7. Track Sport- & Prestatiepsychologie 7.1 Doelgroep, toelatingseisen, selectie

Transcriptie

1 7. Track Sport- & Prestatiepsychologie 7.1 Doelgroep, toelatingseisen, selectie Doelgroep De doelgroep van deze master bestaat uit studenten die zich in hun beroepsuitoefening willen gaan bezighouden met het verbeteren van prestaties. Daarbij gaat het vaak om 1) mensen helpen te presteren onder druk of 2) mensen helpen bij het realiseren van ambities. Dit kan gebeuren in een sportcontext, maar ook daarbuiten. Voorbeelden van domeinen buiten sport waarin ambities en presteren onder druk een belangrijke rol spelen zijn dans, theater, muziek, brandweer en politie. Er is geen duidelijke grens aan te geven van het gebied van prestatiepsychologie. Er is een overlap met de Arbeids- en Organisatiepsychologie, met als verschil dat Sport- en prestatiepsychologie zich specifiek richt op mensen die ergens (erg) goed in willen worden. Arbeids- en organisatiepsychologie richt zich niet in het bijzonder op die groep, maar op alle mensen in werksituaties. Toelatingseisen De track Sport- en Prestatiepsychologie is een selectief programma. Jaarlijks worden maximaal 20 studenten toegelaten. Studenten met een Bachelor psychologie kunnen zich aanmelden, mits zij tevens voldoen aan de volgende eisen: - Inleiding in de Sportpsychologie (of een vergelijkbaar vak) - Motivatie en Arbeidsgedrag (A&O) of Motivatie (SP) (of een vergelijkbaar vak) - Een vak methoden/statistiek van 6 EC op bachelor 3 niveau, bijvoorbeeld: A&O-psychologie: Organisatieonderzoek 1: Design, Operationalisatie & Analyse Klinische psychologie: Analyseren van onderzoeksgegevens Ontwikkelingspsychologie: Evidence-based werken in de klinische praktijk Sociale psychologie: Sociaal-psychologisch onderzoek Selectie Wanneer er meer dan twintig aanmeldingen zijn wordt bij de selectie gekeken naar studieprestaties (cijfers en studiesnelheid). Verder wordt gekeken naar de motivatie en toekomstplannen zoals die naar voren komen uit het aanmeldformulier. Voorbereiden op selectie / oriëntatie op de track Studenten die zich willen oriënteren op de track dan wel willen voorbereiden op de selectie kunnen deelnemen aan de volgende cursussen: Inleiding in de Sportpsychologie Sportpsychologie: Focus op deelgebieden Meer informatie over deze onderdelen is te vinden in Hoofdstuk 3 van deze gids. 7.2 Doelstelling mastertrack Sport- & Prestatiepsychologie De centrale vraag bij deze mastertrack is welke psychologische processen van invloed zijn op het leveren van topprestaties. Daarbij gaat het steeds om twee deelvragen: 1) hoe wordt ervoor gezorgd dat mensen op hun best presteren op de momenten dat het er echt om gaat? en 2) hoe kan men mensen helpen hun ambities waar te maken? De student onderzoekt daarvoor de psychologische literatuur en denkt na over hoe die kennis kan worden vertaald naar praktische toepassingen, bijvoorbeeld in een functie als coach, trainer, consultant of beleidsmaker. Daarbij wordt gezocht naar antwoorden op vragen als: Waarom presteren sommige mensen onder druk juist beter en anderen slechter? Hoe kan een zanger geholpen worden zijn zenuwen onder controle te houden? Wat kun je doen voor iemand die de beste voetballer van de wereld wil worden? Hoe kan een reclamebureau de creatieve productiviteit vergroten? Waarom is een bepaalde coach zo succesvol? 345

