Verslag. Vergadering van De Statencommissie Duurzame Ontwikkeling. 28 september Status verslag Concept. mevrouw Dulfer de heer Struijlaard

Transcriptie

1 Verslag Vergadering van De Statencommissie Duurzame Ontwikkeling Vergaderdatum 28 september 2016 Kenmerk Status verslag Concept Verslaglegging door Telefoonnumm er Mevrouw D. Muda Verslag van de vergadering van de Statencommissie Duurzame Ontwikkeling, gehouden op 28 september 2016 in het provinciehuis te Den Haag. AANWEZIG: Voorzitter: Secretaris: PvdA CDA VVD ChristenUnie en SGP GroenLinks SP D66 Partij voor de Dieren PVV 50PLUS mevrouw Kip (CDA) de heer De Jongh mevrouw Koning, de heer Minderhout mevrouw Verkoelen, de heer De Haan, de heer De Haan mevrouw Van Dobben de Bruijn, de heer Paymans, de heer Ludema de heer Van Dieren mevrouw Sahin mevrouw Soares, de heer Hoogendam mevrouw Wijbenga, mevrouw Meurs mevrouw Van Viegen mevrouw Dulfer de heer Struijlaard AFWEZIG MET KENNISGEVING: gedeputeerde Bom-Lemstra, mevrouw Balootje, mevrouw Nelisse AANWEZIGE GEDEPUTEERDE: gedeputeerde Weber INSPREKER: de heer Van Schie, de heer Van Elk AGENDA: 2. Opening overlegvergadering 2a. Mededelingen 2b. Vaststellen van de agenda 2c. Spreekrecht 2d. Rondvraag 3. Verslag vorige vergadering 4. Besluitenlijst vorige vergadering 5. Bespreekstukken 1

2 5a. Ontsnipperingsmaatregelen voor de otter 5b. Najaarsnota 2016 en begrotingsindicatoren in de PenC-producten 5c. Voortgangsrapportage Natuur Netwerken Nederland (NNN) en instrumentenkoffer Uitvoering NNN 5d. Subsidieregeling programmasubsidie groen Zuid-Holland 2016 (SPG) 5e. Beleidsagenda Energietransitie en Revolverend Energiefonds (2 de behandeling) 6. Sluiting 2. Opening overlegvergadering De VOORZITTER opent de overlegvergadering om uur en heet iedereen welkom. 2a. Mededelingen De VOORZITTER deelt mee dat bericht van verhindering is ontvangen van gedeputeerde Bom-Lemstra (wegens haar verblijf in China), mevrouw Balootje en mevrouw Nelisse. Mevrouw Van Viegen en de heren Ludema en Struijlaard komen later. 2b. Vaststellen van de agenda De agenda wordt vastgesteld. 2c. Spreekrecht De VOORZITTER deelt mee dat zich twee insprekers hebben aangemeld. De heer Van Schie spreekt in over de ontsnipperingsmaatregelen voor de otter en de heer Van Elk over het onderwerp energie. Zij zullen beiden het woord voeren direct voorafgaand aan het betreffende agendapunt. 2d. Rondvraag De VOORZITTER geeft het woord aan mevrouw Van Viegen. Mevrouw VAN VIEGEN vraagt wanneer de commissie nadere informatie kan verwachten over de toegezegde aanscherping van de ontheffing voor de zwanenjacht. Ten tweede heeft zij een vraag over de ganzenjacht. De provincie heeft haar beroep tegen het verbod van de rechter om ganzen te doden door hun nek te breken ingetrokken, omdat dit al verboden is volgens de Natuurbeschermingswet. Spreekster vraagt in dit verband waarom de ontheffing van de provincie daarvoor nog steeds niet ingetrokken is. Gedeputeerde WEBER antwoordt dat de informatie over de aanscherping van de ontheffing op zwanenjacht binnenkort komt. De ontheffingen voor de ganzenjacht hoeven niet ingetrokken te worden omdat in geen enkele vergunning staat dat 2

3 cervicale dislocatie toegepast mag worden. Mocht dat wel het geval zijn, dan zou de vergunning gewijzigd moeten worden. Hij zegt toe het te laten controleren. Mevrouw VAN VIEGEN brengt daar tegenin dat er in 2014 wel degelijk ontheffing is gegeven om ganzen de nek te breken. Die ontheffing is nog steeds van kracht en volgens de politie bemoeilijkt dat de handhaving. Gedeputeerde WEBER hoort van de ambtelijke ondersteuning dat die ontheffing door de rechter vernietigd is. 3. Verslag vorige vergadering Het verslag van de overlegvergadering van de commissie Duurzame Ontwikkeling van 7 september 2016 wordt vastgesteld met inachtneming van de opmerking van mevrouw Wijbenga dat bij het bespreekonderwerp Buijtenland van Rhoon een paar keer FABIJ staat in plaats van VABIJ. 4. Besluitenlijsten vorige vergaderingen De besluitenlijst van commissievergadering Duurzame Ontwikkeling van 7 september 2016 wordt vastgesteld met inachtneming van het tekstvoorstel van mevrouw Koning voor agendapunt 5d Natuurbeheerplan Zuid-Holland 2017, toezegging gedeputeerde Weber nummer 3: Gedeputeerde Weber informeert de commissie over het moment dat duidelijk is dat natuurdoelen gerealiseerd zijn en wanneer Provinciale Staten het gesprek hierover aangaan. 5. Bespreekstukken 5a. Ontsnipperingsmaatregelen voor de otter De VOORZITTER geeft het woord aan de heer Van Schie, ecoloog en boswachter van de Nieuwkoopse Plassen, die inspreekt namens Natuurmonumenten. De heer VAN SCHIE geeft de commissie in aanvulling op de brief van Natuurmonumenten 28 juni 2016 over de faunapassages voor de otter een aantal feiten in de hoop dat de commissie de juiste besluiten neemt. Natuurmonumenten was drie jaar geleden heel blij met de komst van de otters in de Nieuwkoopse Plassen omdat de aanwezigheid van dit zeldzame dier laat zien dat het goed gaat met de natuur en dat de investeringen in de natuur lonend zijn. De Zuid- Hollandse situatie is echter nog lang niet optimaal voor grote dieren die veel lopen. De kans dat zij worden doodgereden in het gebied van de Nieuwkoopse Plassen met een intensieve infrastructuur is groot. Natuurmonumenten heeft door middel van crowdfunding ruim euro opgehaald, bedoeld voor een faunapassage onder de Uitweg die het leefgebied van de otters doorkruist. Een faunapassage bleek ingewikkeld. Daarom is het geld gebruikt voor rasters om oversteken te voorkomen. De bijbehorende tunnels zouden in een later stadium aangelegd worden. In deze commissie is het nut en noodzaak van rasters en tunnels besproken en niet nuttig gevonden. Rasters functioneren echter alleen goed in combinatie met tunnels. Bovendien zijn deze voorzieningen niet alleen 3

