Leer- en ontwikkelingslijnen 0-7 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam leerling. Taal Beginnende geletterdheid

Transcriptie

1 Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-fase 5 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat OEKORIËNTATIE:Slaat de bladzijden van een boek één voor één om VERHAALEGRIP: ekijkt prenten in boekjes samen met de PM'er eginnende geletterdheid-fase 6 VERHAALEGRIP: Wijst genoemde woorden aan op plaatjes in een boek VERHAALEGRIP: Luistert geboeid naar een voorleesverhaal in een één op één situatie TAALEWUSTZIJN: Zingt of praat mee bij het zingen van liedjes en het opzeggen van rijmpjes eginnende geletterdheid-fase 7 VERHAALEGRIP: Luistert geboeid naar een voorleesverhaal in een groepje TAALFUNCTIES: Gebruikt de begrippen: 'verhaal'/ 'boek lezen' TAALEWUSTZIJN: Zingt liedjes of zegt versjes op waarbij de woorden herkenbaar zijn eginnende geletterdheid-fase 8 OEKORIËNTATIE: ladert door (prenten)boeken en speelt alsof hij eigen en andermans teksten kan lezen *OEKORIËNTATIE: Kiest aan de hand van het plaatje op de omslag zelf de boeken uit die hem aanspreken (+) VERHAALEGRIP: Vertelt een verhaal na aan de hand van de plaatjes in een boek *VERHAALEGRIP: Doet de PM er na als ze stukjes uit het boek uitbeeldt (+) TAALFUNCTIES: Ervaart dat dingen die je zegt, opgeschreven kunnen worden *TAALEWUSTZIJN: Doet mee met spelletjes rondom taal (bijvoorbeeld het afmaken van het laatste woord in een liedje) TAALEWUSTZIJN: enoemt symbolen (bijv. picto van wc, kaartje in de kast waar bepaalde spullen moeten opgeruimd worden) (+) eginnende geletterdheid - 1a

2 OEKORIENTATIE: Weet dat de boekomslag iets laat zien van het verhaal * OEKORIENTATIE: Weet dat je vragen kunt stellen over een boek. Geeft antwoord op wie en wat vragen (+) VERHAALEGRIP: Vertelt een kort voorgelezen verhaal na met behulp van plaatjes en eenvoudige waarnemingsvragen * VERHAALEGRIP: Vertelt de kern van een verhaal of een gebeurtenis (+) * TAALFUNCTIES: egrijpt waar geschreven teksten, zoals een boodschappenbriefje, voor dienen (+) eginnende geletterdheid - 1b OEKORIENTATIE: Weet dat je een verhaal globaal kunt voorspellen aan de hand van een boekomslag * OEKORIENTATIE: eantwoordt een luistervraag na het voorlezen van een verhaal (+) * VERHAALEGRIP: Geeft oorzaak- gevolgverbanden aan en bedenkt oplossingen (+) * TAALFUNCTIES: Weet dat geschreven taal een permanent karakter heeft (+) TAALFUNCTIES: Herkent tekensystemen zoals pictogrammen, gebarentaal en mimiek TAALFUNCTIES: Herkent letters van zijn eigen naam TAALEWUSTZIJN: Onderscheidt woorden in zinnen * TAALWUSTZIJN: Voegt woorden samen tot één woord (deur-bel) (+) * TAALEWUSTZIJN: Herkent een trefwoord in een reeks of verhaal (+) TAALEWUSTZIJN: Herkent een klank in reeks losse klanken * TAALEWUSTZIJN: Herkent dezelfde klank in twee woorden (+) TAALEWUSTZIJN: Verdeelt woorden in lettergrepen, zoals kin-der-wa-gen * TAALEWUSTZIJN: Zegt samen en individueel rijmpjes op (+) eginnende geletterdheid - 2a OEKORIENTATIE: Voorspelt een verhaal aan de hand van een boekomslag en plaatjes * OEKORIENTATIE: eantwoordt meerdere luistervragen tijdens en na het voorlezen van het verhaal. Geeft antwoord op wie, wat en waar-vragen (+) VERHAALEGRIP: Vertelt een voorgelezen verhaal na met behulp van plaatjes en/of vragen * VERHAALEGRIP: Weet dat verhalen een opbouw hebben- er zijn hoofdpersonen en er is een probleem wat opgelost moet worden. VERHAALEGRIP: Gebruikt en leert (nieuwe) woorden naar aanleiding van verhalen en/ of een thema. De nieuwe woorden liggen in de wereld om het kind (+) TAALFUCNTIES: Leest zijn eigen naam TAALEWUSTZIJN: Rijmt op een éénlettergrepig woord. (bus-kus)

3 eginnende geletterdheid - 2b OEKORIENTATIE: Voorspelt een verhaal aan de hand van de titel van het boek en de boekomslag en de plaatjes * OEKORIENTATIE: Weet de bladzijden van boven naar beneden en van links naar rechts worden gelezen (+) * OEKORIENTATIE: Stelt een vraag over het boek (met behulp van boekomslag en plaatjes) of om iets te weten te komen (+) * VERHAALEGRIP: Geeft oorzaak-gevolgverbanden en bedenkt oplossingen (+) VERHAALEGRIP: Vertelt een voorgelezen verhaal chronologisch en samenhangend na zonder ondersteuning van plaatjes. Maakt gebruik van moeilijkere woorden. * TAALFUNCTIES: Weten het verschil tussen lezen en schrijven (+) * TAALFUNCTIES: Weet waar geschreven teksten, zoals een boodschappenbriefje, voor dienen (+) TAALFUNCTIES: Leest en schrijft woorden als globale eenheden, zoals de eigen naam en namen van personen en dingen die voor hen belangrijk zijn. TAALFUNCTIES: Ontdekt dat woorden zijn opgebouwd uit klanken en dat letters en klanken corresponderen * TAALFUNCTIES: Legt de koppeling tussen grafeem en foneem: (kent 5-16 letters.) -4-0 (+) TAALEWUSTZIJN: Voegt klanken samen tot een woord.(auditieve synthese) -4-0 * TAALEWUSTZIJN: Voegt lettergrepen tot een woord samen (+) TAALEWUSTZIJN: Onderscheidt verschillende klanken binnen een woord p-e-n (auditieve analyse) eginnende geletterdheid - 2c * OEKORIENTATIE: Leest een bladzijde van boven naar beneden en van links naar rechts. OEKORIENTATIE: Voorspelt (globaal) een verhaal aan de hand van de titel van het boek en de boekomslag. 1-5 VERHAALEGRIP: Maakt de verhaallijn inzichtelijk door de platen van een prentenboek in de juiste volgorde te leggen. * VERHAALEGRIP: espreekt een verhaallijn met wie, wat en waar vragen of een verhaalschema. (kan met picto s of met letters). VERHAALEGRIP: Gebruikt en leert (nieuwe) woorden naar aanleiding van verhalen en/of een thema. De woorden liggen in de wereld om het kind en verder buiten het kind (bijv. eskimo's) TAALFUNCTIES: Leest en schrijft klankzuivere mkm woorden, ook als zin achter elkaar (+) * TAALFUNCTIES: Leest en schrijft woorden die ze nog niet eerder hebben gezien 1-5 (+) * TAALFUNCTIES: Schrijft functionele teksten, zoals lijstjes, briefjes, opschriften en verhaaltjes 1-5 (+) TAALFUNCTIES: Leest zelfstandig prentenboeken, eigen en andermans teksten

4 Interactief taalgebruik Interactief taalgebruik-fase 1 Uit lust en onlustgevoelens, door te huilen, lachen, trappelen, kraaien Laat zich kalmeren door een vertrouwde stem (gedrag verandert in reactie op een stem) Kraait bij pret Glimlacht als een vertrouwd gezicht in het blikveld verschijnt Maakt oogcontact Reageert op verschillende geluiden door het hoofd (of de ogen) te draaien Interactief taalgebruik-fase 2 Reageert met geluiden, mimiek en/of glimlach op gezichtsuitdrukkingen van volwassenen Maakt klinkergeluiden (ooh, aaah) Maakt "dadda", "pappa", "mamma" (ongericht) klanken Maakt gebaren zoals reiken, aanwijzen naar een voorwerp om aan te duiden dat hij het wil hebben Passief begrip van korte zinnetjes (na 8 mnd); begrijpt vragen van 2/3 woordzinnen rabbelt tijdens het spel (rond 12 mnd) Interactief taalgebruik-fase 3 egrijpt een eenvoudige opdracht van 2/3 woorden en volgt deze op Zegt "pappa", "mamma" met betekenis Herkent mensen/dieren/dingen op plaatjes (passief taalgebruik) Gebruikt één-woordzinnen Roept iemand door de naam te noemen Houdt de aandacht gericht op een voorwerp/plaatje dat een ander laat zien Wijst één benoemd lichaamsdeel aan

