Rekenkamercommissie Schiedam-Vlaardingen

Transcriptie

1 Rekenkamercommissie Schiedam-Vlaardingen Stoppen of doorgaan Een analyse van de financiële en bestuurlijke risico s betreffende verbonden partijen van de gemeente Schiedam 1

2 Colofon De Rekenkamercommissie Schiedam-Vlaardingen De Rekenkamercommissie Schiedam-Vlaardingen heeft een onafhankelijke positie zowel binnen de gemeente Schiedam als de gemeente Vlaardingen. Zij beoogt door het (laten) doen van onderzoeken naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het gemeentelijk beleid en beheer, de controlerende taak van de gemeenteraden te versterken. Samenstelling Rekenkamercommissie De commissie bestaat uit de volgende leden: De heer P. Buisman, voorzitter Mevrouw drs. K. Meijer en de heer drs. Th. Bartelse als externe leden De raadsleden: De heer K.J. Borsboom De heer R.L. Dries De heer dr. R.J.H. Gilsing De heer R. van Harten Secretaris is de heer J. Pegtel Gegevens over het onderzoek Het onderzoek is verricht door: dr. L.Th. (Leon) van den Dool drs. J.M. (Stan) van de Laar Beiden zijn van PricewaterhouseCoopers Advisory (adviesgroep Binnenlands Bestuur). 2

3 Inhoud Inleiding Wie zijn de verbonden partijen van Schiedam Feitelijke bevindingen verbonden partijen Enkele verbonden partijen nader belicht Conclusies en aanbevelingen Bijlagen: A Normenkader per verbonden partij B Overzicht van geïnterviewde personen C Overzicht van geraadpleegde documentatie

4 4

5 Voorwoord Stoppen of doorgaan? is een speelse titel met drie betekenissen: Ten eerste heeft de titel betrekking op de aanleiding voor dit vooronderzoek. In het onderzoeksprogramma 2006 van de Rekenkamercommissie is namelijk voorzien in het verrichten van een uitgebreid onderzoek naar de ONSgroep. De commissie heeft bij nadere afweging besloten eerst meer te weten te willen komen door een vooronderzoek (een quick scan) uit te voeren naar alle met de ONSgroep te vergelijken partijen. Hierdoor zou de Rekenkamercommissie niet alleen zichzelf, maar ook de gemeenteraden meer zicht verschaffen op de zogenaamde verbonden partijen. De commissie heeft daartoe geprobeerd de regelingen die er zijn in beeld te brengen en een antwoord te zoeken op vragen zoals: Wat zijn verbonden partijen?, Welke organisaties zijn dat dan? en "welke risico's zijn hier voor de gemeenten aan verbonden." De Rekenkamercommissie zou na afloop van het onderzoek kunnen besluiten om een nader onderzoek in te stellen ( doorgaan ) of het er bij laten ( stoppen ) naar een of meer verbonden partijen. De Rekenkamercommissie heeft naar aanleiding van de resultaten van deze quick scan, in haar onderzoekprogramma 2007 voorzien een nader onderzoek te kunnen doen naar de ONSgroep. Ten tweede geeft het onderzoek een overzichtelijke en volledige doorkijk naar alle verbonden partijen. Vanuit dit inzicht heeft de gemeenteraad de keus vast te stellen of een en ander in voldoende mate is en of hij voldoende wordt geïnformeerd over de bestuurlijke en financiële risico s van met de gemeente verbonden partijen. De gemeenteraad kan zich nu de vraag stellen: Willen we doorgaan met de huidige wijze van informeren over verbonden partijen of moeten we stoppen en tot een andere vorm van informatieverstrekking komen?. Mogelijk leidt dit onderzoek zelfs tot andere inzichten met betrekking tot het doorgaan op basis van de huidige afspraken met bepaalde verbonden partijen. Daarnaast staat voor de gemeenteraad de weg open om aan de Rekenkamercommissie een extra onderzoeksvraag te stellen met betrekking tot één of meer verbonden partijen. Dus ook hier stoppen of doorgaan. Bij het lezen en op waarde schatten van het rapport dient u zich wel te realiseren dat het een quick scan betreft, waarbij niets meer en niets minder dan het spreekwoordelijke tipje van de sluier is opgelicht. De research en rapportage voor de quick-scan is onder verantwoordelijkheid van de Rekenkamercommissie uitgevoerd door de adviesgroep Binnenlands Bestuur van PricewaterhouseCoopers Advisory. Gestreefd is een zo compact mogelijke vorm van rapportage te kiezen om u inzicht in de verbonden partijen te geven. Bij enkele verbonden partijen hebben we gemeend verder te moeten gaan en is meer tijd besteed aan interviews en het bestuderen van documenten. Al met al geeft het rapport een antwoord op wat verbonden partijen zijn, welke er zijn en welke risico s er, naar de mening van de commissie, in eerste aanleg zijn. Te denken valt dan aan financiële risico s, maar ook aan bestuurlijk-juridische risico s. Op eenvoudige wijze is dit inzichtelijk gemaakt. Hetgeen het derde aspect bij stoppen of doorgaan betreft, namelijk het visualiseren van de bevindingen per verbonden partij. Hiervoor is de zogenaamde 5

