Samenvatting Economie Inkomen

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Inkomen Samenvatting door een scholier 2656 woorden 28 maart keer beoordeeld Vak Economie Economie Inkomen: H 1: De vorming van inkomen. 1.1 De vorming van primair inkomen: Primair Inkomen: Inkomen dat je verdient door mee te helpen met produceren. Vormen van Primair Inkomen: - Loon: Arbeid - Rente: Kapitaal - Winst: Ondernemerschap - Pacht: Natuur Overdrachtsinkomens: - WW, WAO, AOW. Overdrachtsinkomens ontvang je zonder dat er een tegenprestatie tegenover staat. 1.2 De toegevoegde waarde: Omzet= Afzet X verkoopprijs. Omzet = De totale opbrengst, Afzet = Aantal verkochte producten. Toegevoegde Waarde: Het verschil tussen de verkoopprijs en inkoopprijs: Verkoop Inkoop. (Toegevoegde waarde = Productiewaarde) Nationaal Inkomen: Al het geld dat er in een land wordt verdiend. 1.3 Administratie moet! Balans: Overzicht van bezittingen en schulden v/e bedrijf op een bepaald moment. Bezittingen (Activa)ß ->Vermogen (Passiva) Pagina 1 van 10

2 (Waarin zijn de middelen geinvesteerd) (Hoe komt men aan middelen). Liquide ->Middelen: Het geld in de kas of op een lopende rekening bij een bank Betaalmiddelen die direct kunnen worden gebruikt om iets te kopen. Lang vreemd vermogen: Leningen die pas na jaren hoeven te worden afgelost. Kort vreemd vermogen: Leningen die binnen een jaar moeten worden terugbetaald. 1.4 Van micro naar macro: Nationaal Product: De toegevoegde waarde van alle bedrijven in een land & die van de overheid bij mekaar opgeteld. Reëel inkomen: Inkomen gemeten in goederen. Nominaal inkomen: Inkomen gemeten in geld.(euro s). H 2: Inkomen & Inflatie. 2.1 Nominaal & Reëel Inkomen: Inflatie: Hierdoor wordt je geld minder waard en kun je minder kopen voor je euro. NIC: Indexcijfer(s) nominaal inkomen RIC: Indexcijfer(s) reëel inkomen ->RIC = NIC / PIC RIC (indexcijfer reëel inkomen) = NIC(indexcijfer nominaal inkomen) PIC (prijsindexcijfer) X 100 CPI: Maatstaf voor inflatie & geeft aan hoeveel de kosten van levensonderhoud stijgen. Gevolgen gemiddelde prijsstijging).->(cpi: Consumentenprijsindex 2.2 De consumentenprijsindex (CPI): Wegingsfactor: De wegingsfactor geeft aan hoe zwaar een prijsverandering v/e bepaalde productgroep meetelt bij het berekenen van de CPI. Gewogen Indexcijfer = ( wegingsfactor x indexcijfer ) weginsfactoren ( = som van ) Omdat er rekening wordt gehouden met wegingsfacoren, noemen we het een gewogen prijsindexcijfer. Pagina 2 van 10

3 (CPI = weginsfactoren x prijsindexcijfers / totale wegingsfactor) 2.3 Inflatie: Oorzaken & Gevolgen: Productiecapaciteit: De hoeveelheid goederen die een land in een jaar maximaal kan maken. Bestedingsinflatie: Hierbij is er veel vraag naar een bepaald soort goederen. (De productiecapaciteit is niet groot genoeg om aan de vraag naar een bepaald soort product te voldoen). Hier is sprake van overbesteding. Hierdoor zullen de prijzen stijgen Kenmerk overbesteding: - Overspannen arbeidsmarkt Dat wil zeggen dat er een tekort is aan personeel en daardoor de lonen kunnen stijgen. Onderbesteding: De bestedingen zijn zo laag dat de productiecapaciteit niet bezet is. Werkloosheid.->Weinig vraag naar arbeid->lage productie->lage bestedingen Oorzaak is onderbesteding). Deflatie: Daling algemeen prijspeil. ( Kosteninflatie: Kostprijs van->produceren duurder->lonen of grondstofkosten stijgen produceren stijgt. Zodra producenten deze hogere productiekosten doorberekenen in prijzen, spreken we van: kosteninflatie Inflatie wordt veroorzaakt door de hogere prijzen van geimporteerde producten).->(geïmporteerde kosteninflatie: Nadelen van inflatie: - Geld wordt reeel minder waar - Lenen wordt gestimuleerd, sparen wordt afgeremd - Internationale concurrentiepositie verslechtert v/h NL. Bedrijfsleven. - vertrouwen in geld neemt af.->hyperinflatie 2.4 Geld & Banken: Chartaal geld: Munten & stoffelijk.-> Kenmerk->bankbiljetten. Giraal geld: Onstoffelijk geld->direct opvraagbare tegoeden, mbv. Een pinpas bijvoorbeeld. Institutionele beleggers: Pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen & beleggingsinstellingen. H 3: Het nationaal inkomen 3.1 Het nationaal inkomen in Nederland: Pagina 3 van 10