4 voor otters maar bijvoorbeeld ook voor de noordse woelmuis. In 2015 heeft de provincie Alterra een onderzoek laten doen naar de knelpunten voor de otter in Zuid-Holland. Rijkswaterstaat en Alphen aan de Rijn hebben zich bereid verklaard om maatregelen voor hun rekening te nemen. Die maatregelen moeten niet als vrijblijvend gezien worden; er is Europese wetgeving op basis waarvan bescherming van de otter (en andere dieren) verplicht is. De nieuwe Natuurbeschermingswet verplicht de provincie om een natuurvisie op te stellen. Natuurmonumenten stelt voor dat de provincie de soortenbescherming in de beleidsvisie Groen 2017 opneemt. Tot slot pleit verzoekt spreker de Staten om hun verantwoordelijkheid te nemen. De VOORZITTER geeft de commissie gelegenheid tot het stellen van vragen. Mevrouw KONING vraagt of het argument van Natuurmonumenten in de brief, dat er al afspraken zijn gemaakt met de provincie over maatregelen voor deze locatie, nog steeds geldt. De heer VAN SCHIE heeft geprobeerd dat aspect te belichten met zijn verhaal over de crowdfunding. De heer VAN DIEREN vraagt of de heer Van Schie die afspraken tussen Natuurmonumenten en de provincie nader wil toelichten. Ten tweede vraagt hij of de provincie verzoeken kan verwachten voor andere gebieden omdat in de brief staat dat er in het gebied ruimte is voor zes tot acht dieren maar dat er meer gebieden geschikt zijn voor de otter. De heer VAN SCHIE weet alleen dat er bij de provincie al plannen waren voor een faunapassage. Natuurmonumenten heeft de eerste maatregelen willen versnellen met de opgehaalde euro. Met de zes tot acht dieren worden alleen de zich voortplantende vrouwen bedoeld. Spreker weet zeker dat het aantal otters in Zuid-Holland als geheel zal stijgen, door voortplanting of migratie uit andere gebieden. De leefgebieden zijn veilig maar het probleem zit vooral in de verbindingen. Mevrouw VAN VIEGEN vraagt of Natuurmonumenten in de praktijk iets gemerkt heeft van de motie die de Staten in november 2014 hebben aangenomen met betrekking tot maatregelen voor de otter. De heer VAN SCHIE antwoordt dat Natuurmonumenten betrokken is bij de planvorming maar in het gebied waar hij werkt zijn alleen de rasters aangelegd die door Natuurmonumenten zijn gefinancierd. De heer PAYMANS vraagt of de heer Van Schie op de hoogte is van de tevergeefse actie van omwonenden om de provincie te bewegen de maximumsnelheid terug te brengen op die weg. De heer VAN SCHIE heeft er alleen informeel van gehoord. Hij is er niet tegen maar pleit daarnaast voor andere maatregelen. De VOORZITTER bedankt de inspreker en gaat over tot behandeling van het onderwerp. Op 15 juni 2016 is het onderwerp ook besproken. Toen bleek er onvoldoende draagvlak voor de voorstellen. Naar aanleiding daarvan heeft 4

5 Natuurmonumenten de Staten een brief gestuurd. Mevrouw Koning heeft om bespreking van deze brief gevraagd en daarom krijgt zij als eerste het woord. Mevrouw KONING wil aan de commissie de vraag voorleggen of de nieuwe gezichtspunten uit de brief voldoende reden zijn om het standpunt van de Staten uit juni 2016 over het voorstel van GS te heroverwegen. De PvdA wilde destijds al verder gaan dan het voorstel van GS. De PvdA zou de initiatieven van Alphen aan de Rijn willen steunen. Spreekster vindt een snelheidsverlaging een goed alternatief, zolang er geen geld is voor tunnels. Tot slot vraagt zij aan GS of een veranderd besluit van de Staten nog meegenomen kan worden in de Begroting De PvdA wil het voorstel van Gedeputeerde Staten alsnog ten uitvoer brengen. Mevrouw VAN VIEGEN heeft het overleg in juni gemist omdat zij naar het fractievoorzittersoverleg moest, maar de Partij voor de Dieren had graag gezien dat het plan van GS uitgevoerd zou worden en zij huldigt dat standpunt nog steeds. Spreekster pleit voor extra maatregelen, zoals waarschuwingsborden langs de weg, publieksvoorlichting en andere maatregelen aan de weg (in overleg met de wegbeheerder) behalve de tunnels. Zij vraagt aan de gedeputeerde hoe er tot nu toe uitvoering is gegeven aan de motie uit De heer STRUIJLAARD zet vraagtekens bij een investering van 6,5 miljoen euro in vier jaar om te voorkomen dat er otters worden doodgereden. 50PLUS vindt de kosten van de tunnels te hoog en begrijpt ook dat in 2014 met dat voorstel is ingestemd. Kennelijk is er geen gedegen onderzoek gedaan. Er is bij 50PLUS geen draagvlak voor dit project. Mevrouw KONING wijst de heer Struijlaard erop dat in het voorstel van Gedeputeerde Staten slechts sprake was van enkele honderdduizenden euro s maar niet van 6,5 miljoen euro. De heer STRUIJLAARD bedankt haar voor haar toelichting. De heer VAN DIEREN vraagt of deze informatie van invloed is op het standpunt van 50PLUS. De heer STRUIJLAARD antwoordt dat 50PLUS het bedrag nog steeds te hoog vindt. De heer VAN DIEREN concludeert dat 50PLUS euro ook te veel vindt. De heer STRUIJLAARD antwoordt dat 50PLUS vindt dat er gedegen onderzoek aan vooraf dient te gaan. De heer VAN DIEREN vindt het ook wel veel geld voor weinig dieren maar hij wijst 50PLUS erop dat er wel degelijk gegevens zijn om een standpunt op te baseren. In het Alterra-rapport wordt inderdaad gesproken over 6,5 miljoen euro plus 1 miljoen euro voor de Lekdijk. Omdat er meer gebieden geschikt zijn voor de otter, heeft spreker eerder vandaag aan de inspreker gevraagd of de provincie dan ook meer verzoeken kan verwachten. Hij meent zich te herinneren dat de aangehaalde motie uit 2014 destijds is ingetrokken omdat de gedeputeerde had toegezegd de rasters te gaan aanbrengen. 5

