M E M O. Inleiding. Verantwoordelijkheid sociaal domein. Participatiewet. Veranderende context

Transcriptie

1 M E M O Aan : Commissie Samenleving Van : Geoffrey Nijenhuis Tel. nr : Datum : 14 april 2016 Onderwerp : Voortgang armoedebeleid Inleiding In het coalitieakkoord is geformuleerd dat het college een beter beeld wil hebben van het begrip armoede in de huidige context en tijdsbeeld. Eind oktober is een presentatie aan de raad gegeven over onze bevindingen op dit beleidsterrein en het literatuuronderzoek dat hiervoor gedaan is. Vervolgens is beloofd om -via een memo- de voortgang van het beleid bij de Raad neer te leggen in het voorjaar. Deze voortgang is gebaseerd op de huidige praktijk. Wat doen we nu? Wat komen we tegen? Wat is nodig? Waar liggen kansen? Dit zal input zijn voor beleid dat in het najaar aan u wordt voorgelegd. Verantwoordelijkheid sociaal domein Gemeente Purmerend heeft vanuit de transities de verantwoordelijkheid gekregen voor een brede groep mensen die ondersteuning nodig heeft. Dat betekent dat we meer mogelijkheden hebben om mensen in beeld te krijgen. We komen vaker bij mensen achter de voordeur en signaleren eerder wat er in een gezin aan de hand is. Dat biedt nieuwe kansen. Participatiewet Vanaf 2015 is een aantal nieuwe maatregelen binnen de Wet werk en bijstand ingevoerd, dat meer maatwerk in het verlenen van bijstand en inkomensondersteuning beoogt: minder categoriale regelingen en meer maatwerk. Veranderende context De samenleving verandert in rap tempo. Deze veranderingen hebben invloed op de leefomstandigheden van onze burgers aan de ene kant, en op onze rol als overheid aan de andere kant: Gemeente heeft brede verantwoordelijkheid sociaal domein Gemeente heeft grotere regie-rol Meer maatwerk i.p.v. collectief aanbod Meedoen in de maatschappij staat centraal De crisis heeft flink ingehakt op de arbeidsmarkt waardoor groei werkloosheid Ook mensen met koopwoningen in de schulden Complexiteit problemen: financiële problemen staan bijna nooit op zichzelf maar maken onderdeel uit van andere problemen Groeiende groep jongeren met schulden Intensivering preventie en voorkomen schulden We hebben de afgelopen jaren gezien dat armoede iedereen kan overkomen door allerlei oorzaken. Denk aan: verliezen baan, ziekte, echtscheiding, verlies partner, woning niet kunnen verkopen. Daardoor kan een schuld ontstaan en moeten de eindjes aan elkaar 1

2 worden geknoopt. Vooral als je dat niet gewend bent kan de onrust toe slaan. Armoede manifesteert zich niet alleen als een gebrek aan geld, maar ook in de vorm van stress. De handelingsvrijheid van een persoon om mee te kunnen doen aan de maatschappij kan worden beperkt. Andere kijk op armoede Iedereen heeft zijn/haar eigen kijk op armoede- ingegeven door eigen ervaringen, hoe je bent opgegroeid, waar je vandaan komt etc. Waar de een zich arm voelt omdat hij nooit eens op vakantie kan, voelt de ander zich arm als hij geen eten kan kopen. Kortom, armoede is een persoonlijke beleving waarin met name financiële en sociale aspecten van invloed zijn. In de huidige samenleving hangen beide aspecten met elkaar samen. Armoede is geen geïsoleerd probleem. Zo zien we bijvoorbeeld bij een groot deel van de casussen die we bij de gemeenten binnen krijgen dat er ook een financieel probleem is. Armoede heeft ook effect op gezondheid, woonomgeving en kansen op de arbeidsmarkt. Deze kijk op armoede heeft invloed op onze manier van werken. Samengevat willen we mensen eerder in beeld hebben door bijvoorbeeld op