Dertienjarige Tim eist jeugdzorg

Transcriptie

1 JAARGANG 5 MAART 2005 NUMMER 1 JONGAAN DE AMSTEL KORT SaC-Amstelstad heet nu Spirit SaC-Amstelstad Jeugdzorg heet sinds 1 januari 2005 Spirit. Spirit staat voor kraht en mentaliteit. Dit verwijst naar de kraht en mentaliteit van hulpverleners om jeugdigen en opvoeders te helpen bij problemen bij opgroeien en opvoeden. Spirit streeft ernaar die hulp zo te geven dat jeugdigen en opvoeders hierna weer zelf vorm kunnen geven aan opgroeien en opvoeden. Met de nieuwe naam is ook een nieuwe huisstijl geïntrodueerd. Meer informatie: Platform wil databank probleemgezinnen Het Jeugdforensish Platform Amsterdam (JPA) kwam in februari 2005 met het voorstel voor een databank voor probleemgezinnen. Het JPA wil een databank waarin geautoriseerde personen kunnen nagaan welke zorgorganisaties te maken hebben met een gezin dat ergens in de jeugdzorgketen wordt aangemeld. De hulpverlener kan dan met die instanties ontat opnemen zodat wordt vermeden dat instanties aties ondernemen en dat van elkaar niet weten. Het JPA deed haar voorstel aan het ROA. Ze meent dat een databank leidt tot een beter inziht van hulpverlenende instanties die zih met een kind en een gezin bezighouden. Het ROA zal het plan inbrengen in het overleg met de betrokken overheden en organisaties. Meer informatie: Meer kinderen mishandeld Er worden veel meer kinderen mishandeld dan tot nu toe werd aangenomen. Dat stelde regeringsommissaris voor het Jeugdbeleid, Stefan van Eijk, in februari van dit jaar. Van Eijk zei dat de shattingen uitgingen van tot mishandelde kinderen per jaar. In werkelijkheid zou het ehter gaan om honderdduizenden kinderen. Een nauwkeuriger ijfer kon Van Eijk niet geven. De regeringsommissaris kwam tot die onlusie nadat voor het eerst de gegevens van Justitie, VWS en Onderwijs bij elkaar waren opgeteld. Volgens Van Eijk vormen de huidige meldingen het topje van de ijsberg: Neem alleen al de 1,4 miljoen kinderen onder de 22 jaar van wie één van de ouders psyhishe of verslavingsproblemen heeft. Die kinderen bellen dus zelf niet naar een meldpunt. Maar wat denk je dat daar thuis gebeurt? Meer informatie: Zie ook blz. 2 Jeugdzorg komt met wegwijzer leerlingenzorg De Samenwerkingsverbanden van sholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam maakten samen met Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam en Altra Jeugdzorg een ompat naslagwerk. Daarin bevindt zih een overziht van de extra zorg die de sholen bieden. Het gaat daarbij om leerlingen met onder andere leer- en gedragsproblemen. Daarnaast biedt de Wegwijzer een overziht van het aanbod van de instellingen voor jeugdzorg en geestelijke gezondheidszorg. In een verklarende woordenlijst worden kort de meest voorkomende stoornissen beshreven. Aan de orde komen de kenmerken, de signalering en de diagnostiek. Tevens wordt verwezen naar de instellingen die in voorkomende gevallen hulp en ondersteuning kunnen bieden. U kunt de Wegwijzer bestellen bij Bureau Jeugdzorg: N I E U W S B L A D O V E R D E J E U G D Z O R G I N D E A G G L O M E R A T I E A M S T E R DA M Ministerie eist einde wahtlijst kindermishandeling Formulieren, nutteloos of noodzakelijk Jeugdzorg in de regio Amsterdam D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Dertienjarige Tim eist jeugdzorg Het is een tegenstander die ik rouw lust, zegt de Haarlemse advoaat G.W. Fisher. Hij spande namens de dertienjarige Tim een kort geding aan voor een behandelplaats in de jeugdzorg. Tim werd ehter op het laatste moment overgeplaatst, zodat de grond voor het kort geding verviel. Maar er zijn nog honderden andere kinderen, zoals Tim. Is het reht op jeugdzorg een wassen neus? ij was zo blij dat ze in de Doggershoek een bibliotheek hadden, vertelt Fisher. Ze hadden de boe- H ken van Harry Potter in het Engels en Nederlands. Fantastish vond hij dat. Tim verblijft sinds 5 februari 2005 in de Doggershoek, een justitiële jeugdinrihting in Den Helder. Daar is een behandelplan opgesteld, krijgt hij begeleiding en mag hij naar shool. Maar Tim moest wel zes maanden en twee kort gedingen wahten voor hij werd geholpen. Hij zat sinds september 2004 in een jeugdgevangenis (JOC) in afwahting van een behandeling. Positief grondreht Fisher spande over deze kwestie al in deember 2004 een kort geding aan tegen de staat, maar verloor dat. De rehter sprak over het reht op jeugdzorg als een positief geformuleerd grondreht, waarbij de staat een inspanningsverplihting had. De Tweede Kamer bepaalde hoe groot die inspanning was en daar moesten ze dus zijn. Fisher: Toh stond hij positief tegenover onze zaak. Zo werden we niet veroordeeld tot de proeskosten, wat toh gebruikelijk is als je een kort geding verliest. Na 1 januari 2005 ontstond een nieuwe situatie. Toen werd namelijk de nieuwe Wet op de Jeugdzorg van kraht die het reht op jeugdzorg garandeert. Fisher dagvaardde namens Tim de provinie Noord-Holland omdat zijn voogd in Alkmaar zetelde. Noord-Holland verwees naar het ROA (bestuur agglomeratie Amsterdam) omdat hij in het Amsterdamse JOC verbleef. Het ROA verwees naar het ministerie van justitie omdat het JOC onder justitie viel. Fisher: De Wet op de Jeugdzorg heeft er in elk geval voor gezorgd dat we naar elkaar kunnen wijzen. Jaap Botman van het ROA: Dat was formeel geredeneerd. We voelden ons wel 1 FOTO: SAKE RIJPKEMA Thema: Huiselijk geweld Lange tijd werd er niet over gepraat en bleef huiselijk geweld ahter de voordeur verborgen. Het leek onbespreekbaar. Het laatste jaar raken we steeds meer van het probleem doordrongen. Zo liet het Centraal Bureau voor Statistiek begin dit jaar weten dat in slahtoffers van huiselijk geweld bij een instantie voor hulp aanklopten. Dat was drie maal zoveel dan in Maar nog steeds het topje van de ijsberg. Lees verder op blz. 5 Het Jongeren Opvang Centrum in Amsterdam waar Tim zes maanden en twee kort gedingen moest wahten op hulp. degelijk betrokken omdat het om een jongen uit onze regio ging. We hebben dan ook geregeld ontat gehad met mijnheer Fisher, een zeer betrokken man. Wassen neus Met de plaatsing van Tim in de Doggershoek verviel de grond voor het kort geding. Dat was ergens wel jammer, meent Fisher: Er is nog teveel onduidelijk. We moeten daarom veel proederen om de grenzen vast te leggen. We moeten twee keer per week voor de rehter staan tot ze er ziek van worden. Het gaat om honderden jongens, jongens die gemiddeld 126 dagen in de gevangenis zitten omdat er geen plek voor hen is. Eén dag is al te lang. Is het reht op jeugdzorg dan een wassen neus? Fisher: Het is een fundamenteel reht waarvoor een inspanningsverplihting geldt en geen resultaatverplihting. En die inspanning gaat net zo ver als de politieke wil om de jeugdzorg te finanieren. Botman: Een wassen neus? In dit geval lijkt het reht inderdaad met voeten getreden. Reht en praktijk staan hier op gespannen voet met elkaar. Botman wijst in dit kader op het belang van De Koppeling, het initiatief van de Amsterdamse jeugdzorg voor een programma dat hulp moet bieden aan jongeren met ernstige gedragsproblemen die nu nog in justitiële jeugdinrihtingen zitten. Jongens als Tim dus. Naar verwahting neemt VWS in mei 2005 een beslissing hierover.