6 Mevrouw KONING wijst erop dat die motie is aangenomen bij de begroting en dat het Alterra-rapport op 17 juni 2015 ter kennisneming is aangeboden aan de commissie. Zij vindt dat de Staten daarmee het signaal hebben gegeven dat Gedeputeerde Staten verder konden gaan. De heer VAN DIEREN accepteert dat feit maar benadrukt dat het destijds alleen ging over rasters. In mei 2016 heeft de SGP en ChristenUnie het GS-voorstel afgewezen omdat de SGP en ChristenUnie euro voor vijf dieren veel te veel vindt, temeer omdat het risico bestaat dat er dan ook maatregelen genomen moeten worden in andere gebieden. Er wordt nu gesproken over wettelijke vereisten die niet genoemd zijn in het voorstel uit mei Provinciale Staten kunnen op basis van hun budgetrecht altijd besluiten om geld beschikbaar te stellen, mits er dekking is. Er hoeft dus niet nu een besluit genomen te worden. De SGP en ChristenUnie stelt voor dat Gedeputeerde Staten de nadere informatie verwerken, alvorens de Staten het voorstel opnieuw bespreken. Voor de SGP en ChristenUnie is het huidige voorstel niet acceptabel. Mevrouw VAN AELST antwoordt op de vraag van de PvdA dat het standpunt van de SP niet veranderd is naar aanleiding van de brief van Natuurmonumenten. De SP wordt eerder gesterkt in haar standpunt door die brief. Faunapassages op deze plek zijn en blijven noodzakelijk voor otters maar ook voor heel veel andere dieren, dus het bedrag wordt niet geïnvesteerd voor slechts vijf dieren, zoals de heer Van Dieren zegt. De Staten hebben bij meerderheid een motie aangenomen en de provincie heeft afspraken gemaakt met Natuurmonumenten die zelf maatregelen heeft genomen, ervan uitgaande dat de provincie zich aan de afspraken zou houden. Gedeputeerde Staten hebben in de commissie toegezegd dat er bij onderhoud en nieuwbouw van wegen rekening zou worden gehouden met faunapassages en andere maatregelen. De heer VAN DIEREN weet inmiddels dat de motie destijds is ingetrokken. Mevrouw KONING antwoordt dat de motie inderdaad is ingetrokken naar aanleiding van een toezegging van Gedeputeerde Staten de maatregelen te gaan uitvoeren. Er was wel degelijk een meerderheid voor. De heer VAN DIEREN benadrukt dat er geen stemming heeft plaatsgevonden. Mevrouw VAN AELST corrigeert zichzelf op dat punt. Een brede meerderheid in de Staten was voor deze maatregelen. Naar aanleiding daarvan hebben Gedeputeerde Staten een toezegging gedaan. Gedegen onderzoek van Alterra toont nut en noodzaak van de maatregelen aan. Bovendien zijn er wettelijke regels voor de bescherming van deze bedreigde diersoort. De SP voelt zich daarom gesterkt in het standpunt dat de maatregelen nodig zijn en blijven. Spreekster hoopt dat de gedeputeerde zo snel mogelijk aan de slag gaat. Mevrouw WIJBENGA bedankt de inspreker voor zijn bijdrage omdat het belangrijk is om lokale wensen mee te nemen in de afwegingen. Zij sluit zich aan bij de woorden van de SP. D66 vindt het de moeite waard om te investeren in faunapassages, in eerste instantie voor de otter maar ook voor andere beschermde diersoorten. Zij pleit ervoor dat de provincie bij infrastructuur voortdurend aandacht besteedt aan maatregelen ten behoeve van de fijnmazige ecologische structuur. 6

7 Mevrouw VAN AELST weet zeker dat Gedeputeerde Staten al de toezegging hebben gedaan dat deze maatregelen worden meegenomen bij aanleg en onderhoud van wegen, ook al kan een herbevestiging daarvan geen kwaad. Mevrouw WIJBENGA is daar blij mee. D66 is voorstander van het investeren in maatregelen. Het voorstel van Gedeputeerde Staten is een afgewogen voorstel, in dit geval voor euro. Een snelheidsbeperking zou een goede maatregel kunnen zijn voor de otters maar is niet voldoende voor andere beschermde soorten. De heer DE HAAN was niet aanwezig bij de behandeling op 15 juni 2016 maar hij vond het jammer te horen dat de behandeling nogal chaotisch was verlopen. Het CDA hecht eraan dat de provincie haar afspraken nakomt. Het CDA hecht ook groot belang aan de biodiversiteit en daarom steunt het CDA de voorgestelde maatregelen ter bescherming van de otters in de Nieuwkoopse Plassen. De heer PAYMANS begrijpt niet dat het CDA de conclusie van de voorzitter en het verslag van de commissiebehandeling kan zien als een genomen besluit. De heer DE HAAN antwoordt dat de voorzitter een conclusie heeft getrokken. Hij vindt het jammer dat hij er zelf niet bij kon zijn want dan was glashelder geworden dat CDA voorstander is van het voorstel van Gedeputeerde Staten. Spreker is daarom blij dat het nu opnieuw op de agenda wordt gezet. De heer PAYMANS brengt in herinnering dat de bespreking van vandaag gaat over de reactie van Natuurmonumenten van 28 juni 2016 op de commissievergadering van 15 juni De informatie van Natuurmonumenten was van groter nut geweest als die eerder bekend was geweest bij de Staten. Vooral het argument op de tweede pagina dat hier maar 0,15% gevraagd wordt van de 200 miljoen euro die geraamd wordt voor infrastructuur, stoort hem. Ten tweede vindt de VVD het niet juist dat er binnen heel korte termijn gevraagd wordt om een besluit te heroverwegen. Als er sprake was geweest van een vergissing of een krappe meerderheid, dan zou de VVD bereid zijn om te zoeken naar reparatiemogelijkheden. Uit het goedgekeurde verslag blijkt echter dat alleen de SP volmondig voor was. De VOORZITTER is bang dat die bewering van de heer Paymans heel veel reacties oproept. De heer PAYMANS presenteert slechts de feiten, voordat hij het standpunt van de VVD verwoordt. De VOORZITTER geeft de andere fracties toch gelegenheid om te reageren. Mevrouw WIJBENGA wijst erop dat de vergadering aan het eind wat rommelig was en dat een aantal partijen niet meer aanwezig was. Ten tweede was D66 nadrukkelijk voorstander van het besluit. Zij vraagt of de heer Paymans het met haar eens is. De heer PAYMANS antwoordt erop dat de voorzitter niet geconcludeerd heeft dat de vergadering niet meer representatief was. Hij heeft geen oordeel over de keuze van sommige Statenleden om hun prioriteit elders te leggen. Hij begrijpt uit 7