huisbezoek te gaan en vanuit de leefsituatie van de persoon samen zoeken naar oplossingen (passend en in nabijheid van mensen). Hieronder zullen we uitleggen hoe we daar concreet mee aan de slag zijn. Wat doen we? In Purmerend zetten we steeds meer in op maatwerk. Daarbij gaan we uit van de belevingswereld van de bewoner. Dat gaat niet vanzelf. Het is een transformatie die breed in het sociaal domein wordt opgepakt. Deze beweging komt langzaam op gang. De gemeente doet dat niet alleen. Veel sociale partners- al dan niet gesubsidieerd- zijn solidair met onze inwoners. Denk aan partijen als Humanitas, Caritas, Schuldhulpmaatje, de Voedselbank, de kledingbank, de weggeefhoek etc. In Gemeente Purmerend is de aanpak grofweg als volgt in te delen: 1. Preventie van schulden/vroegsignalering 2. Inkomensondersteunende regelingen 3. Bijzondere bijstand 4. Schuldhulpverlening Ad 1. Preventie/vroegsignalering De verschuiving heeft de laatste jaren plaats gevonden naar preventie. Dat houdt in: eerder signaleren, op maat ondersteunen en voorkomen van schulden. Er zijn veel partijen in Purmerend actief om mensen met weinig inkomen te ondersteunen. Denk aan Humanitas met haar thuisadministratie, ondersteuning van schuldhulpmaatje, sociaal raadslieden van SMD etc. De focus ligt al jaren op de integrale samenwerking, in die zin dat een gezin zo efficiënt mogelijk geholpen wordt. Daar is veel voor nodig. Hoewel elke organisatie op zichzelf goed werk levert, is regie op integrale samenwerking essentieel. Daarvoor is specifieke inzet van de gemeente nodig. Zonder regie vanuit de gemeente komt de beweging momenteel moeizaam tot stand. 2

3 Pilot preventiemedewerker In 2014 zijn we van start gegaan met de pilot preventiemedewerker 1. Deze preventiemedewerker heeft geen vastomlijnd takenpakket, maar doet wat passend is in bepaalde situaties. De taken van een preventiemedewerker: Signaleren Aanpakken Verbinden Bewaken Regie Financiële educatie Signaleren en aanpakken De preventiemedewerker gaat op huisbezoek (in samenwerking met woningcorporaties), signaleert, ondersteunt op maat, voorkomt dat problemen groter worden en helpt mensen verder op weg. Daarmee proberen we te voorkomen dat mensen verder in de schulden raken en dat bijvoorbeeld een vordering wordt overgedragen aan de deurwaarder. Het huisbezoek wordt afgelegd door de preventiemedewerker in samenwerking met een medewerker van de woningcorporaties Intermaris en Rochdale naar aanleiding van een huurachterstand van 1 á 2 maanden. Deze samenwerking met woningcorporaties heeft nog de status van een pilot. Resultaten van 2015 : Intermaris: huisbezoeken over heel mensen konden geholpen worden door een betalingsregeling op maat te treffen door een budget coaching gesprek of door dat het wel direct konden betalen zijn doorverwezen naar passende hulp van andere partijen, 12 doorverwezen naar Activa voor schuldhulpverlening, 4 naar de BBZ (bijzondere bijstand zelfstandigen), 8 naar de deurwaarder Rochdale (in mei 2015 is de pilot gestart met woningcorporatie Rochdale): - 51 huisbezoeken mei 2015-dec direct konden direct geholpen worden door bijv. een betalingsregeling te treffen op maat - 12 doorverwezen naar passende hulp van andere partijen, 5 doorgestuurd naar Activa, 7 overgedragen naar de deurwaarder Door er vroeg bij te zijn, kon een relatief groot deel geholpen worden. Aangenomen mag worden dat zonder die gerichte hulp de financiële problemen groter zouden zijn geworden. Het aantal woningontruimingen is een indicatie voor de effectiviteit