Uitwerking maatlatten voor vissen. Marcel Klinge

Transcriptie

1 Uitwerking maatlatten voor vissen Marcel Klinge

2 Opbouw Wat is er gedaan tot nu? Hoe zien de maatlatten er globaal uit? Natuurlijke watertypen Sterk Veranderde watertypen Kunstmatige watertypen (kanalen) Consequenties voor monitoring Witteveen+Bos 2

3 Wat is er gedaan tot nu? Mei 2003-november 2003: maatlatten voor 26 natuurlijke watertypen (en sloten) December 2003-juni 2004: maatlatten voor 20 natuurlijke watertypen Januari 2005-juli 2005: default MEP s en GEP s voor drie clusters van Sterk Veranderde watertypen en hydromorfologische beïnvloedingen Juli 2005-november 2005: default MEP en GEP voor een Kunstmatig watertype: kanalen Witteveen+Bos 3

4 Wat is er gedaan tot nu? Verder in dit verband gedaan: Bemonstering aantal brakke wateren (2004) Doorrekenen maatlatten voor interkalibratie-sites (2004) Onderzoek naar relaties tussen watersysteemkenmerken en maatlatindicatoren (Stuurvariabelen vis) (2004) Nu loopt: Validatie en verdere operationalisering van de concept KRW maatlatten voor natuurlijke watertypen Witteveen+Bos 4

5 Wie hebben het gedaan? Expertgroep vissen natuurlijke watertypen: Joost Backx en Jan Kranenbarg - RIZA Zwanette Jager - RIKZ Bert Higler en Fabrice Ottburg- Alterra Joep de Leeuw - RIVO Tim Vriese en Marco Beers - OVB Nico Jaarsma en Marcel Klinge - Witteveen+Bos Witteveen+Bos 5

6 Wie hebben het gedaan? Default MEP s en GEP s Sterk Veranderde wateren: Tom Buijse - RIZA Fabrice Ottburg - Alterra Marco Beers en Tim Vriese - OVB Nico Jaarsma en Marcel Klinge - Witteveen+Bos Reinier van Nispen - WS Brabantse Delta Bert Knol - WS Regge en Dinkel Harald Smeets - WS Rivierenland HHNK - Hans Roodzand Witteveen+Bos 6

7 Wie hebben het gedaan? Default MEP s en GEP s kanalen: Roelf Pot - macrofyten Herman van Dam - fytoplankton en fytobenthos Roel Knoben en Niels Evers - macrofauna Nico Jaarsma en Marcel Klinge: vissen Witteveen+Bos 7

8 Wie hebben het gedaan? Verdeling van het werk aan vissen: Grote rivieren, zoete getijdewateren: RIZA/RIVO Overgangswateren: RIKZ/RIZA Beken, kleine rivieren: OVB Brakke wateren: Witteveen+Bos Meren, plassen (zwakgebufferd en gebufferd): Witteveen+Bos Sloten: Alterra Witteveen+Bos 8

9 Hoe zien de maatlatten er globaal uit? Algemeen: Visstand dient verplicht beoordeeld te worden op: Soortensamenstelling Abundantie Leeftijdsopbouw Vaak moeilijk om aan te sluiten bij typologie Veelal typen samengevoegd (bv. M14,M27) tot voor vis functionele clusters Witteveen+Bos 9

10 Natuurlijke watertypen Zes typen maatlatten voor natuurlijke wateren Verschillen het gevolg van: verschillend functioneren verschillende datasets, gebaseerd op verschillende typen monitoring Overeenkomsten: Beoordeling obv groepen van soorten (gilden) die specifieke condities/habitats indiceren Maatlatten hebben diagnostische waarde Witteveen+Bos 10

11 Voorbeeld 1: grote rivieren en zoete getijdewateren Gildes: rheofiel a (obligaat rheofiel) rheofiel b (partieel rheofiel) diadromen (zoet-zout rheofiel) limnofiel eurytoop Aanleg migratiebarrieres en aantasting morfologie (kanalisatie, verstuwing, kribben, dijken etc.) belangrijkste pressoren Witteveen+Bos 11