6 stoplichtenmethode gehanteerd. In hoofdstuk 2 kunt u hier alles over lezen. Wij hopen dat de wijze waarop de risico s in beeld zijn gebracht, u uitnodigen ook de begeleidende teksten te lezen, deze geven een veel betere indruk. Per gemeente is een rapport samengesteld. De Rekenkamercommissie is van mening met de twee rapporten de gemeenteraden van Vlaardingen en Schiedam een handvat te bieden voor meer inzicht in en controle op de verbonden partijen. Daarnaast wordt een aantal aanbevelingen gedaan. Zijn we er in geslaagd datgene wat is geregeld goed in beeld te brengen? De commissie vindt van wel, maar de beoordeling is natuurlijk aan u, als lezer van het rapport. P. Buisman Voorzitter Rekenkamercommissie Schiedam-Vlaardingen 6

7 Inleiding Achtergrond en aanleiding 1.01 De Rekenkamercommissie Schiedam-Vlaardingen heeft besloten tot het (laten) uitvoeren van een quick scan naar verbonden partijen, vooruitlopend op een definitieve beslissing over een eventueel diepteonderzoek naar één of meerdere verbonden partijen Verder acht de Rekenkamercommissie het wenselijk, niet alleen voor haarzelf, maar bovenal voor de gemeenteraad, in kaart te brengen welke verbonden partijen er zijn en wat het financieel en bestuurlijk belang is dat daarmee is gemoeid Onder verbonden partijen wordt in het algemeen de bestuurlijke én financiële deelneming van een gemeente in gemeenschappelijke regelingen, samenwerkingsverbanden, N.V. s / B.V. s en eventueel stichtingen en verenigingen verstaan. De verbonden partijen voeren meestal beleid uit voor de gemeente De informatieverstrekking over deelnemingen en andere partijen waarmee de gemeente een financiële en bestuurlijke relatie heeft, werd door het Rijk als niet voldoende ervaren. Een reden daarvoor is dat het aantal relaties van gemeenten met dergelijke partijen de laatste jaren sterk is toegenomen. Om de gemeenteraad voldoende inzicht te bieden in verbonden partijen is daarom in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten 1 (BBV) onder andere het volgende opgenomen: 1.05 Gemeenten hebben de verplichting om in hun begroting een paragraaf te wijden aan verbonden partijen (artikel 9, lid 2 BBV). Conform artikel 15 van het BBV dient deze paragraaf in ieder geval te bevatten: a. De visie op verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in de begroting. b. De beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen Bij de jaarstukken (productenrealisatie) dient in de lijst van verbonden partijen (artikel 67 BBV), ten minste de volgende informatie te worden verstrekt omtrent de verbonden partijen (artikel 69 BBV): a. de naam en vestigingsplaats; b. het openbaar belang dat op deze wijze behartigd wordt; c. de veranderingen die zich hebben voorgedaan gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de gemeente in de verbonden partij heeft; d. het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar; 1 Circulaire van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 17 januari