2 Hiervoor wordt enerzijds naar individuele factoren gekeken zoals zelfvertrouwen, concentratie, prestatiedruk, motivatie en faalangst. Anderzijds bestudeert men sociale factoren zoals groepsprocessen, teamprestaties, leiderschap, coaching en de rol van media en publiek. 7.3 Beroepsmogelijkheden Sport- en prestatiepsychologie is nog geen gevestigde tak van de psychologie. Er zijn geen banen waarvoor een prestatiepsycholoog gezocht wordt, en anders dan veel mensen denken wordt in de professionele sportwereld nog maar weinig gedaan aan mentale begeleiding. Buiten de sportwereld is het nog minder gebruikelijk om een psycholoog in de arm te nemen om prestaties te verbeteren. De laatste jaren begint dat op gang te komen, bijvoorbeeld bij muziekgezelschappen en luchtverkeersleiders, maar dat zijn uitzonderingen. Sport- en prestatiepsychologie is daarom een werkveld voor mensen met een pioniersgeest, die het leuk vinden om in een dergelijk onontgonnen terrein een plaats voor zichzelf te veroveren. Enkele voorbeelden van functies waarin je als afgestudeerde Sport- en prestatiepsycholoog terecht kunt komen: Consultant bij een psychologisch adviesbureau dat zich richt op prestatieverbetering Mentaal begeleider van een dansgezelschap Trainer faalangsttrainingen voor musici Sportpsycholoog Als je je wilt specialiseren in sportprestaties en sportpsycholoog wilt worden, dan wordt je aangeraden om na de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie de postmasteropleiding tot Praktijksportpsycholoog (POPS) te volgen. Zie voor meer informatie de website van Exposz ( 7.4 Inrichting mastertrack Sport- & Prestatiepsychologie Van september tot eind december volgt men vier basisvakken en van januari tot juni loopt men stage en wordt onderzoek verricht (de masterthese). Vakken (totaal: 24 ec) 1. Verdieping in de Sport- en prestatiepsychologie (9 ec) 2. Talent, expertise en creativiteit (6 ec) 3. Onderzoek in de Sport- en prestatiepsychologie (3 ec) 4. Interventies in de Sport- en prestatiepsychologie (6 ec) Verdieping in de Sport- en prestatiepsychologie (9 ec) Semester 1 (30 ec, 20 weken) Talent, Expertise en Creativiteit (6 ec) Onderzoek i.d. S & P psy. (3 ec) Interventies in de Sport- en prestatiepsychologie (6 ec) Start: stage en masterthese (incl. colloquia) (samen 36 ec) (loopt door in 2e semester) Semester 2 (30 ec, 20 weken) Stage en masterthese (incl. colloquia) (samen 36 ec) Noot: Alle onderdelen zijn verplicht. 346

3 7.5 Nadere inlichtingen - Gerald Weltevreden (docent en coördinator): spp-studieadviseur-fmg@uva.nl Op de volgende pagina s volgt een overzicht van de masteronderdelen die gevolgd worden binnen de track Sport- en Prestatiepsychologie. 347

4 Interventies in de sport- en prestatiepsychologie Punten 6 ec SIS-code 7204MO32XY Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 Toelatingsvoorwaarden Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie; selectie vindt plaats in juni van het voorafgaande studiejaar. Docent & Inlichtingen Drs. G.M. Weltevreden Inhoud Bij interventies valt te denken aan het oplossen van bepaalde problemen, maar vaak heeft de prestatiepsychologische interventie juist als doel een reeds goed functionerend individu nog beter te maken. Bovendien kunnen interventies betrekking hebben op groepsfactoren zoals communicatie en groepscohesie. In deze cursus staat de vraag centraal hoe je als sport- en prestatiepsycholoog in de praktijk mensen helpt om tot de best mogelijke prestaties te komen. Daarbij wordt geconcentreerd op twee interactieve vaardigheden: het voeren van een begeleidingsgesprek en het geven van een goede presentatie. Voor een sport- en prestatiepsycholoog zijn deze vaardigheden essentieel. Daarom wordt hier veel mee geoefend in deze cursus. Daarnaast laat de docent zien hoe hij zelf in de praktijk met sporters werkt. Daarbij wordt ingegaan op de vraag hoe je de begeleidingstraject opbouwt, welke technieken je kunt inzetten en hoe je een goed lesprogramma neerzet. De vertaling van wetenschappelijke kennis naar de praktijk staat centraal in deze cursus. Enerzijds zal worden ingegaan op de wetenschappelijke onderbouwing van interventies die veel worden toegepast, anderzijds krijgen studenten de opdracht om zelf een interventie op te zetten en die gebaseerd is op wetenschappelijke uitgangspunten en tegelijk geschikt is voor een publiek van sporters. Onderwijsvorm Hoorcolleges, werkgroepen en practica. Toetsvorm Verschillende schriftelijke opdrachten en presentaties. Voor deze cursus halen studenten geen cijfer. Wel moeten alle opdrachten met een voldoende zijn afgerond om voor de cursus te slagen. Onderwijstijden De looptijd van deze cursus is vier weken (maandag 25 november tot en met vrijdag 20 december). Het accent in deze cursus ligt op het aanleren van praktijkvaardigheden. Daarvoor zijn veel contacturen nodig, daarom is gekozen voor een intensieve opzet met drie groepsgewijze bijeenkomsten per week, op maandag en woensdag van uur en op vrijdagen van uur. Verder zijn er niet-begeleide bijeenkomsten op woensdag 11 december en woensdag 18 december van uur. Aanwezigheid is verplicht bij alle bijeenkomsten. Buiten deze groepsbijeenkomsten is het de bedoeling dat studenten gesprekken met elkaar voeren in de rol van sporter-sportpsycholoog en in de rol van sportpsycholoog-supervisor. In de eerste twee weken is bij de gesprekken tussen sporter en sportpsycholoog ook een observator aanwezig. Deze gesprekken zijn ingeroosterd op dinsdag- en donderdagochtend van uur. Het is de bedoeling dat studenten op deze dagen en tijden 348

