Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Biodiversiteit Nr. 18 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 10 april 2002 De vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij 1 heeft op 21 maart 2002 overleg gevoerd met staatssecretaris Faber van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij over: de brief van de staatssecretaris van LNV d.d. 18 januari 2002 inzake de Commissie Budep, Werkprogramma 2002 (LNV-02-55); de brief van de staatssecretaris van LNV d.d. 8 maart 2002 inzake de voorbereiding van CoP6 over Biodiversiteit (26 407, nr. 17); de brief van de staatssecretaris van LNV d.d. 11 maart 2002 inzake de voortgangsrapportage handhaving Cites (LNV02-201). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), ondervoorzitter, Swildens-Rozendaal (PvdA), Ter Veer (D66), voorzitter, Witteveen-Hevinga (PvdA), Feenstra (PvdA), Poppe (SP), Van Ardenne-van der Hoeven (CDA), Stellingwerf (ChristenUnie), M.B. Vos (GroenLinks), Augusteijn-Esser (D66), Klein Molekamp (VVD), Passtoors (VVD), Th.A.M. Meijer (CDA), Hermann (GroenLinks), Geluk (VVD), Schreijer-Pierik (CDA), Atsma (CDA), Ross-van Dorp (CDA), Oplaat (VVD), Schoenmakers (PvdA), Udo (VVD), Herrebrugh (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Bolhuis (PvdA). Plv. leden: Van Vliet (D66), Depla (PvdA), Ravestein (D66), Zijlstra (PvdA), Albayrak (PvdA), Kant (SP), Mosterd (CDA), Van Middelkoop (ChristenUnie), Van der Steenhoven (GroenLinks), Scheltema-de Nie (D66), Verbugt (VVD), Cornielje (VVD), Rietkerk (CDA), Pitstra (GroenLinks), Kamp (VVD), De Pater-van der Meer (CDA), Van Wijmen (CDA), Buijs (CDA), Weekers (VVD), Dijksma (PvdA), O.P.G. Vos (VVD), Te Veldhuis (VVD), Dijsselbloem (PvdA), Duivesteijn (PvdA). De heer Van Wijmen (CDA) vraagt of het klopt dat de commissie Budep en het ministerie het eens zijn over de middelen en de aanwending ervan. Hij heeft veel waardering voor de wijze waarop de voorbereiding van CoP6 plaatsvindt. De staatssecretaris is zeer actief geweest in dezen. Hij is het ermee eens dat het ecosysteem de basis moet zijn van het nieuwe programma van de Convention on Biological Diversity (CBD) en dat oerbossen een speciale plaats verdienen; waar kun je die overigens nog vinden? Wat is de link tussen bushmeat en bossen? Het is heel goed dat de destructieve handel in bushmeat aan de orde wordt gesteld tijdens CoP6. Het zou mooi zijn als het dossier over genetische bronnen kan worden afgerond, met name wat betreft de toegang tot genetische bronnen en de verdeling van de opbrengsten uit het gebruik. Klopt het dat het gestelde over indringers in het kader van uitheemse diersoorten ecologisch gesproken betrekking heeft op systeemvreemde soorten die het ecosysteem verstoren? Als dat het geval is, hoe verdraagt zich dit dan met de zinsnede over het voorkomen van handelsbeperkende maatregelen? Er kan wel degelijk sprake zijn een verstoring van het ecologisch evenwicht of schade aan handel of visserij. De heer Van Wijmen hoopt dat er een duidelijk operationeel kader voor het Strategisch plan wordt KST61130 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2002 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 18 1

2 gecreëerd. De jeugdconferentie kan daar ook een rol bij spelen. Mogen Kamerleden overigens mee naar CoP6? De CITES-handhaving vordert goed, mede dankzij de structuurverandering. Deze versterkt het handhavingpatroon ongetwijfeld nog verder. Hopelijk treedt de Flora- en faunawet per 1 april a.s. in werking. Er mag niet worden getornd aan de communautaire verplichtingen ten aanzien van CITES. De Algemene inspectiedienst (AID) neemt de rol van de douane over als er sprake is van grootschalige onderzoeken. Zijn daar voorbeelden van? Wat wordt er bedoeld met resultaatgebieden van de Landelijke milieugroep (LMG) en structurele informatie-uitwisseling tussen het Douane-informatiecentrum en de politie? Welke taken heeft de Koninklijke marechaussee (Kmar) op het gebied van CITES? In het gestelde over de inventarisatie naar forensische onderzoeksmethoden zijn een of meer woorden weggevallen. Hoeveel controleurs natuurbescherming zijn er? Mevrouw Swildens-Rozendaal (PvdA) is goed te spreken over de voorbereiding van CoP6. Zij hoopt dat de conferentie een succes wordt en dat er resultaten worden behaald, want die zijn nodig als men verder wil op de ingeslagen weg en als men de vinger aan de pols wil houden. Het internationale aspect is daarbij van wezenlijk belang. Nederland heeft altijd een voortrekkersrol vervuld. Dat moet zo blijven. Onder verwijzing naar het Kamerbreed aanvaarde PvdA-amendement over artikel 13 van de Floraen faunawet vindt mevrouw Swildens dat de staatssecretaris ook tijdens CoP6 actie moet blijven ondernemen als het gaat om het beschermen van niet direct bedreigde en dus niet door CITES beschermde diersoorten, niet alleen uit natuuroverwegingen, maar met name uit welzijnsoverwegingen. De verbodsbepalingen in de Flora- en faunawet op dit punt kunnen nog niet in werking treden, omdat de internationale context ontbreekt. Er mag geen gelegenheid onbenut blijven om deze kwestie bij de partners tussen de oren te krijgen. De PvdA-fractie spant zich sinds jaar en dag in voor samenwerking tussen degenen die zich bezighouden met handhaving, opsporing, controle en opvang. Inmiddels is er daadwerkelijk sprake van samenwerking, ook al is de projectgroep CITES opgeheven. De coördinatie is inmiddels overgenomen door de LMG, maar er moet wel aandacht worden besteed aan de eventueel zwakke schakels in de nieuwe opzet. In de voortgangsrapportage lijkt het accent te liggen op het formaliseren van de prioriteitenstelling, met name wat betreft de procedure op dat punt. Er wordt eerst een strategisch criminaliteitsbeeld opgesteld van aan Budep gerelateerde criminaliteit. De uitkomst daarvan kan de basis vormen voor concrete opsporingsprojecten, maar hoe staat het met de voortgang? Op een gegeven moment moet men gaan opsporen en handhaven. Het kan overigens geen kwaad dat het CITES-gevoel meer tussen de oren gaat zitten. Hoe staat het met de criteria voor de prioriteitenstelling? Mevrouw Swildens is blij met de quarantainefaciliteit op Schiphol, maar is opvang ook gegarandeerd voor dieren die door andere maatschappijen dan de KLM worden ingevlogen? Er is sprake van een daling bij het in beslag nemen en de opvang van dieren. Als gevolg van de MKZ-crisis was menskracht elders nodig, maar hebben nog andere factoren meegespeeld bij de daling? Mevrouw Swildens heeft vernomen dat complete zendingen onmiddellijk retour afzender gingen, zonder opengemaakt te worden. Wat weet de staatssecretaris daarvan? De dierenwelzijnscomponent is namelijk ook van groot belang. Hoe staat het met de opvang van niet-citessoorten? Is er al meer te zeggen over de positieflijsten van exotische dieren die volgens de (gewenste) regelgeving in Nederland mogen worden gehouden? De heer Passtoors (VVD) vindt het behoud van biodiversiteit van groot belang. Dat geldt ook voor oerwouden en oceanen. Hoe staat het met de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 18 2

3 samenwerking op dit punt tussen LNV en Ontwikkelingssamenwerking (OS)? In de recente notitie van de minister voor OS over bossen wordt daar niet op ingegaan. Is er alweer sprake van verkokering? Klimaatbeleid is ook heel belangrijk. De Sinks spelen gelukkig een belangrijke rol bij het Kyoto-protocol, maar geldt dat ook voor de FACE-projecten? Komt dat nog in CoP6 aan de orde? Zo niet, is de staatssecretaris bereid die kwestie te agenderen? In het verdrag wordt veel belang gehecht aan het gebruik en behoud van genetische bronnen. Hoe staat de staatssecretaris wat dat betreft ten opzichte van het Pinetum Blijdenstein en de diverse horta? Komt het genetisch materiaal in dierentuinen en pineta nog aan de orde tijdens CoP6? Wat betreft het duurzaam gebruik van oerwouden is er vaak een groot cultuurverschil tussen de betrokkenen ter plekke en de Nederlandse hulpverleners. Wat vindt de staatssecretaris daarvan? Of laat zij dit aan OS over? Wie vervult de coördinerende rol? De heer Passtoors vindt dat er, als het gaat om bushmeat en de destructieve handel daarin, reëel moet worden gecompenseerd. Wat wil de staatssecretaris tijdens CoP6 concreet bereiken? De voortgangsrapportage over de CITES-handhaving ziet er goed uit. Kennis, voorlichting en bekwame mensen zijn daarbij van groot belang. Er is nu een quarantainefaciliteit op Schiphol, maar bepaalde diergroepen van andere luchtvaartmaatschappijen schijnen alleen maar in noodsituaties te worden afgehandeld, bijvoorbeeld bij dreigend dierenleed. Wat heeft dat voor gevolgen voor de kwaliteit van de afhandeling? Kan dit ertoe leiden dat de dierenopvang wordt gesloten, omdat andere maatschappijen niet dezelfde kwaliteitseisen hanteren? Welke consequenties heeft dat voor het KLM-dierenvervoer zelf? Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris bevestigt dat er overeenstemming bestaat tussen het ministerie en de commissie Budep over hoe er moet worden gewerkt en hoe de middelen moeten worden ingezet. De Budep-regelgeving wordt ondergebracht in de Flora- en faunawet. Hopelijk treedt die wet per 1 april a.s. in werking en zorgt de structuurverandering met betrekking tot de CITES-handhaving ervoor, zoals ook al blijkt uit de voortgangsrapportage- CITES, dat de handhaving verder structuur krijgt. Het heeft enige voeten in de aarde gehad, maar uiteindelijk is de KLM als enige maatschappij bereid gebleken te investeren in de quarantainefaciliteit. Andere maatschappijen hebben dat niet gedaan, maar dat neemt niet weg dat ook zij qua opvang- en keurmogelijkheden moeten voldoen aan de regelgeving, want die wordt op dit punt heel strak gehanteerd. Er wordt alleen gewerkt met goedgekeurde keuringscentra. De staatssecretaris herhaalt dat zij de aanvaarde motie over de afhandeling van dieren die door andere vliegmaatschappijen worden ingevlogen, niet kan uitvoeren, omdat zij private maatschappijen niet aan een touwtje heeft. Het indringende verzoek van de Kamer is wel overgebracht aan de KLM. De KLM is ook bereid tot het maken van privaatrechtelijke afspraken over het afhandelen van bepaalde diergroepen van andere maatschappijen. Het is de staatssecretaris niet bekend dat de KLM dit alleen in noodgevallen doet. Als er geen veterinair goedgekeurde papieren zijn, dan wordt er teruggezonden. Dat is het beleidsuitgangspunt. Overigens vindt terugzending niet altijd direct plaats. Als dat nodig is, bijvoorbeeld omdat de dieren heel lang onderweg zijn geweest, dan krijgen ze eerst een bepaalde rustperiode. Daarna worden ze teruggestuurd. Als terugsturen niet mogelijk is, om wat voor reden dan ook, dan worden alternatieven bekeken. Daarover is al eerder uitgebreid met de Kamer gesproken, maar het is niet de bedoeling te dweilen met de kraan open. De kraan moet dicht. Daarover zijn afspraken met de Kamer gemaakt. Van belang is ook dat de landen die voor deze zendingen verantwoordelijk zijn, geen transport- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 18 3

4 certificaten meer afgeven en dat de luchtvaartmaatschappijen zendingen zonder certificaat of veterinair document niet meer doorlaten. Over in beslag genomen dieren zijn afspraken gemaakt met dierentuinen en opvangcentra. Daarnaast vinden voorlichtingscampagnes plaats over het verstandig omgaan met dieren die op transport worden gezet. In de praktijk blijkt al enige tijd dat er steeds minder dieren worden aangetroffen die hier niet thuishoren. Als dat wel gebeurt, is er een opvangmogelijkheid. Wat dat betreft werpt het beleid zijn vruchten al af. De kraan gaat steeds verder dicht. Bij de criteria voor de prioriteitenstelling voor opsporingsonderzoeken wordt rekening gehouden met de CITES-factoren betreffende de mate waarin een dier- en of een plantensoort wordt bedreigd, zoals tot uiting komt in Appendix I opname onder CITES. De uitwisseling tussen het Korps landelijke politiediensten (KLPD) en de douane heeft bijvoorbeeld betrekking op smokkelstromen en informatie van douanekorpsen uit andere landen. Met resultaatgebieden van de LMG wordt gedoeld op het groene, het grijze en het blauwe milieugebied. De LMG houdt zich bezig met de opsporing terzake. De AID-formatieplaatsen zijn inmiddels bezet. Er zijn 31 controleurs natuurbescherming. Daarvan zijn 14 fte gericht op de uitheemse aspecten. De controleurs treden overigens zowel uitheems als inheems op. Vorig jaar heeft het multidisciplinaire team onder leiding van de AID een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar aanleiding van een onderschepte smokkelkoffer met kameleons en schildpadden. De smokkelroute bleek te lopen van Kenia, via Frankrijk naar Nederland. Dit netwerk is opgerold. Wat betreft de positieflijst is sprake van een weerbarstige materie. Daarom