van deze huisbezoeken. In onderstaande tabel wordt weergegeven hoeveel woningontruimingen er waren aangekondigd en hoeveel er daadwerkelijk zijn uitgevoerd van Hieruit blijkt dat het aantal woningontruimingen aanzienlijk is gedaald in de loop van de jaren. INTERMARIS CIJFERS Aanzeggingen ontruimingen Aantal woning ontruimingen Deze pilot is bekostigd uit extra middelen vanuit het Rijk die voor de jaren 2014 en 2015 zijn toegevoegd aan het armoedebeleid (via een raadsvoorstel). In 2016 is deze medewerker bekostigd uit formatie Activa. Daar was bij Activa 2 fte structurele extra trajectbegeleiding toegevoegd. 1 fte wordt momenteel niet door een trajectbegeleider maar door een preventiemedewerker ingevuld. Kosten preventiemedewerker en en Van andere corporaties hebben we nog geen concrete cijfers 3

4 Aan de hand van onze ervaringen uit de praktijk en bovenstaande cijfers is de samenwerking met de woningcorporaties succesvol te noemen. Verbinden, bewaken en regie De preventiemedewerker maakt ook afspraken met andere partijen om eerder signalen op te pakken en daar vervolgens actief op af te gaan. Hier liggen nog wel kansen. Zo zouden we graag samen met partijen zoals de Stadsverwarming huisbezoeken willen afleggen bij klanten met een achterstand in betaling naar voorbeeld van de samenwerking met de woningcorporaties. Veel instellingen hebben hun eigen beleid en visie op hoe om te gaan met betalingsachterstanden. Sterkere regie vanuit de gemeente zal bijdragen aan het voorkomen van schulden. Verder brengt de preventiemedewerker partijen samen om verbinding tussen die partijen tot stand te brengen. Voorbeeld: We zien bij Activa een groeiende groep jongeren met schulden. We vinden het belangrijk hen eerder in beeld te hebben. Tegelijkertijd heeft het Voortgezet Onderwijs aangegeven heel graag iets te willen doen aan financiële educatie, maar heeft daar zelf geen tijd en geld voor. Er zijn veel banken (Rabobank, ABN, SNS) die graag gastlessen verzorgen op scholen en daar tijd en geld voor hebben. Deze banken voelen zich sociaal verantwoordelijk. De preventiemedewerker verbind hen aan elkaar en heeft het project SAM SAM opgezet (samen voor financiële educatie). Zij houdt vervolgens de vinger aan de pols en de regie. Dit doet zij bijvoorbeeld door contacten te onderhouden, zorgen dat het project loopt, horen wat het oplevert etc. Doelstellingen: - Vergroten van de financiële kennis van jongeren tussen 12 en 18 jaar - Aandacht voor financiële educatie op VO scholen in onze gemeente - Aansluiten bij de beleving van deze doelgroep Het project is nog heel pril. We houden de resultaten in de gaten. Financiële educatie Ook de training Leren omgaan met geld is ontwikkeld door de preventiemedewerker Deze training was in 2012 al gestart als nazorg-middel voor de klanten van Activa. In 2015 is deze breder getrokken en beschikbaar gekomen voor iedereen in Purmerend en Beemster die dat nodig heeft. Hier zijn veel netwerkpartners bij betrokken zoals de Wooncompagnie. De Wooncompagnie heeft al haar huurders een flyer toegestuurd zodat zij zich konden aanmelden voor de training. Maar ook bij andere partijen waaronder de wijkteams, Humanitas, Voedselbank etc. heeft dit tot resultaten geleid. Door het enthousiasme ontstond er zelfs een wachtlijst van 40 aanmeldingen. Door deze ontwikkelingen is de training overgenomen door medewerkers van afdeling Werk & Inkomen in samenwerking met de SMD. De preventiemedewerker coördineert. Juist deze samenwerking tussen verschillende partijen met