8 e. het resultaat van de verbonden partij Uit de begroting en jaarrekening van de gemeente Schiedam blijkt dat er over 17 verbonden partijen wordt gerapporteerd. Hierbij is door de Rekenkamercommissie de vraag gesteld of deze rapportages wel voldoende zijn voor een kwalitatief goede aansturing, controle en verantwoording om daarmee de bestuurlijke en financiële risico s te beheersen De rolverdeling in het duale stelsel tussen college en raad is bij de beheersing van risico s van verbonden partijen geen eenvoudige opgave. Terecht vraagt u daarvoor aandacht in dit onderzoek Daarom is PricewaterhouseCoopers Advisory (adviesgroep Binnenlands Bestuur) gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de eventuele financiële en bestuurlijke risico s voor de gemeente, op basis van de beleidsvoering van deze verbonden partijen. Doel- en vraagstelling 1.10 De doelstelling van dit onderzoek is het beantwoorden van de onderzoeksvraag die door de Rekenkamercommissie Schiedam-Vlaardingen in drie delen uiteengezet is: a. Welke verbonden partijen kent de gemeente Schiedam en welk financieel en bestuurlijk belang vormen zij? b. Zijn er eventueel risico s voor de gemeenten aan te geven als gevolg van aan de gemeenten gerelateerde verbonden partijen? c. Zo ja, inventariseer deze en doe zo mogelijk aanbevelingen voor bijvoorbeeld diepteonderzoek? 1.11 De Rekenkamercommissie wil door middel van een onderzoek voor de gemeenteraad en zichzelf inzichtelijk maken: a. welke verbonden partijen er actief zijn; b. het aantal en de omvang van de verbonden partijen; c. de reden dat de gemeente Schiedam met de betreffende partijen een verbinding is aangegaan; d. hoe de aansturing van de zijde van de gemeenten verloopt (door de gemeenteraad en het college); e. de kwaliteit van die sturing; f. hoe er toezicht wordt gehouden op de besturen van verbonden partijen door het college; g. hoe er verantwoording wordt afgelegd door de besturen van verbonden partijen; 8

9 h. wanneer het tijdstip waarop, de mate waarin en de wijze waarop de gemeenteraden worden geïnformeerd over de verbonden partijen Specifiek ten aanzien van de risico s heeft de Rekenkamercommissie aangegeven te willen weten: a. welke financiële risico s er voor de gemeenten zijn; b. welke bestuurlijke risico s lopen de gemeenten De reikwijdte van het onderzoek beperkt zich tot het beantwoorden van voornoemde onderzoeksvragen. In onderliggende rapportage zijn per verbonden partij van de gemeente Schiedam de bevindingen gepresenteerd. Daarbij is in meer algemene zin stilgestaan bij de onderzoeksvragen en de mogelijkheden tot verbetering van de kwaliteit van de aansturing, het toezicht, de verantwoording en de informatievoorziening van de gemeente Schiedam De feitelijke bevindingen omtrent de relatie tussen de gemeente Schiedam en de aan haar verbonden partijen (overzichtstabellen / normenkader) zijn in een separate bijlage opgenomen. Aanpak 1.15 Het onderzoek is uitgevoerd op basis van een inventariserende quick scan. Daarbij is de onderstaande aanpak gevolgd Een vertegenwoordiging van de Rekenkamercommissie heeft (in bijzijn van PwC) een startbijeenkomst gehouden met de gemeentesecretaris a.i. van Schiedam. Vervolgens is er op basis van de onderzoeksvragen een normenkader opgesteld (zie hiervoor hoofdstuk 2). Per verbonden partij zijn diverse documenten bestudeerd, in de bijlage treft u een overzicht van de bestudeerde documenten aan. Vervolgens zijn de betrokken ambtenaren van de gemeente Schiedam die nauw betrokken zijn bij de betreffende verbonden partijen geïnterviewd. De resultaten van de deskresearch en de interviews treft u per verbonden partij aan in de bijlagen De Rekenkamercommissie heeft na bestudering van de gegevens per verbonden partij een beknopte nadere analyse laten uitvoeren naar specifieke elementen van twee verbonden partijen. Het ging hierbij om N.V. ONS Houdstermaatschappij en Midgard B.V Per verbonden partij is voor de onderzoeksvragen een stoplicht ontwikkeld, zodat snel inzichtelijk is waar de risico s aanwezig zijn. Ter onderbouwing is een overzichtstabel met steekwoorden opgesteld. 9