8 het verslag dat D66 erop aangedrongen heeft om deze situatie mee te nemen in de begroting voor de infrastructuur. Mevrouw KONING vindt dat de discussie de verkeerde kant op gaat. De PvdA was het eens met het voorstel van Gedeputeerde Staten en had het zelfs ruimer willen zien. Zij vindt het niet kies dat de heer Paymans de bal toespeelt aan de voorzitter, temeer omdat Statenleden nu eenmaal niet op twee plekken tegelijk kunnen zijn. De VVD heeft nog steeds het recht om haar standpunt te handhaven, ondanks de nieuwe informatie. Zij denkt dat een inhoudelijke bespreking nuttiger is en vraagt of de heer Paymans dat met haar eens is. De heer PAYMANS is niet begonnen over representatie, voorzittersoverleg en over de afwezigheid van fracties. Hij geeft daarop slechts zijn reactie. Hij verzet zich tegen de suggestie dat die vergadering eigenlijk niet zo legaal was en zoekt steun voor zijn standpunt bij de voorzitter. Mevrouw KONING herhaalt haar constatering dat de brief van Natuurmonumenten een aantal nieuwe feiten heeft opgeleverd en dat zij zich kan voorstellen dat partijen naar aanleiding daarvan opnieuw willen afwegen of een investering van euro gerechtvaardigd is en zo ja, hoe de Staten dat kunnen organiseren. De VOORZITTER brengt in herinnering dat zij in de vorige vergadering alleen heeft geconstateerd dat er onvoldoende draagvlak was in de commissie voor de maatregelen. Een meerderheid, maar geen ruime meerderheid, heeft expliciet uitgesproken tegen te zijn. De heer PAYMANS benadrukt dat hij absoluut geen kritiek heeft op de leiding van de voorzitter; hij heeft slechts haar steun gezocht en zich daarbij gebaseerd op het verslag van die vergadering. De VVD erkent het probleem van de bescherming van diersoorten maar vindt dat de provincie zich moet beperken tot haar verplichtingen. De otter is een rodelijstsoort en moet derhalve volgens de VHR in heel Nederland beschermd worden. Er zijn 166 Natura2000-gebieden, speciale beschermingszones, waarover de verschillende habitatsoorten zijn verdeeld. In Nieuwkoop gaat het om 27 soorten maar daar hoort de otter niet bij. Bij de herziening van het beheerplan (1 keer per 6 jaar) kunnen diersoorten worden toegevoegd. Voor elke maatregel dient een passende beoordeling plaats te vinden om een ontheffing te krijgen in het kader van de Natuurbeschermingswet Tot zover de formele gang van zaken. Het waterpeil van de Nieuwkoopse Plassen en dat van de polder Westveen verschillen en de beoogde maatregelen zouden van invloed kunnen zijn op de waterveiligheid. Spreker vraagt om een reactie van de gedeputeerde daarop. Natura2000-gebieden vormen een netwerk in Europa. Verbindingszones zijn een Nederlandse kop op dat beleid. Het verbinden van otterleefgebieden is dus nieuw beleid dat niet gestoeld kan worden op de internationale richtlijnen. Ook daarop wil spreker graag een reactie van gedeputeerde, temeer omdat de aanleg van Ruygeborg buiten Natura2000-gebied extra risico met zich meebrengt, onder andere voor de Noordenseweg. De VOORZITTER vraagt de heer Paymans tot een afronding te komen. De heer PAYMANS vervolgt zijn betoog. Bij de aanleg van faunapassages geldt hetzelfde risico geldt voor de andere vier waterkeringen aan de kant van de 8

9 Meije. Afgesproken is dat de fauna-aspecten integraal meegenomen zullen worden bij aanleg en onderhoud van infrastructuur door het in te brengen in een MKBA, zoals ook voor dierenwelzijn gebeurt. Mevrouw DULFER bedankt de heer Van Schie voor zijn inbreng. Het is altijd goed om de andere kant van het verhaal te horen. De PVV was en is geen voorstander van het voorstel om euro te investeren in faunapassages. De aanwezigheid zou een compliment zijn voor de biodiversiteit. Spreekster weet dat een otter per dag gemakkelijk 10 km kan afleggen en dat het dus vrijwel onmogelijk zal zijn om te voorkomen dat otters doodgereden worden in een drukke provincie als Zuid-Holland. De PVV is ook blij met de aanwezigheid van de otter en vindt ook dat de otter beschermd moet worden. Daarom heeft de PVV eerder voorgesteld om de otter te verplaatsen, maar dat werd al snel deporteren genoemd, terwijl een voorstel om damherten te verplaatsen naar België geen commentaar kreeg. De PVV vindt bovendien dat investeringen in infrastructuur die van groot belang zijn voor de economie niet vergeleken kunnen worden met euro voor tunnels voor de otter. De PVV is zeer begaan met de otter en vindt dat die ook beschermd moet worden maar dat dat in Zuid-Holland niet kan. De PVV is dus geen voorstander van dit voorstel. Mevrouw SAHIN bedankt ook de inspreker. Zij benadrukt dat de otter een internationaal beschermde soort is. Net als de Partij voor de Dieren kon GroenLinks helaas in juni 2016 niet aanwezig zijn bij de bespreking. Dat is enerzijds een kwestie van prioriteiten stellen maar anderzijds was deze gang van zaken misschien niet te voorspellen. De heer PAYMANS vraagt of mevrouw Sahin bedoelt te zeggen dat Nederland verplicht is om de otter te beschermen op grond van internationale verdragen. Dat kan hij zich niet voorstellen. Mevrouw SAHIN heeft dat begrepen uit de brief van Natuurmonumenten. Zij gaat ervan uit dat een deskundige organisatie als Natuurmonumenten goed op de hoogte is. GroenLinks was teleurgesteld dat het college na de commissiebehandeling besloten heeft om het voorstel terug te trekken. GroenLinks vond het voorstel juist weloverwogen. Mevrouw DULFER herinnert zich de verbazing van mevrouw Sahin. Zij vraagt waarom GroenLinks dan geen verzoek tot bespreking heeft ingediend. Mevrouw SAHIN heeft het verzoek tot agendering van mevrouw Koning gesteund. De Staten behouden altijd het recht om onderwerpen opnieuw te agenderen op basis van nieuwe feiten of ontwikkelingen. Mevrouw DULFER ontkent dat niet. Zij vindt het alleen opvallend dat GroenLinks, als initiatiefnemer van de motie, niet aanwezig was bij de bespreking maar ook geen initiatief neemt tot het opnieuw agenderen. Mevrouw SAHIN gunt anderen de ruimte om onderwerpen te agenderen, ook al was GroenLinks de initiatiefnemer van de motie. Wat GroenLinks betreft zijn er drie redenen om het oorspronkelijke voorstel uit te voeren. Het is een goed afgewogen voorstel, ook al had het een beetje meer mogen zijn. GroenLinks vindt dat de overheid haar afspraken moet nakomen. Het antwoord op technische vragen over de afspraken met Natuurmonumenten luidde: De afspraak met 9

10 Natuurmonumenten is geweest dat de provincie vooruitlopend op de besluitvorming over het plaatsen van faunabuizen onder de Uitweg, faunarasters langs de Uitweg zou plaatsen. Natuurmonumenten zou in de kosten daarvan bijdragen met de opbrengst van de door Natuurmonumenten georganiseerde crowdfunding met ongeveer euro. Natuurmonumenten heeft uitvoering gegeven aan die afspraak, wat GroenLinks betreft een mooi voorbeeld van netwerkend werken. De heer VAN DIEREN wijst erop dat er altijd goedkeuring van Provinciale Staten nodig is, ook al maken Gedeputeerde Staten afspraken met andere partijen. Als Provinciale Staten er geen geld voor over hebben, dan gaat het niet door. Mevrouw SAHIN is het met hem eens dat Provinciale Staten een ander oordeel kunnen hebben. Mevrouw DULFER voegt eraan toe dat Gedeputeerde Staten de toezegging hadden gedaan dat de provincie zou bijdragen, als het bedrag van Natuurmonumenten niet toereikend zou zijn. Provinciale Staten waren daarvan niet op de hoogte en de Staten bleken daar anders over te denken tijdens de commissiebehandeling. Mevrouw SAHIN neemt kennis van die opmerking. Alterra is tot de conclusie gekomen dat de Nieuwkoopse Plassen het beste gebied voor otters is. Tot slot vraagt spreekster aan de gedeputeerde wat de reactie van het college is op de brief van Natuurmonumenten. Zij had het prettig gevonden als het college een reactie had gegeven voor deze bespreking. De heer VAN DIEREN wijst erop dat de commissie elke brief van derden kan agenderen maar dat betekent niet dat Gedeputeerde Staten daarop moeten reageren. De commissie kan Gedeputeerde Staten vervolgens wel om een reactie vragen. Mevrouw SAHIN weet dat het in de Tweede Kamer wel gebruikelijk is om een kabinetsreactie te vragen. De heer VAN DIEREN voegt eraan toe dat er ook in de Tweede Kamer geen brief komt als er niet om gevraagd wordt. Mevrouw SAHIN vindt dat een les voor een volgende keer. De agenderende fractie zou vooraf om een reactie van het college kunnen vragen. Tot slot vraagt zij of er nog ruimte is in de begroting als Provinciale Staten een ander besluit nemen. Gedeputeerde WEBER schetst kort de geschiedenis. Bij de Begroting 2015 is een motie van GroenLinks ingetrokken na de toezegging van Gedeputeerde Staten dat er op korte termijn maatregelen zouden worden genomen ter bescherming van de otter en dat er onderzoek gedaan zou worden naar aanvullende maatregelen. Zowel de motie als de toezegging was logisch omdat de otter een rodelijstsoort is, waarvoor de provincie zorgplicht heeft, zelfs als de soort niet is opgenomen in het Natura2000-aanwijzigingsbesluit. De heer PAYMANS begrijpt uit de wetgeving dat, als de provincie ervoor kiest om ook te zorgen voor een andere soort dan die 27, de maatregelen geen negatief 10

11 effect mogen hebben op die 27 soorten, waarvoor internationale verplichtingen zijn aangegaan. Beschermingsmaatregelen moeten dus altijd integraal beoordeeld worden. Gedeputeerde WEBER antwoordt dat die analyse wel degelijk gemaakt is. Nog voor de Statenvergadering heeft het Gerechtshof in Den Haag in een Friese en een Overijsselse zaak de uitspraak gedaan dat Rijkswaterstaat, de provincie en betrokken gemeenten de verantwoordelijkheid hebben voor de otter. Los daarvan wilde hij voorkomen dat dit dier, een mooi voorbeeld van de natuurbescherming, onnodig doodgereden wordt. In vervolg op de toezegging heeft de provincie eerst de rasters geplaatst met behulp van de crowdfunding van Natuurmonumenten en vervolgens Alterra onderzoek laten doen maar helaas bleek daaruit dat het lastig zou zijn om werk met werk te maken. In het rapport van Alterra wordt overigens gesproken over 5,5 miljoen euro plus 1 miljoen euro voor de Lekdijk. In de praktijk vallen de bedragen vaak lager uit en bovendien heeft de genoemde 5,5 miljoen euro betrekking op alle wegbeheerders in het gebied. De heer PAYMANS wijst erop dat het onderzoek van Alterra alleen gericht is op de otter. In het rapport staat niets over de verplichting om een integrale afweging te maken. Hij vraagt of de gedeputeerde daarover meer kan vertellen. Gedeputeerde WEBER weet alleen dat er een analyse is gemaakt. Ook Natuurmonumenten is van mening dat de maatregelen die genoemd worden in het Alterra-rapport voor de otter ook positieve effecten hebben voor de soorten die wel in het Natura2000-aanwijzingsbesluit zijn opgenomen. De voorgestelde euro voor de eerste maatregelen komt uit de groenmiddelen. Als er vandaag in deze commissie een meerderheid is voor het voorstel van Gedeputeerde Staten dan zal de gedeputeerde zijn best doen om het oorspronkelijke voorstel nog mee te nemen in de Begroting De gedeputeerde heeft zowel de PvdA als de VVD ook horen pleiten voor andere maatregelen, zoals snelheidsbeperkingen. De gedeputeerde meent zich echter te herinneren dat snelheidsbeperkingen problemen zouden opleveren voor de doorstroming en de verkeersveiligheid. Hij is echter bereid om in gesprek te gaan over andersoortige maatregelen. De VVD vraagt terecht aandacht voor de waterkeringen. Deze maatregelen zijn echter afgestemd met de waterschappen. Het gaat simpel gezegd om pijpen boven het waterpeil, zodat de waterkerende functie in stand blijft. De ecologische verbindingszones vloeien inderdaad niet voort uit de Natura2000. Provinciale Staten hebben daarover in 2014 een besluit genomen om het gebied robuuster te maken, waardoor het ook weer gemakkelijker wordt om economische activiteiten toe te staan. De PVV vindt de otter belangrijk maar stelt voor om de otters te verplaatsen. De gedeputeerde benadrukt dat ook verplaatsen geld kost. Bovendien denkt hij dat een ontvangend gebied een bijdrage in de kosten zou verwachten. Al met al vindt hij dat geen reële optie. Mevrouw DULFER vindt de otter niet bij uitstek de kroon op het natuurwerk omdat ook uit andere indicatoren blijkt dat het steeds beter gaat met de biodiversiteit in Zuid-Holland. De gedeputeerde vindt verplaatsing niet realistisch maar volgens spreekster is het evenmin realistisch om te verwachten dat otters zich niet verplaatsen over grote afstanden. In Overijssel, een provincie met veel minder wegen dan Zuid-Holland, waren dertig van de zestig uitgezette otters doodgereden. Spreekster denkt dat de voorgestelde maatregelen dus ook niet realistisch zijn. 11

12 Gedeputeerde WEBER beaamt dat het een illusie is dat er met deze maatregelen nooit meer een otter doodgereden wordt. De provincie voldoet dan echter wel aan haar zorgplicht. Bovendien blijkt uit het Alterra-rapport dat een aantal maatregelen wel degelijk zinvol is. Dit is eigenlijk de reactie van het college op de brief van Natuurmonumenten. Er zijn middelen beschikbaar. De gedeputeerde wil de middelen voor de ecologische verbindingszones daarvoor inzetten. Dat komt aan de orde bij de voortgangsrapportage Natuurnetwerk Nederland. De gedeputeerde zegt toe dat hij zal proberen om het in de komende begroting mee te nemen als er een meerderheid voor het voorstel blijkt te zijn. Mocht dat toch niet lukken, dan zal hij de Staten daarvan op de hoogte stellen. Mevrouw WIJBENGA zou graag zien dat er niet langer gesproken wordt over ontsnipperingsmaatregelen voor de otter maar over veilige verbindingen voor verspreiding. Gedeputeerde WEBER neemt haar voorstel graag over. De VOORZITTER geeft gelegenheid voor een korte tweede termijn. Mevrouw KONING vraagt of de voorzitter net als zij tot de conclusie komt dat er vandaag een meerderheid in de Staten lijkt te zijn voor het voorstel. De heer VAN DIEREN verklaart dat de SGP en ChristenUnie wel wat over heeft voor maatregelen maar geen euro. De SGP en ChristenUnie is dus tegen het voorstel. De heer PAYMANS is het eens met mevrouw Koning dat er gekeken zou moeten worden naar een meerderheid in Provinciale Staten maar volgens het Reglement van Orde worden voor het advies aan de Staten gewoon de neuzen geteld in de commissie. Mevrouw KONING vindt het jammer dat het Reglement van Orde van de commissie niet is aangepast. Haar vraag is eigenlijk of de commissie het aan de gedeputeerde kan meegeven. Wat haar betreft heeft hij een charmante manier gevonden om het alsnog in de begroting op te nemen als een meerderheid van Provinciale Staten dat wenselijk acht. De VOORZITTER begrijpt haar opmerking. Zij vraagt de heer Paymans om het standpunt van de VVD te geven, voordat zij de voortgang bespreekt. De heer PAYMANS wil eerst nog aangeven dat op het traject over de N463 allerlei verschillende snelheden gelden en dat de 80 km-snelheid slechts toegestaan is over 2 km. Hij vraagt de gedeputeerde om de toezegging dat hij zich zal inzetten voor verbetering van de veiligheid voor mens en dier. De hype otter in Nieuwkoop is tot grote hoogte gestegen want een ondernemer is van plan om in de Noordse Buurt een otterpark te openen. Spreker zal de uitkomst van deze commissie bespreken in zijn fractie. Daarna zal de VVD haar standpunt bepalen. Mevrouw DULFER hoort de gedeputeerde zeggen dat de kosten van een dergelijk project vaak lager uitvallen dan vooraf begroot. Dat vindt zij een raar 12