2 COLOFON Jong aan de Amstel is een gezamenlijke uitgave van vier instellingen voor de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam: Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, Altra, MOC t Kabouterhuis en Spirit. Jong aan de Amstel vershijnt vier keer per jaar. De artikelen in dit blad vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de organisaties. Evenmin kunnen aan de inhoud van dit blad rehten worden ontleend. Overname artikelen Overname van artikelen uit Jong aan de Amstel is alleen toegestaan na voorafgaande shriftelijke toestemming van de redatie. Hoofdredatie Martin Gerritsen Kernredatie Sanne Bender (Spirit), Anita van Ewijk (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam), Hans van der Jagt (Altra) Inez Zuiderveld (MOC t Kabouterhuis) Redatie Rik van Beijma (Spirit), Herbert Budde (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam), Vinent Fafieanie (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam) Vaste medewerkers Marnix de Bruyne, Mihel van Dijk, Tamara Franke, Corina de Feijter, Suzan Hilhorst, Jaap Maars, Sake Rijpkema, Wim Stevenhagen, Maarten Terlage en Linda van Wijk. Redatie-adres Jong aan de Amstel - Fred. Roeskestraat EC Amsterdam - jongaandeamstel@tisalimail.nl D O O R : M I C H E L VA N D I J K Het dunne koord tussen wonen en ingrijpen Sinds 1 januari d2005 kent Amsterdam een orthopsyhiatrish residentiële voorziening voor kinderen met ernstige psyhiatrishe en/of gedragsproblemen. De woonvoorziening is een gezamenlijk initiatief van De Basule en Spirit. Amsterdam kende vroeger meer woonvoorzieningen dan nu, vertelt Pauline Naayer, regiomanager van Spirit en projetleider van de residentiële voorziening. Een deel daarvan verdween in de loop der jaren. Tereht, meent ze. Vaak konden we kinderen daarna niet meer terugplaatsen omdat kind en systeem teveel uit elkaar groeiden. Een woonvoorziening is dus nooit eerste keuze en de jeugdhulpverlening stopte daarom veel energie in een ambulant hulpaanbod. Maar niet voor alle kinderen is dit ehter een haalbare kaart. Sommige kinderen hebben zulke ernstige psyhiatrishe of gedragsproblemen, dat zij het systeem van gezin of pleeggezin ontwrihten. Tot enkele jaren geleden gingen deze kinderen naar landelijke voorzieningen als De Glind. De apaiteit van deze voorzieningen is ehter flink geslonken. ties in Amsterdam-Zuid, waar ze ook voorlopig kunnen blijven wonen. De gemiddelde verblijfsduur van de kinderen is drie jaar, verwaht Naayer. Dit geeft het behandelteam, bestaande uit woonbegeleiders van De Basule en Spirit, een ambulant hulpverlener, een kinderpsyhiater en een gedragswetenshapper, de tijd om samen met kind en systeem toe te werken naar een plek waar het na verblijf in de woonvoorziening heen kan. Doel is om een passende woonsetting te vinden buiten de instelling, maar we houden er rekening mee dat dit bij deze kinderen lang kan duren. Kleinshalig De kinderen moeten opgroeien in een zo normaal mogelijk woonomgeving. Naayer weet dat dit niet eenvoudig zal zijn. Juist door de gedragsproblemen van de kinderen zal het dagelijks ritme in het huis telkens worden verstoord. We moeten dan kunnen ingrijpen, maar nooit op de manier zoals dat gebeurt in een klinishe setting. Al was het maar omdat een deel van de dag slehts één begeleider op de groep staat. Het spanningsveld tussen een normale woonomgeving én de noodzaak om soms stevig te kunnen ingrijpen vormt volgens Naayer de grootste uitdaging van het projet. We zullen daarom de gebundelde expertise van De Basule en Spirit hard nodig hebben. Meer informatie: en Ontwerp en DTP Roggeveen Grafish Ontwerp Druk Rob Stolk BV JEUGDZORG De jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam is verantwoordelijk voor de intake van liënten. Deze organisatie vormt als het ware de voordeur voor de jeugdzorg. Hier wordt ook vastgesteld welke hulp de jongeren en hun ouders nodig hebben. Als kan worden volstaan met kortdurende, eenvoudige hulp, dan wordt deze door Bureau Jeugdzorg verleend. Indien er meer nodig is, dan leidt Bureau Jeugdzorg de liënt naar een zorgprogramma. Deze programma s worden uitgevoerd door drie instellingen voor Hulp Op Indiatie (HOI): Afra Boddaert PPI, MOC t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Zij bieden zowel ambulante als residentiële hulp. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Jan Luijkenstraat CT Amsterdam tel.: website: Altra Plantage Middenlaan DB Amsterdam tel.: website: seretariaat@altra.nl D O O R : L I N D A VA N W I J K Ministerie eist einde wahtlijst kindermishandeling Staatsseretaris Ross van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) eiste 31 januari 2005 dat de jeugdzorg de wahtlijsten bij de advies- en meldpunten kindermishandeling (AMK s) voor het einde van dit jaar wegwerkt. Een nobel streven. Maar hoe doe je dat? In 2003 steeg het aantal meldingen van kindermishandeling landelijk gezien met 13 proent ten opzihte van 2002 tot Dat aantal groeide verder tot à in 2004 en zal nog verder toenemen nu er ampagnes rond kindermishandeling en huiselijk geweld zijn, waarin burgers worden opgeroepen het onreht te melden. Mark Dinkgreve, manager van het Advies en Meldpunt Kindermishandeling in Amsterdam: In de tweede helft van 2004 nam het aantal meldingen met 25 proent toe, terwijl het personeel gelijk bleef. Er staan inmiddels negentig zaken op de wahtlijst. Willen we de groeiende wahtlijst wegwerken dan moet er personeel bij. Drie jaar Vandaar dat er sinds begin dit jaar een orthopsyhiatrishe residentiële voorziening is. Deze bestaat uit twee kleine woongroepen van zes kinderen tussen de zes en zestien jaar. De groepen verblijven op twee woonloadat we de wahtlijsten moeten wegwerken, maar we hebben zelf niet de middelen om daar geld voor vrij te maken. Het ROA kan niet zelf over haar geld beshikken, zoals de provinies dat wel kunnen. Volgens Brouwer De Koning heeft het ROA wel iets meer vrijheid dan ze doet voorkomen. Per jeugdige heeft de stadsregio Amsterdam juist het meeste geld tot haar beshikking van alle twaalf provinies en drie stadsregio s! Laat ze ons maar eens voorrekenen waar ze dat geld dan aan besteden. Om daar inziht in te krijgen wil VWS nu van alle provinies en stadsregio s voor 15 maart 2005 een plan van aanpak voor het wegwerken van de wahtlijsten bij de AMK s. Maar Amsterdam kan pas atie ondernemen als het ministerie en het ROA eruit zijn waar het geld vandaan moet komen. Meer informatie: en MOC t Kabouterhuis Amsteldijk LK Amsterdam tel.: website: zuid@kabouterhuis.nl SaC-Amstelstad Jeugdzorg Fred. Roeskestraat EC Amsterdam tel.: fax: info@sa-amstelstad.nl website: Prioriteiten Jan Brouwer De Koning, woordvoerder van staatsseretaris Ross: Hoe je de wahtlijsten weg krijgt? Het antwoord is simpel. De twaalf provinies en drie stadsregio s die de jeugdzorg oördineren moeten voorrang geven aan de meldingen van kindermishandeling. Zij krijgen jaarlijks een miljoenenbudget en kunnen daar geld voor vrij maken. Het is een kwestie van prioriteiten stellen. Op proviniaal niveau kan men dus beslissen dat er mensen bijkomen bij jeugdzorg. In Overijssel en Zuid-Holland zijn de wahtlijsten inmiddels weggewerkt. Waarom lukt het Amsterdam dan niet? Het Regionaal Overleg Amsterdam (ROA), oördineert de jeugdzorg in de stadsregio Amsterdam. Christine Pollmann, senior beleidsmedewerker bij ROA jeugdzorg: Het ROA en het AMK Amsterdam zijn het met de staatsseretaris eens 2