10 Leeswijzer 1.19 Voor een snel begrip van de essentie van dit rapport verwijzen wij de lezer naar de doelen vraagstelling op pagina 8 en 9. Vervolgens is in de overzichtstabel in hoofdstuk 2 op overzichtelijke wijze de risicoanalyse voor de verbonden partijen in beeld gebracht. Voor een nadere beknopte onderbouwing kunt u vervolgens de tabel op de daaropvolgende pagina s raadplegen. De conclusies en aanbevelingen treft u aan in hoofdstuk 4. Detailinformatie per verbonden partij is opgenomen in de bijlagen. 10

11 1 Wie zijn de verbonden partijen van Schiedam Wat verstaan we onder verbonden partijen? 1.01 De relaties van gemeenten met andere partijen, zoals NV s, BV s, gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen zijn sterk toegenomen. Daarmee is de behoefte aan inzicht in deze relaties gestegen, evenals de behoefte aan een duidelijk onderscheid Verbonden partijen zijn in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV, 17 januari 2003), gedefinieerd als: Een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de provincie onderscheidenlijk gemeente een bestuurlijk én financieel belang heeft Onder de kernwoorden financieel belang en bestuurlijk belang wordt het volgende verstaan binnen het BBV: - Financieel belang: een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. - Bestuurlijk belang: zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht Binnen dit onderzoek zijn enkel die verbonden partijen betrokken die voldoen aan deze definitie uit het BBV. Er moet derhalve zowel sprake zijn van een financieel als bestuurlijk belang Stichtingen en verenigingen die jaarlijks een bijdrage, bijvoorbeeld in de vorm van een subsidie van de gemeente ontvangen, maar waaraan geen andere financiële verplichtingen zitten met een juridische afdwingbaarheid, zijn op basis van voorstaande definitie dus geen verbonden partij. Ook al heeft de gemeente een eventuele morele verplichting tot betaling in geval van financiële problemen. Verbonden partijen gemeente Schiedam 1.06 Op basis van voorstaande definitie komen we voor de gemeente Schiedam per 1 oktober 2006 tot het volgende overzicht van verbonden partijen c.q. publiek- en privaatrechtelijke rechtspersonen waarin de gemeente participeert. Deze verbonden partijen zijn betrokken in de quick scan: 11

12 Publiekrechtelijke rechtspersonen: a. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond (DCMR) b. Gemeenschappelijke Regeling Financieel Koepelschap Buitenstedelijke Openluchtrecreatie c. Gemeenschappelijke Geneeskundige Gezondheidsdienst Nieuwe Waterweg Noord d. Openbaar Lichaam Volwassen Educatie Rijnmond (OLIVER) e. Recreatieschap Midden Delfland f. Regionale Organisatie Gehandicaptenvoorzieningen Nieuwe Waterweg Noord g. Regionale Brandweer Waterweg h. Stadsregio Rotterdam i. Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond Privaatrechtelijke rechtspersonen: j. N.V. Bank Nederlandse Gemeenten k. B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides l. N.V. Eneco m. N.V. ONS Houdstermaatschappij (waaronder Irado N.V.) n. Vernieuwde Stad verwerving B.V. o. Kommun B.V. p. Midgard Beheer B.V. q. Wijkontwikkelingsmaatschappij Groenoord B.V Ten opzichte van het overzicht van verbonden partijen in de begroting 2006 van de gemeente Schiedam, is in deze quick scan alleen de N.V. Afvalverwerking Rijnmond niet betrokken, omdat de aandelen daarin in voorjaar 2006 zijn verkocht. Op basis van het strikt hanteren van de definitie van een verbonden partij, zijn geen mutaties in verbonden partijen tussen begroting en betrokkenheid in quick scan aangebracht: Naam verbonden partij Begroting 2006 Quick Scan Veiligheidsregio Rotterdam-Rijmond X X N.V. ONS Houdstermaatschappij X X N.V. Eneco X X N.V. Afvalverwerking Rijnmond (aandelen verkocht maart 2006) X --- Stadsregio Rotterdam X X Regionale Brandweer Nieuwe Waterweg Noord X X Regionale Organisatie Gehandicaptenvoorzieningen Nieuwe Waterweg Noord X X Recreatieschap Midden Delfland X X Openbaar Lichaam Volwassen Educatie Rijnmond (OLIVER) X X 12