elk hun eigen expertise zorgt voor meerwaarde van de training. Er is duidelijk behoefte aan deze training. Ook mensen zonder schulden melden zich aan omdat bijvoorbeeld hun leefsituatie is veranderd (o.a. scheiding, baan verlies). Zij willen weer overzicht hebben of zij willen het leren aan hun eigen kinderen. Ad 2. Minimaregelingen Uitvoering van de regelingen nu bij de gemeente zelf In Purmerend kennen we een aantal minimaregelingen dat dient ter ondersteuning van het inkomen. Deze regelingen worden ook welke regelingen maatschappelijke participatie genoemd: 4

5 Kosteloos halen van zwemdiploma A Kosteloos bezoeken van peuterspeelzalen Declaratieregeling voor sportieve, culturele en educatieve activiteiten tot een bedrag van maximaal: 100,- per jaar voor personen van 18 jaar of ouder 350,- per jaar per kind tot 18 jaar. Het doel is maatschappelijke participatie: het kunnen deelnemen aan activiteiten op het gebied van sport, cultuur, educatie of ontspanning met als doel sociale uitsluiting tegen te gaan. Verder hebben we de volgende regelingen: Vergoeding PC/Laptop Collectieve verzekering Vergoeding premie collectieve verzekering pensioengerechtigden Compensatie wettelijk eigen risico ziektekostenverzekering Inkomensgrenzen Aan de verstrekking van deze minimaregelingen zijn formeel inkomensgrenzen verbonden. Boven een bepaald inkomen komt men niet in aanmerking voor deze regelingen. Daardoor is het nu nog puur een inkomensondersteunende maatregel en is het de vraag of het bijdraagt aan maatschappelijke participatie. In de praktijk zien we echter dat armoedeproblematiek niet meer alleen afhangt van het inkomen. Zo kan het voorkomen dat kinderen 3 niet kunnen sporten omdat een van de ouders werkloos is geraakt, maar de hypotheek nog betaald moet worden. Het komt ook voor dat mensen met een uitkering prima rond kunnen komen en kinderen kunnen laten sporten door de keuzes die zij zelf maken. In de praktijk passen we steeds meer maatwerk toe, maar formeel is beleid nog gericht op de inkomensgrenzen. Uitvoering minimaregelingen Vanaf 2016 voert afdeling Werk & Inkomen deze regelingen zelf uit. We werken dit jaar eerst nog met inhuur van externen om deze regelingen uit te voeren. Tot en met vorig jaar lag de uitvoering hiervan bij bureau M rdoen. Door het in eigen hand te nemen willen we mensen beter in beeld krijgen en passend ondersteunen. We ondersteunen niet alleen met een regeling, maar willen ook in gesprek gaan om te kijken wat er op meerdere leefgebieden speelt. Dit jaar doen we hier ervaring mee op en zullen we aan de hand daarvan bekijken of de regelingen effect hebben, of ze passen bij wat mensen nodig hebben. Daar waar nodig passen we verbeteringen toe. Nu al zien we de positieve effecten van het zelf uitvoeren van deze regelingen. Zo krijgen we een beter beeld van de mensen en hun leefomstandigheden. Voorbeeld: tot 2016 werd de vergoeding voor sportieve en culturele activiteiten verstrekt op basis van kosten die de persoon zelf had voorgeschoten. Aan de hand van betaalbewijzen en bonnetjes kon iemand achteraf de maximale vergoeding voor sportieve en culturele activiteiten declareren. Nu de regeling bij de gemeente ligt wordt deze ook anders uitgevoerd. Iemand geeft aan het begin van het jaar aan welke sportieve en/of culturele activiteit(en) hij wil doen en krijgt de kosten hiervoor van te voren vergoed. Hierbij wordt ook gekeken naar het aantal en soort activiteiten dat deze persoon aangeeft. Hij/zij moet de betaalbewijzen wel bewaren, maar hoeft deze niet meer toe te sturen. Op deze manier kan steekproefsgewijs gecontroleerd worden of de kosten zijn gemaakt en de vergoeding hiervoor rechtmatig is verstrekt. 3 Verder op in deze voortgang gaan we nog specifiek in op bepaalde doelgroepen 5