3 FOTO: SAKE RIJPKEMA D O O R : TA M A R A F R A N K E Formulieren van de gezinsvoogd Nutteloos of noodzakelijk? Eerst een OTS, daarna volgt de HVP, meestal gevolgd door een VOU en in het slehtste geval een VGP. Maar als het goed gaat, uiteindelijk een VOO. Jeugdzorg en formulieren zijn sinds jaar en dag onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe noodzakelijk zijn al die formulieren? En raakt het kind er langzaam door ondergesneeuwd. Een gesprek met Gerlof van der Veen, gezinsvoogd bij Bureau Jeugdzorg. Gerlof van der Veen: De wettelijke verplihting op formulierengebied is niet het probleem, wel dat niets op elkaar is afgestemd. BNO Besluit niet Verlengen OTS HIND Herindiatie HVP Hulpverleningsplan IND GPIO8 indiatiebesluit JB VGP Verzoekshrift Mahtiging Gesloten Plaatsing VMB Verzoekshrift Medishe Behandeling VMU Verzoekshrift Mahtiging Uithuisplaatsing VOO Verzoekshrift Opheffing Ondertoezihtstelling VOU Verzoekshrift Verlenging OTS + UHP VVG Verzoekshrift Vervangende Gezinsvoogdij-instelling VVO Verzoekshrift Verlenging OTS VVP Verzoekshrift Verlenging gesloten Plaatsing VVU Verzoekshrift Verlenging UHP VWO Verzoekshrift Wijziging Omgangsregeling k zie zeker de noodzaak van rapportages, maar ik I vraag me ook wel eens af of het allemaal niet wat effiiënter en simpeler kan. Gezinsvoogd Gerlof van der Veen werkte vroeger in het veld. Vijf jaar geleden maakte hij de overstap naar gezinsvoogd, of asemanager, bij Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA). De afwisseling trok hem. Je staat niet meer op de speelvloer, maar zit voornamelijk ahter een bureau. Dat is soms wel eens jammer, maar op deze plek heb je te maken met alle faetten van de jeugdzorg en dat boeit. Je wilt effet bereiken bij het kind. Als het niet slehter met hem of haar gaat is dat een goed begin, dan heb je al effet. Maar het uiteindelijke doel is natuurlijk dat het beter gaat. Overspoeld Het lijkt wel eens of je overspoeld wordt door de hele papieren rompslomp. Alsof je de kinderen waar je verantwoordelijk voor bent niet meer ziet als gevolg van de enorme papieren bureauratie. Maar dat is niet zo. Natuurlijk is er veel papierwerk. En als ik eerlijk ben moet ik toegeven dat je er een dagtaak aan hebt wanneer je alles uitgebreid en keurig volgens de regels doet. Maar dat is niet de reden waarom je daar zit. Je bent er voor de kinderen en dat moet je goed in je ah- Themanummers Jong aan de Amstel behandelt elk nummer een bepaald thema. Hierin beliht ze het onderwerp vanuit vershillende hoeken en geeft daarbij een overziht van het hulpaanbod van de jeugdzorg op dit terrein. Tot nu toe kwamen de volgende thema s aan bod: 2003/1 Vroegtijdige signalering maart /2 De harde kern juni 2003 terhoofd houden. Dan realiseer je je ook meteen dat de papieren er bijhoren. Het is goed dat er wettelijke verplihtingen zijn op dat gebied, anders zouden we allemaal veel te makkelijk de boel laten liggen. Maar moet ik er meteen bij zeggen, het kan best iets minder. Een probleem is dat alle instellingen met vershillende formulieren werken. Je doet vaak dubbel werk, dat is zonde van je tijd. De wettelijke verplihting op formulierengebied is niet het probleem, wel dat niets op elkaar is afgestemd. Kinderrehter Wanneer een kind via een Onder Toeziht Stelling (OTS) via de kinderrehter aan een gezinsvoogd wordt toegewezen, moet deze binnen zes weken een Hulpverleningsplan (HVP) opstellen. Het Raadsrapport vormt hierbij het uitgangspunt en daarnaast gaat de gezinsvoogd zelf praten met het onder andere kind, ouders, familieleden, shool, onsultatiebureau en een gedragskundige. Samen stellen ze het HVP op. Elk gesprek en elk ontat word vanaf dan vastgelegd in het Contatjournaal. Niet uitgebreid, want dat kost te veel tijd. Maar wel zo dat het enigszins begrijpelijk is voor anderen, want ook de liënt heeft er reht op om het te lezen. Bovendien moet het voor ollega s ook nog begrijpelijk zijn, bij ziekte bijvoorbeeld. Ondertussen ervaart een ollega van Van der Veen aan het bureau naast hem hoe moeilijk het soms is om gegevens van een liënt van een ollega terug te vinden. Zeker als een naam op vershillende formulieren op even zoveel vershillende manieren wordt gespeld. Werkdruk De hoeveelheid liënten die elke gezinsvoogd onder zijn hoede heeft, dat is volgens Van der Veen de oorzaak van de werkdruk. Je kunt mopperen op de bureauratie en de hoeveelheid papierwerk, maar dat is niet de oorzaak. Tijdgebrek en werkdruk worden in de eerste plaats veroorzaakt door het aantal liënten. Ik werk 32 uur en ben gezinsvoogd van 23 kinderen. Dat is veel! Rapportages en formulieren zijn noodzakelijk en belangrijk, het gaat tenslotte over de toekomst van een kind. Daar kun je niet lihtvaardig mee omspringen. En dat moet, in het belang van het kind, goed worden gedoumenteerd. Maar als je voor 23 kinderen de zorg hebt, dan moet je wel veel Contatjournaals bijhouden. En dan zijn er het indiatieformulier en het HVP, dat jaarlijks opnieuw wordt opgesteld, na de noodzakelijke evaluaties en eventuele herindiaties. Al met al veel werk. Zeker als je bedenkt dat de begeleiding van deze jongeren of kinderen veel tijd vraagt. Alles wat je voor die kinderen doet is enorm tijdrovend, stelt Van der Veen. Het is geen effiiënt bedrijfsleven waarin je je begeeft. Het gebeurt vaak dat jongeren niet op de afspraken komen. Dat geldt overigens ook voor de ouders of anderen uit het netwerk van het kind. De enige oplossing is er pragmatish mee omgaan. In de praktijk wil dat zeggen dat jij dus op bezoek gaat in plaats van dat je mensen op het bureau uitnodigt. Dan is de kans dat je de persoon in kwestie spreekt groter en kun je dus weer iemand invullen in je verslag. Maar dat kost wel meer tijd. Daarnaast zijn er soms jongeren waarvoor in Amsterdam geen plek is Die komen dan in Groningen of Den Helder tereht. Hen bezoeken kost je een dag. Tijd die je niet aan iets anders kunt besteden. Ik denk dat het in het belang van de kinderen is wanneer gezinsvoogden minder kinderen onder hun houden zouden hebben, zegt Van der Veen stellig. En wanneer we minder liënten zouden hebben, zou de hele papierwinkel geen enkel probleem zijn en hoorde je niemand klagen. 