13 Naam verbonden partij Begroting 2006 Quick Scan Gemeenschappelijke Geneeskundige- en Gezondheidsdienst (GG&GD) Nieuwe Waterweg Noord X X Financieel Koepelschap Buitenstedelijke Openluchtrecreatie X X Gemeenschappelijk Bezit Evides B.V. X X Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond (DCMR) X X N.V. Bank Nederlandse Gemeenten X X Vernieuwde Stad verwerving B.V. X X Kommun B.V. X X Midgard Beheer B.V. X X Wijkontwikkelingsmaatschappij Groenoord B.V. X X 1.08 Een bijzondere positie in deze quick scan neemt de Gemeenschappelijke Regeling Halt Rotterdam-Rijnmond in. Deze GR is formeel per 1 maart 2006 opgericht te Rotterdam. Gezien de beperkte historie en de nog uit te werken (financiële) constructie van deze regeling, is deze verbonden partij in dit rapport niet uitgewerkt aan de hand van het normenkader. Achterin de bijlage is een korte schets van de regeling opgenomen. Het normenkader 1.09 Ten behoeve van de quick scan is een normenkader opgesteld, welke per verbonden partij is ingevuld (zie bijlagen) op basis van deskresearch en interviews. Dit normenkader is, naast een aantal algemene kenmerken zoals naam, vestigingsplaats, juridische vorm en een omschrijving van de activiteiten, samengesteld uit een aantal normen per onderzoeksvraag: In hoeverre vormen verbonden partijen en het door hen uitgevoerde beleid een financieel risico voor (de begroting van) de gemeente Schiedam? 1.10 Om een uitspraak over deze onderzoeksvraag te kunnen doen, dient met name inzicht te worden verkregen in de aard en omvang van de financiële relatie tussen de gemeente en de aan haar verbonden partijen. Daarnaast is uiteraard ook de financiële positie van de verbonden partij zelf relevant. Daarom zijn in het normenkader ten opzichte van deze vraag de volgende normen opgenomen: - Wat is de omvang van de financiële relatie tussen de gemeente en de verbonden partij? En is deze relatie stabiel? - Wat is de omvang van deze relatie ten opzichte van de totale gemeentelijke begroting? Is deze omvang substantieel? 13

14 - Betreft de financiële bijdrage van de gemeente aan de verbonden partij een aanzienlijk deel van de totale gemeentelijke bijdragen aan verbonden partijen? - Beschikt de verbonden partij over voldoende eigen vermogen? Neemt dit eigen vermogen toe of af? - Wat is de omvang van het vreemd vermogen van de verbonden partij? Neemt dit vreemd vermogen toe of af? - Is het resultaat van de verbonden partij (structureel) positief of negatief? - In welke mate is de rekening van de verbonden partij in lijn met de vooraf goedgekeurde begroting? Is er sprake van onder- of overbesteding? In hoeverre vormen verbonden partijen en het door hen uitgevoerde beleid een bestuurlijk risico voor de gemeente Schiedam? Over welke (bestuurlijke) mogelijkheden tot beleidsbeïnvloeding beschikt de gemeente Schiedam? 1.11 Het antwoord op deze onderzoeksvraag wordt met name gevormd uit het inzicht in de wijze waarop de verbonden partij (bestuurlijk) is georganiseerd en welke rol de gemeente Schiedam daarbinnen vervult. Daartoe zijn onderstaande vragen in het normenkader opgenomen: - Hoe is de bestuurlijke structuur van de verbonden partij vorm gegeven en welke rol speelt de gemeente Schiedam daarbinnen? - Wat is het aandeel van de financiële inbreng van de gemeente Schiedam ten opzichte van het totale budget van de verbonden partij? - In welke mate is er sprake van informele contactmomenten tussen verbonden partij en gemeente? - Zijn er prestatieafspraken geformuleerd en zijn deze helder voor bestuurder / ambtenaar? - Is er een toetsingskader afgesproken tussen gemeente en verbonden partij? - Hoe wordt de kwaliteit van de (politiek-bestuurlijke) sturing beoordeeld door de ambtelijke organisatie? En wat is eventueel het effect van deze sturing? - In welke mate heeft de gemeenteraad aandacht voor de verbonden partij? - Is er recentelijk sprake geweest van een tegenstelling binnen het bestuur van de verbonden partij, eventueel uitmondend in een conflict of crisis? - Hoe hoog is de maatschappelijke impact van de (taken van de) verbonden partij? 14