13 argument. Om dit gebied uitnodigend te maken voor de otter vindt zij bijna neigen naar dierenmishandeling omdat de otter hier juist ontzettend veel risico loopt. Gedeputeerde WEBER begint met een reactie op de PVV. Hij heeft gezegd dat Alterra een onderzoek heeft gedaan voor alle wegen in het gebied. De bedragen die nodig zijn voor de voorgestelde maatregelen komen lager uit omdat er voor andere technische oplossingen wordt gekozen. De heer Paymans schetst een wisselend snelheidsprofiel van de N463. De gedeputeerde is bereid om een mogelijke optimalisering daarvan te bespreken met zijn collega van Verkeer en Vervoer. Hij voegt eraan toe dat dit waarschijnlijk wel kosten met zich meebrengt omdat het wegprofiel in overeenstemming moet zijn met de toegestane snelheid. Snelheidsverlaging helpt maar is niet de enige oplossing. De VOORZITTER legt uit dat de omvang van de fractie doorslaggevend is voor de politieke discussie, ongeacht de aanwezigheid. Gaat het om meer huishoudelijke aspecten in de commissie, dan telt het aantal aanwezigen. Om onduidelijkheid te voorkomen resumeert zij de standpunten. Als tegenstanders heeft zij genoteerd 50PLUS, SGP en ChristenUnie en PVV. De VVD heeft nog geen standpunt ingenomen maar lijkt wel kritisch. Als voorstanders heeft zij genoteerd de PvdA, de Partij voor de Dieren, D66, de SP, het CDA en GroenLinks. Dat is dus een politieke meerderheid. De gedeputeerde heeft toegezegd dat hij zal kijken of het mogelijk is om het voorstel alsnog op te nemen in de begroting, als er draagvlak zou zijn voor het voorstel. Hij heeft ook toegezegd de commissie op de hoogte te brengen, mocht het niet lukken om het in de begroting op te nemen. De heer PAYMANS vraagt de voorzitter om de VVD voorlopig bij de tegenstanders te zetten. De VOORZITTER heeft een tweede toezegging genoteerd, namelijk dat de gedeputeerde met gedeputeerde Vermeulen zal bekijken of er mogelijkheden zijn voor snelheidsbeperkingen. Zij gaat ervan uit dat hij de commissie op de hoogte zal stellen van de resultaten. 5b. Najaarsnota 2016 en begrotingsindicatoren in de PenC-producten De VOORZITTER geeft het woord aan het CDA. De heer P. RIJKEN deelt mee dat zijn fractie nog op zoek is naar monitoring die past bij netwerkend werken en manieren om meetbare indicatoren te koppelen aan de begroting en prestaties die door derden geleverd worden aan voortgangsrapportages. Het CDA steunt de richting maar verwacht dat de Staten nog zullen moeten wennen aan een andere manier van werken die van invloed is op de controlerende taak van de Staten. Het CDA zet bij een aantal indicatoren nog vraagtekens maar spreker geeft ruiterlijk toe dat het CDA er niet in geslaagd is om betere indicatoren te formuleren. Zij collega, mevrouw Verkoelen, zal later vandaag terugkomen op de indicator duurzame energie. De technische sessie over duurzame landbouw vond spreker constructief. Het CDA stemt in met de voorstellen en is benieuwd naar de instrumenten, zoals de barometer en het programma voor het Zuid-Hollands groen. 13

14 Mevrouw VAN DOBBEN DE BRUIJN bedankt Gedeputeerde Staten en de ambtelijke ondersteuning voor het duidelijke stuk. De VVD is blij dat Gedeputeerde Staten erin geslaagd zijn om geld over te houden, waardoor Zuid- Holland zo langzamerhand financieel een sterke provincie is geworden. Mevrouw KONING begrijpt dat de VVD het goed vindt dat Gedeputeerde Staten geld overhouden ten opzichte van de begroting. Dat betekent echter ook dat de provincie een aantal voornemens niet heeft gerealiseerd. Spreekster vraagt hoe mevrouw Van Dobben de Bruijn daarover denkt. Mevrouw VAN DOBBEN DE BRUIJN antwoordt dat het hoe dan ook beter is om geld over te houden dan te kort te komen. Ten tweede hebben Gedeputeerde Staten in de afgelopen jaren steeds gezorgd voor een degelijk financieel beleid. Uiteraard is het de bedoeling alle voornemens uit te voeren maar soms ontbreekt de capaciteit daarvoor. De VVD vraagt aan Gedeputeerde Staten om daar aandacht aan te besteden. Spreekster vervolgt haar betoog. De VVD is blij met de begrotingssubsidie voor water en groen in de Alblasserwaard en met name ook met de doelstelling van programma 1, doel 1.5, een sterke positie van een economisch rendabele grondgebonden landbouw. Deze belangrijke pijler onder onze economie moet behouden blijven voor de werkgelegenheid en welvaart in Zuid-Holland en daarom moet die ook gefaciliteerd worden door de provincie. Haar collega, mevrouw Nelisse, heeft technische vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten. Spreekster vertrouwt erop dat die beantwoord zullen worden voor de behandeling van de begroting. De heer VAN DIEREN wijst erop dat technische vragen vooraf gesteld dienen te worden. Mevrouw VAN DOBBEN DE BRUIJN maakt deze opmerking namens mevrouw Nelisse die afwezig is, maar zij weet zeker dat de vragen tijdig beantwoord zullen worden. Zij vraagt of het budget voor fietsen en vaarwegen meegaat naar infrastructuur. De VVD wil duidelijk zien welke middelen meegaan naar infrastructuur. Tot slot maakt zij een opmerking over de indicatoren. De VVD heeft twee jaar geleden al gevraagd om te kijken of indicatoren iets zeggend zijn. Soms kan beter aan de hand van een beschrijving worden aangegeven waarom iets niet gehaald is dan alleen met cijfers. Mevrouw DULFER verklaart dat de PVV in het algemeen minder geld wil uitgeven voor het realiseren van natuur en meer aan beheer en onderhoud van natuur. Mevrouw SAHIN heeft alleen een tweetal vragen. Ten eerste bij de opmerking op bladzijde 19 (1.3) dat er minder subsidieaanvragen verwacht worden voor de kwaliteitsverbetering van recreatiegebieden. GroenLinks maakt zich daarover zorgen en vraagt of het gevolgen heeft voor het behalen van de doelstellingen. De planningen voor de projecten Deltanatuur, Gouwe Wiericke, Krimpenerwaard en de groene waterparel zijn bijgesteld. Spreekster wil graag weten of dat een vooruitgang is of juist niet. De VOORZITTER krijgt het gevoel dat dit een technische vraag is. Zij vraagt mevrouw Sahin om dit soort vragen in het vervolg vooraf aan de ambtenaren te stellen. 14

15 Mevrouw KONING weet dat het tussentijds bijstellen van de begroting belangrijk is. De PvdA vindt echter dat sommige beleidsrijke wijzigingen nauwelijks onderbouwd zijn. Zij noemt als voorbeeld ruim 5,5 miljoen euro voor de gebiedsagenda Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Dat geldt ook voor de POP3-subsidies, maar daarover krijgen de Staten nog een technische briefing. In het algemeen mist spreekster in de tabel de besluitvorming in Provinciale Staten over POP3-subsidies. In antwoord op haar technische vraag over het voordelige resultaat bij doel 1.3 zeggen Gedeputeerde Staten dat er minder aanvragen zijn binnengekomen en dat de overblijvende middelen kunnen worden ingezet voor de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater en voor een sterke positie van duurzame economisch rendabele landbouw. De PvdA is geen voorstander van het verschuiven van middelen naar andere doelen. De recreatieschappen hebben waarschijnlijk minder aanvragen ingediend omdat zij nog worstelen met de nieuwe structuur. Voor de zomervakantie is afgesproken dit agendapunt ook te benutten om te spreken over begrotingsindicatoren. De PvdA vindt net als het CDA dat indicatoren slechts een middel zijn en dat het in relatie tot netwerkend werken nog een discussiepunt is. In juni 2016 heeft de PvdA, mede namens GroenLinks en de Partij voor de Dieren, een motie ingediend en vervolgens aangehouden om vaker over recreatie te spreken. Dat gesprek moet nog gevoerd worden. De PvdA zal anders zelf bij de begroting komen met voorstellen voor indicatoren. Haar collega zal vanmiddag het woord daarover voeren met betrekking tot energie. Vandaag voelt de PvdA zich niet voldoende geëquipeerd om die discussie over indicatoren aan te gaan maar het moet wel een keer gebeuren. De VOORZITTER legt uit dat deze bespreking in de plaats is gekomen van de voorjaarsnota die niet behandeld is. Indicatoren moeten op een gegeven moment vastgesteld worden. Daarnaast speelt de bredere discussie over netwerkend werken en het stellen van kaders. Zij pleit ervoor om zo snel mogelijk suggesties te doen voor eventuele wijzigingen. Mevrouw KONING constateert dat er nu geen wijzigingen worden voorgesteld, terwijl de Staten in januari 2016 wel degelijk vraagtekens gezet hebben bij de indicatoren voor groenbeleving en natuur. Volgens Gedeputeerde Staten konden indicatoren zowel in de begroting als in voortgangsrapportages maar de Staten hebben op dit moment niet alle voortgangsrapportages, zodat zij daarover het gesprek niet kunnen aangaan. De indicator diversiteit van recreatiegebieden heeft nu geen plek. Spreekster hoopt dat de Staten op een geschikt moment het gesprek over de indicatoren kunnen voeren. De heer VAN DIEREN weet dat er nog sessies in het verschiet gesteld zijn over indicatoren en rapportages, zowel in het najaar als het komend voorjaar. Mevrouw KONING is het met de heer Van Dieren eens. De VOORZITTER beaamt dat een aantal indicatoren voor de najaarsnota nog uitgewerkt moet worden maar dit is wel het moment om opmerkingen te maken over indicatoren in de begroting die niet op de nominatie staan om veranderd te worden. De heer VAN DIEREN geeft nu aan dat hij er anders tegenaan kijkt omdat de Staten nog een aantal sessies, gesprekken en discussies over rapportages te gaan hebben, waaruit mogelijk andere indicatoren voortkomen. 15

16 De VOORZITTER antwoordt dat de Staten formeel ongeveer elk half jaar indicatoren kunnen aanpassen. Zij probeert echter aan te geven dat deze bespreking juist bedoeld was om de voorstellen van Gedeputeerde Staten bij de voorjaarsnota nu alsnog te behandelen. De vraag is of het voorstel van Gedeputeerde Staten op dit moment zo door kan gaan. De heer VAN DIEREN vindt dat de Staten voor een aantal hoofdstukken, zoals verkeer, de indicatoren kunnen vaststellen maar de Staten zouden nog nader spreken over de rapportages en indicatoren met betrekking tot groen. Mevrouw KONING dacht dat dit een snelle behandeling van de najaarsnota zou worden. Bij de jaarrekening kwam al aan de orde dat een toren toevoegen bij de Akkerdijkse Plassen 45% realisatie betekent, gek voelt. Er is echter nog geen alternatief geformuleerd maar nu ontbreekt de tijd om daarover te discussiëren. Mevrouw VAN DOBBEN DE BRUIJN verwacht dat de commissie Bestuur en Middelen uitgebreid zal spreken over indicatoren. De VOORZITTER wijst erop dat de indicatoren van deze commissie ook in deze commissie worden besproken. Mevrouw VAN DOBBEN DE BRUIJN herhaalt wat zij al eerder heeft gezegd, namelijk dat een mondelinge of schriftelijke toelichting bij een onduidelijke indicator beter is dan een slechte indicator. Zij denkt dat de Staten bij sommige dingen eenvoudigweg om een beschrijvende toelichting kunnen vragen. De VOORZITTER geeft het woord aan mevrouw Van Viegen. Mevrouw VAN VIEGEN heeft een aantal technische vragen gesteld, waarop zij de antwoorden nog verwacht. Net als GroenLinks wil de Partij voor de Dieren graag weten waarom de planningen van de projecten Deltanatuur, Gouwe Wiericke, Krimpenerwaard en de groene waterparel zijn bijgesteld. Ten tweede vraagt spreekster om een toelichting op extra investeringen in de Alblasserwaard in verband met de waterproblematiek. De heer STRUIJLAARD verklaart dat 50PLUS instemt met de najaarsnota. Dat geldt ook voor de begrotingssubsidies en de subsidieplafonds. Er is al het een en ander gezegd over de indicatoren. 50PLUS steunt het pleidooi van de PvdA op dat punt. De heer VAN DIEREN heeft het inloopspreekuur op 19 september 2016 bijgewoond. Dat kan hij iedereen aanbevelen. Hij heeft nog twee opmerkingen. Ten eerste sluit hij zich aan bij de opmerking van mevrouw Sahin over de nietbestede middelen bij de recreatiegebieden. Bij de overdracht van de recreatiegebieden is afgesproken dat de provinciale bijdrage niet zal verminderen maar het lijkt erop dat ze nu toch verminderd worden met euro. Hij vraagt hoe dat te rijmen is met eerdergenoemde toezegging. Ten tweede mist hij doel 3.2, energie. Hij vraagt of daarin nog iets gewijzigd wordt. De heer HOOGENDAM verklaart dat de SP instemt met de najaarsnota. Met betrekking tot de indicatoren sluit hij zich aan bij andere sprekers die betogen dat de Staten daarover niet te licht moeten denken. Veranderingen moeten goed zijn 16

