Cancersurvivors?! Psychologische zorg na behandeling van kanker

Transcriptie

1 24 mei 2005 Jaarbeurs Utrecht Cancersurvivors?! Psychologische zorg na behandeling van kanker Sylvia Verhage Verpleegkundig specialist oncologie Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch

2 Naakt Kanker in Beeld Holzenspies & Taal, 2003

3 Opzet presentatie Wat verstaan we onder psychische klachten? Begrippen: cancersurvivors /distress Welke psychosociale problemen komen voor bij de oncologische patiënt na beëindiging van de behandeling? Definitie nazorg-kwaliteitscriteria Verschillende vormen van nazorg Rol verpleegkundige

4 Psychische klachten: verstoord evenwicht tussen draaglast en draagkracht. Draaglast: het geheel aan gebeurtenissen omstandigheden, die een belasting in het leven van de patiënt vormen. Draagkracht: het vermogen van de patiënt om zich aan deze omstandigheden aan te passen.

5 Distress Het geheel aan onprettige, emotionele ervaringen, die voortvloeien uit het aanpassingsproces aan de ziekte (Holland, 1999) Draagkracht

6 Het aanpassingsproces aan kanker, de Jong & van Weezel, 2001

7 Fasen ziekteproces Acute fase: in deze fase zijn patiënten bezig de verstoringen die de ziekte met zich meebrengt het hoofd te bieden. Chronische fase: treedt in als de behandeling is afgerond. Patiënten met een goede prognose: survivors. Palliatief-terminale fase: patiënten moet in deze fase de dreiging van de dood een plaats geven. Strijd

8 Begeleiding Factoren Leeftijd Leeftijdsfase Persoonlijkheid Copingsstrategieën Sociale netwerk

9 Verwerkingstaken Ervaren van de pijn van het verlies op emotioneel niveau Accepteren van de realiteit van het verlies op kennis- of cognitief niveau Aanpassen aan de nieuwe situatie en oppakken nieuwe taken op gedragsniveau. (van de Wiel, e.a., 2001) Asymetrie

10 Percentage genezingskansen Uterus 82 % Cervix 72 % Mamma 76 % Testis 95 % CLL 70 % Hodgkin 81% (Terlingen, 2004) Inzicht

11 Lichamelijke problemen survivors Vermoeidheid Pijn Lymfoedeem Problemen met mond en tanden Gewicht en eetgewoonten Verlies van controle over blaas en darmen Veranderingen in het seksleven

12 Vermoeidheid na kanker Kenmerken 1. Treedt plotseling op 2. Extreem, uitputting 3. Herstelperiode langer (Blijenberg & Servaes, 2001) Inkeer

13 Resultaten NFK enquête (600) extreem vermoeide ex-kankerpatiënten 62 % weer aan het werk 83 % werkte meer dan 20 uur per week, na de ziekte 21 % 25 % heet problemen met bedrijfs- of keuringsarts 15 % spande een rechtszaak aan Verdriet

14 Afscheid

15 Resultaten onderzoek Verbeek (2003) 188 patiënten Aard en omvang problematiek na behandeling Psychisch 27 % problemen levensbedreigend karakter ziekte 42 % voelde zich niet nuttig en heeft het gevoel anderen tot last te zijn 20 % last te hebben van aantasting lichaam, bv borstamputatie 13 % angstig voor controles

16 Resultaten onderzoek Verbeek (2003) 188 patiënten Aard en omvang problematiek na behandeling Lichamelijk Vermoeidheid 25 % Pijn 18 % Relationeel 48 % relatieproblemen: - 31 % met partner - 26 % met vrienden en bekenden Financieel 20 % (in Schram, 2004)

17 Scarved beauty

18

19 Vragen met betrekking tot de zorg na de behandeling Wie? Standaard aanbod /screening? Is het zinvol om na ontslag de zorg te continueren? Op welke manier?

20 Nazorg Begeleiding van patiënten die lichamelijke en of psychosociale problemen hebben na beëindiging van de behandeling. Doel: lichamelijk en geestelijk welbevinden zo optimaal mogelijk te herstellen of zonodig aan te passen in de eigen sociale omgeving. (Schram, 2004)

21 Kwaliteitscriteria nazorg 1. Visie op zorg 2. Competenties verpleegkundige disciplines 3. Coördinatie van zorg 4. Continuïteit van zorg 5. Multidisciplinaire samenwerking 6. Informatievoorziening 7. Communicatie tussen zorgverleners 8. Doelmatigheid (Schram, 2004)

22 Nazorgmogelijkheden Verpleegkundig nazorgspreekuur (Kronemeijer e.a., 2000) Telefonische nazorg Ontslagmanagement (van de Walle e.a., 2003) Continuïteitshuisbezoeken (van der Lans e.a, 2004) Herstel & Balans Cursus Omgaan met kanker (Grol e.a, 2001) Kortdurende oncologische psychotherapie (Wiel & van Linden van den Heuvel, 2001)

23 Nazorgmogelijkheden Psychotherapeutische groepsbegeleiding voor vrouwen met borstkanker (Vos & Remie, 2001) Inloopavonden lotgenotencontact voor jonge vrouwen met borstkanker (BVN) Creatieve therapie Yoga Pijn

24 What is distress?

25 How do you know when distress is normal or more serious? Tool to help measure your distress

26 Self-Assessment Questionnaire for patients /family and caregivers

27 How can I help myself cope with cancer? Dr. Jimmie Do Rely on ways of coping that have helped you solve problems and crises in the past: talk to someone else about your illness, relaxtion, music. Deal with cancer one day at a time and leave worries about the future behind. Use support and self-help groups.

28 How can I help myself cope with cancer? Dr. Jimmie Don t Believe the old saying that cancer equals death. Blame yourself for causing your cancer. Feel guilty if you can t keep a positive attitude all the time. Suffer in silence. Keep your worries en symptoms secret from person closest to you.

29 Website ACS NCCN

30

31 Hoop