5 Interactief taalgebruik-fase 4 Gebruikt twee-woordzinnen lijft zitten bij het luisteren naar een kort verhaaltje Wijst vier benoemde lichaamsdelen aan Herkent en benoemt mensen/dieren/dingen op plaatjes Passieve woordenschat woorden (18 mnd) Interactief taalgebruik-fase 5 enoemt zijn eigen naam Kijkt gericht naar de PM er als deze vertelt wat ze gaan doen enoemt en wijst mamma, pappa, broer en zus, opa en oma aan op een afbeelding egrijpt eenvoudige opdrachten en voert deze uit (bijvoorbeeld pak je jas maar, zet de beker op tafel ) Gebruikt tweewoordzinnen (Tom drinke, Sanne spelen) Interactief taalgebruik-fase 6 Gebruikt zelfstandige naamwoorden en werkwoorden enoemt de namen van enkele groepsgenoten egrijpt dubbele, bij elkaar horende, opdrachten (bijvoorbeeld pak je jas en trek hem aan ) *Maakt met enkele woorden duidelijk wat hij wil zeggen (plassen) (+) Gebruikt de ontkenning "niet" Interactief taalgebruik-fase 7 Reageert op begrippen die de PM er aanleert (zeg: rode auto en het kind rijdt de rode auto in de garage) Geeft antwoord als een ander kind iets aan hem vraagt Verzint nieuwe woorden voor woorden die hij nog niet kent (bijv. waterschieter of brommerboot ) Geeft antwoord op een vraag als die direct aan hem gesteld wordt Maakt driewoord-zinnen in tegenwoordige tijd met onderwerp en werkwoord (hoeft nog niet altijd correct) (Erik spelen niet)

6 Interactief taalgebruik-fase 8 *Kent het verschil tussen ik, jij, hij/zij (+) Gebruikt bijvoeglijke naamwoorden (kleine, rode) *Gebruikt het woordje er (bijv. Er zit een poes in de tuin ) (+) *Luistert naar een op de leeftijd afgestemd radiofragment/ televisiefragment/ gesproken tekst op internet (+) Vertelt wat hij die dag heeft gedaan (Ïk heeft buitenspeelt"of "Kijk eens wat ik heb gemaakt") Voert een gesprekje met een ander kind ("Heb jij ook een jas? "Welke jas is dat?") Maakt vierwoord-zinnen Gebruikt de persoonlijke voornaamwoorden 'ik' en 'jij' *Stelt 'wie-', 'wat-', 'waar-' en 'waarom-' vragen om ergens meer over te weten te komen (+) Interactief taalgebruik - 1a Houdt zich aan gespreksregels, zoals afwachten, uit laten spreken, stil zijn, de ander aankijken en blijft bij het onderwerp van het gesprek Interactief taalgebruik - 1b Voert een gesprekje met de leerkracht en/ of een ander kind; met behulp van gesloten en open vragen. Luistert naar een ander en reageert op een ander en kijkt de ander aan. * Maakt uitgebreide zinnen en past grammaticale regels meestal goed toe, denk aan het gebruik van bijvoeglijke naamwoorden (+) * Probeert een eigen mening te geven (+) Interactief taalgebruik - 2a * egrijpt een eenvoudige, meervoudige opdracht begrijpen en voert het uit (+) egint op eigen initiatief een samenhangend gesprekje met de leerkracht en/of een ander kind

7 Interactief taalgebruik - 2b Luistert naar een ander en reageert op een ander op passende momenten * Maakt complexe en samengestelde zinnen met gebruik van voegwoorden en vertelt bijvoorbeeld in de verleden tijd (+) * Spreekt duidelijk en verstaanbaar, waarbij alle klanken goed worden uitgesproken (+) * egrijpt een meervoudige opdracht voert het in de juiste volgorde uit (+) * Geeft zijn eigen mening en draagt hiervoor argumenten aan (+) Interactief taalgebruik - 2c * Houdt rekening met het standpunt van de ander. 1-5 (+)