5 beschikbaar zijn voor deze gesprekken. In verband met de planning en voortgang van de cursus kunnen de gesprekken niet op een andere dag worden gevoerd. Groepsbijeenkomsten Ma t/m uur Wo t/m uur Vr t/m uur Vr t/m uur Niet begeleide bijeenkomsten Wo t/m Gesprekken Di t/m Do t/m uur uur uur Zelf een cliënt zoeken Als afsluiting van deze cursus is het de bedoeling dat je een begeleidingsgesprek voert met een zelf geworven cliënt, en dat je een korte interventie (of een deel daarvan) uitvoert bij deze cliënt. Deze cliënten worden onderling uitgewisseld. Het is dus de bedoeling dat je een gesprek voert met de cliënt van een medestudent. Daarnaast voert iemand anders een gesprek met de persoon die jijzelf hebt geworven. Probeer al vóór de aanvang van deze cursus op zoek te gaan naar een cliënt. De gesprekken dienen gevoerd te worden tussen 20 december en 6 januari. 349

6 Masterthese Sport- en prestatiepsychologie Punten 18 ec SIS-code Afhankelijk van de programmagroep van de begeleider Plaats in het rooster Semester 1 & 2 Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie en de vakken Verdieping in de Sport- en prestatiepsychologie, Talent, Expertise en Creativiteit en On derzoek in de Sport- en prestatiepsychologie Docent Diverse docenten Inlichtingen Drs. G.M. Weltevreden Inhoud De masterthese is een zelfstandig opgezet en uitgevoerd onderzoek. Hiervoor worden 18 ec (504 uur) toegekend. De student doorloopt de volledige empirische cyclus, van het literatuuronderzoek tot en met de statistische analyses en het schrijven van het rapport. Meer precies houdt een masterthese voor een student de volgende werkzaamheden in: (a) het bedenken van een vraagstelling òf het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; (b) verdieping in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; (c) het bedenken van een onderzoeksopzet; (d) het schrijven van een MT-onderzoeksvoorstel; (e) het verzamelen en analyseren van de data; (f) de verslaglegging; en (g) de openbare presentatie. De eerste fase van de masterthese bestaat uit het schrijven van het MT-onderzoeksvoorstel. Het MT-onderzoeksvoorstel wordt, na goedkeuring door de begeleider ingediend via een standaardformulier, voor goedkeuring door de masterthesecoordinator. Pas als het MT-onderzoeksvoorstel is goedgekeurd mag de student met het eigenlijke onderzoek beginnen. Het masterthesevoorstel is een zelfstandig studieonderdeel van 4 ec, waarvoor de student een apart tentamenbriefje krijgt. Op Blackboard is uitgebreidere informatie te vinden over de masterthese. Een begeleider zoeken De mastertrack Sport- en prestatiepsychologie is programmagroepoverstijgend. Dat wil zeggen dat studenten bij hun masterthese begeleid kunnnen worden door docenten van verschillende programmagroepen. Studenten dienen zelf op zoek te gaan naar een begeleider voor hun onderzoek. Dat kan op twee manieren: 1) De student kijkt in de studiegids en benadert een begeleider die onderzoek doet naar een onderwerp dat de student aanspreekt; 2) De student bedenkt een onderwerp en zoekt in de studiegids een begeleider die expertise heeft op dat vlak. Het vinden van een begeleider kost enige tijd en niet alle onderzoekers hebben tijd om een masterthese te begeleiden. Het is daarom verstandig om tijdig (vanaf oktober) te beginnen met zoeken en niet op één paard te wedden. De precieze procedure verschilt per programmagroep Met ingang van het studiejaar is een nieuwe mastertheseprocedure ingevoerd. Deze beschrijft het proces van totstandkoming en beoordeling van de masterthese. De complete handleiding is te vinden op Blackboard (zoek op masterthese psychologie ). Hoewel de grote lijn van deze procedure gelijk is voor alle programmagroepen, zijn er verschillen in de precieze invulling. Zo is het bij de programmagroep Klinische Ontwikkelingspsychologie verplicht voor studenten om hun onderzoeksvoorstel voor te leggen aan een groepje medestudenten, voordat het definitief wordt ingediend. Als student van de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie kan je begeleider afkomstig zijn van verschillende programmagroepen. Op het moment dat je een begeleider gevon- 350

7 den hebt, is het daarom nodig om je te verdiepen in de details van de mastertheseprocedure van diens programmagroep. Beoordeling Zie voor de beoordeling de Studentenhandleiding op Blackboard. Bijzonderheden De masterthese (MT) is opgesplitst in MT-onderzoeksvoorstel (4 ec) en MT-onderzoek (14 ec). Het MT-onderzoeksvoorstel moet gereed zijn binnen maximaal 5 weken na aanvang. De masterthese (inclusief schrijven MT-onderzoeksvoorstel) wordt uitgevoerd in een tijdsbestek van minimaal 12 weken (full-time) en maximaal 24 weken (half-time). Het verloop van de masterthese laat zich doorgaans niet heel nauwkeurig plannen; het is verstandig rekening te houden met enkele weken uitloop voor geval van nood. Over omvang en planning worden vooraf duidelijke afspraken gemaakt met de begeleider. Deze afspraken worden vastgelegd in een MT-contract, waarin student en begeleider zich committeren aan een bepaalde planning en inspanning (het MT-contract bevat o.m. de aanvangsdatum, geplande einddatum, aantal ec, en door wie en op welke wijze de begeleiding verzorgd wordt). De inhoud van het voorgenomen onderzoek, en een nader uitgewerkte planning (waaruit de haalbaarheid moet blijken), maken deel uit van het MT-onderzoeksvoorstel. Onderzoeksvoorstelpresentaties Alle studenten van de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie komen in februari bij elkaar om hun masterthesevoorstellen aan elkaar te presenteren. Er zijn twee bijeenkomsten van vier uur ingepland op de volgende data: Wo uur Wo uur Aanwezigheid is verplicht bij allebei de bijeenkomsten. Tijdens elke bijeenkomst presenteren tien studenten hun masterthesevoorstel. Hiervoor hebben zij steeds tien minuten de tijd. Als een student nog geen masterthesevoorstel af heeft, dan presenteert hij/zij hetgeen hij tot dan toe heeft bereikt. Een uitgebreidere beschrijving van de eisen en procedure is te vinden op Blackboard en in de handleiding voor de masterthese Sport- en prestatiepsychologie. Colloquia In het vierde jaar van de opleiding dienen tien colloquia te worden bijgewoond. (Je eigen masterthesebespreking telt niet mee). De tijd die hieraan besteed wordt is opgenomen in de 18 ecs van de masterthese. De aanwezigheid bij deze bijeenkomsten wordt digitaal geregistreerd. Plaats, datum, naam van de student en titel van de masterthesepresentatie kan men vinden op de website (en dan doorklikken op de link: agenda/colloquia). Ook voor lezingen en congresbezoek kunnen colloquiumstempels worden gegeven (maximaal twee per lezing of congres). Men dient dit echter vooraf te overleggen met de studiecoördinator, die goedkeuring van de examencommissie moet vragen, en men zal in principe een bewijs van inschrijving moeten overleggen. Minimaal de helft van de 20 colloquiumstempels moet echter verkregen zijn door het bijwonen van masterthesebesprekingen van studenten. Zie voor verdere toelichting elders in de studiegids onder het kopje colloquia. 351