2003/3 Kindermishandeling september /4 Basisonderwijs deember /1 Jeugdpsyhiatrie maart /2 Voortgezet onderwijs juni /3 Crisishulp november /1 Huiselijk geweld maart 2005 Oude nummers van Jong aan de Amstel zijn zolang de 3 KORT Ketenunit jeugdriminaliteit van start Dinsdag 8 maart 2005 startte de Ketenunit Jeugdriminaliteit en Veelplegers in de vijf ketenunits, Centrum, Zuid/Amstelveen/Uithoorn/Aalsmeer, Oost/Zuidoost, West en Noord. In een ketenunit werken Bureau HALT, Raad voor de Kinderbesherming, Bureau Jeugdzorg, Openbaar Ministerie, politie, stadsdelen en gemeenten intensief samen. De ketenunits beslissen over zorg en straf voor iedere minderjarige verdahte. Verder stellen ze senario s op voor jongeren die vaker met de politie in aanraking zijn geweest. Moht een jongere opnieuw de fout ingaan, dan staat het straf- en zorgtrajet al voor een groot deel vast. Meer informatie: en Inspetie tevreden over hulpverleningsplannen De Inspetie Jeugdzorg toonde zih tevreden over de het opstellen en werken met hulpverleningsplannen in de agglomeratie Amsterdam. Dat zei de Inspetie in de Proviniale Rapportage Toeziht Hulpverleningsplannen : De inspetie ziet hier een duidelijke en onsistente ontwikkeling in en onstateert bovendien dat het ROA hier verder mee is dan menig andere provinie. De inspetie vindt dit een ompliment waard. Hulpverleningsplannen dienen in de jeugdzorg als basis voor de hulpverlening. Hierin staan onder andere doelen en de gebruikte vormen. De inspetie onstateert ook dat de kwaliteit van de indiatiestellingen en de hulpverleningsplannen in de agglomeratie Amsterdam redelijk goed zijn. Toh valt er nog wel wat te verbeteren. Zo onstateerde de inspetie dat de atualiteit en tijdigheid van de doumenten nogal eens tekort shiet. De inspetie vindt dan ook dat het ROA de instellingen op dit gebied beter moet aansturen. Meer informatie: Kabouterhuis heeft nieuwe direteur Met ingang van 1 januari 2005 is Thomas Overing de nieuwe direteur van Medish Orthopedagogish Centrum t Kabouterhuis. Hij vervangt Ivone Bergsma die 1 september 2004 afsheid nam om haar loopbaan te vervolgen als bestuurder van een thuiszorgorganisatie in Arnhem. Thomas Overing is 51 jaar, afgestudeerd in de Andragologie en geregistreerd als GZ-psyholoog. Hiervoor was hij onder andere regiodireteur bij Amsterdam Thuiszorg, manager Kinder- en Jeugd GGZ en manager Bureau Jeugdzorg in Zuid-Holland Noord. Meer informatie: Spirit start pleegzorgampagne In januari 2005 startte Spirit een ampagne geriht op het werven van pleegouders. Deze ampagne bestaat uit onder andere tv-ommerials voor Amsterdam en omgeving. Het thema van de ampagne is Een pleegkind verrijkt je leven. AT5 zendt de drie vershillende ommerials uit. Het eindshot verwijst naar Hier is meer informatie te vinden over pleegzorg en de aanmeldingsproedure. Verder rijden twee Connexxion-bussen door Amsterdam en omliggende gemeenten, voorzien van levensgrote posters Een pleegkind verrijkt je leven. De posters blijven tot januari 2006 op deze bussen. Verder zet Spirit voor de ampagne ook folders, flyers en posters in. Spirit wil met de ampagne mensen stimuleren een pleegkind voor korte of langere tijd op te vangen. Meer informatie:

4 Jeugdzorg in Amsterdam e.o. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) is in en rond Amsterdam dé organisatie waar iedereen tereht kan met vragen en problemen over opgroeien en opvoeden. De medewerkers geven informatie, advies en hulp aan kinderen, jongeren, ouders/verzorgers, professionals en betrokkenen. Dit gebeurt vanuit tien loaties in Amsterdam, Amstelveen, Hoofddorp, Purmerend en Zaanstad. Jeugdhulpverlening Wanneer er geen indiatiestelling nodig is, biedt Bureau Jeugdzorg hulp- en adviesgesprekken (gemiddeld vijf gesprekken). Indien er wél een indiatiebesluit is genomen, helpt Bureau Jeugdzorg de liënt desgewenst bij het vinden van bij de indiatie passende hulp. Ook zorgt Bureau Jeugdzorg voor asemanagement tijdens de hulp bij de zorgaanbieder. Gezinsvoogdij De gezinsvoogd ondersteunt een gezin als een kind door de situatie thuis niet meer goed en/of veilig kan opgroeien. Deze begeleiding start na een uitspraak van de kinderrehter. De gezinsvoogd geeft de ouder(s) ondersteuning bij de verzorging en opvoeding van het kind en kan de ouder(s) bindende aanwijzingen geven. Voogdij In de Nederlandse wet staat dat iedereen die jonger is dan 18 jaar onder ouderlijk gezag moet staan. Als er geen ouder (of familielid) is die het gezag kan uitoefenen (of daarin ernstig tekortshiet), wordt in de agglomeratie Amsterdam de voogdij opgedragen aan Bureau Jeugdzorg. De voogdijwerker behartigt dan namens Bureau Jeugdzorg de belangen van de minderjarige en neemt de belangrijke beslissingen. Jeugdrelassering Als een jongere in aanraking komt met de politie en er proes-verbaal wordt opgemaakt, dan kan na een beslissing van een bevoegde justitiële instelling de jeugdrelassering worden ingeshakeld om herhaling te helpen voorkomen. De jeugdrelasseringswerker betrekt de situatie op werk of shool, de vrijetijdsbesteding, vriendenkring en de thuissituatie bij de begeleiding, en zal de jongere intensief motiveren en ontroleren. Opvoedondersteuning Bureau Jeugdzorg biedt ouders en professionals ondersteuning bij vragen over opgroeien en opvoeden. Hiertoe verzorgt Bureau Jeugdzorg trainingen en kan men tereht bij diverse Opvoedwinkels en de Opvoedtelefoon. Voor een overziht van het totale aanbod van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam: Spirit Spirit helpt opvoeders en jeugdigen met oplossen van problemen bij opvoeden en opgroeien. De meeste hulp biedt Spirit in elke regio van Amsterdam en omstreken. Naast dit basisaanbod, biedt zij diverse andere hulpvormen. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam is verantwoordelijk voor de toegang tot de jeugdzorg. Deze organisatie vormt als het ware de voordeur voor de jeugdzorg. Hier wordt ook vastgesteld welke hulp de jongeren en hun ouders nodig hebben. Als kan worden volstaan met kortdurende ambulante hulp, dan wordt deze door Bureau Jeugdzorg verleend. Is er meer nodig, dan neemt Bureau Jeugdzorg een indiatiebesluit op grond waarvan de liënt reht heeft op een zorgprogramma. Zorgprogramma s worden onder andere uitgevoerd door drie instellingen voor Hulp Op Indiatie (HOI): Altra, MOC t Kabouterhuis en Spirit. Zij bieden zowel ambulante als residentiële hulp. Daarnaast neemt Bureau Jeugdzorg ook indiatiebesluiten voor de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen en voor zorgprogramma s elders in de jeugdzorg. Het aanmeldnummer van Bureau Jeugdzorg is: VOORZIENINGEN Artsen Sholen Politie AMW kdv s overigen Ambulante spoedhulp met kleinshalige aute opvang Als er auut hulp nodig is, geeft een hulp verlener intensieve hulp bij het gezin thuis. Zonodig vindt daarnaast diret opvang plaats van een jeugdige voor een paar nahten in een huis voor Kleinshalige Aute Opvang of in een pleeggezin. Hulp van de regionaal ambulante teams Bij deze intensieve, ambulante hulpverlening zoekt Spirit met