Samenvatting Economie Hoofdstuk 23 en 24

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Hoofdstuk 23 en 24 Samenvatting door een scholier 1361 woorden 23 mei ,3 16 keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent Samenvatting Economie Hoofdstuk 23: Productiefactoren en hun Belonginen: Arbeid Loon Kapitaal Interest Natuur Pacht Ondernemersactiviteit Winst Soorten Inkomens Primaire Inkomens: Inkomens die gezinnen ontvangen door productiemiddelen ter beschikking te stellen. Zoals: Loon, pacht, interest en winst. Inkomens voor aftrek van belasting en sociale premies. Primair Inkomen: de beloning voor het ter beschikking stellen van productiefactoren. Secundaire Inkomens: Niet iedereen kan voldoende in levensonderhoud voorzien. Secundair inkomen word ook wel vrij besteedbaarinkomen worden genoemd omdat het geheel vrij besteed kan worden aan allerlei goederen en diensten. Inkomensoverdrachten: uitkeringen op grond van de WW AOW ANW WAO en de bijstand. Het secundair Inkomen: ontstaat door vermindering van primaire inkomen met de loon en inkomstenbelasting en de sociale premies en door vermeerdering met de inkomensoverdrachten. Modale Inkomen: gemiddelde inkomen uit de klasse die het meest voorkomt. 2 soorten inkomensverdeling: De personele inkomensverdeling: geeft de verdeling van de inkomens aan over de individuele inkomenontvangers of over de huishoudens Het komt natuurlijk veel voor dat er in 1 huishouden meer inkomens worden ontvangen. Manier om Pagina 1 van 6

2 personele verdeling weer te geven is de lorenz-curve. 1 Rangschik alle inkomenontvangers van laag naar hoog 2 verdeel de totale groep in tien porties(deciel) met evenveel mensen 3 bereken totale inkomen in een deciel 4 Druk het totale inkomen in een deciel uit in een percentage van het nat.inkomen. 5 tel de aandelen van de verschillende decielen bij elkaar op.uitkomst in de gecumuleerde inkomensaandelen. Bij primaire inkomensverdeling heeft de overheid nog niet ingegrepen(dikke buik) Bij secundaire inkomensverdeling wel (dunnere buik) Hoe dichter de lorenz curve bij de 45 graden lijn ligt, des te gelijkmatiger is de inkomensverdeling. Oorzaken van Inkomensverschillen: Sommige mensen verdienen een hoog inkomen en sommige een laag. Welke oorzaken kunnen ervoor zijn? 1 Productiviteitsverschillen bepalend voor inkomens verschillen. Zo dragen sommige mensen meer bij voor het Nat.Product en krijgen daarvoor een hogere beloning. 2 Opleiding kan productiviteit van een werknemer beinvloeden. Iemand met een hogere opleiding heeft meer kans op het ontvangen van een hoger inkomen. 3 Schaarsteverschillen.Bv bij topsporters. Die zijn er weinig zodat ze een hoger inkomen kunnen bedingen. En bij beroepen: opleiding voor deskundigen. 4 Machtsverschillen. In het verleden hebben bepaalde beroepsgroepen (notarissen,makelaars) onderlinge tariefafspraken kunnen maken om hun inkomen op peil te houden. 5 Inspanningsverschillen bv stukwerk waarbij je per prestatie voor krijgt betaald of als je allerlei baantjes hebt. 6 Verschillen in verantwoordelijkheid. Iemand die een grote verantwoordelijkheid heeft(directeur) en doorgaans met het bedrijf bezig is ontvang meer dan een productiemeedewerker. 7 Vermogensverschillen Mensen met grote vermogens ontvangen door bijv erfenis of sparen kunnen geld beleggen en daarvoor interest of dividend ontvangen. Hebben inkomensverschillen een economische functie? Ja. Ze vormen een prikkel voor prestaties. Wie wat meer moet verdienen moet harder werken. Als er geen inkomensverschillen zouden zijn zou er niemand meer bereid zijn harder te werken. Prikkel voor mobiliteit vormen ze ook: Als er in het noorden een werkloosheid is voor bv leraren en in het westen er vacatures zijn word je gestimuleert de verhuizen als ze daar meer geld geven. Wie een uitkering ontvangt is niet verplicht te verhuizen waardoor de prikkel niet meer bestaat. Categoriale inkomensverdeling: De verdeling van het nationaal inkomen over loon,rente,pacht, winst. In de praktijk word er gekeken naar de verdeling van het nat.inkomen over de lonen enerzijds en de overige inkomens(rente, pacht, winst) anderzijds. Dit kan door de Arbeidsinkomensquote: Arbeidsinkomensquote is het totale arbeidsinkomen dat in een jaar in bedrijven word verdiend als Pagina 2 van 6

3 percentage van de toegevoegde waarde in bedrijven. Formule : arbeidsinkomensquote: arbeidsinkomens in bedrijven / toegevoegde waarde in bedrijven 100% Arbeidsinkomen in bedrijven valt in 2 soorten. 1 het arbeidsinkomen verdiend door mensen in loondienst 2 het arbeidsinkomen verdiend door zelfstandigen ( winkeliers,boeren,artsen) Berekeningarbeidsquote: Belang van arbeidsinkomensquote(aiq). Als lonen voortdurend stijgen neemt de AIQ toe. Een te hoge waarde van de AIQ is voor de werknemers ook schadelijk want het bedrijf zoekt altijd naar goedkopere kapitalen. Loonruimte. Hoe kunnen lonen omhoog zonder dat de winst van een bedrijf schade ondervind? Loonruimte: geeft voor een bedrijf of een bedrijfstak aan met welk bedrag lonen omhoog kunnen zonder dat de categoriale inkomensverdeling verandert. Loonruimte wordt bepaald door: De som van de stijging van arbeidsproductiviteit en prijsstijging van eindproducten. 1arbeidsproductiviteit. Als per arbeidsuur meer geproduceerd kan worden kunnen de lonen omhoog zonder dat de winst daalt 2prijssteigingen van de eindproducten. Als de prijzen stijgen ontvangen de werkgevers meer voor hun producten. Inkomensnivellering is de vermindering van inkomensverschillen. Inkomensdenivellering is de toeneming van inkomensverschillen. Na de 2e WO vooral nivellering doordat: -toegenomen mogelijkheid tot scholing waardoor beter betaalde banen meer in bereik waren en waardoor salaris daarvoor is gedaald. -regionale inkomensverdeling is gelijkmatiger geworden. - overheidsingrepen geweest zoals: minimum loon en ontstaan van sociale zekerheid met uitkeringen. De laatste 10 jaar weer denivellering door bezuiniging op sociale uitkeringen. Gevolgen nivellering: 1Omvang nat. Product : -toename collectieve lastendruk -toename arbeidsinkomensquote -relatieve toename consumpatieve bestedingen. 2Gevolgen arbeidsmarkt: - geringe mobiliteit - nagatieve gevolgen voor de participatiegraad - grotere wig en zwartwerk neemt toe Pagina 3 van 6

4 3gevolgen stabiliteit economie: stabiliteit effectieve vraag en productie-> economie in recessie -> bestingen nemen af. Samenvatting economie hoofdstuk 24 Verzorgingsstaat garandeert zijn inwoners een redelijk bestaan( bestaanszekerheid). Als door ziekte, arbeidsongeschiktheid of werkloosheid of door het overlijden van de kostwinnaar de inkomen van een gezin wegvalt zorgt de staat via een regeling van de sociale zekerheid voor een inkomen voor die persoon of gezin. Wie over een verzorgingsstaat spreek. Spreekt over een draagvlak: wie moet al die uitkeringen betalen? Dat is de marktsector en collectieve sector vullen elkaar aan. De marktsector en de collectieve sector vullen elkaar aan (bv als de marktsector auto s maakt moeten er ook wegen zijn) Sociale zekerheid betekend dat er inkomens van de 1 aan de ander worden overgedragen. -sociale voorzieningen bestaat uit uitkeringen die door de overheid ter beschikking worden gesteld zonder dat er een tegenprestatie moet zijn. Vb: kinderbijslag, bijstandsuitkeringen, huursubsidie en studiefinanciering. -sociale verzekeringen worden betaalt uit premieopbrengsten. Dus Door werknemers in het bedrijfsleven en bij de overheid en werkgevers. Verzekering: iedereen heeft kans op ongelukken. Door mensen met het zelfde risico af te laten spreken dat ze jaarlijks een pepaalt bedrag (premie) in een gezamelijkfonds stoppen, kan er bij schade worden vergoed. 1sociale verzekering: gevolgen van een speciale soort risico bv iemand word werkloos die krijgt dan een WW uitgekeerd. Iemand die te oud word om te werken: (AOW) De sociale zekerheidswet probeert gevolgen van een risico op te vangen. Sociale verzekering bestaat uit werknemersverzekeringen en volksverzekeringen. Werknemersverzekeringen gelden uitsluitend voor mensen in loondienst. Loonderving: als een werknemer zijn loon moet missen door bv werkloosheid,arbeidsongeschiktheid en ziekte. WW = Werkloosheidwet Krijgt iemand die onvrijwillig zijn baan verliest,krijgt 70% van laatst verdiende loon. Werknemer moet minstens 26 weken gewerkt hebben. De duur van de WW ligt aan het arbeidsverleden(hoe lang de persoon er werkte) Wulbz = Wet uitbreiding loondoorbetaling bij ziekte. (ziektewet) op grond van deze wet moet de werkgeven 70%van het loon een jaar lang dorbetalen aan zieke werknemers. Alleen voor tijdelijk personeel en zwangere vrouwen. Pagina 4 van 6

5 WAO = wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Voorzien van uitkeringen van werknemers die al langer dan een jaar niet in staat zijn arbeid te verrichten. ZFW = ziektefondswet Betaling van geneeskundige zorg voor iedereen die in loondienst is en minder verdiend dan de loongrens. Volksverzekeringen. Verzekeringen die voor iedereen in nederland gelden. AOW = algemeen ouderdomswet. Iedereen die ouder is dan 65 krijgt pensioen ANW = algemeen nabestaanden wet. Uitkering van achterblijvende gezinsleden bij overlijden kostwinner WAZ = Wet arbeidsongeschiktheidverzekering zelfsstandigen Voorziet uitkering aan zelfstandigen die wegens arbeidsongeschiktheid niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien. AWBZ = Algemene wet bijzonde ziektekosten. Geneeskundige risicos die niet door het ziektefonds worden gedekt. Sociale Voorzieningen Kunnen mensen gebruik van maken die geen recht hebben op een uitkering op grond van een van de sociale verzekeringswetten. ABW = algemene bijstandswet iedereen die in nederland woont en niet voldoende middelen beschikt om in noodzakelijke behoeften te voorzien. Individuele huursubsidie word toegerekent aan iemand die in een huurhuis woont,bepaalt bedrag aan huur betaald, minder dan bepaald inkomen verdiend Studiefinanciering iedereen die 17 jaar en ouder is en die een voltijdstudie volgt. Kinderbijslag iedereen die in nederland woont en kinderen heeft. Het niveau van de uitkeringen: 2 manieren om hoogte van uitkering vast te stellen 1 als percentage van het laatst genoten loon. 2 als een vast bedrag. Wie betalen voor de Sociale zekerheid? 1wernemers 2 werkgevers 3overheid Pagina 5 van 6

6 2 belangrijkste particuliere verzekeringen: 1 ziektekostenverzekeringen 2 pensioenvoorziening. Flexibele pensioenering: Eerder stoppen met werken (deeltijdpensioen.) Stijging van kosten van levensonderhoud : inflatie Waardevast houdt in dat de pensioenuitkering jaarlijks word verhoogt met de stijging van de kosten van levensonderhoud in het afgelopen jaar. Welvaartsvast stijgt de pensioenuitkering met de gemiddelde loonstijging. Bevorderen arbeidsparticipatie: -kinderopvang - omscholing - passende arbeid verruimd - werkgevers subsidie bij het in dienst nemen langdurige werklozen - arbeidsvoorzieningen moeten meer maatwerk leveren voordelen marktwending: - markt werkt goedkoper - marktwerking stimuleert eigen verantwoordelijkheid - marktwerking zorgt voor lagere collectieve lasten. Pagina 6 van 6