15 - Op welke basis worden de kosten van de verbonden partij verdeeld over de participanten in de samenwerking? In welke mate, op welke wijze en op welk moment wordt de gemeenteraad van Schiedam geïnformeerd over de verbonden partijen? 1.12 Deze onderzoeksvraag vraagt om meer inzicht in de informatieverstrekking vanuit de verbonden partij in de richting van de gemeente. Daarom is een antwoord op onderstaande vragen wenselijk en zijn deze derhalve in het normenkader opgenomen: - Wat is de frequentie van informatieverstrekking? Is daarbij voldaan aan de minimum vereisten (rekening en begroting)? - Op welk tijdstip is de rekening aangeleverd? Is dit gebeurd binnen 6 maanden na einde van het boekjaar? - Is de procesgang rondom de begrotingssystematiek goed verlopen? Is er mogelijkheid tot politieke inspraak op een conceptbegroting? - Is de gemeenteraad tijdig geïnformeerd in geval van financiële mee- / tegenvallers? - Blijkt uit de rapportages van de verbonden partij de financiële consequenties, specifiek voor de gemeente Schiedam? 1.13 Naast voorstaande onderdelen uit het normenkader is daarbinnen bovendien de ruimte gecreëerd om aandacht te schenken aan eventuele toekomstige ontwikkelingen en andersoortige aandachtspunten, die van invloed (kunnen) zijn op het financiële en bestuurlijke risico voor de gemeente Schiedam. 15

16 16

17 2 Feitelijke bevindingen verbonden partijen De beleidscontext en bestaande afspraken rondom verbonden partijen 2.01 De quick scan en de op basis daarvan te formuleren conclusies dienen in het juiste perspectief te worden geplaatst ten aanzien van de beleidsuitgangspunten en lopende ontwikkelingen in relatie tot verbonden partijen Enerzijds is in regioverband (Rotterdam-Rijnmond) vanuit de kring van gemeentesecretarissen rond 2001 het initiatief genomen om te komen tot een juridische en financiële werkgroep gemeenschappelijke regelingen. Dit met het oog op de teruglopende inkomsten vanuit het Rijk versus de forse toename van de bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen De werkgroepen hebben zich namens alle 18 deelnemende gemeenten het volgende ten doel gesteld: Onderzoeken wat de juridische mogelijkheden zijn en welke maatregelen op organisatorisch en financieel vlak mogelijk zijn om meer invloed te kunnen uitoefenen op het beleid en beheer van de gemeenschappelijke regelingen. En daartoe tevens aanbevelingen doen De bevindingen van de werkgroepen leiden samengevat op een viertal items tot (potentiële) maatregelen om de financiële en beleidsmatige sturing van de gemeente ten aanzien van de gemeenschappelijke regelingen te verbeteren: 1. Besturingsfilosofie 2.05 Er zijn voorstellen gedaan om bijvoorbeeld raadsleden niet langer te laten participeren in Algemene en Dagelijkse Besturen van gemeenschappelijke regelingen. Zodoende zou meer recht gedaan worden aan de dualistische verhoudingen, waarin de raad een controlerende taak vervult richting het college. Het college is op haar beurt verantwoordelijk voor een goede uitvoering van de gemeentelijke taken, waaronder dus de taken die in een gemeenschappelijke regeling zijn ondergebracht. Tot op heden zijn hierover nog geen bindende uitspraken gedaan door raadscommissie en gemeenteraad. 2. Heldere structuur en transparantie 2.06 Sinds circa 4 jaar is tussen de 18 deelnemende gemeenten in de regio de afspraak gemaakt om in ieder geval voor die gemeenschappelijke regelingen waarin men allen tezamen participeert, de regel te hanteren dat de jaarlijkse bijdrage aan de verbonden partij bij ongewijzigd beleid maximaal stijgt met het percentage gebaseerd op het accrès gemeentefonds Sommige gemeenten hanteren dit percentage voor alle aan hen verbonden partijen. 17