8 Onderzoek in de sport- en prestatiepsychologie Punten 3 ec SIS-code 7204MO30XY Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 Toelatingsvoorwaarden Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie; selectie vindt plaats in juni van het voorafgaande studiejaar. Docent & Inlichtingen Dr. M. Baas Inhoud Als voorbereiding op het masterthese-onderzoek wordt in deze cursus de kennis over onderzoeksmethoden en statistiek opgefrist en toegepast op de meest voorkomende onderzoeksdesigns in de sport- en prestatiepsychologie. Door middel van opdrachten wordt geoefend met praktische vaardigheden in het opzetten, uitvoeren, analyseren en rapporteren van onderzoek. De volgende methoden komen aan bod: - Vragenlijstonderzoek - Veldexperimenten en interventie-onderzoek - Longitudinaal onderzoek - Experimenteel onderzoek Onderwijsvorm Een hoorcollege en vier onderwijsbijeenkomsten. Tijdens de onderwijsbijeenkomsten werken studenten in subgroepen van maximaal 12 aan vraagstukken. Tijdens elke bijeenkomst wordt een nieuw vraagstuk geïntroduceerd en wordt besproken wat men in de tussenliggende periode te weten is gekomen over het vraagstuk van de vorige bijeenkomst. Aanwezigheid is verplicht bij zowel de hoorcolleges als de onderwijsbijeenkomsten. Toetsvorm Schriftelijk tentamen. Literatuur Artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. (ca. 175 blz.). Onderwijstijden Deze cursus van 3 ec heeft een looptijd van slechts twee weken. Aanwezigheid is verplicht bij alle bijeenkomsten. Er zijn drie onderwijsbijeenkomsten per week, op de onderstaande dagen van 9-13 uur: Ma uur Wo uur Vr uur Ma uur Wo uur Toetsdatum Vr uur 352

9 Stage sport- en prestatiepsychologie Punten 18 ec SIS-code Afhankelijk van de programmagroep van de begeleider Plaats in het rooster Semester 1 & 2 Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie en de vakken Verdieping in de Sport- en prestatiepsychologie, Talent, Expertise en Creativiteit en Inter venties in de Sport- en prestatiepsychologie Docent Diverse docenten Coördinator Drs. G.M. Weltevreden Inhoud De stage heeft een duur van 18 ec (504 uur). Tijdens de stage doen studenten praktijkervaring op in het werkveld van de sport- en prestatiepsychologie. Stage eisen Studenten dienen zich bezig te houden met het ontwikkelen of verbeteren van prestaties door beïnvloeding van psychologische processen. Dit kan in uiteenlopende settings gebeuren, bijvoorbeeld een bedrijfsafdeling die beter wil presteren, een sportteam dat begeleid wordt bij het verbeteren van de communicatie en onderlinge samenwerking, het aanbieden van mentale training bij een dansschool of theatergroep of het verbeteren van de prestaties van een orkest. Ook is het mogelijk om stage te lopen bij een psychologisch adviesbureau dat opdrachten uitvoert die betrekking hebben op het verbeteren van prestaties. Zelf een stageplaats zoeken Het is de bedoeling dat studenten zelf een stageplek zoeken. Zij kunnen zelf de organisatie van hun keuze zelfstandig benaderen. Om inspiratie op te doen kunnen studenten de stageverslagen bekijken van eerdere stagestudenten. Vooral bij Sociale Psychologie en Arbeids- en Organisatiepsychologie zijn veel potentiële stageplaatsen in het archief te vinden. Eventueel kan de stagecoördinator de stage-aanvraag ondersteunen vanuit de universiteit. Wanneer studenten een stageplaats willen benaderen waar al eerder een student van de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie stage heeft gelopen, is het de bedoeling dat hij/zij dat afstemt met Gerald Weltevreden. Begeleiding Elke stagiair dient begeleid te worden door een UvA-stagebegeleider. De student dient zelf een docent te benaderen met de vraag of die de rol van stagebegeleider wil vervullen. Wanneer op de stageplek geen psycholoog werkzaam is heeft de UvA-stagebegeleider een belangrijkere rol. Zie daarvoor het onderstaande. Externe stagebegeleiding Omdat Sport- en prestatiepsychologie een jong werkveld is waarin nog niet veel psychologen actief zijn, is het mogelijk dat een student niet op de stageplek door een psycholoog begeleid kan worden. Wanneer op de stageplek géén psycholoog werkzaam is wordt de stage voor een deel begeleid door een stagebegeleider vanuit de UvA (een interne stagebegeleider) die bekend is met praktijkwerk. De student dient zelf een docent te benaderen met de vraag of die deze rol wil vervullen. In dit geval is het de bedoeling dat de student alles wat hij produceert (verslagen, voorstellen, plannen, presentaties) eerst voorlegt aan de UvA-begeleider voordat deze stukken verspreid worden in de stage-organisatie. Ook is de begeleiding intensiever. Hiertoe wordt aan het begin van de stageperiode een serie afspraken gemaakt voor stagebegeleidings- 353

