Samenvatting Economie Hoofdstuk 7

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Hoofdstuk 7 Samenvatting door een scholier 1637 woorden 13 juni ,5 14 keer beoordeeld Vak Economie Economie hoofdstuk * Collectieve lasten bestaan uit: - belastingen die de mensen aan de overheid betalen - sociale premies die de mensen betalen aan de instellingen die de sociale verzekeringen uitvoeren - de niet-belastingmiddelen met een collectief karakter die de mensen aan de overheid betalen (bijv: milieuheffingen en de opbrengsten uit de verkoop van aardgas in het binnenland) * overheid grijpt in op verschillende manieren: - regering stelt wetten op - stelt de hoogte van verschillende belastingen vast - geeft geld uit aan onderwijs, defensie, verbetering infrastructuur 7.2 * economische politiek : - omvat alle maatregelen die de overheid neemt om het economisch leven te beïnvloeden. * rijksbegroting: - wetsvoorstel over de begrote inkomsten+uitgaven van het Rijk in het komende jaar (cijfers) * miljoenennota: - laat zien hoe de rijksbegroting past in financieel economische situatie+samenvatting rijksbegroting (tekst) * taken van het parlement: - regering controleren - wetten beoordelen * taken van de regering - voorbereiden Pagina 1 van 6

2 - uitvoeren van de wetten * bij het maken van de rijksbegroting wordt de regering ondersteund door: - CBS: Centraal Bureau voor de Statistiek. Het verzamelt en publiceert statische gegevens. - CPB: Centraal Plan Bureau. Het informeert en adviseert de regering bij het opstellen dan de rijksbegroting. D.m.v. voorspellingen op economische modellen. - SER: Sociaal-economische Raad. Bij knelpunten kan de regering aan hun advies vragen. * ministers + verantwoordelijkheden: - Financiën > voor de rijksbegroting+monetaire politiek - Economische Zaken > voor een gezond bedrijfsleven - Sociale Zaken & Werkgelegenheid > sociale zekerheid + werkgelegenheid 7.3 * inkomsten v/d rijksoverheid: - belastingen op inkomen, winst, vermogen of directe belastingen - kostprijsverhogende belastingen of indirecte belastingen - niet-belastingmiddelen of niet-belastingontvangsten (indirecte belasting: btw en accijnzen is om gebruik af te remmen of schatkist te vullen) ( niet-belastingmiddelen bestaan uit: winstuitkeringen van staatsbedrijven, gasopbrengsten) * uitgaven v/d rijksoverheid kunnen we op 2 manieren indelen: - in overheidsbestedingen en overdrachtsuitgaven(inkomensoverdrachten) - in uitgaven per departement (ministerie) (inkomensoverdrachten bestaan uit: overheidsinvestering en overheidsconsumptie) (overdrachtsuitgaven leggen geen beslag op productiecapaciteit (er staat GEEN prestatie tegenover van de ontvanger van het bedrag, bestaat uit sociale uitkeringen) 7.4 * begrotingstekort: tekort op de rijksbegroting * begrotingsoverschot: wanneer alle aflossingen zijn betaald en dan nog geld overhoud. * financieringstekort: het begrotingstekort min de aflossingen. * financieringsoverschot: je hebt dan geld over om aflossingen te betalen Wanneer er een groot financieringstekort is, is dat vaak een slechte zaak, dan is het de bedoeling dat de overheid geld moet gaan lenen voor overheidsinvesteringen. Want dit zorgt namelijk voor dat bijv de infrastructuur beter wordt, dus ook de nationale concurrentie positie, wanneer deze stijgt zal ook het nationaal inkomen stijgen. Dus de op belastingopbrengsten neem toe. Hieruit kunnen dan de aflossingen gedaan worden. Pagina 2 van 6