18 Waarmee men niet langer voor onnodige verrassingen komt te staan voor wat financiële tegenvallers betreft. Alleen bij extra toegevoegde taken van de gemeenschappelijke regeling voor de gemeente kan een extra budget bovenop de indexering worden toegekend Over de reserves en voorzieningen die een verbonden partij kan vormen wordt voorgesteld om deze overschotten voortaan in principe terug te laten vloeien naar de deelnemende gemeenten en niet langer in de verbonden partij te laten zitten Van nieuwe gemeenschappelijke regelingen wordt voortaan een helderdere rapportage en verantwoording verwacht. In zowel begroting als rekening moet het wettelijk, basis en maatwerk takenpakket zichtbaar worden én dient een koppeling te worden aangebracht tussen deze taken enerzijds en de daaraan toegerekende kosten anderzijds (kostenverdeelstaat). Door deze transparantie kunnen vermoedens en gevoelens van wij betalen te veel voorkomen worden. 3. Invloed uitoefenen 2.10 Om meer te komen tot een eenduidige stelling name vanuit de participerende gemeenten richting een verbonden partij is het wenselijk om één gemeente als coördinator voor deze partij aan te wijzen; de centrumgemeente. Deze gemeente geeft een advies-reactie af bij stukken vanuit de verbonden partij richting de andere deelnemende gemeenten. Deze gemeenten behouden daarbij wel zelf de mogelijkheid om een couleur locale te geven aan de reactie De ontwikkeling van centrumgemeenten staat qua praktische invulling nog in de kinderschoenen. De gemeente Spijkenisse onderneemt momenteel de eerste acties in de richting van de DCMR om in gesprek te geraken over een dergelijke constructie Over de participatie van de gemeente Rotterdam als grootste partij in de meeste gemeenschappelijke regelingen zijn afspraken gemaakt om de invloed van deze gemeente te beperken. Veelal is dit geregeld door in de stemverhouding te zorgen dat Rotterdam altijd één of meer partijen nodig heeft om een meerderheid te kunnen behalen. Er is geen sprake van een vetorecht voor iedere gemeente. 4. Tijdigheid documentatie 2.13 Indien regelingen worden aangepast (Financieel Koepelschap Buitenstedelijke Openlucht-recreatie) of in het geval nieuwe regelingen worden opgesteld (Halt), wordt voortaan voorzien in een termijn van 8 (in plaats van 6) weken reactietermijn op concept-stukken, zoals rekening en begroting. Hierdoor resteert meer tijd voor het geven van een gedegen reactie, waardoor de kwaliteit ervan kan toenemen. 18

19 De risicotabel 2.14 De criteria van het normenkader uit hoofdstuk 1 zijn per verbonden partij beantwoord, deze ingevulde tabellen zijn opgenomen als bijlage van deze rapportage. Deze gegevens zijn de input voor onderstaande risicoanalyse. Aan de hand van het normenkader is daarbij een uitspraak gedaan over de mate waarin de gemeente op het betreffende onderdeel per verbonden partij een financieel en/of bestuurlijk risico loopt Indien de tabel van een verbonden partij, op basis van de score op de criteria per vraag, geen aanleiding geeft tot opmerkingen over het risico voor de gemeente Schiedam, is het betreffende vlak in de risicotabel groen gekleurd. Komen er uit de overzichtstabel één of enkele (niet al te zwaar wegende) onvolkomenheden of attentiepunten ten aanzien van de verbonden partij aan het licht, dan kleurt een vlak oranje. Mocht uit de overzichtstabel blijken dat de relatie van de gemeente met de verbonden partij (op onderdelen) risicovol is, dan zal het vlak rood gekleurd zijn In onderstaande tabel 1 is aan de hand van deze stoplichtenmethode de risicoanalyse voor de gemeente Schiedam in beeld gebracht, op basis van de financiële, bestuurlijke en informatieverstrekkende relatie van de gemeente met de aan haar verbonden partijen. In vergelijking met onderzoek elders valt het grote aantal groene vlakken op. 19