4 Grijze circuit: Huishoudelijk werk, vrijwilligers werk & doe het zelf werk. ( = legaal ). 3.2 Welvaart en meetproblemen: Schaarse middelen: Er moet iets worden opgeofferd om een product te maken. Nationaal inkomen(per hoofd): Nationaal inkomen v/e land / Aantal inwoners. Nadelen hiervan zijn onder andere: 1e: Het nationaal inkomen zegt niets over de verdeling van het inkomen. (90% v/h nationaal inkomen kan bijvoorbeeld verdiend worden door 5% v/d bevolking. Dit zegt dus niet veel over de welvaart, het overgrote deel v/d bevolking verdient namelijk minder). 2e: Sommige zaken die de welvaart verhogen, worden niet meegetelt. (Bijv. Vrijwilligerswerk). Formele circuit / Formele economie: Productie die geregistreerd is vindt hier plaats. (Het inkomen wordt hierbij opgeheven aan de belastingdienst). Informele circuit / Informele economie : Productie van goederen of diensten die niet geregistreerd worden. Zwarte circuit: Illegale productie: belastingen en premies worden ontdoken. 3e: Uitputting van hulprbonnen. (Bijv. Olievoorraden uitputten). 4e: Milieuvervuilende producten. Lozing van afvalstoffen in de natuur. Dit verlaagt de welvaart. Duurzame ontwikkeling: een economische ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de welvaart van de komende generaties aan te tasten. 3.3 Wat bepaalt de hoogte van het nationaal inkomen?: ¹De productiecapaciteit v/e land, geeft aan hoeveel een land in een jaar maximaal kan produceren. (de productiecapaciteit hangt af van de hoeveelheid en de kwaliteit van de productiefactoren; arbeid, natuur en kapitaal). Arbeid: Hoe meer mensen, hoe meer er door die mensen gezamenlijk geproduceerd kan worden. En hoe beter geschoold de beroepsbevolking is, hoe hoger de arbeidsproductiviteit. Natuur: bijvoorbeeld: het klimaat, de bodemgesteldheid, de delfstoffen die een bodem aanwezig zijn en de ligging van een land. Kapitaal: de hoeveelheid kapitaalgoederen: (machines, gebouwen, vervoermidelen) en de kwaliteit daarvan. Pagina 4 van 10

5 Breedte-investeringen: De verhouding tussen arbeid en kapitaal blijft gelijk. Hierbij blijft de arbeidsproductiviteit gelijk. (Breedte-investeringen, zeggen niets over de omvang van de kapitaalgoederenvoorraad en dus de invloed op de productiecapaciteit). Diepte-investeringen: Het bedrijf wordt kapitaalintensiever. Hierbij stijgt de arbeidsproductiviteit. 3.4 De conjuctuur: Conjuctuur: bestedingen/uitgaven/consumeren/kopen van goederen en diensten. Laagconjuctuur: De groei van het reële nationaal inkomen is lager dan de trendmatige groei. (weinig bestedingen) Hoogconjuctuur: De groei van het reële nationaal inkomen is bovengemiddeld. (Veel bestedingen). Trendmatige groei: gemiddelde groei gerekend over een lange periode. Recessie: Afnemende groei van het nationaal inkomen. Depressie: een (absolute) daling van het nationaal inkomen. (de groei is negatief). H 4: Inkomensverdeling 4.2 Inkomensverschillen verklaard: Als je direct gaat werken na het behalen van je havo-diploma, verdien je minder dan wanneer je eerst een vervolgopleiding hebt gedaan. Dit komt onder andere omdat: 1e: door het volgen van onderwijs de abreidsproductiviteit stijgt. 2e: De hoogte van het loon is vaak afhankelijk van de mate van inspanning en verantwoordelijkheid die een beroep met zich meebrengen. 4.3 De lorenzkromme: Horizontale as: Het cumulatieve aantal mensen met een inkomen in procenten van het totale aantal mensen, te beginnen met de mensen met het laagste inkomen. Verticale as: cumulatief hoeveel procent van het toale inkomen deze mensen verdienen. De lorenzcurve geeft allen informatie over de verdeling van het inkomen. Hoe verder de curve van de 45-gradenlijn ligt, hoe schever de inkomensverdeling is. H 5: Sociale zekerheid Pagina 5 van 10