10 gesprekken. Daarnaast kan er ook op incidentele basis overleg gevoerd worden tussen de docent en student. Beoordeling van de stage De stage wordt afgesloten met een stageverslag. Het cijfer wordt in samenspraak vastgesteld door de interne- en de externe stagebegeleider. Wanneer op de stageplek van de stagiair geen psycholoog (externe stagebegeleider) aanwezig was, wordt het cijfer voor de stage vastgesteld door de interne (UvA) stagebegeleider. Fulltime of parttime Het is niet noodzakelijk dat een student fulltime stage loopt. Omdat het in veel gevallen niet mogelijk is om fulltime stage te lopen is het vaak gunstiger om parttime stage te lopen en daarnaast te werken aan de masterthese. Het is daarom goed als studenten al vanaf hun start in september zoeken naar een stageplek en naar een onderwerp voor hun masterthese inclusief een begeleider (zie ook het gedeelte over de masterthese Sport- en prestatiepsychologie). Collectieve stagebijeenkomsten Onderdeel van de stage zijn de collectieve stagebijeenkomsten. De doelstelling van deze bijeenkomsten is om studenten in de gelegenheid te stellen om ervaringen uit te wisselen en gezamenlijk na te denken over kwesties die spelen op de stageplek. Daarbij valt te denken aan vragen als: Hoe vertel ik mijn opdrachtgever dat hij dingen beter anders kan doen? Wat is mijn toegevoegde waarde als sportpsycholoog? En: wanneer kan ik me laten betalen voor mijn diensten? De studenten worden verdeeld in twee groepen van 10. Per groep zijn er twee bijeenkomsten van 4 uur. De data zijn: Groep 1: Di uur Di uur Groep 2: Do uur Do uur Per bijeenkomst staan vijf studenten centraal. Zij houden een presentatie waarbij ze vertellen over hun stageplek en hun taken. De presentatie wordt afgesloten met één of meer kwesties waarover de overige studenten kunnen meedenken. Aanwezigheid bij de collectieve stagebijeenkomsten is verplicht. Op Blackboard is een een brochure te vinden met uitgebreidere informatie over de stage. 354

