Nederland leeft met vismigratie Naar een gestroomlijnde aanpak van de vismigratieproblemen. Tom Buijse

Transcriptie

1 Nederland leeft met vismigratie Naar een gestroomlijnde aanpak van de vismigratieproblemen Tom Buijse

2 1 Aanleiding

3 Aanleiding Decembernota 2006 Kaderrichtlijn Water Om vismigratie naar ecologisch waardevolle wateren in binnen- en buitenland te bevorderen zullen de waterbeheerders in 2007 een lijst met prioritair op te heffen vismigratieknelpunten opstellen. Visgeleidende maatregelen dienen, voor zover ze relevant zijn voor vismigratie, ten minste te worden gerealiseerd bij nieuw te bouwen of te verbeteren gemalen, stuwen, sluizen en waterkrachtcentrales (WKC s). Beneluxbeschikking M(96)5 inzake Vrije Vismigratie Voorstel herziening beschikking van alle vissoorten in alle waterlopen naar vrije vismigratie in en tussen ecologisch waardevolle waterlopen

4 2 Aanpak

5 Aanpak Inventarisatie Beleid en Aanpak bij waterbeheerders (voorjaar 07) > logische argumenten, maar naast overeenkomsten ook veel verschillen. Conclusie: geen eenduidige lijn en ambitie Eigen denklijn (zomer 07) > typologie Nederlandse oppervlaktewater visgemeenschappen - migratiebehoeften Opvragen informatie knelpunten en migratievoorzieningen (najaar 07) > feitelijke informatie opgevraagd; zelf geanalyseerd Werksessie met waterbeheerders (nov 07) Presentatie, rapportage en advies voor beleidsdirecties (dec 07) Advies vanuit DG Water aan waterbeheerders (apr 08)

6 Samenvatting beleidsanalyse vismigratiecriteria Stromende wateren Functie van het water (specifiek ecologische functie, Natura 2000 en KRWwaterlichaam) Ecologische kwaliteit en morfologie Grondgebruik, gebiedsprocessen Polder en boezemwateren Omvang van het te ontsluiten water/achterland Habitatkwaliteit Oeverlengte Gebiedsfunctie of planvorming Isoleren i.p.v. verbinden Prioriteit bij grote gemalen op zoet-zout overgangen en overgangen met rivieren 36 beheerders aangeschreven of gereageerd 26 waterschappen 10 Regionale diensten RWS Bij 15 visie/beleid aanwezig (waarvan 4 RWS); Bij 11 WS visie in de maak; Bij 3 WS alleen op overgang met Rijkswater; Bij 1 WS en 5 RWS niets uitgewerkt.

7 3 Migratietypen

8 Van KRW typen naar visgemeenschappen en migratiebehoeftes Ecologisch netwerk Van KRW-type naar migratietype Verspreiding vissoorten (visgemeenschap/maatlatten) Habitateisen vissen (per levenstadium) Verspreiding van vissoorten en levenstadia per KRW-type -> Migratiebehoefte per soort/clustering soorten (migratietypen)

9 Migratietypen: KRW watertype vs vissoorten met nadrukkelijke migratiebehoeften KRW-type Migratie type Soorten Kust Overgangswateren Rivieren Meren 1 Atlantische steur, Atlantische zalm, elft, zeeforel, zeeprik 1, 2, 3 2 7, 8, 15, 16 2 driedoornige stekelbaars, spiering 1, 2, , 10, 14, 21, 27, 30, 31, 32 3 rivierprik, winde 1, 2, 3 2 5, 6, 7, 8, 10, 12, 15, 16 4 Europese aal of paling 1, 2, 3 2 5, 6, 7, 8, 16 3, 6, 7, 10, 14, 20, 21, 27, 30, 32 5 barbeel, kopvoorn, kwabaal, sneep, serpeling 5, 6, 7, 8, 10, 12, 14, 15, 16, 18 6 beekprik 4, 5, 10, 14, 18

10 Migratietype 1 Zalm, Zeeforel, Elft, Zeeprik Migratie van zee via de grote rivieren naar midden- en bovenlopen in Duitsland, België en Frankrijk

11 Migratietype 4 Aal Migratie tussen zee, rivieren, grote meren, boezems en kanalen Europese KRW-typen aal K-typen K1 K2 K3 O-typen O2 R-typen R6 R7 R8 R16 M-typen M3 M6 M7 M10 M14 M20 M21 M27 M30 M32

12 Migratietype 5 Barbeel, Kopvoorn, Kwabaal en Sneep Migratie in het stromende water tussen grote en kleine rivieren en beken

13 Migratie tussen stilstaande wateren Geen KRW typen geselecteerd uitsluitend handvatten Vooralsnog geen landelijke behoefte en prioritering. Handvatten Het verbinden van verschillende biotopen/habitats Is verbinding of juist isolatie van habitats gewenst? Waar liggen de belangrijkste knelpunten: bij habitatkwaliteit of migratiemogelijkheden? Migratie is van belang indien de huidige leefgebieden te klein zijn voor het handhaven van levensvatbare populaties.

14 Ter zijde Naast migratievoorziening is kwaliteit van habitats essentieel als drager voor gezonde visgemeenschappen. Dus ook investeren in verbetering habitatkwaliteit. Laterale migratie tussen hoofdstroom en vloedvlakte (weerden, uiterwaarden) is niet meegenomen. Naast kleine rivieren en beken zijn ook de vloedvlakten belangrijke kraamkamers voor vis. Sub-adulten in hoofdstroom Adulten naar ondergelopen land Juvenielen van ondergelopen land naar hoofdstroom

15 Toekomst Rol van Verbindingswateren Waar liggen de prioriteiten voor de Aal? Kwaliteit (hydrologisch, morfologisch, chemisch) van waterlichamen ook meewegen Analyse van vrij optrekbare trajecten: wat hebben we al bereikt? Voortzetting samenwerking met waterbeheerders Wens om overzicht jaarlijks te actualiseren

16 Conclusies Gestroomlijnde aanpak vismigratie De migratiebehoeftes van 15 vissoorten vormen de basis voor de landelijke prioritering van migratievoorziening bij knelpunten. Veel van deze soorten vragen vanuit Europa specifieke aandacht (Habitatrichtlijn, Europese aalverordening) en staan vermeld op de Nederlandse Rode Lijst. De aanpak vormt de basis voor de Nederlandse inzet voor herziening van de Beneluxbeschikking Voor het stilstaande wateren is geen landelijke redeneerlijn opgesteld, behalve wanneer ze van belang zijn voor diadrome soorten (aal, driedoornige stekelbaars en spiering). Rapport + kaarten: