Interventioneel hartcentrum. Jaarverslag 2014

Transcriptie

1 Interventioneel hartcentrum Jaarverslag 2014

2

3 Op 6 januari 2014 werd met de start van het nieuwe interventionele hartcentrum AZ Nikolaas de sluitsteen gelegd van het zeven jaar eerder begonnen fusieziekenhuis. De meer dan duizend patiënten per jaar die in het verleden aangewezen waren op ziekenhuizen buiten het Waasland kunnen heden in hun vertrouwde omgeving geholpen worden. Het is dan ook met gepaste trots dat wij u de kerncijfers voor dit startjaar voorstellen. Dr. Joeri Voet Dr. Dries Pas Dr. Kevin Onsea Interventionele cardiologie

4 4

5 Inhoud Kerncijfers Aantal coronarografieën AZ Nikolaas 6 Verhouding leeftijd - geslacht 6 Electieve procedures - Urgenties 7 Succesgraad 7 Dr. Jan Van Beveren - Huisarts 8 Herkomst patiënten 9 Transradiaal 10 Uitrusting Locatie 12 Stralingsdosis 13 Pacemakerprocedures 14 Fractional Flow Reserve 16 Acuut hartinfarct 17 Cijfers 17 Dr. Sven de Geeter - Spoedgevallen & MUG 18 Cardiale heelkunde 19 Kwaliteitsindicatoren Medicamenteus gebruik bij ontslag na STEMI 20 Urgente CABG na PCI 21 Complicaties 21 Complicaties bij pacemakerimplantaties 21 Mortaliteit na STEMI inhospitaal 21 Team 22 Samenwerking 24 5

6 Kerncijfers Aantal coronarografieën AZ Nikolaas In 2014 werd 28% van de patiënten of 432 letsels behandeld met PCI door middel van ballon en stenting of door ballondilatatie alleen. Bij 14% van de onderzochte mensen, was een chirurgische ingreep, zij het overbrugging, klepoperatie of een combinatie noodzakelijk. Aan 58% van de patiënten werd een medisch conservatief beleid voorgesteld. Deze reeks bevat uiteraard een aantal patiënten waarbij geen of geen ernstig coronair lijden werd weerhouden, maar bevat ook patiënten die een onderzoek ondergingen omwille van ritmestoornissen en hartfalen. Bij 131 op het eerste gezicht belangrijke vernauwingen werd er geen dilatatie uitgevoerd omwille van een negatieve FFR-meting (blz. 16). # coronarografieën AZ Nikolaas 35% Gemiddelde leeftijd: 71 jaar # percutane interventies Tertiair centrum AZ Nikolaas 181 # patiënten verwezen voor cardiale chirurgie 733 # patiënten met enkel medicamenteuze behandeling 65% Gemiddelde leeftijd: 67 jaar 6

7 Electieve procedures: 1086 Urgenties: 174 Succesgraad interventies op een totaal van 432 letsels Bij 174 op een totaal van 1260 procedures werd een niet-electief geplande coronarografie uitgevoerd. Hieronder urgente procedures bij patiënten met een acuut hart-infarct (STEMI) of reanimatie, maar ook semi-dringende bij instabiele angor en NSTEMI op geleide van kliniek en GRACE-score (Global Registry of Acute Coronary Events); deze score geeft een inschatting van het risico op overlijden en wordt bepaald bij iedere patiënt opgenomen op CCU met een acuut coronair syndroom. 3% Niet-succesvol 2,5% Intermediair resultaat 94,5% Succesvol Niet-succesvol Intermediair resu succesvol 7

8 De komst van het Interventionele hartcentrum heeft als belangrijkste voordeel voor ons huisartsen, dat patiënten nu geholpen kunnen worden in eigen stad of regio en niet meer hoeven getransfereerd te worden naar Gent, Antwerpen of Aalst. De snelheid tussen diagnose en therapie is hierdoor heel sterk verkort. Zeker bij het vermoeden van een acuut myocard infarct is de - zo cruciale - tijdsduur tussen de verwijzende huisarts, de spoed- of MUGarts en uiteindelijk de interventioneel cardioloog geoptimaliseerd. De patiënten zelf zijn zeer te spreken over de opvang door het verpleegkundig team en het concept van de lounge. De keuze om de pols als toegangsweg voor de coronarografie te gebruiken wordt sterk geapprecieerd. Patiënten zijn hierdoor sneller mobiel en kunnen meestal het ziekenhuis nog dezelfde dag verlaten. Als huisarts hebben wij een snel en efficiënt contact met de cardiologen wanneer er nog vragen zijn over bepaalde patiënten. Maar niet alleen het persoonlijk contact verloopt vlot, ook de elektronische berichtgeving draagt bij tot de efficiëntie. De resultaten van de coronarografie komen rechtstreeks in ons medisch dossier terecht, een grote meerwaarde! Het zou voor ons als huisarts misschien ook wel interessant zijn om het cathlab eens te bezoeken en een realtimecoronarografie in een geplande diagnostische setting mee te maken. Op die manier kunnen wij onze patiënten nog beter voorbereiden op de ingreep. Dr. Jan Van Beveren Huisarts - Voorzitter Huisartsenkring Sint-Niklaas 8

9 Herkomst unieke patiënten Interventioneel hartcentrum 2014 Stekene 120 Sint-Gillis-Waas 118 Beveren 174 Zwijndrecht 15 Moerbeke 9 Lokeren 18 Sint-Niklaas 494 Waasmunster 54 Hamme Zele Temse Bornem 8 Kruibeke 77 Dendermonde 2 Lebbeke 2 9

10 Transradiaal Met de inrichting van een ruime patiëntenlounge op het interventioneel hartcentrum zelf, gaven we reeds bij de bouw aan ons te profileren als een radiaal centrum. Met een totaal aantal van 91% radiaal procedures het eerste jaar zijn we hierin ruim geslaagd. AZ Nikolaas consecutieve coronarografieën De voordelen in vergelijking met de klassieke femorale toegang zijn significant. Door een forse reductie van vasculaire complicaties en meer ambulante zorg brengt dit meer comfort en veiligheid voor de patiënt en draagt dit tevens bij tot kostenreductie en kwaliteit van de zorg Radiaal 91,6 % 106 Femoraal 8,4 % % succes bij radiaal acces 10

11 11

12 Uitrusting Het Interventionele hartcentrum situeert zich op de derde verdieping van het kritieke blok van campus Sint-Niklaas, net boven en in nauwe verbinding met de diensten Spoedgevallen, Intensieve zorgen en CCU - NCU. Het kloppende hart ervan wordt gevormd door twee ruime hartkatheterisatiezalen beide uitgerust met de nieuwste Philipstechnologie (Allura Xper FD10 en FD20 ClaritylQ). De laatste soft- en hardwareverbeteringen in medische beeldvorming staan garant voor een excellente beeldkwaliteit, gecombineerd met een fors gereduceerde stralingsbelasting voor zowel patiënt als medisch team. Beide zalen beschikken, naast het obligate onmiddellijk inzetbare reanimatiemateriaal, over een volwaardige anesthesie-uitrusting. Daarnaast is er tevens een intra-aortische ballonpomp voor hemodynamische ondersteuning aanwezig. 12

13 13

14 Uitrusting Stralingsdosis Dose-area-product (DAP) Dit product van dosis en veld grootte op een zekere afstand vormt een goede maat voor de totale stralingsdosis van de patiënt. Deze wordt tijdens procedure gemeten in cgy.cm2 De waarde wordt ook gebruikt voor het bepalen van een Diagnostic reference level (DRL): dosis niveau voor een bepaald onderzoek bij een groep van patiënten. Effectieve dosis (ED) Om evenwel het stochastische effect (risico op kanker) weer te geven wordt deze DAP via een conversiefactor omgezet in een Effectieve dosis (ED) uitgedrukt in milli-sievert (msv). Het Belgische Federale Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) schat de gemiddelde natuurlijke achtergrondstraling (de dosis ioniserende straling die men oploopt van natuurlijke bronnen die altijd in het leefmilieu aanwezig zijn) voor België in op 2,5 msv/jaar. Bij een gewone röntgenfoto ligt de stralingsdosis in de orde van 0,1 tot 1 msv. Bij een zogenaamde CT-scan ligt de dosis wat hoger, namelijk ongeveer 10 msv. Stralingsdosis België Nat DRL AZ Nikolaas Coronarografie DAP Gycm2 56 (36) 70 12,8 ED msv 9,6 (7,3) 2,65 Coronarografie met DAP Gycm ,6 aansluitend PCI ED msv 15,3 7,37 Radiation Protection Dosimetry (2008), Vol. 128, No. 3, pp A large-scale multicentre study in Belgium of dose area product values and effective doses in interventional cardiology using contemporary X-ray equipment. E. Bogaert*, K. Bacher and H. Thierens Department of Medical Physics and Radiation Protection, Ghent University, Proeftuinstraat 86, B-9000 Gent, Belgium 14

15 Pacemakerprocedures 2014 De gloednieuwe infrastructuur en beeldvorming komt uiteraard ook ten goede aan de reeds lang bestaande elektrische behandeling van aritmieën door middel van pacing te AZ Nikolaas. Sinds 2014 worden ook de één- en tweekamer pacemakers geïmplanteerd in het nieuwe interventionele hartcentrum. Een totaal van 239 procedures. Batterijvervangingen DDD (32) Batterijvervangingen VVI (22) Nieuwe implantaties VVI (45) Nieuwe implantaties DDD (140) 15

16 Fractional Flow Reserve (FFR) Bij twijfel omtrent het hemodynamisch belang van angiografisch intermediaire laesies brengt FFR-meting uitsluitsel. Deze guidewire gebaseerde techniek laat ons toe accuraat bloeddruk en flow te meten in een specifiek deel van een coronair. Deze geavanceerde diagnostiek bij hartkatheterisatie is in beide zalen draadloos geïntegreerd. Voor de patiënt onnodige interventies kunnen aldus vermeden worden. Om de juiste beslissing te nemen bij het zien van een intermediaire vernauwing, werden in totaal 205 letsels gemeten op hun hemodynamische graad van stenose. Uiteindelijk werden hierna 74 dilataties uitgevoerd, maar konden 131 (onnodige) behandelingen vermeden worden. Deze werkwijze, welke een belangrijk deel vertegenwoordigt in het totale kostenplaatje, gebeurt volledig in overeenstemming met de nationale richtlijnen. Proximal Pressure (Pa) Distal Pressure (Pd) 131 conservatief beleid 1260 patiënten 160 patiënten FFR 205 letsels / stenoses 74 PCI FFR = Distal Pressure (Pd) Proximal Pressure (Pa) (During Maximum Hyperemia) 16

17 Acuut hartinfarct In de voorbije decennia speelde Sint-Niklaas regionaal een voortrekkersrol in de behandeling van coronaire pathologie met het oprichten van een CCU (reeds in 1974) en het starten van IV trombolyse (begin jaren tachtig) alvorens dit standaard care werd. Vroegtijdige reperfusie en aldus snelle behandeling bleken al ras van levensbelang bij de behandeling van het acute hartinfarct. Met het opstarten van een prehospitaal triagesysteem (juli 2005) met doorzenden van het MUG-ECG naar de cardioloog van wacht (eerst via fax, later via ) en vervolgens het prehospitaal toedienen van trombolyse was de dienst Cardiologie te Sint-Niklaas opnieuw bij de eersten in het Vlaamse landschap. De voorkeursbehandeling verschoof de volgende jaren van trombolyse naar primaire PCI en patiënten werden dan ook consequent na prehospitaal triage rechtstreeks naar ziekenhuizen met PCI-capaciteit te Antwerpen of Gent getransporteerd. Die Aantal patiënten behandeld voor acuut myocard infarct (STEMI) en presentatie binnen 12 uur na aanvang van de klachten First medical contact - balloon Gemiddelde 'door-to-balloon' tijd bij acuut myocard infarct. Europese richtlijn < 60 min AZ Nikolaas min 46 min Primaire PCI 100% Trombolyse 0% Totale ischemietijd STEMI AZ Nikolaas: Minder dan 2 uur: 49% Tussen 2 en 3 uur: 22% Tussen 3 en 4 uur: 11% Langer dan 4 uur: 18% verplaatsing hoeft nu niet meer en de aanwezigheid van een interventioneel centrum in het hart van het Waasland heeft het voorbije jaar geleid tot uitstekende (lees uiterst korte) interventietijden. 18% van de patiënten meldt zich echter nog steeds te laat aan. Teaching van de bevolking blijft een aandachtspunt. Pijn 1e medisch contact (HA, MUG, Spoedopname,...) Aankomst ziekenhuis Reperfusie (ballon) First medical contact - balloon Totale ischemietijd AZ Nikolaas < 4 uur: 82% Door-to-balloon 17

18 Als artsen van de Spoedgevallendienst AZ Nikolaas zagen wij de voorbije tien jaar de spoedpopulatie aangroeien tot patiëntencontacten per jaar. Hiermee behoren wij tot de top tien in Vlaanderen. Samen met die toenemende drukte hebben wij zowel prehospitaal, als in ons dagelijks functioneren op spoed, een gunstige evolutie gemerkt op cardiologisch vlak. Men is, na de fusie van beide ziekenhuizen in Sint-Niklaas, geëvolueerd naar een goed functionerende cardiologische eenheid, waarbij wij als spoedartsen vlot een beroep kunnen doen op specialistisch advies op de werkvloer. Het door-to-needle principe vond in die laatste tien jaar alsmaar meer ingang. Dit leidde ons van het prehospitaal doorzenden van het ECG, het toedienen van trombolyse ter plaatse naar het zo snel mogelijk begeleiden van patiënten naar cardiologische interventiecentra in Antwerpen of Gent. De laatste twee jaren hebben wij kunnen merken hoe het nieuwe interventionele hartcentrum samen met die vlotte samenwerking tussen de (interventionele) cardiologen en spoedartsen geleid hebben tot de verbetering van dit principe. Het maakt het werk als MUG-arts, gezien de kortere aanrijtijden, de directere communicatie en vertrouwdheid met de eigen specialisten, een stuk gemakkelijker. Maar bovenal merken wij als 'eerste hulpverlener' het belang van een eigen interventioneel hartcentrum als eindpunt in de 'chain of survival' voor de patiënt zelf. Wars van alle politieke, communautaire of financiële argumenten zijn wij als spoedartsen overtuigd van de meerwaarde van ons huidig interventioneel centrum. Onze expertise hierin kan in de toekomst, als twee-eenheid en in samenwerking met de huisartsen, alleen maar verbeteren en dit in functie van de patiënt. Dr. Sven de Geeter - Spoedgevallen & MUG 18

19 Cardiale heelkunde Naast medicamenteuse en percutaan interventionele behandeling is voor sommige patiënten een heelkundige behandeling, CABG (coronary artery bypass grafting) en/of klepchirurgie noodzakelijk. Preferentieel werken wij hiervoor samen met ons moedercentrum UZ Gent. In samenspraak met de patiënt wordt echter ook verwezen naar andere chirurgische centra. Verwijzingen Interventioneel hartcentrum 2014 UZ Gent CABG 82 CABG + klepchirurgie 9 Klepchirurgie 23 AZ Middelheim CABG 29 CABG + klepchirurgie 4 Klepchirurgie 7 OLV Aalst CABG 6 CABG + klepchirurgie 4 Klepchirurgie 12 UZ Leuven CABG 2 Klepchirurgie 2 Maria Middelares Gent CABG 1 Totaal:

20 Kwaliteitsindicatoren Kwaliteit van zorg omvat meer dan alleen de inzet van hoog gekwalificeerd personeel, hoogstaande technologische en innovatieve diagnostiek en behandelingen voor patiënten. De zorg moet daarnaast ook efficiënt en uiteraard patiëntgericht zijn. De communicatie, zowel intern als extern, moet goed zijn. Om dit alles op een hoog niveau te krijgen en te houden is een continue kwaliteitscontrole noodzakelijk. Reeds vooruitlopend op het overheidsprogramma waarbij in de toekomst ziekenhuizen en diensten kwaliteitsindicatoren dienen te registreren en publiceren (VIP 2 ) werd in ons hartcentrum van bij opstart geopteerd voor registratie en transparantie van zorgresultaten. Medicamenteus gebruik bij ontslag na STEMI in AZ Nikolaas Post-infarct medicatie bestaat klassiek uit anti-aggregantia (aspirine en P2Y12inhibitor), een statine, beta-blokker en ACEinhibitor of AR-blokker. Deze medicatie vermindert het risico op een nieuw myocardinfarct en het ontstaan van hartfalen. Het percentage patiënten dat deze medicatie bij ontslag voorgeschreven krijgt, vormt één van de Vlaamse kwaliteitsindicatoren Cardiologie. Hiermee kan een ziekenhuis zijn kwaliteit van zorg in een cijfer meten en uitdrukken. Uit onze registratie blijkt dat alle patiënten postinfarct op een statine werden gestart. Uitzonderlijk werd geen aspirine voorgeschreven. Dit was meestal te wijten aan het feit dat de patiënt een anticoagulans diende te nemen omwille van voorkamerfibrillatie of kunstklep. Het merendeel van de patiënten kreeg een betablokker. Klassieke contra-indicaties hier vormden een te lage bloeddruk en/of hartslag of ernstig astma/copd. 83 % van de patiënten kreeg, bij linker ventrikel dysfunctie, een ACE-I of ARB. In geval van een slechte nierfunctie of symptomatische hypotensie werd dit niet gestart. Aspirine 96% Betablokker 94% Statine 100% ACE-inhibitor* 78% ARB* 5% * bij linker ventrikel dysfunctie 20

21 Complicaties % urgente CABG na PCI: 0% Mortaliteit na STEMI inhospitaal: 5 overlijdens Ondergingen allen een succesvolle urgente PCI Mineure bloeding (lokaal hematoom) 5 Majeure bloeding Retroperitoneale bloeding na femorale 1 procedure Intracraniële bloeding 1 TIA 1 CVA 0 Nierinsufficiëntie - dialysenood 0 Accesscomplicaties radiaal (pseudo aneurysma) 2 Complicaties bij pacemakerimplantaties: 4 reanimatie pre-hospitaal 2 overlijdens 1 en 3 uur post PCI ten gevolge van onbehandelbare VF 2 overlijdens ten gevolge van postanoxemische encephalopathie 1 tengevolge van ventrikelruptuur, 2 dagen post AMI Pacemakerinfecties: 0 0,0% Pacemaker lead reposities ventricular 1 0,5% (n=185) Pacemaker lead reposities atriaal (n=140) 2 1,4% Bijkomende mortaliteit 1 maand na STEMI: 0 Bijkomende mortaliteit 1 jaar na STEMI: voorlopig 0 (registratie nog lopende) 21

22 Team De klok rond, zeven dagen op zeven wordt de dienst verzorgd door drie interventiecardiologen; Dr. Joeri Voet, Dr. Dries Pas en Dr. Kevin Onsea. Vijf verpleegkundigen die individueel reeds jaren ervaring meebrachten vanuit de diensten Cardiologie, Spoedgevallen en het Operatiekwartier staan, samen met de hoofdverpleegkundige, na een bijkomende specifieke training in andere hartcentra de interventiecardiologen hierin dag en nacht bij. Deze door uitgebreide protocols ondersteunde intense samenwerking wordt vrijdagochtend op een wekelijks teamoverleg in een verbetercultuur verder opgevolgd. Van links naar rechts: Martine Lauwers, Willy De Mey, Dr. Joeri Voet, Dr. Dries Pas, Martine De Paepe, Dr. Kevin Onsea, Nafi Niasse, Tom Troubleyn, Aura Fonteyne 22

23 23

24 Samenwerking In het kader van het zorgprogramma cardiale pathologie werd een associatieovereenkomst afgesloten tussen UZ Gent, AZ Nikolaas en AZ Sint-Lucas om een brede en snelle toegankelijkheid tot hoogstaande cardiale zorg te verlenen in de brede regio Gent en Waasland. Hiervoor maken we gebruik van gelijklopende protocols, organisatie en coördinatie tussen de centra. Deze samenwerking werd nog in de verf gezet op een gemeenschappelijk symposium te Gent op 17 mei Op technisch vlak is een online verbinding uitgebouwd met de interventionele collega's en het cardiochirurgisch team te UZ Gent wat ons de mogelijkheid geeft om ook bij urgenties, de angiografische beelden en het dossier ad hoc te bespreken en als hartteam de nodige beslissingen te nemen. Sinds januari 2014 maakt Prof. Dr. Katrien François, diensthoofd cardiochirurgie te UZ Gent, deel uit van het team cardiologie van het AZ Nikolaas. Zij is gespecialiseerd in congenitale hartchirurgie, aorta ascendens en aortaboog aneurysmata en reconstructieve klepchirurgie. Samen met de andere cardiologen werd woensdagvoormiddag op wekelijkse basis een gecombineerde pre- en postoperatieve raadpleging uitgebouwd in AZ Nikolaas. 24

25 25

26 Dirk Vincke ( 1957) uit Tielrode had zich de dag wel anders voorgesteld, toen hij op woensdagochtend 27 mei in zijn tuin begon te werken. Hij voelde al snel dat er iets niet in orde was en liet zich onmiddellijk door een familielid naar het ziekenhuis brengen. Een acuut hartinfarct zou later blijken. "Achteraf bekeken was het beter geweest om de ambulance te bellen, in plaats van zelf met de auto te komen, maar ik dacht dat ik er zo sneller zou zijn" geeft Dirk toe. "De dokters hebben mij al een paar keer gezegd dat dat niet slim was, maar het is gelukkig wel goed afgelopen". Eens aangekomen op spoed ging het zeer snel, reeds na 20 minuten kon de verstopte kransslagader geopend worden en een uur later was de ingreep op het interventioneel hartcentrum al achter de rug en lag Dirk al op de afdeling Coronaire Care Unit (CCU). "Als ik eerlijk ben, moet ik bekennen dat ik al eerder 'iets' gevoeld had, maar je weet hoe dat gaat, je denkt dat dat bij de leeftijd hoort en je doet verder. Eigenlijk wist ik niet eens dat er zo'n dienst was hier in Sint-Niklaas, anders was ik misschien toch al wat sneller langs de dokter gegaan." Twee dagen na de coronarografie voelt Dirk zich al opmerkelijk beter. "Straks mag ik naar een gewone afdeling, en na het weekend mag ik waarschijnlijk naar huis. Het ziekenhuisverblijf en het herstel thuis verliepen verder zonder verwikkelingen en inmiddels kwam Dirk, 1 maand na het doorgemaakte hartinfarct op controleraadpleging cardiologie voor opvolging medicatie en cardiale revalidatie. 26

27 Patiëntenbrochures: Informatiebrochures voor patiënten vindt u op onze website ( onder de rubriek "Cardiologie" 27

28 Interventioneel hartcentrum Dienst Cardiologie Dr. Dirk Dewaele - Medisch diensthoofd Dr. Bert Adriaenssens Dr. Frank De Keyser Dr. Bernard Faveere Prof. Dr. François Katrien Dr. Siegmund Keuleers Dr. Didrik Koentges Dr. Kevin Onsea Dr. Dries Pas Dr. Francis Ruys Dr. Carlos Van de Weghe Dr. Joeri Voet - info@aznikolaas.be