de jeugdige en de gezinsleden uit, wat er voor hem of haar nodig is om de problemen die er zijn op te lossen door middel van vershillende methodieken, praktishe ondersteuning en advies. Pleegzorg Voor een jeugdige die tijdelijk niet in zijn of haar eigen gezin kan wonen, maar voor wie opvang in een gezinssituatie wel het beste zou zijn, zoekt Spirit een passend pleeggezin in het soiale netwerk van het gezin en anders in haar pleeggezinnenbestand. Beter met Thuis Beter met Thuis biedt ambulante hulp en hulp met verblijf, bij de opvoeding van kinderen van zes tot en met vijftien jaar die tijdelijk niet, ontinue, thuis kunnen wonen. Aan deze hulp is vaak al andere hulp vooraf gegaan en is het noodzakelijk gebleken dat het kind tijdelijk ergens anders verblijft. Samen met de ouders of andere opvoeders, werkt Spirit aan de terugkeer naar huis of anders naar een andere gezinssituatie helpt opvoeders en jongeren van zestien en zeventien jaar samen problemen op het gebied van opgroeien en opvoeden aan te pakken. De hulp wordt thuis in het gezin gegeven. De jongere kan tijdelijk in een woonruimte van Spirit verblijven. De hulp riht zih op terugkeer naar huis. Als terugkeer niet meer kan, dan wordt naar een andere oplossing gezoht, bij voorkeur bij familie of vrienden. TOEGANG EN INDICATIE Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Jeugdbesherming Jeugdrelassering Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Raad voor de Kinderbesherming Eht-reht Conferentie Wanneer jeugdigen verantwoordelijkheid willen nemen voor een wandaad die zij hebben gepleegd, kan een Eht-reht Conferentie worden georganiseerd. Hier kunnen de dader, het slahtoffer zijn of haar familie en vrienden de gebeurtenis bespreken en een plan maken hoe de aangerihte shade enigszins hersteld kan worden. Voor meer informatie: of Altra ZORGAANBOD Altra Jeugdzorg MOC t Kabouterhuis Spirit Jeugdpsyhiatrie en overige instellingen Altra biedt hulp aan kinderen en jongeren die zijn vastgelopen of dreigen vast te lopen in hun ontwikkeling en aan ouders die steun nodig hebben bij de opvoeding. Deze hulp is onlosmakelijk verbonden met de hulp aan hun ouders en meestal ook met hulp op shool. Want de driehoek kind-ouder-shool is de basis voor praktish alle hulp van Altra. Programma s De hulp van Altra valt uiteen in een groot aantal programma s. Voor baby s en jonge kinderen kent Altra onder andere daghulp, leefgroepen en risisopvang. Voor de shoolgaande jeugd tot 12 jaar is er ambulante hulp in diverse vormen en voor tieners en jongeren de zogeheten Boppi-hulp. Aanstaande tienermoeders krijgen hulp bij de opvoeding van hun kind en worden geholpen op weg naar zelfstandigheid. Shool Steeds meer hulpverlening vindt op of vanuit de sholen plaats. Altra introdueerde shoolgerihte projeten zoals Swith (voor shoolwisselaars) en het time-outprojet (voor leerlingen die door hun gedrag tijdelijk niet op shool te handhaven zijn). En steeds meer basissholen in Amsterdam shakelen shoolmaatshappelijk werkers van Altra in. Speiaal onderwijs Behalve hulpverlening geeft Altra speiaal onderwijs aan kinderen die door gedragsproblemen en/of psyhiatrishe problemen geen normale shoolloopbaan kunnen volgen. Deze vorm van onderwijs wordt gegeven op het Altra College, voorheen De Werkruimte. Om de hulp diht bij huis te kunnen geven, werkt Altra vanuit meer dan dertig loaties verspreid over Amsterdam, Zaanstreek/Waterland en Amstelland en de Meerlanden. Voor meer informatie: of Medish Orthopedagogish Centrum t Kabouterhuis MOC t Kabouterhuis biedt hulp aan jonge kinderen tot aht jaar met ernstige gedragsproblemen of omplexe ontwikkelingsproblematiek en hun ouders en andere opvoeders. Ze biedt multidisiplinair onderzoek en behandeling van het kind en begeleiding van het gezin. Uitgangspunt daarbij is: Samen met ouders zorgen voor een optimale ontwikkeling van het kind. Dagbehandeling voor kinderen Van anderhalf tot zeven jaar. Voltijd of deeltijd in ombinatie met intern onderwijs en begeleiding van het gezin. Er zijn speiale groepen voor jonge kwetsbare kinderen tot vier jaar, die zowel lihamelijk als soiaal-emotioneel extra kwetsbaar zijn. Binnen de dagbehandelinggroepen bestaat de mogelijkheid voor een kortdurende observatieplaatsing van drie tot zes maanden. Ambulante gezinsbehandeling Voor gezinnen met kinderen tot aht jaar waarbij de kinderen gewoon naar shool of de kinderopvang gaan. De behandeling vindt plaats in de thuissituatie eventueel in ombinatie met advies aan andere opvoeders in de shool- of opvangsituatie van het kind. Okido Begeleiding op het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal van het kind. Een medewerker van MOC t Kabouterhuis komt naar de opvang toe om begeleiding te bieden aan de leidsters van het kind. Diagnostiek - via een onsultatieplaatsing, een observatieplaatsing van zes weken op een van de dagbehandelinggroepen inlusief onderzoek. - via de uitzoekmodule, observatie (thuis/ op shool of in de opvang) en onderzoek binnen zes weken. - via VTO- oördinatie (vroegtijdige onderkenning ontwikkelingsproblemen bij kinderen t/m vier jaar) VTO-oördinatie kan onderzoeken aanvragen bij t Kabouterhuis. Voor meer informatie: of 4

5 THEMA. HUISELIJK GEWELD JOOST VAN DEN BROEK/HH Een Blauwe Ogen Demonstratie. De organisatie Vrouwen tegen Uitzetting protesteerde met blauw geverfde ogen tegen huiselijk geweld. Het onbespreekbare bespreken Lange tijd werd er niet over gepraat en bleef huiselijk geweld ahter de voordeur verborgen. Het leek onbespreekbaar. Het laatste jaar raken we ehter steeds meer van het probleem doordrongen. Zo liet het Centraal Bureau voor Statistiek begin dit jaar weten dat in slahtoffers van huiselijk geweld bij een instantie voor hulp aanklopten. Dat was drie maal zoveel dan in Maar nog steeds het topje van de ijsberg. Jeugdzorg heeft ook met huiselijk geweld te maken. Natuurlijk met kindermishandeling, maar ook met de gevolgen wanneer ouders elkaar mishandelen en het kind hiervan getuige is. Of wanneer een kind een van de ouders mishandelt. Hoe onstateert jeugdzorg dat? Hoe maakt ze het bespreekbaar? Wat doet ze er aan? D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R Huiselijk geweld gaat zelden vanzelf over Mensen die mishandeld worden door hun partner behoren tot de grootste groep slahtoffers van huiselijk geweld. Ook geestelijk en seksueel geweld binnen een relatie komen voor. Kinderen kunnen er enorm onder lijden als ze getuige zijn van huiselijk geweld. Van mensen in de jeugdzorg vraagt dat speifieke gespreksvaardigheden om met de ouders hierover te praten, stelt Essa Reijmers, setormanager bij Vrouwenopvang Amsterdam. nder huiselijk geweld verstaan we alle vormen van Olihamelijk, geestelijk of seksueel geweld die zih ahter de voordeur afspelen in een relatie of in familieverband, zegt Reijmers. Exate gegevens over de omvang van dit maatshappelijk probleem