is besloten om gefaseerd te werk te gaan. Een projectgroep binnen het ministerie is inmiddels bezig met het opstellen van een lijst van zoogdieren die ongeschikt zijn om te houden. Tevens worden criteria voorbereid. Als de zoogdieren zijn benoemd, dan worden in de tweede fase andere diergroepen opgepakt. De staatssecretaris is al langer in internationaal verband bezig met het vragen van aandacht voor niet door CITES beschermde soorten en met name de wildhandel daarin. Tijdens een discussie hierover in een vorige CoP is Nederland wat dat betreft overigens weggehoond. Het is dus de vraag of het zinvol is door te gaan met kloppen op een dichtgeslagen deur. Wellicht word je dan ook minder serieus genomen op kwesties die wellicht meer kansen bieden. Er moet dus verstandig worden geopereerd op dit punt. De staatssecretaris suggereert de commissie nog eens om hierover een keer van gedachten te wisselen met de secretaris-generaal van CITES. De LMG, het OM en de AID zijn gestart met een criminaliteitsbeeldanalyse. Er wordt aangehaakt bij de informatie die de afgelopen jaren in het kader van het CITES-project is verzameld, ook in internationaal verband. Deze informatie wordt op een rij gezet, ontbrekende informatie wordt verzameld en er worden verbanden gelegd. Op die manier komen de zorgpunten en de achtergronden van de illegale handel concreter in beeld, zodat er actiever en preventiever op kan worden ingespeeld en zodat er gerichte opsporingsactiviteiten kunnen plaatsvinden. De staatssecretaris heeft met betrekking tot CoP6 een dubbele rol. Zij is de Nederlandse portefeuillehouder op het gebied van biodiversiteit, terwijl zij straks ook moet opereren als onafhankelijk voorzitter van CoP6. Het is van groot belang dat er in consensus een stap voorwaarts wordt gezet; hopelijk een grote stap, maar de materie is nu eenmaal weerbarstig. Er wordt al jaren over bossen gesproken, maar er moet nu worden geprobeerd een aantal prioritaire activiteiten vast te stellen. Daar moet dan de komende jaren aan worden getrokken. Hierover heeft Nederland in Ghana ook al een succesvolle workshop georganiseerd. Een en ander moet nu worden vertaald in de fora van de United Nations Forum on Forests (UNFF) en de CBD. Dat ligt weer moeilijker, maar er wordt op die lijn doorgegaan. Een Nederlandse prioriteit is om biodiversiteit als begrip beter over het voet- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 18 4

5 licht te brengen, ook als het gaat om de zorg daarvoor. De jongerenconferentie speelt daar een belangrijke rol in, net zoals de vertaalslag van een en ander in Nederland. Een andere prioriteit is het zetten van een stap voorwaarts met de uitvoering, de implementatie van het enorme pakket aan werkprogramma s en afspraken, de vertaalslag naar de dagelijkse praktijk. Voorts moet de discussie over behoud van biodiversiteit worden verschoven naar duurzaam gebruik ervan. Dat moet eerst worden gedefinieerd. Vervolgens moeten daar afspraken over worden gemaakt. Wereldwijd neemt biodiversiteit enorm af. Met name in ontwikkelingslanden wordt gesteld dat men biodiversiteit moet gebruiken om te blijven leven. Daarvoor moet je begrip opbrengen, maar men moet het wel zoveel mogelijk op een duurzame manier doen. De primaire verantwoordelijkheid voor het biodiversiteitsbeleid ligt bij LNV, maar OS beschikt over een belangrijk instrumentarium voor de armoedebestrijding, waarbij aansluiting wordt gezocht. LNV werkt heel nauw samen met OS, maar ook met VROM. De notitie van minister Herfkens over de voortgang in het bossendossier is mede namens LNV naar de Kamer gestuurd. CoP6 wordt ook gezamenlijk voorbereid en gezamenlijk aan betaald. Van verkokering is geen sprake. De Sinks en de FACEprojecten horen in eerste instantie thuis bij de discussie over het Klimaatverdrag, maar er wordt wel geprobeerd te komen tot een grotere samenwerking met betrekking tot de verschillende verdragen. In dat kader wordt er tijdens CoP6 een werkprogramma besproken, gericht op het Biodiversiteitsverdrag en het UNFF dat zich met bossen bezighoudt. Het is de bedoeling een en ander te verbreden, ook in de richting van het Klimaatverdrag, maar dat komt deze keer nog niet expliciet aan de orde. Er mogen vier Kamerleden mee naar dit soort VN-conferenties. Oerbossen zijn onder andere nog te vinden in Rusland, het Amazonegebied, delen van Afrika en Polen. Met het gestelde over «invasive alien species» in het kader van uitheemse diersoorten wordt bedoeld dat er geen oneigenlijk gebruik mag worden gemaakt van de maatregelen om de handelsstromen te beperken, want dat kan handelsbelemmerend werken. Het is de bedoeling afspraken te maken over hoe de ongewenste binnenkomst van invasieve soorten, die een ecologische bedreiging vormen, kan worden voorkomen. Als dat niet mogelijk is, dan moeten ze worden bestreden en/of uitgeroeid. Vervolgens moet worden bekeken hoe het probleem kan worden beheerst, aansluitend bij de bestaande praktijk. De relatie tussen bushmeat en bossen zit hierin dat door ontbossing en ontginning de jacht op dieren die in het wild leven toeneemt. Houtkappers gaan nog wel eens jagen, omdat ze te weinig betaald krijgen van de houtkapbedrijven. Een duurzaam beheer in dit opzicht betekent ook een reële betaling voor het bosbeheer. Dan wordt de jacht voor houtkappers minder interessant. Ook hierover wordt op CoP6 gesproken en het is ook al besproken door de UNFF. De kwestie van het genetisch materiaal komt bij de behandeling van de richtlijn over genetische bronnen en Plant Conservation Strategy zeker aan de orde tijdens CoP6, want ook dat heeft betrekking op biodiversiteit. Een hortus kan een belangrijke rol spelen bij het behoud van soorten en genetische bronnen, maar dat wil niet zeggen dat alle wensen van horta en pineta direct moeten worden gehonoreerd. Je moet altijd kritisch kijken naar het evenwicht dat je wilt bereiken wat betreft biodiversiteit. Nadere gedachtewisseling Mevrouw Swildens-Rozendaal (PvdA) onderschrijft dat je de boodschap dat biodiversiteit heel belangrijk is, moet blijven uitdragen, want eigenlijk is dat de voorwaarde voor al het leven op aarde. Er moet worden gestreefd naar behoud en versterking daarvan. Ook via voorlichting kun je het besef bijbrengen dat je voorzichtig moet omgaan met de natuur. Duur- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 18 5

6 zaam gebruik is mooi, maar de bushmeatkwestie geeft al aan dat daar nog wel eens anders tegenaan wordt gekeken. Ecotoerisme kan overigens een goede bron van inkomsten zijn voor derdewereldlanden of landen waar exotische producten vandaan komen. Dit heeft ook relatie met het amendement over artikel 13 dat de PvdA-fractie heeft ingediend bij de behandeling van de Flora- en faunwet. Zeuren heeft inderdaad geen zin. Er moet diplomatiek worden opgetreden. Dat kan ertoe leiden dat er beter wordt gekeken naar het welzijn en de impact voor het land van herkomst. De heer Passtoors (VVD) vraagt, omdat het zo lastig is tot een positieflijst te komen, of het mogelijk is criteria vast te stellen voor het houden van dieren van specifieke soorten. Hij maakt graag gebruik van de gelegenheid een gesprek met de SG van CITES te hebben. Is de staatssecretaris bereid er bij de KLM op aan te dringen afspraken met de andere vliegmaatschappijen te maken over het gebruik van de quarantainefaciliteit? De staatssecretaris herhaalt dat het volgens haar het beste is de discussie over artikel 13 en het frapper toujours zowel inhoudelijk als strategisch intern te voeren. Er wordt uiteraard diplomatiek met deze kwestie omgegaan, maar als je desondanks het lid op de neus krijgt, dan moet je je afvragen wat wijsheid is. Zij zegt toe dat ze in contact wil treden met de SG van CITES over het maken van een afspraak met de commissie. Hoe minder er gebruik wordt gemaakt van de quarantainefaciliteit, hoe beter dat is, want daaruit blijkt dat er aan het begin van de keten maatregelen worden getroffen. De KLM is zonder meer bereid tot afspraken met andere maatschappijen te komen, maar deze moeten wel aan de eisen voldoen. Doet men dat niet, dan houdt het op. Het vaststellen van criteria voor het houden van specifieke diersoorten schijnt nog lastiger te zijn, vanwege de verschillen per soort. Daarom wordt er, vanwege de welzijnsnoodzaak, eerst met zoogdieren begonnen. De voorzitter van de vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Ter Veer De griffier van de vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, De Lange Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 18 6