20 Tabel 1 1. Financiën 2. Bestuurlijk 3. Informatieverstrekking 4. Overige opmerkingen N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond (DCMR) Gemeenschappelijk Bezit Evides B.V. Financieel Koepelschap Buitenstedelijke Openluchtrecreatie GG&GD Nieuwe Waterweg Noord N.V. ONS Houdstermaatschappij Openbaar Lichaam Volwassen Educatie Rijnmond (OLIVER) Recreatieschap Midden Delfland Regionale Organisatie Gehandicaptenvoorzieningen NWN Regionale Brandweer Nieuwe Waterweg Noord Stadsregio Rotterdam Veiligheidsregio Rotterdam-Rijmond N.V. Eneco Vernieuwde Stadverwerving B.V. Kommun B.V. Midgard Beheer B.V. Wijkontwikkelingsmaatschappij Groenoord B.V. Legenda: rood - relatie van de gemeente met de verbonden partij is (op onderdelen) risicovol oranje - één of enkele (niet al te zwaar wegende) onvolkomenheden of attentiepunten groen - geen opmerkingen over risico 20

21 Samenvatting overzichtstabellen 2.17 In onderstaande tabel 2 zijn per verbonden partij in steekwoorden de gegevens uit de tabellen in de bijlage samengevat. Deze zijn onderverdeeld naar de 3 hoofdvragen van het onderzoek (financiële situatie, de bestuurlijke invloed en de informatieverstrekking. Daarnaast is een kolom met overige opmerkingen opgenomen, waarin bijvoorbeeld wordt stilgestaan bij toekomstige ontwikkelingen en historische gebeurtenissen die van invloed zouden kunnen zijn op het financiële risico voor de gemeente Schiedam: Tabel 2 1. Financiën 2. Bestuurlijk 3. Informatie- verstrekking 4. Overige opmerkingen N.V. Bank Nederlandse Gemeenten financiële relatie ca aandelen <1% aandelen BNG op balans Schiedam jaarlijks dividenduitkering extra dividend eind 2007 voor Schiedam wethouder financiën in Alg. vergadering van aandeelhouders hoofd financiën treedt op als adviseur van bestuur geen informele contacten rondom BNG jaarlijks in mei jaarrekening BNG verstrekt halfjaarbericht als N.V. levert BNG geen begroting aan eigen vermogen bank hoog; afbouwen zonder in gevaar brengen inkooppositie eigen vermogen BNG 50 per aandeel, wordt afgebouwd voor dividenduitkering aandacht raad beperkt tot dividenduitkering BNG is solide partner; sturing niet noodzakelijk Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond (DCMR) financiële relatie circa 1,1 mln. 8,8% van bijdrage aan verbonden partijen naar DCMR eigen vermogen DCMR circa 5 mln. positieve resultaten ca. 2 mln. per jaar wethouder in Algemeen Bestuur Schiedam niet in Dagelijks Bestuur ambtelijk vooroverleg is verwaterd financiële zeggenschap in DCMR 14,7% prestatieafspraken zijn vastgelegd goede sturing op DCMR, maar geen aandacht in raad DCMR verstrekt rekening, begroting en maraps informatieverstrekking specifiek afgestemd op gemeente bestuurlijke reactie op concept-begroting; ter kennisname aan raad p&c-cyclus DCMR sluit niet aan op cyclus Schiedam aanpassing in wettelijke regelgeving (omgevingsvergunning) consequenties voor organisatie DCMR nog onduidelijk benchmarken DCMR voor gemeente lastig weinig zicht op marktconforme tariefstelling DCMR gevoelens van meebetalen aan beleid/overhead Rotterdam in DCMR 21