6 Collectieve verzekering Voor de collectieve verzekering heeft de gemeente Purmerend afspraken gemaakt met Zilveren Kruis Achmea. Mensen kunnen kiezen uit 3 pakketten. Zij kunnen daardoor op hun maandpremie besparen. Afhankelijk van het inkomen vergoedt de gemeente een gedeelte van de premie. Zo wordt het bedrag voor bijstandsklanten ingehouden en direct aan het Zilveren Kruis door de gemeente betaald. Wij stellen vragen bij het effect van deze collectieve verzekering. Momenteel onderzoeken we óf er manieren zijn om deze collectieve verzekering zo goed mogelijk te laten aansluiten bij wat mensen nodig hebben door bijvoorbeeld meer ruimte te bieden voor maatwerk. Cijfers In onderstaande tabellen is te zien hoeveel mensen er in 2015 gebruik maakten van de regelingen en hoeveel kosten er in omgingen. Aanvragen Gebruik in aantallen 2015 Sportieve en culturele activiteiten Vergoeding premie gepensioneerden 430 Compensatie eigen risico 1500 Deelnemers collectieve verzekering, Regeling M rdoen financieel Begroot 2015 Realisatie 2015 Sportieve en culturele activiteiten Tegemoetkoming premie gepensioneerden Totaal: Compensatie eigen risico Kosten Peuterspeelzaal Kosten zwemdiploma A Ad 3. Bijzondere bijstand Van categoriaal naar individueel Bij bijzondere bijstand gaat het vaak om een tegemoetkoming in extra kosten in situaties waarin men onverwachte hoge kosten heeft. We kennen individuele en categoriale bijzondere bijstand. Door de gewijzigde wet is de focus komen te liggen op individuele bijstand. Bijzondere bijstand wordt primair op grond van de wettelijke bepalingen en de beleidsregels vastgesteld, maar bij (zeer) bijzondere individuele omstandigheden die de persoon, zijn sociale omgeving, zijn gezin of kinderen kan raken, kan de bijstand worden afgestemd op de individuele situatie. 4 Van de 1862 hebben 1241 kinderen gebruik gemaakt van deze regeling 6

7 Bijzondere bijstand uitgaven Begroot 2015 Budgetwijziging Totaal 3 e Berap 5 budget 2015 Realisatie bewindvoering individuele inkomenstoeslag Huisv./inrichtingskosten overig Totaal: Wat opvalt is dat er relatief veel wordt uitgegeven aan bewindvoering. Vanuit de rechtbank kan het zijn dat iemand een bewindvoerder krijgt aangewezen. Deze bewindvoerder kan betaald worden uit de bijzondere bijstand. Afhankelijk van de geestelijke toestand van een persoon kan dit tot in lengte der jaren zo worden voortgezet. Terwijl we tegelijkertijd zien dat mensen niet duurzaam worden geholpen. Er wordt geen gedragsverandering tot stand gebracht. Mensen leren het niet zelf te doen. Ook wordt er niet gezocht naar een alternatieve oplossing bijv. in de familiesfeer, het eigen netwerk. Wij denken dat dit anders kan. Wij denken dat we deze kosten kunnen reduceren door meer aan de voorkant intensief budgetbeheer en preventie in te zetten. Op dit moment zijn we de klanten die onder bewindvoering vallen in beeld aan het brengen. De preventiemedewerker voert zoveel mogelijk gesprekken met de mensen die bewindvoering ontvangen. Van daaruit kijken we naar: welke signalen waren er al in het verleden? Had deze persoon eerder geholpen kunnen worden? En op welke manier? Wat kunnen we in de toekomst anders doen zodat deze signalen eerder worden opgepakt? Naast dat er veel wordt uitgegeven aan bewindvoering merken