12 Voorbeeld 2: gebufferde zoete meren en plassen Visgemeenschappen langs een verlandingsreeks: ruisvoornsnoek blankvoornbrasem baarsblankvoorn snoekblankvoorn zeeltkroeskarper - brasemsnoekbaars Visgemeenschappen zijn uit specifieke gildes opgebouwd die een habitat indiceren Eutrofiëring en peilbeheersing belangrijkste pressoren Witteveen+Bos 12

13 Voorbeeld 3: brakke wateren Verbinding met zoet en zout water bepaalt de aanwezigheid van verschillende groepen vissoorten langs een chloridegradiënt: (brakwatertolerante) zoetwatervissen marien (juveniele) vissen estuarien residente soorten.. Vele referentietoestanden Aantasten connectiviteit en natuurlijke chloridegehalte belangrijkste pressoren Witteveen+Bos 13

14 Berekenen maatlatscores Multi-metric benadering Deelmaatlatten gebaseerd op verschillende indicatoren/metrieken (die weer op gilden zijn gebaseerd) Eindscore is gewogen gemiddelde van deelmaatlatten Categorie Soortsamenstelling Soortsamenstelling Soortsamenstelling Abundantie Abundantie Leeftijdsstructuur Metriek aantal inheemse diadrome soorten aantal inheemse reofiele (a,b) soorten aantal inheemse limnofiele soorten relatieve abundantie reofiele (a,b) soorten relatieve abundantie limnofiele soorten relatieve abundantie karakteristieke 0+ reofiel Witteveen+Bos 14

15 Sterk Veranderde Wateren default MEP s en GEP s zijn opgesteld voor drie groepen wateren: kleine rivieren, zoete meren en brakke wateren specifieke hydromorfologische beïnvloedingen: rivieren: kanalisatie en verstuwing zoete meren: peilbeheersing en oeververdediging brakke wateren: peilbeheersing Witteveen+Bos 15

16 Sterk Veranderde Wateren Consequenties voor maatlatten: kleine rivieren: aanpassing enkele indicatoren en klassengrenzen zoete meren: toevoegen indicator leeftijdopbouw, andere klassengrenzen indicatoren natuurlijke typen brakke wateren: geen wijzigingen tov maatlat natuurlijke typen Witteveen+Bos 16

17 Kunstmatige wateren: kanalen Hier wel meer aanpassingen aan de natuurlijke maatlatten, om ze geschikt te maken voor dit watertype Nieuwe indicator: brasem+karper (ipv brasem) Aanpassingen aan bestaande indicatoren: aantal soorten en %baars en blankvoorn er uit aantal soorten er uit Witteveen+Bos 17

18 Verdere maatlatontwikkeling Lopend project Validatie en verdere operationalisering maatlatten zal maatlatten hier en daar nog wat wijzigen cq verbeteren. Bijvoorbeeld: klassengrenzen maatlatten beken en kleine rivieren Echter, voor een goede onafhankelijke validatie ontbreken in veel gevallen de gegevens Is internationaal probleem Kans bestaat dat er eerst 6 jaar gemonitord gaat worden voordat intercalibratie en validatie plaatsvindt Witteveen+Bos 18

19 Consequenties voor monitoring Maatlatten zijn gemaakt met datasets die op specifieke manier verzameld zijn Dit beperkt de vrijheid ten aanzien van monitoringsmethoden In principe: Beken, kleine rivieren en meren: STOWA Handboek Visstandbemonstering Grote rivieren: MWTL Staat ook zo in huidige MIR-richtlijnen Witteveen+Bos 19

20 Consequenties voor monitoring Witteveen+Bos 20

21 Consequenties voor monitoring STOWA Handboek Visstandbemonstering is gekoppeld aan landelijke visdatabase PISCARIA PISCARIA is gekoppeld aan database Limnodata PISCARIA, ontwikkeld door Royal Haskoning in opdracht van STOWA en OVB, is bedoeld voor gegevensinvoer, bewerking en het invullen van maatlatten Laten we gaan monitoren!! Witteveen+Bos 21