ontbreken, maar wel staat vast dat het veel voorkomt. De meest voorkomende vormen van huiselijk geweld zijn mishandeling door de partner, meestal vrouwen die door hun man worden mishandeld, - andersom komt ook voor - en kindermishandeling. Maar er zijn ook kinderen die hun ouders mishandelen. Geweld binnen homoseksuele relaties bestaat ook. Of mantelzorgers die degenen die ze verzorgen, mishandelen. Vaak uit onmaht omdat ze de verzorging van hun bijvoorbeeld demente partner, of familielid niet meer aan kunnen, of niet weten hoe ze daarmee moeten omgaan. Klassiek beeld Bij geestelijk geweld gaat het om kleineren en voortdurend vernederen, met opzet spullen kapot maken van het slahtoffer of nare dingen doen met het huisdier. Of iemand niet over zijn eigen geld laten beshikken, legt Reijmers uit. Over huiselijk geweld bestaat een klassiek beeld: een bullebak van een man en een zielig vrouwtje. De praktijk is genuaneerder: het kan ook gaan om een vrouw die goed gebekt is en een man die z n mond houdt, z n emoties opkropt en ineens ontploft. Het geweld begint vaak met een inperking van vrijheid.vaak raakt het hele gezin in een isolement. Het gaat vaak van kwaad tot erger. Het gaat zelden tot nooit vanzelf over, benadrukt Reijmers. Onze visie op huiselijk geweld is veranderd. Vaak zeiden mensen over een mishandelde vrouw: als ze niet weggaat bij haar partner, vraagt ze er ook om. Maar zo werkt het niet. Een mishandelde vrouw houdt van haar partner. Hoe langer de relatie duurt, hoe groter de loyaliteit. Vroeger stond op onze posters: je kunt weg als je wilt. Nu is onze boodshap: het geweld kan stoppen. Stap twee is kijken of je verder wilt met je partner of niet. We benadrukken in onze hulpverlening dat we helpen met inahtneming van het tempo dat mensen hebben. Signaleren Reijmers vertelt dat uit onderzoek blijkt dat het effet voor kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld, net zo traumatish is als zelf mishandeld worden. Daarom ziet ze voor de jeugdzorg een belangrijke rol weggelegd als het gaat om signaleren. Probeer de signalen op te vangen en de vermoedens bespreekbaar te maken met de ouders. Vraag als je daarvoor een aanleiding ziet naar de thuissituatie. Dat is niet gemakkelijk, want je bent bang dat de ouders hun kind weghalen. Jeugdzorgwerkers moeten goed toegerust zijn voor deze gesprekken. En ze kunnen ouders doorverwijzen naar de juiste hulpverleners. Literatuur: In de shaduw van geweld, een uitgave van het NIZW, geshreven door Paul Baten en Edith Geurts, over hoe je signalen van huiselijk geweld bij kinderen kunt oppikken. 5

6 THEMA. HUISELIJK GEWELD D O O R : E V E L I E N H O E K S T R A Leraar: Maak het eerst bespreekbaar Een kind duikt weg als je iets aanwijst in zijn shrift, een leerling is teruggetrokken en stil of er zitten blauwe plekken op de rug of borst Dan weet je dat er iets aan de hand is, zegt Henria Oudshoorn, leerkraht en vertrouwenspersoon op de A.H Gerhard shool, een ZMOK-shool voor kinderen met gedrags-en psyhiatrishe problemen. Hoe signaleer je huiselijk geweld en als dat het geval is wat doe je dan? Henria Oudshoorn en Dik de Wilde, direteur van de shool, komen er een aantal keren per jaar mee in aanraking. De stelregel is: maak het altijd bespreekbaar tussen de leerling en de doent en tussen de diretie en de ouders. De Wilde: Als eerste vraag ik altijd hoe de leerling aan die blauwe plek komt. Meestal komen kinderen met de meest fantastishe verhalen. Ze blijven bijna altijd loyaal aan de ouders. Ze vertellen vaak dat het een ongeluk is. Het kan soms wel een of twee jaar duren voor je er ahter bent of het gaat om mishandeling. En soms kom je er nooit ahter. Vertrouwensband Een vertrouwensband tussen de leerling en de doent is in dit soort situaties noodzakelijk. De leerkraht moet het vertrouwen van het kind niet shaden en tegelijk de loyaliteit met de ouders in aht nemen. Voorzihtigheid staat voorop. De Wilde: Je legt de leerling uit dat de situatie zo niet kan voortduren en wat je gaat doen. In het wekelijkse teamoverleg wordt de situatie besproken en nemen de direteur en de maatshappelijk werkster de zaak op zih. De Wilde: Als doent zit je in een lastig parket. Een leerkraht moet niet in onflit raken met het kind, daarom voer ik altijd als onafhankelijke derde de gesprekken met de ouders waarin ik vertel dat we denken dat zij hun kind mishandelen. Negen van de tien keer geven de ouders toe dat ze hun kind mishandelen. Op dat moment kunnen we meteen Henria Oudshoorn en Dik de Wilde met enkele kinderen op het shoolplein: Een vertrouwensband is noodzakelijk. zoeken naar vrijwillige hulpverlening. Het is moeilijker wanneer de ouders het probleem ontkennen. In zo n situatie meldt de shool het bij de Raad van de Kinderbesherming of gaat een doent eerst langs op huisbezoek om de situatie te peilen. Een andere optie is dat de shool ontat opneemt met Bureau Vertrouwensartsen of het Meldpunt Kindermishandeling. Manipulatie Huiselijk geweld is een omplex probleem. Zo vertoont op de A.H. Gerhard shool een deel van de kinderen manipulatief gedrag. Het komt dus ook voor dat een leerling vertelt dat hij thuis geslagen wordt, terwijl hij met een vriendje ruzie heeft gehad. Aan de andere kant begrijpen Oudshoorn en De Wilde het ook als een ouder een orrigerende tik uitdeelt. Oudshoorn: Het zijn moeilijke kinderen bij ons op shool, dus het kan gebeuren dat je je een keer onmahtig voelt Maar dat is iets anders dan mishandeling. Als daar sprake van lijkt te zijn, komen we meteen in atie. SAKE RIJPKEMA D O O R : M A R N I X D E B R U Y N E Praten zonder veroordelend te zijn Als thuis het meubilair door de kamer vliegt en het kind daar zihtbaar onder lijdt, wat doe je daar aan? Hoe bespreek je het huiselijk geweld met de ouders? Aline Euser, ouderbegeleider bij MOC t Kabouterhuis. Je moet geen hooggespannen verwahtingen hebben. Een meisje van vijf deed, zodra ze bij andere kinderen was, altijd of ze een tijger was: ze gromde en meed elk ontat. Een jongetje gooide thuis steeds met speelgoed door de kamer. Andere kinderen slapen sleht, zijn druk, lopen ahter met leren. Sholen, kinderdagverblijven of ouders maken zih zorgen. Als het kind onder de zes is, kunnen ze medewerkers van t Kabouterhuis inshakelen, zoals Aline Euser. Je vraagt de ouder - bij mij is dat meestal de moeder - wat volgens haarzelf de oorzaak is van de problemen. Als er veel ruzie is, of de moeder wordt mishandeld, kom je daar meestal snel ahter, zegt Euser. Bij het grommende meisje bleek thuis het meubilair kort en klein te zijn geslagen, het jongetje gooide met speelgoed om zijn ouders maar af te leiden zodat ze niet weer ruzie gingen maken. Praten Eusers aanpak in zulke gevallen: praten zonder veroordelend te zijn en afspraken maken. Een klein kind denkt vaak dat de wereld om hem draait. Als de ouders veel ruziën, zeker als onduidelijk is waarom, denkt het dat hij 6