17 om vergelijkbaarheid in de toekomst mogelijk te maken. Het is niet gemakkelijk om alternatieven te bedenken maar eerder hebben de Staten zich wel uitgesproken over de kwaliteit van de indicatoren. Misschien is een toelichting de oplossing, zoals mevrouw Van Dobben de Bruijn voorstelt. Bovendien is eerder aan de orde geweest dat voor pilotprojecten niet alleen aantallen maar ook oppervlaktes vermeld zouden moeten worden. Het is goed dat de provincie pilots gaat steunen, maar dan resteert nog wel de vraag hoe de koplopers hun ideeën overbrengen aan derden. Er zou dus een indicator moeten zijn waarmee duidelijk wordt dat de investering in de pilot het gewenste effect heeft, namelijk dat in het volgende jaar bijvoorbeeld 25 boeren voor 25 ha hebben meegedaan. De heer VAN DIEREN herkent de behoefte aan indicatoren maar ook de behoefte aan inhoudelijke informatie. Daarom is afgesproken niet alleen te gaan werken met indicatoren maar ook met voortgangsrapportages. De heer P. RIJKEN had het op dezelfde manier geïnterpreteerd als de heer Van Dieren. Hij is benieuwd of de gedeputeerde het straks zo bevestigt. Mevrouw KONING beaamt dat het lastig is om het te beschrijven. De PvdA wil in ieder geval het effect zien dat het goede voorbeeld van de koplopers wordt gevolgd. Dat moet echter afgezet worden tegen het gegeven dat het aantal bedrijven in de landbouw terugloopt. Aantallen hectares zeggen dan meer dan aantallen mensen. De heer HOOGENDAM heeft precies hetzelfde bedoeld. De heer VAN DIEREN weet dat dat onderkend is. De Staten hebben vorige week een tussenrapportage gekregen over indicatoren van de landbouw. De genoemde elementen zullen daaraan toegevoegd worden. De heer P. RIJKEN heeft begrepen dat de provincie niet zelf kwantitatieve gegevens over de landbouw gaat verzamelen maar gebruik zal maken van bestaande gegevens. Daar is ook al geconstateerd dat die gegevens niet voldoende inzicht geven. De voortgangsrapportage is bedoeld om een interpretatie te geven van de combinatie van de bestaande indicator, aangevuld met beschikbare gegevens, en daarop een toelichting te geven. Spreker steunt de keuze en denkt dat dit een goede richting is om verder te verkennen. Mevrouw MEURS heeft niets meer toe te voegen aan wat tot nu toe gezegd is. Gedeputeerde WEBER kan zich goed vinden in het betoog van de heer P. Rijken. Er zal gewerkt worden met de bestaande indicatoren en gegevens die al beschikbaar zijn. Eigen meetsystemen zouden heel kostbaar worden. Een meer kwalitatieve beschrijving, waarop mevrouw Van Dobben de Bruijn doelde, hoort thuis in de voortgangsrapportages en is geschikt om in te zoomen op bepaalde zaken. Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten zullen samen een leerproces moeten doormaken, wat betekent dat er bereidheid moet zijn om voortgangsrapportages steeds aan te passen. De gedeputeerde ziet al een paar geschikte momenten om de indicatoren te bespreken. Hij noemt de bijeenkomst op 2 november 2016 en het provinciaal programma Zuid-Holland Groen maar zeker de bespreking van de voortgangsrapportages volgend voorjaar. Een aantal zaken waarvoor de SP aandacht vroeg, is al ingevuld. De gedeputeerde beaamt dat het vooral moet gaan om het aantal hectares duurzame bedrijven. De 17

18 gedeputeerde hoopt de VVD te kunnen geruststellen want het budget voor fietsen vaarwegen gaat niet uit het groenbudget; deze worden echter niet meer als apart artikel genoemd omdat ze straks herkenbaar terugkomen in de integrale gebiedsprogramma s. De fietsinfrastructuur zat, op een paar uitzonderingen na, ook niet in het groenbudget maar in het Fietspadenplan. De PVV wil meer geld voor onderhoud. Dat is een politieke keuze maar het college kiest anders. Het college vindt dat er nog steeds een groot tekort aan kwalitatieve natuur is voor de inwoners van Zuid-Holland. Het college huldigt echter ook de stelling dat alle nieuwe gebieden wel onderhouden moeten kunnen worden. GroenLinks en enkele andere fracties hebben kritiek op de onderuitputting van de subsidieregeling voor kwaliteitsverbetering recreatiegebieden, ook al is dat verklaarbaar. De gedeputeerde is ervan overtuigd dat dit weer opgepakt zal worden in de structuur met de landschapstafels. De gewenste diversiteit in recreatiegebieden komt ten dele tot uiting in de begrotingsindicator tevredenheid van de inwoners met want die zou volgens de gedeputeerde bij gebrek aan diversiteit dalen. De gedeputeerde is bereid om te kijken of die indicator opgenomen kan worden in de voortgangsrapportage. Mevrouw KONING vindt het vervelend om te moeten zeggen maar in de beantwoording van haar technische vragen staat dat de aanvulling op diversiteit recreatiegebieden wordt meegenomen in de Begroting De PvdA vindt dat ook een logischer plek dan de voortgangsrapportage. Gedeputeerde WEBER antwoordt dat er op dit moment nog geen meetgegevens beschikbaar zijn. In de begroting staan volgens hem alleen de hoofddoelen, zoals vastgesteld bij de beleidsvisie Groen. Hij is overigens graag bereid om de diversiteit in recreatiegebieden als subdoel in beeld te brengen maar dat kan pas als er voldoende gegevens beschikbaar zijn. Mevrouw KONING vindt dat de Staten ervan uit moeten kunnen gaan dat antwoorden in een brief getekend door gedeputeerde Van der Sande, kloppen. Gedeputeerde WEBER is graag bereid om die gegevens op te nemen; hij vraagt zich alleen af of dat nu al mogelijk is. Bovendien zou de betekenis van de gegevens in een voortgangsrapportage beter beschreven kunnen worden. De stelling van de SGP en ChristenUnie dat alle provinciale middelen in de recreatieschappen blijven, klopt niet helemaal want de middelen zijn voor alle recreatiegebieden. De middelen blijven overigens wel beschikbaar voor het groen door middel van programmasturing van de landschapstafels. De heer VAN DIEREN bedoelt niet te zeggen dat de middelen hoe dan ook uitgegeven moeten worden. De provincie heeft echter wel aan de recreatieschappen toegezegd dat de middelen beschikbaar zouden blijven. Gedeputeerde WEBER antwoordt dat het niet de bedoeling is om de budgetten te verlagen. Deze valt daar echter buiten maar blijft wel beschikbaar voor de recreatiegebieden. Er is inderdaad sprake van een onderbesteding bij de projecten Gouwe Wiericke en de Krimpenerwaard. Dat zal uitgebreid aan de orde komen bij de voortgangsrapportage over het Natuurnetwerk Nederland. De onderbesteding wordt vooral veroorzaakt door vertraging in aankopen maar de middelen blijven wel beschikbaar. In de Alblasserwaard ligt een grote opgave op het gebied van waterveiligheid. Daarom is twee jaar geleden besloten om met het gebied samen een MIRT-verkenning te doen om ook andere doelen (recreatie en 18