we dat de kwaliteit van bewindvoerders zeer divers is. Daardoor komt een deel van de mensen te goeder trouw nog meer in de problemen. Een sterkere regie vanuit de gemeente op de kwaliteit en efficiëntie van bewindvoering is nodig om ervoor te zorgen dat mensen niet nog meer in de schulden raken. Ad 4. Schuldhulpverlening Steeds meer preventief Gemeente Purmerend heeft schuldhulpverlening belegd bij Activa. Activa is onderdeel van de gemeente. Schuldhulpverlening vindt plaats wanneer men daadwerkelijk problematische schulden heeft die op geen andere manier zijn op te lossen. Activa biedt trajectbegeleiding, schuldhulpverlening, budgetbeheer en nazorg. De trajectbegeleiders van Activa helpen mensen bij het in kaart brengen van de schulden door niet alleen te kijken naar de financiële problematiek, maar juist ook naar hoe dit is ontstaan. Zij kijken ook naar mogelijk psychosociale problematiek, eventuele verslaving etc. De traject begeleiders begeleiden mensen naar passende hulpverlening en proberen waar nodig een gedragsverandering tot stand te brengen. Daartoe werken zij samen met het netwerk, denk aan Brijder, SMD, Humanitas etc. Bij Activa zijn ook zogenoemde schuldhulpverleners werkzaam die de afspraken met schuldeisers maken om vervolgens een 3-jarig traject op te kunnen starten. Het doel van het traject is een schuldenvrije toekomst. Daarom wordt naast de trajectbegeleiding ook budgetbeheer en nazorg ingezet. 5 Voor de uitgaven uit de bijzondere bijstand was voor begroot. Bij de 3e begrotingsrapportage (Berap) is er aan de bijzondere bijstand toegevoegd, omdat we verwachtten dat de uitgaven hoger zouden zijn. 7

8 De gemeente heeft ook altijd ingezet op het voorkomen dat mensen opnieuw in de schulden komen. Daar is budgetbeheer onder andere voor bedoeld: leren zelf het budget te beheren. Maar sinds 2014 zetten we dus ook in op preventie van schulden door middel van de preventiemedewerker. Rol gemeente We zien ook dat we als gemeente afhankelijk zijn van de medewerking van een aantal partijen. Denk aan nutsbedrijven waaronder de Stadsverwarming. Mensen kiezen hun eigen nutsbedrijf. Deze voert haar eigen beleid als het gaat om achterstand in betalingen. Sommige nutsbedrijven sturen hun klanten na 1 of 2 maanden achterstand een brief waarin zij wijzen op hulp vanuit de gemeente. Het is vervolgens aan de klant zelf om hulp te zoeken. Hier is nog veel ruimte voor verbetering. Een stevige rol is weggelegd voor de gemeente om dit anders aan te pakken. Met subsidiepartners (zoals SMD, Voedselbank, Humanitas etc.) ligt het anders. Immers, wij subsidiëren hen. Wel blijkt in praktijk dat partijen van elkaar niet goed weten wie wat doet en wat ze van elkaar mogen verwachten. We zullen dan ook voortdurend in onze subsidieafspraken moeten kijken of deze nog wel passen bij de praktijk. Voorbeeld: De Voedselbank ontvangt subsidie van de gemeente. De SMD ontvangt ook subsidie van de gemeente. Met de SMD is afgesproken dat zij indiceert of mensen in aanmerking komen voor een Voedselpakket. Dat doen de sociaal raadlieden vanuit de wijkteams. Zij kijken naar het inkomen, vragen door op wat er speelt en verwijzen door naar passende hulpverlening. Als iemand een pakket bij de Voedselbank ontvangt krijgt deze na 6 maanden een herindicatie. Men krijgt maximaal 3 jaar een voedselpakket. In praktijk blijkt dat veel mensen na 3 jaar vaak nog steeds een voedselpakket nodig hebben en klagen wanneer dit niet meer mag. Conclusie: de problemen zijn niet weg. Er is geen plan geweest hoe