7 THEMA. D O O R : M I C H E L VA N D I J K HUISELIJK GEWELD Normering is belangrijk Wat kan een hulpverlener doen als hij of zij huiselijk geweld onstateert? En wat kan het gezin zelf doen? De jeugdzorg heeft hiervoor geen speiale programma s, maar verwerkt de zorg in de reguliere hulpverlening. Wat er bij huiselijk geweld moet gebeuren, hangt af van de ernst van de asus. Dat stelt Jenny van der Hulst, maatshappelijk werkende bij de dagbehandeling voor kinderen tussen 0 en 4 jaar van Altra. Het mooiste is als de partners samen iets willen veranderen. Met de opvoeding van het kind als uitgangspunt, kan ik dan met hen de problemen bespreken. Bijvoorbeeld door ze op één lijn te krijgen in de opvoeding of door de onderlinge ommuniatie te verbeteren. Normering, oftewel vertellen wat wel en niet hoort, is een belangrijk deel van het werk van Van der Hulst. Ik zeg bijvoorbeeld dat het niet normaal is dat een vrouw regelmatig door haar partner geslagen wordt. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar voor sommige vrouwen is mishandeling een deel van hun leven geworden. Onderduiken De moeilijkste gevallen zijn die waarbij ex-en elkaar het leven zuur maken, vindt Van der Hulst. Veiligheid is dan vaak het belangrijkste gespreksonderwerp, zeker of zij de oorzaak is, met alle emotionele gevolgen van dien. Wij spreken dan af dat ouders weer nadrukkelijk hun ouderrol opnemen: het kind besherming bieden, uitleggen dat mensen soms ruzie maken maar dat het niets met het kind heeft te maken. Zorgen voor strutuur, regelmaat. We maken een lijstje afspraken: wie brengt het kind wanneer naar bed? Hoe zorg je dat het weer gezellig wordt? Wat doe je om ruzie te voorkomen waar het kind bij is? Een vader vertelde me dat als hij het te kwaad krijgt, hij altijd een rondje gaat rijden met de auto. Vrijwillig De aanpak werkt alleen op basis van vrijwilligheid. Euser: De ouders weten zelf meestal ook wel dat ze verkeerd bezig zijn. Maar het is moeilijk opvoeder te zijn als je zelf overhoop ligt. Het geweld is een uiting van wanneer de man de vrouw bedreigt. Meestal spreek ik dan de moeder. Ik adviseer haar bijvoorbeeld om hulp te vragen bij familie of buren. Bij geweldpleging adviseer ik aangifte te doen of in het ergste geval zelfs om onder te duiken. Van der Hulst benadrukt dat de mogelijkheden van vrijwillige hulpverlening bij huiselijk geweld beperkt zijn. Wij zien het gezin alleen tijdens kantooruren. Daarbuiten kunnen we niets doen. Eigen Kraht onferenties, waarbij het gezin en belangrijke personen daaromheen zelf een plan maken om het huiselijk geweld te verminderen, kunnen dan behulpzaam zijn, meent Lineke Joankneht, manager van de afdeling Eigen Kraht bij Spirit. Het goede van een Eigen Kraht onferentie is dat het gezin anderen hulp vraagt, waardoor het geheim doorbroken wordt. De onferentie vergroot de kring van mensen die het gezin willen helpen, of dat nu een oom, vriend of buurvrouw is. Deze kring stelt samen een plan op, waarin staat hoe het gezin geholpen wil worden. De rol van de hulpverleners is daarbij voorwaardesheppend. Joankneht: Zij letten er op dat het plan veilig moet zijn voor het kind, en geven de mogelijkheden aan die hulpverlening te bieden heeft. Daarna is samenwerking in uitvoering van het plan belangrijk. Het afgelopen jaar zijn tien onferenties georganiseerd rond huiselijk geweld. Een mooi begin, maar het mogen er meer worden, vindt Joankneht. De Surinaamse stihting Helpi Mikandri hield in Amsterdam Zuidoost een stille toht tegen huiselijk geweld. onmaht en onvermogen en komt meestal van de vader. Maar vlak ook vrouwen niet uit. Ze smijten niet met stoelen, maar met woorden. Ze zuigen, treiteren of zwijgen hun man dagen dood, totdat hij alles doet om haar te laten reageren. Vaak is uit elkaar gaan, of tijdelijk apart wonen, de beste oplossing. Ik heb zelf niet meegemaakt dat het weer helemaal goed kwam in relaties met zoveel problemen. Hooggespannen verwahtingen moet je niet hebben. Maar ik kom zelf nooit zomaar met die oplossing. Je zoekt altijd aansluiting bij wat al leeft in zo n gezin. Meer informatie: KLAAS FOPMA/HH D O O R : S U Z A N H I L H O R S T Oudermishandeling, een eht taboe Een eht taboe, zegt Jaks Shuit. Onder de kop huiselijk geweld valt namelijk ook oudermishandeling. Shuit kwam het in zijn werk al een paar keer tegen. Dat hij daarmee de vinger op de zere plek legt, blijkt uit reaties van ouders op de website van het ministerie van Justitie. Veel ouders durven niet te vertellen dat ze door hun eigen kind mishandeld zijn. Voor zijn werk als jeugdrelasseerder, werkte Shuit voor het Jongeren Opvang Team (JOT): Bij het JOT kwam ik wel eens jongeren tegen die hun ouders mishandelden. Voor ouders is zoiets moeilijk en soms zelfs niet bespreekbaar. Vooral als aangifte de enige oplossing is. Je stuurt toh je kind het justitiële trajet in, met alle gevolgen van dien. Shuit kan niet aangeven hoe vaak oudermishandeling voorkomt, maar: Meer dan we denken. Oudermishandeling is eht een taboe. Volgens Shuit gaat het in de meeste gevallen om de mishandeling van de moeder. Vaak zijn het jongens in de puberteit. Heel jonge kinderen die hun ouders mishandelen kom je niet gauw tegen. Meisjes ook niet. Omgaan met oudermishandeling is als hulpverlener moeilijk. In een ideale wereld wil je de ouders, samen met de kinderen om de tafel. Maar als een kind zijn moeder regelmatig slaat, wordt dat lastig, legt Shuit uit. Of je haalt de kinderbesherming erbij, of je moet het geluk hebben dat beide partijen nog met elkaar willen praten. Signaleren Het signaleren van deze vorm van huiselijk geweld is volgens Shuit niet de taak van de hulpverlener: Ik denk dat het signaleren vooral in het onderwijs gebeurt. Volgens Shuit is er nog geen speifiek trajet binnen de jeugdzorg Amsterdam voor kinderen die hun ouders mishandelen. Wel is er altijd de mogelijkheid om met beide partijen om de tafel te gaan zitten. Als hulpverlener kan je dan het gesprek begeleiden. Voor jongeren zijn er verder talloze trainingen en leerstraffen, aldus Shuit. Hij vindt het tijd dat er een speifiek protool komt: Puur voor het begeleiden van gesprekken tussen ouders en jongeren. Zulke gesprekken hoeven niet lang te duren, belangrijk is dat het bespreekbaar wordt gemaakt, dat beide partijen weer langzaam terug kunnen naar een situatie van respet. In het nieuwe beleid zouden een aantal partijen intensief met elkaar moeten gaan samenwerken: het gezin, de shool, de hulpverlening en eventueel justitie. Shuit benadrukt dat er een vershil is tussen het inidenteel uitdelen van een tik en het onsequent mishandelen van je ouders: Als hulpverlener moet je er altijd rekening mee houden dat een jongere wel eens in opstand kan komen tegen de manier waarop hij wordt opgevoed. In het slehtste geval zou dat kunnen betekenen dat hij wel eens slaat. Je hoeft je dan niet diret zorgen te maken, ten slotte delen ouders ook wel eens inidenteel een tik uit in de opvoedingssituatie. DE WERKER 7