3 * staatsobligaties: mensen die inschrijven op staatslening. * staatsschuld: - al het geld dat de overheid in de loop van de jaren heeft geleend, min de bedragen die al zijn afgelost. * Voorwaarden om aan de euro mee te doen: - financieringstekort moet kleiner zijn dan 3% van het BNP - de staatsschuld moet kleiner zijn dan 60% van het BNP De bedragen waarmee de overheid zijn schuld aflost zijn daarna gelijk weer beschikbaar om te lenen. Dit doen vooral pensioen fondsen, dit is namelijk beter dan beleggen in aandelen, want daar is de kans op verlies groter, bij de obligaties krijgen ze het begin geld sowieso weer terug, je kan dus weinig verliezen. Doordat het risico kleiner is, vinden deze bedrijven het goed dat de staat na een aflossing gelijk weer opnieuw geld leent van hun. 7.5 * de verzorgingsstaat kan wijzen op solidariteit en op eigenbelang: - solidariteit: de sterkeren helpen de zwakkeren - eigenbelang: wanneer jou iets overkomt krijg je toch geld volksverzekering Sociale verzekering Werknemersverzekering Sociale zekerheid: Sociale voorziening (ABW, RWW) * Sociale verzekering: - mensen betalen premies om zich te laten verzekeren tegen een bepaald risico, deze bestaat uit de werknemersverzekering en de volksverzekering * volksverzekering: - iedereen die in Nederland woont of werkt, betaalt deze premie. Dit zijn basisuitkeringen die voor iedereen gelijk zijn. Voorbeelden zijn: AOW, ANW, AAW, AWBZ, AKW AOW: geeft mensen van 65 jaar en ouder recht op een staatspensioen. ANW: geeft nabestaande van de overleden kostwinner, recht op een uitkering AAW: geeft mensen die geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt recht op een uitkering AWBZ: geeft recht op bijzondere ziektekosten, kosten van revalidatie, operaties, medicijnen AKW: geeft gezinnen met een of meer kinderen recht op een bijdrage in de kosten. School Pagina 3 van 6

4 * werknemersverzekering: - deze premie wordt door werkgevers en werknemers gezamenlijk betaald. De hoogte van de uitkering hangt af van het laatst verdiende bruto loon voorbeelden hiervan zijn: WW, WAO, ZFW, (ZW) WAO: geeft werknemers die afgekeurd zijn recht op uitkering (samen met AAW) WW: geeft werknemers die ontslagen recht op werkloosheiduitkering ZWF: geeft werknemers die via ziekenfonds zijn, recht op vergoeding ZW: geeft werknemers die ziek zijn recht op geld wegens verlies van inkomsten. - De WAO,WW & ZW zijn verzekering tegen inkomensderving, dus het inkomen dat je verliest, dus een tegemoetkoming. (een verzekering tegen verlies inkomen) - De ZWF vergoedt de gemaakte kosten (een verzekering tegen hoge kosten) * sociale voorziening: - zijn regelingen voor situaties waarvoor geen verzekering bestaat. Hiervoor betalen burgers geen premie, maar het geld is afkomstig van de belasting opbrengsten. bijv. bijstandwet ABW en de RWW ABW: geeft mensen geld die niet in aanmerking komen voor een andere uitkering, alleenstaand is 50 % van het min-inkomen en 70% voor gehuwden RWW: geeft jongeren tot 21 jaar die van school komen en geen werk hebben geld. 7.6 * Om sociale zekerheid kosten te verminderen probeert overheid de verzekeringsmarkt te privatiseren.: - overheveling ZW (WULBZ) naar marktsector (werkgevers moeten zieke werknemer doorbetalen) de werkgevers gaan zich nu verzekeren bij een particuliere verzekeraar, deze verzekerd dan de kosten, wanneer het bedrijf veel zieken heeft. Maar wanneer het ziekteverzuim enorm is wordt de premie ook steeds hoger, wanneer het laag is, is de premie ook laag. Op die manier dalen de kosten van het stelsel van de sociale zekerheid. Op deze manier moet de werkgever goed voor zijn werknemers zorgen (zodat ze niet ziek worden) en hij kan nu een selectie gaan maken bij de sollicitanten * Voordelen van privatisering: - efficiency overheid is log apparaat, particulieren moeten concurreren en daarom beter - eigen verantwoordelijkheid bij particulieren heb je keuze uit verschillende polissen, eigen keus - betaalbaarheid sociale stelsel wordt weer betaalbaar * Nadelen van privatisering: - solidariteit verdwijnt mensen betalen niet langer meer voor de zwakkere (mensen die geen inkomen verwerven) Pagina 4 van 6

5 - zekerheid mensen worden tegen zichzelf beschermd niemand is onverzekerd - netto inkomen daalt mensen betalen minder sociale premies maar moeten premie betalen uit netto inkomen * Financiering van het stelsel van sociale zekerheid wordt steeds moeilijker betaalbaar. Dit komt omdat zij werkt volgens het omslagstelsel. Dit houdt in dat de sociale premies die dit jaar binnen gehaald worden (door de werkende) ook dit jaar worden uitgekeerd aan de sociale uitkeringsgerechtigden (steuntrekkers). * Bij de pensioenen is er geen sprake van financieringsmoeilijkheden. Dit komt omdat zij werkt volgens het kapitaaldekkingsstelsel; je spaart voor je eigen pensioen. Gedurende de jaren dat je werkt betaal je hiervoor premie. *Vanaf 65 heb je recht op AOW, eigen opgebouwde pensioen is daarop aanvulling. Flexibele pensionering bied het voordeel voor werkgevers dat ze oude krachten kunnen vervangen voor jongere. Nadeel is dat deze vaak werken volgens het omslagstelsel en daarom komt de VUT (vervroegde uittreding) haast niet meer voor. * waardevast pensioen: - komt het meest voor, wanneer in hetzelfde bedrijf de prijzen stijgen stijgt je pensioen mee. * welvaartsvast pensioen: - wanneer over alle lonen in Nederland het percentage is gestegen, krijg je die gemiddelde percentage erbij 7.7 * Loon-prijsspiraal: 1. de producten worden duurder 2. werknemers klagen dat ze meer willen verdienen om alles te kunnen betalen 3. de werkgever verhoogt zijn de prijs van de producten, meer geld voor salarissen 4. werknemers klagen weer, omdat de producten weer te duur zijn en eisen compensatie 5. de producten zijn nu zo duur geworden dat het buitenland ze niet meer wil hebben. * Je kan de belasting en premiebetaling ontwijken door in een land te gaan wonen met een mild belasting klimaat (België), een bedrijf in een belasting paradijs te vestigen en benzine in het buitenland tanken. Je kan belastingen en sociale premies ook ontwijken door je bestedingspatroon aan te passen waardoor je veel aftrek posten hebt. * Je kan de belasting ontduiken door zwart (te laten) werken en omzet verzwijgen. Bij omzet verzwijging ontvangt de ondernemer meer inkomen dan hij / zij aan de belastingdienst opgeeft en betaalt minder BTW. Pagina 5 van 6

6 * Vroeger kon je als werkgever werknemers matsen door ze in plaats van de in de WW te laten komen ze arbeidsongeschikt te laten verklaren. Hierdoor kwamen ze in de WAO. Dit was gunstiger voor de werknemer omdat hij zo tot zijn 65e 70% van zijn laatst verdiende loon kreeg. Bij een WW uitkering had hij maar enkele jaren 70% en moest daarna op zoek naar een nieuwe baan. * Fraude tegen gaan: - fraude bestrijding (strengere controle, simpelere regels, hogere boete s) - regelgeving aanscherpen (strengere keuringseisen) - prikkels in bouwen (vakantie dagen afnemen bij ziekte, uitvoering sociale verzekeringen naar markt, eigen risico aan ziektekosten inbouwen, uitkeringen verlagen en de uitkeringsperiode verkorten) 7.8 * Verschil tussen loonkosten en nettoloon noemen we de wig deze bestaat uit: - sociale premies werknemersverzekeringen (voor rekening werkgever) - sociale premies werknemersverzekeringen (voor rekening werknemer) - sociale premies volksverzekeringen (voor rekening werknemer) loonbelasting * Vermindering loonkosten door: - vervanging mensen door machines (diepte investeringen) of verplaatsen ze (delen van) het productie proces naar lage lonen landen = vermindering arbeidskosten per product. De vraag naar arbeid daalt. Aantekeningen economie: * sociale verzekering krijg je wanneer je premies betaald, je uitkering wordt dus betaald uit premies * een bijstandsuitkering (ABW) krijg je alleen wanneer je helemaal aan de grond zit, en dus geen andere uitkering meer kan krijgen. Wanneer je dus een duur huis heb of een echtegenoot met genoeg geld, dan kom je niet in aanmerking voor de bijstand, maar moet je je huis verkopen en eerst van dat geld leven. * als de loonbelasting lager wordt, dan heb je een hoger netto-inkomen, de kun je meer besteden er is dus meer vraag naar producten op den duur ook naar meer werknemers * via de belasting betaal je voor de volksverzekering. * voor de verzekering betaal je dus premie, komen er bijv meer mensen in de WW, dan is er een hoge premiepot, dat moet ook wel want anders kun je niet iedereen uitbetalen. * de WW en de WAO hangt af van het laatstverdiende loon, de AOW NIET, dat is namelijk een vast bedrag Pagina 6 van 6