6 5.1 Geschiedenis van de sociale zekerheid: Overdrachtsinkomens: Uitkeringen & subsidies. Sociale zekerheid: Het stelsel van sociale uitkeringen in Nederland. Krappe arbeidsmarkt: Een tekort aan werknemers. Sociale partners: Werkgeversorganisaties en werknemersovrganisaties. Vrijemarkteconomie: Alles wordt aan het vrije spel van vraag en aanbod overgelaten. (wanneer er weinig vraag naar arbeid is kunnen de lonen sterk dalen). AOW: Algemene Ouderdomswet. Iedereen die ouder is dan 65 krijgt een uitkering van de staat. ( Collectief ). Kapitaaldekkingsstelsel: Mensen sparen zelf voor hun uitkering voor later. Omslagstelsel: De mensen die nu een inkomen hebben betalen premies waaruit de uitkeringen voor andere mensen worden betaald. Premie: De prijs die je betaalt voor een verzekering. WW: Werkloosheidswet, WAO: Wet op de arbeidsongeschiktheid. ABW: Algemene bijstandswet. 5.2 Collectieve of particuliere verzekering?: Collectieve regelingen: Regelingen binnen het sociale zekerheidsstelsel die verplicht zijn voor iedereen die tot een bepaalde groep horen. (Bijv. Verzekerd zijn tegen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid). Bij een collectieve verzekering is het niet mogelijk iemand vanwege een hoger risico uit te sluiten, of meer te laten betalen dan anderen. Wel hangt de premie voor een collectieve regeling meestal af van het inkomen, hoe meer premie iemand betaalt. Mensen met een grotere kans op ziekte betalen evenveel ziektekostenpremie als kerngezonde mensen en werkenden. (Er wordt bij een collectieve verzekering niet gekeken naar het risico dat je loopt om ooit van zo n verzekering gebruik te maken). Particuliere Verzekering: Hierbij kan de prijs die voor de verzekering wordt betaald, de verzekeringspremie Pagina 6 van 10

7 per geval verschillen. (Bijv. Iemand autobezitters betalen meer dan ervaren autobezitters, omdat de kans op ongelukken veel groter is). Hierbij kan averechtse selectie optreden. Dit is het verschijnsel dat mensen die weinig risico lopen zich niet meer verzekeren. De mensen die zich wel verzekeren zijn de mensen die meer risico lopen De premies zullen dan stijgen. 5.3 De regelingen van sociale zekerheid: Werknermersverzekeringen: Werknemersverzekeringen gelden alleen voor werknemers. Als je niet in loondienst werkt kun je geen gebruik maken van deze verzekeringen. WW: Werkloosheidswet. De WW vangt het inkomensverlies op als je werkloos bent. ZW: Ziektewet. Bijvoorbeeld voor zwangere vrouwem ex-werknemers van failliete bedrijven etc. WAO: De WAO voorziet in een inkomen als je arbeidsongeschikt wordt. ( De WAO gaat in werking nadat je twee jaar ziek ben geweest ). Bij de WW & WAO hangt het van je arbeidsverleden af hoe lang je recht hebt op een uitkering en hoe hoog die uitkering is. Hoe langer je hebt gewerkt, hoe langer je een uitkering krijgt. Hoe hoger je loon, hoe hoger de uitkering. ZFW: Ziekenfondswet: vergoedt de hoge kosten als gevolg van de ziekte. Deze wet geldt voor : werknemers, gezinsleden & uitkeringsgerechtigden. ( De ZFW is een sociale verzekering en dus wel verplicht. De premie is onafhankelijk van het risico dat je loopt ). Volksverzekeringen: Iedereen die legaal in Nedeland verblijft heeft hier onder bepaalde omstandigheden recht op. AOW: wordt betaald uit premies door de mensen die op dat moment werken. (omslagstelsel). ANW: Algemene Nabestaandenwet, zorgt voor een inkomen als de ouders of een partner overlijdt. De AOW & ANW vangen het inkomensverlies op. AKW: Algemene kinderbijslag wet AWBZ: Algemene wet bijzondere ziektekosten. Werkenemersverzekeringen en volksverzekeringen worden alleen door werknemers betaald, volksverzekeringen door iedereen die een inkomen heeft. Pagina 7 van 10

8 Sociale voorzieningen: het sociaal minimum.->abw: Algemene bijstandswet. Een uitkering die gekoppeld is aan de stijging van de lonen is een welvaartse uitkering. 5.4 De kosten van de sociale zekerheid: Wig: Het verschil tussen de loonkosten en netto-loon. (De loonkosten bestaan uit het brutoloon en de sociale premies die de werkgever betaalt). Omslagstelsel: De mensen die nu werken betalen premie voor degenen die nu AOW of een andere uitkering ontvangen. Bij hogere loonkosten zullen werkgevers eerder arbeid vervangen door machines of hun productie naar lageloonlanden verplaatsen. Verder zullen werkgevers hun hogere loonkosten doorberekenen in hun prijzen. Daardoor daalt de export met werkloosheid als gevolg. Groter draagvlak voor de sociale zekerheid: meer werkenden in de particuliere sector die het benodigde bedrag aan belastingen en premies opbrengen. ( Hoe meer werkenden, hoe lager het bedrag aan belastingen premieheffing per werkende ). 5.5 Actuele ontwikkelingen in de sociale zekerheid: Privatiseren: de overheid stoot taken af naar de particuliere bedrijven. Kapitaaldekkingsstelsel: Mensen betalen een spaarpremie aanhet fonds. Als zijn ophouden met werken, krijgen ze later hun AOW uit dit fonds uitbetaald. H 6: De overheid. 6.1 De inkomsten van de overheid: Directe belastingen: Belastingen die je betaalt over inkomen, winst en vermogen. ( Ze worden direct door de belastingplichtige betaald aan de overheid ). - Loon- en inkomstenbelasting - Vennootschapsbelasting - Overige belastingen op inkomen winst + vermogen. Indirecte belastingen: (kostprijsverhogende belastingen). Bijvoorbeeld: - BTW - Accijns - Invoerrechten - Milieuheffingen Pagina 8 van 10

9 Fiscus: Belastingdienst. 2 Redenen waarom de overheid accijns heft: 1e: overheidsinkomsten vergroten. 2e: Het gebruik van schadelijke producten afremmen. 6.2 De uitgaven van de overheid: Overdrachtsuitgaven: zijn uitgaven waar geen tegenprestatie tegenover staan. Bijvoorbeeld: Uitkeringen en subsidies. Overheidsbestedingen: zijn uitgaven van de overheid waar wel een tegenprestatie tegenover staat: in ruil voor de overheidsbelasting worden de productiefactoren ingezet. 6.3 De begroting van de overheid: De Rijksbegroting: is een overzicht van de inkomsten en de uitgaven die de overheid van plan is te gaan doen in een bepaald jaar. Bij een begrotingstekort moet de overheid geld lenen. Hierdoor neemt de staatsschuld toe. Financieringstekort: Toename van de staatsschuld.. Dat is het begrotingstekort de aflossingen op de staatsschuld. 6.4 Bezuinigen: Een groot financieringstekort betekent dat: - De overheid veel moet lenen. - Hierover betaalt de overheid in de toekomst veel rente Om de financieringstekort te verkleinen doet de overheid 2 dingen: - Belastingen verhogen - Uitgaven matigen (bezuinigen) (Voor belasting verhoging wordt niet gekozen, dit kan leiden tot hogere loonkosten). Hogere loonkosten doen de concurrentiepositie ten opzichte van het buitenland wat ten koste kan gaan van de export en de->verslechteren, werkgelegenheid. H 7: De inkomstenbelasting 7.1 Overheidsingrijpen in de inkomensverdeling: Secundaire inkomensverdeling: de inkomensverdeling na herverdeling door de overheid en de sociale fondsen. Pagina 9 van 10

10 7.2 Progressief belastingstelsel: Nivelleren: Het in verhouding kleiner maken van de inkomensverschillen. Denivelleren: De inkomensverschillen worden relatief groter. Proportioneel: iedereen betaalt hetzelfde percentage aan belasting over zijn inkomen. Degressief: het deel van je inkomen dat als belasting moet worden afgedragen daalt, naarmate je inkomen stijgt. (omgekeerde = progressief). 7.3 De inkomstenbelasting: drie boxen: Bruto inkomen - Aftrekposten = belastbaar inkomen. 7.4 Lorenzkromme na herverdeling: Door progressieve belastingheffing wordt de inkomensverdeling gelijker.(minder scheef). Als de inkomens in verhouding kleiner worden, komt de buik v/d lorenzkromme dichter bij de diagonaal te liggen. De secundaire inkomens zijn de inkomens zoals die ontstaan na ingrijpen van de overheid en de sociale fondsen. Pagina 10 van 10