men uit de schulden komt. Men is nog steeds afhankelijk van het Voedselpakket. We gaan kijken hoe deze indicatie en begeleiding anders kunnen verlopen. Overigens zien we ook binnen gemeentelijke afdeling zelf dat men niet altijd op de hoogte is van wat de ander doet. Ook daar is een slag te slaan. Specifieke doelgroepen Kinderen In het kader van vroegsignalering zien we vaker de groep werkende mensen, mensen met een eigen bedrijf of alleenstaande werkenden, dan de uitkeringsgerechtigden. Die komen door de hoogte van hun inkomen niet in aanmerking voor minimaregelingen, kwijtschelding, toeslagen etc. Maar de lasten kunnen (al dan niet tijdelijk) relatief hoog zijn. Dit kan ontstaan door bijvoorbeeld een terugval in inkomsten, verhoging van zorgkosten of betaling van het eigen risico. Maar soms ook door verkeerde keuzes van de persoon zelf. Hierdoor kunnen achterstanden in betalingen ontstaan. Men moet keuzes maken in het uitgavenpatroon. Juist bij deze groepen zien we dat de keuzes betrekking hebben op de uitgaven voor de kinderen: denk aan zwemles, sport, kadootjes voor verjaardag, mee kunnen op kamp, beleg op brood, fruit mee naar school, uitjes etc. Vanuit het netwerk horen we regelmatig signalen die kinderen betreffen. Deze signalen komen bijvoorbeeld vanuit de scholen. Maar ook tijdens het treffen van een huisbezoek geven ouders regelmatig aan zich zorgen te maken over hun kinderen. 8

9 ZZP ers Doordat we preventief werken en eerder signaleren hebben we ook meer ZZP ers en freelancers in beeld. Vooral als we op huisbezoek gaan (bij huurachterstand) komen we hen tegen. Omdat deze doelgroep afhankelijk is van de betalingen van hun opdrachtgevers kan een betalingsachterstand ontstaan. Als de preventiemedewerker ziet dat een BBZ krediet 6 een mogelijkheid zou kunnen zijn, dan wordt men daar direct naar doorverwezen. De preventiemedewerker zorgt dat hiervoor op korte termijn afspraken worden gemaakt. Daar wordt bekeken of het bedrijf nog levensvatbaar is en/of wordt de ZZP ers op een andere manier verder geholpen. Het is echter moeilijk om als gemeente ZZP ers in beeld te krijgen. Slechts een deel van de mensen meldt zich aan het loket voor een aanvulling vanuit de bijstand op het inkomen. Het inkomen van een ZZP er/freelancer kan grillig verlopen. In bepaalde maanden verdienen ze heel veel en in andere maanden blijven de verdiensten achter, terwijl op jaarbasis wel een redelijk salaris wordt verdiend. Als er over meerdere jaren sprake is van een laag inkomen zou dit wellicht als uitgangspunt genomen kunnen worden. Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen (Zeevangstraat) We zien een groep vluchtelingen onder de 18 jaar (die zonder ouders naar Nederland zijn gekomen) dat geen beroep kan doen op de bijzondere bijstand. Op dit moment zijn dat er 28. Pas vanaf 18 jaar kan aanspraak worden gedaan op de bijzondere bijstand. De toename van deze bijzondere doelgroep is voor ons nieuw. We lopen tegen zaken aan die we niet hadden kunnen voorzien. Op dit moment zoeken we per persoon naar mogelijkheden in het netwerk (denk aan de school), maar structureel is iets anders nodig. Voor deze specifieke doelgroepen is meer ruimte nodig om maatwerk te kunnen toepassen zodat ook zij in specifieke situaties aanspraak kunnen maken op regelingen. Alleen kijken naar het inkomen doet geen recht aan de leefsituatie. Ook de sociale situatie in combinatie met het besteedbaar inkomen bepaalt in hoeverre iemand mee kan doen. Voorlopige conclusies 1. Preventie werkt We hebben de laatste jaren ervaren dat het eerder in beeld hebben van mensen helpt bij een vroegtijdige aanpak van de problematiek. Vanuit de casussen die bij de gemeente binnen komen zien we vaak dat er ook een financieel probleem is. De preventiemedewerker heeft een belangrijke regie-rol als het gaat om vroegtijdig signaleren en oppakken. Deze pilot duurt tot eind van dit jaar. In het voorstel van nieuw beleid zal zeker worden voorgesteld om dit structureel te maken. Daarnaast denken we aan méér inzet aan de voorkant- door bijvoorbeeld de inzet van een extra preventiemedewerker. Zo hopen we meer mensen eerder in beeld te hebben zodat we problemen in de kiem kunnen smoren en we voorkomen dat mensen langdurig onder de armoedegrens leven. 6 Een BBZ krediet (Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen) is een mogelijkheid voor ondernemers met financiële problemen. 9

10 2. Zelf uitvoeren van minimaregelingen helpt bij het in beeld brengen van onze minima De vraag is of de regelingen daadwerkelijk leiden tot meedoen in de maatschappij. Door zelf de regelingen uit te voeren en van dichtbij de ontwikkelingen van mensen mee te maken verwachten we beter beeld te hebben van wat de effecten voor hen zijn. Dit doen we echter pas sinds begin We monitoren de komende tijd welke effecten de minimaregelingen op onze inwoners hebben zodat we waar nodig verbeteringen kunnen treffen. 3. Bijzonder veel budget naar bewindvoering Er gaat ruim naar bewindvoering. Dat is relatief veel, namelijk 46% van het totaalbedrag. Wij brengen de mensen die bewindvoering krijgen in beeld om meer in te zetten op vroegtijdig signalen en aanpakken. Meer investeren aan de voorkant dus. Zo denken we dat minder middelen op zullen gaan aan de bewindvoering. Aan de andere kant zien we dat de kwaliteit van bewindvoerders zeer divers is, waardoor sommige mensen te goeder trouw nog verder in de schulden raken. We zien hier een sterkere rol weggelegd om de kwaliteit en efficiëntie van bewindvoering te borgen. 4. Inkomensgrens minimaregelingen De inkomensgrens die we formeel nog hanteren bij de toekenning van een minimaregeling werkt in de praktijk knellend om te doen wat passend is. Het is namelijk lang niet meer alleen een financieel probleem. Door het hanteren van de inkomensgrens is het nu nog een financiële inkomensondersteunende maatregel waarvan we niet zeker weten of het maatschappelijke participatie bevordert. Hierdoor valt een groep buiten de boot en doen we kinderen tekort. 5. Bijzondere doelgroepen We zien een aantal (groeiende) groepen waarbij meer maatwerk noodzakelijk is. Ook voor hen zouden we in bepaalde gevallen minimaregelingen willen kunnen inzetten. Het gaat met name om kinderen, ZZP ers en jonge vluchtelingen (onder 18 jaar). We hebben hen eerder in beeld door een preventieve aanpak. Waar liggen kansen? Eerder signaleren, intensivering preventie Meer regie in het veld om te komen tot meer samenhang in het aanbod Sturen op samenwerking en kijken naar (het combineren) van subsidies Zelf uitvoeren van minimaregelingen helpt bij het beter in beeld hebben van mensen Meer maatwerk bij minimaregelingen i.p.v. strikte inkomensgrens Andere inzet van middelen bijzondere bijstand door bijvoorbeeld een andere aanpak t.a.v. bewindvoering en bewaken van de kwaliteit Vervolg In het najaar van 2016 zullen we komen met voorstellen ten aanzien van het armoedebeleid per De informatie vanuit deze memo en de kennis en ervaring die we de komende tijd in de uitvoering zullen opdoen worden daar in mee genomen. 10