zijn om onteigening als uiterste middel in te zetten maar dat is in dit proces niet aan de orde omdat dit ambitiedocument uitgaat van een deels publieke en deels private ontwikkeling en een agrarische bestemming. Het huidige bestemmingsplan kan dus nooit grond voor onteigening zijn. Als de gemeente een ander bestemmingsplan zou maken, dan zou zij de economische haalbaarheid daarvan moeten aantonen en dus ook ettelijke miljoenen euro s beschikbaar moeten hebben. Als Provinciale Staten ervoor pleiten dat de provincie het project overneemt, dan rijst direct de vraag waar de provincie de benodigde middelen vandaan zou moeten halen. Provinciale Staten hebben zelf besloten dat voor het gebied geen EHS-(NNN-)ambitie meer geldt en dat de provincie slechts een faciliterende rol vervult als partner door middel van het Uitvoeringsprogramma Groen. Dat beperkt de mogelijkheden sterk. Mevrouw SAHIN gaat ervan uit dat subsidieverlening van de provincie betekent dat Gedeputeerde Staten het ambitiedocument onderschrijven. Gedeputeerde WEBER beaamt dat dat voor heel veel andere gebiedsprocessen ook geldt maar dat dat nog niet betekent dat de provincie die allemaal naar zich toe trekt. Dat zou de provincie helemaal niet aankunnen. In het groenbeleid staat nauwkeurig geformuleerd dat de provincie alleen de regie terugpakt als het gaat om het NNN. De provincie wordt niet automatisch de trekker van iedere gedeelde ambitie. Mevrouw KONING vraagt aansluitend daarop waaraan de toegekende 3,5 miljoen euro besteed is. Mevrouw SAHIN gaat ervan uit dat Gedeputeerde Staten goed volgen waaraan die middelen besteed worden. Gedeputeerde WEBER benadrukt dat er sinds 2013 wel degelijk vooruitgang is geboekt. Rotterdam heeft destijds zelf het initiatief genomen om toch iets te doen in de Oranjebuitenpolder en de Bonnenpolder. Het ambitiedocument is de basis voor het ontwikkelprogramma en er wordt op dit moment hard gewerkt aan het bestemmingsplan om dat ontwikkelprogramma mogelijk te maken. Ook in het publieke deel is al veel gerealiseerd, zoals fietspaden, een brug over de Hoekse Lijn voor langzaam verkeer en een vispaaiplaats maar het ambitiedocument gaat ook uit van private ontwikkelingen, gefaciliteerd en ondersteund door de provincie. Dat laatste is echter lastig omdat daarvoor de medewerking van de grondeigenaren nodig is. 18