11 Talent, expertise en creativiteit Punten 6 ec SIS-code 7204MO31XY Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 Toelatingsvoorwaarden Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie, selectie vindt plaats in juni van het voorafgaande studiejaar. Docenten Prof. dr. K.R. Ridderinkhof & Dr. M. Baas Inhoud Topprestaties worden geleverd door mensen die langdurig bepaalde vaardigheden hebben geoefend. Dit geldt in sport, maar ook in dans, muziek, het houden van een toespraak of het schrijven van een boek. Pas als men zeer goed getraind is, lukt het om het allerhoogste prestatieniveau te bereiken. Dat oefening belangrijk is wordt zelden betwist. De vraag is echter of iedereen met genoeg oefening het hoogste prestatieniveau kan bereiken. Of is daar ook talent voor nodig? En wat is talent dan? Bepaalde toonaangevende onderzoekers beweren dat talent niet bestaat en dat alle topprestaties het gevolg zijn van langdurig en gericht oefenen. Anderzijds kan niet worden ontkend dat mensen verschillen in hun aanleg voor vaardigheden. Als er verschillen zijn dan zullen er ook uitschieters zijn, en die individuen kunnen worden aangemerkt als talentvol of hoogbegaafd. In deze cursus wordt ingegaan op de vraag wat talent is en hoe je het kunt ontwikkelen. Daarbij worden verschillende visies op talent(ontwikkeling) besproken en worden deze tegen elkaar afgewogen. Talent wordt vaak gezien als een soort gave die bepaalde mensen hebben. Hetzelfde geldt voor creativiteit, ook dat wordt vaak beschouwd als een eigenschap of gave waar succesvolle artiesten en kunstenaars veel van hebben meegekregen. Onderzoek laat echter zien dat creativiteit veel meer een gevolg is van hard werk en het perfectioneren van vaardigheden dan van plotselinge inspiratie. Daardoor liggen de onderwerpen creativiteit en talent veel dichter bij elkaar dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Tijdens deze cursus leer je wat creativiteit is en wat iemand moet doen om zo creatief mogelijk te zijn. Met behulp van die kennis kun je mensen in creatieve disciplines (bijv. schrijvers, art-directors, ontwerpers en creatieve teams) helpen om zo goed mogelijk te presteren. Onderwerpen: Wat is talent? Wat is expertise? Visies op talentontwikkeling Talent in verschillende domeinen Het samenspel tussen mentale en fysieke aspecten van talent Talentselectie Hoe begeleid je talentvolle presteerders? Uitgangspunten van talentontwikkelingsprogramma s Wat is creativiteit en hoe kun je het meten? Wat zijn de psychologische processen die aan creativiteit ten grondslag liggen? Hoe is creativiteit te beïnvloeden en te trainen? Hoe werkt creativiteit in groepen? Omgaan met weerstand: Hoe breng je creatieve ideeën aan de man? 355

12 Onderwijsvorm Hoorcolleges en werkgroepen. Toetsvorm 1. Schriftelijk tentamen (70% van het eindcijfer) 2. Een presentatie of een paper (15% van het eindcijfer) 3. Beoordeling van een opdracht voor het cursusonderdeel creativiteit (15% van het eindcijfer) Nota bene: Alle onderdelen moeten als voldoende worden beoordeeld om te slagen voor het vak. Literatuur Artikelen. De literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. (ca. 650 blz.). Onderwijstijden Deze cursus heeft een looptijd van vier weken. Daarin zijn elf onderwijsbijeenkomsten ingepland. Bijeenkomsten zijn op maandag, woensdag en vrijdag van uur. Ma t/m uur Wo t/m uur Vr t/m uur Toetsdatum Vr Vr (hertentamen) 356

13 Verdieping in de sport- en prestatiepsychologie Punten 9 ec SIS-code 7204MO39XY Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 Toelatingsvoorwaarden Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie; selectie vindt plaats in juni van het voorafgaande studiejaar. Docent & Inlichtingen Dr. E.A.J. van Hooft & drs. G.M. Weltevreden Inhoud In deze cursus maken studenten kennis met de psychologische literatuur die relevant is voor prestaties. In het eerste deel van de cursus staat de individuele presteerder centraal, waarbij aandacht wordt besteed aan persoonlijkheid, motivatie en zelfregulatieprocessen, presteren onder druk, en verstoord gedrag. Het tweede deel van deze cursus richt zich op de interactie tussen de presteerder en zijn omgeving en de daarbij behorende sociale processen. Voortbouwend op theorie en onderzoek in de sociale- en organisatiepsychologie zullen onderwerpen aan de orde komen als coaching en leiderschap, communicatie, feedback, belonen/straffen, groepsprocessen, de rol van jury en publiek, de invloed van de media en het stoppen met presteren op het hoogste niveau. Onderwijsvorm Vijf hoorcolleges en elf onderwijsbijeenkomsten. Tijdens de onderwijsbijeenkomsten werken studenten in subgroepen van maximaal 12 aan vraagstukken. Tijdens elke bijeenkomst wordt een nieuw vraagstuk geïntroduceerd en wordt besproken wat men in de tussenliggende periode te weten is gekomen over het vraagstuk van de vorige bijeenkomst. Aanwezigheid is verplicht bij zowel de hoorcolleges als de onderwijsbijeenkomsten. Toetsvorm Schriftelijk tentamen. Literatuur Artikelen. De literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. (ca blz.) Onderwijstijden Hoorcolleges Di t/m uur Werkgroepen Groep 1 Di t/m uur Vr t/m uur Groep 2 Di t/m uur Vr t/m uur Toetsdata Vr Vr (hertentamen) 357

14