8 D O O R : L I N D A VA N W I J K Steunpunt: Geweld is niet normaal Op 1 maart opende het Steunpunt Huiselijk Geweld haar eerste kantoor, in Osdorp. Maar iedereen kan het tereht bij het steunpunt. Ondersteund door een voorlihtingsampagne Huiselijk geweld is niet normaal brengt Amsterdam haar advies- en steunpunt huiselijk geweld onder de aandaht. Stille toht naar aanleiding van de dood van de Turkse vrouw Gyl. Zij werd in 2004 door haar man vermoord nadat zij haar toevluht had genomen in een Blijf van mijn Lijfhuis in Koog aan de Zaan. DE CLIENT Ayla (27) is samen met Agit (7) liënt van Spirit Hoe lang kun je dit verdragen? Het voelt als een gif. Hij heeft ons nooit als zijn vrouw en zoon gezien. We leefden ontinu in angst. Hij mishandelde me steeds. De huisarts zag het, zag de blauwe plekken. Ga naar een Blijf van mijn Lijfhuis, zei hij. Maar dat kon niet. Ik had geen eigen verblijfsvergunning, ze zouden me mijn zoon afnemen Ik ontmoette hem in Hij was een verre neef van mijn moeder, twintig jaar ouder dan mij. Hij zoht ons op in Turkije. Het leek toen een voorkomende man. We trouwden binnen vier dagen. Maar ik was nog geen maand in Nederland toen het slaan begon. Toen bedaht ik me dat zijn twee eerdere vrouwen niet voor niets bij hem waren weggegaan. Het ging maar door. Soms kwam hij s nahts om een uur of twee thuis en begon te slaan, probeerde me te wurgen. Mijn zoon zag alles, werd soms ook geslagen. Soms staarde ik naar buiten. Wat zijn andere mensen toh gelukkig, daht ik. Waarom kunnen wij dat niet zijn? Hoe lang kan een kind zoiets verdragen? Ik bleef bij hem tot ik een eigen verblijfsvergunning had. Dat was in Toen ben ik van hem gesheiden. Niemand steunde me. Mijn familie vond dat ik bij hem moest blijven. Ik kwam hier met mijn zoon wonen, maar we hadden niets. Ik had geen geld, niets meer. Ik heb alles zelf geverfd, zelf ingeriht. Maar het ging gewoon door. Hij bleef hier komen. Hij dreigde me het ouderlijk gezag te ontnemen en zei: Je bent uit Turkije met het vliegtuig gekomen en met een vliegtuig zul je teruggaan. Maar dan reis je in een kist in de bagageruimte. Hij kwam en eiste dat ik eten voor hem maakte. Het was zo shokerend, zo vernederend. De laatste tijd werd hij agressiever en agressiever. Een half jaar geleden vroeg hij mijn paspoort. Hij had een kopie nodig. Die heb ik voor hem gemaakt, want ik wilde niet dat hij mij mijn paspoort zou afnemen. Die kopie was volgens hem niet goed. Ik ben toen samen met een vriendin naar zijn werk gegaan, zodat hij daar een kopie kon maken. Hij was boos, begon weer te slaan. Waar mijn vriendin bij was. Toen zijn we naar de politie gegaan, maar mijn vriendin wilde niet getuigen. Ze was te bang. Twee maanden later nam de buurtregisseur ontat met me op. Dat was toen hij voor twee maanden in Turkije zat. Zo kwam ik bij het Steunpunt Huiselijk Geweld. Daar adviseerden ze me naar een Blijf van mijn Lijfhuis te gaan, maar ik wilde dat niet. Dit is mijn huis. Hier woon ik. Mijn zoon zit hier op shool. Moet ik me laten wegjagen? Ze bleven maar aandringen. Voor mijn veiligheid. Toen hij terugkwam uit Turkije hebben ze hem op Shiphol gearresteerd, maar hij werd na een aantal dagen weer vrijgelaten. De politie belde me een half uur van tevoren op. Ik heb mijn zoon van shool gehaald en we hebben twee dagen bij een vriendin gelogeerd. De politie heeft hem laten beloven dat hij ons niet meer lastig zal vallen. Dat doet hij nu ook niet meer, maar ik durfde de eerste tijd de straat niet op. En nu nog steeds ben ik bang. Zakery (ambulant hulpverlener van Spirit red.) is erbij gekomen voor mijn zoon. Hij helpt me en voert gesprekken met zijn vader. Agit krijgt nu aandaht. Zakery zorgt er ook voor dat hij af en toe zijn vader ziet. Maar soms wil Agit niet. En ik ben bang dat hij hem meeneemt. Ik wil ook niet dat hij met hem naar Shiphol gaat. Het gaat nu weer goed met Agit. Hij was altijd agressief. Niet alleen op shool, maar ook tegenover zijn vrienden. Dat is nu veel minder. Het gaat ook weer goed op shool. Maar soms shrikt hij s avonds nog wakker. Waar ga je heen?, vraagt hij dan. Laat me niet alleen. Maar ik laat hem niet los. Want voor hem heb ik de hele tijd gevohten. Om redenen van privay zijn de namen van Ayla en Agit gefingeerd. BAS BEENTJES/HH Sinds eind november 2004 is er een telefonish steunpunt huiselijk geweld voor Amsterdam en omgeving. Dat is zeven dagen per week, 24 uur per dag te bereiken op telefoonnummer: (buiten kantooruren en in het weekend worden alleen aute gevallen behandeld). Het is een aanspreekpunt voor daders, slahtoffers én voor iedereen in hun omgeving. Iedereen kan hier huiselijk geweld melden. Ook anoniem. Het Amsterdamse steunpunt is een samenwerking van de gemeente, gg&gd, politie, justitie, stihting vrouwenopvang en jeugdzorg. Het steunpunt huiselijk geweld wijst de weg, zorgt ervoor dat daders worden gestraft en wil de hulpverlening verbeteren. Kantoortje De opening van het eerste fysieke steunpunt huiselijk geweld - dat wil zeggen: een kantoortje waar je langs kunt gaan in Osdorp, vond plaats op 1 maart Het betreft een pilot van twee jaar. Als dat werkt, komen er in Amsterdam aht fysieke steunpunten. Rozemarijn Sluijters gaat bij het steunpunt huiselijk geweld in Osdorp werken. Sluijters: Ik werk als maatshappelijk werkster voor Stihting Vrouwenopvang. In die funtie ben je deels praktish bezig, door als ase-manager de benodigde instanties te mobiliseren, deels psyho-soiaal: je hebt te maken met angst, shaamte en probeert mensen bewust te maken van hun eigen verantwoordelijkheden. Ik kan mijn praktijkervaring goed gebruiken. Nieuw voor mij is dat dit steunpunt duidelijker naar buiten toe treedt en de doelgroep breder is: het is voor mannen, vrouwen en kinderen. Daders Hoe zorgt Sluijters er voor dat daders worden gestraft? Door een nauwe samenwerking met politie en justitie. We willen zodra er een melding is, bij mensen langsgaan. Hoe wijst ze mensen de weg in de hulpverlening en hoe kan ze de hulpverlening verbeteren? We hebben een breed sala van soiale instanties waar we mee samen werken. We streven naar een betere samenwerking zodat je slahtoffers en daders sneller kunt helpen. Naast partners binnen het projet, zoals de vrouwenopvang, jeugdzorg, gemeente, politie en justitie, hebben we ook ontat met andere maatshappelijke hulpverleningsinstanties zoals de Soiale Dienst en Dienst Huisvesting. Het kan bijvoorbeeld zijn dat huiselijk geweld pas kan worden opgelost als eerst daarmee samenhangende problemen worden opgelost - zoals een huisvestingsprobleem of een shuld. Wanneer is het steunpunt huiselijk geweld een sues? Als we het taboe dat er rust op huiselijk geweld kunnen doorbreken, zodat mensen in een vroeg stadium het steunpunt huiselijk geweld weten te vinden. Steunpunt Huiselijk Geweld: