Verpleegkundige aspecten bij pancreasinsufficiëntie. MDL scholing, 25 maart 2019 Annemarie Roele, verpleegkundig specialist HPB

Transcriptie

1 Verpleegkundige aspecten bij pancreasinsufficiëntie MDL scholing, 25 maart 2019 Annemarie Roele, verpleegkundig specialist HPB

2 Inhoud Vraag vooraf.. Exocriene pancreasinsufficiëntie Symptomen Gevolgen Incidentie Behandeling Pancreasenzymen Voordelen App Nadelen Take home

3 Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) Het (resterende deel van het) pancreas functioneert niet optimaal / heeft onvoldoende capaciteit - > te weinig verteringssappen -> voedsel niet goed verteerd Ten gevolge van: een tumor in het pancreas een operatie aan maag, pancreas, duodenum -chronische- pancreatitis cystic fibrosis Sikkens et al. Journal Gastrointestinal Surgery 2012; Friess & Michalski, HPB 2009; 7-10 Smith et al. Pancreatology 2016; 16: (Sikkens, Cahen, Van Eijck, Kuipers & Bruno, 2012)

4 Symptomen EPI: stelling Bij EPI is steatorroe (vetdiarree) één van de eerste symptomen Waar of niet waar?

5 Symptomen EPI Niet waar Diarree, stinkend Malabsorptie, daling gewicht Steatorroe Flatulentie Opboeren Opgeblazen/vol gevoel Buikkrampen/buikpijn Soms geen evidente symptomen!! Bron:

6 Gevolgen EPI Bron:

7 Gevolgen EPI Door verminderde opname van vet en andere voedingsstoffen: Gewichtsverlies Verslechtering van de voedingstoestand Tekort aan (de in vet oplosbare) vitamines A D E K Beperking dagelijks functioneren / sociale activiteiten Verminderde kwaliteit van leven Cave: Ernstige malabsorptie zonder abdominale klachten CHIODAZ 2013 Gooden & White Support Care Cancer 2013; 21: Phillips, Pancreatology 2015; 15:

8 Incidentie EPI: stelling EPI komt preoperatief zeer frequent voor: 1 op 2 patiënten Postoperatief is dit aantal nog hoger Waar of niet waar?

9 Incidentie EPI Waar Systematic review naar EPI bij patiënten met pancreas- of peri-ampullair carcinoom: 1 op de 2 patiënten pre-operatief EPI Na operatie (ongeacht soort resectie) aantal nog hoger Cave: EPI niet onderkend en dus niet behandeld Tseng et al. Pancreas 2016; 3: Phillips, Pancreatology 2015; 15:

10 Behandeling EPI Welke bewering is waar? Bij symptomen van EPI.. start je met pancreasenzymen zonder een bewijstest moet een fecale elastasetest EPI bevestigen alvorens te starten met enzymen

11 Behandeling EPI Welke bewering is waar? Bij symptomen van EPI.. start je met pancreasenzymen zonder een bewijstest moet een fecale elastasetest EPI bevestigen alvorens te starten met enzymen

12 Behandeling EPI Starten enzymen o.b.v. symptomen (evt. fecale elastasetest) Standaard starten enzymen na pancreatoduodenectomie Diëtiste in consult -> multidisciplinaire aanpak MANP-onderzoek: opvallende feiten Grote landelijke studie Toouli et al. 2010; MJA: Tseng et al. Pancreas 2016; 3: Phillips, Pancreatology 2015; 15:

13 Pancreasenzymsuppletie Enzympreparaat: Gelatine capsule: lost op in maag Microspheres omgeven door ph-afhankelijke laag: lost op in darm Enzymen: komen vrij in de darm Actief na minuten na inname, daarna nog 1-2uur in de darm CHIODAZ 2013 Farmacotherapeutisch Kompas 2016

14 Pancreasenzymsuppletie Waar of niet waar? De hoeveelheid van de enzymen wordt uitgedrukt in eenheden amylase

15 Pancreasenzymsuppletie Niet waar De hoeveelheid van de enzymen wordt uitgedrukt in eenheden lipase Soort preparaat, per capsule Eenheden lipase per capsule Te gebruiken bij hoeveelheid vet in de voeding Laag gedoseerde preparaten(ld) : Creon tot 10 gram vet Panzytrat LD tot 10 gram vet Hoog gedoseerd enzympreparaten(hd) : Creon Forte tot 25 gram vet Pancrease HL Pancreatine tot 25 gram vet 12 tot 25 gram vet Panzytrat tot 25 gram vet Creon Xtra Forte tot 40 gram vet

16 Pancreasenzymsuppletie Enzymen bevorderen de afbraak en resorptie van vetten, koolhydraten en eiwitten Lipase -> voor de vertering van vetten Protease -> voor de vertering van eiwitten Amylase -> voor de vertering van koolhydraten Verbeteren vertering Verbeteren klachten en symptomen CHIODAZ 2013 Farmacotherapeutisch Kompas 2016

17 Pancreasenzymsuppletie Tijdens alle maaltijden en vethoudende tussendoortjes Dosering op geleide van symptomen Intensieve begeleiding door verpleegkundig specialist en/of diëtiste Zelf leren aanpassen van aantal capsules (app)

18 Klachten pancreasenzymsuppletie Klachten na starten enzymen: Misselijkheid / braken Diarree of juist obstipatie Buikpijn / krampen Moeite met vinden van juiste dosering Sikkens et al. Journal Gastrointestinal Surgery 2012: Phillips, Pancreatology 2015; 15:

19 Aanpak klachten Bespreek wijze van inname Aanpassen dosering Start anti-emetica Start maagzuurremmer Stimuleren zelfmanagement! (App) Sikkens et al. Journal Gastrointestinal Surgery 2012: Phillips, Pancreatology 2015; 15:

20 Aanpak klachten Bij aanhoudende klachten: Switchen naar ander merk enzym Openen capsules Uitsluiten andere pathologie (coeliakie, bacteriële overgroei..) Start loperamide als geen andere pathologie Uitsluiten recidief Sikkens et al. Journal Gastrointestinal Surgery 2012: Tseng et al. Pancreas 2016; 3: Phillips, Pancreatology 2015; 15:

21 Take home EPI: goede anamnese bij afwijkingen pancreas / na pancreaschirurgie Onthoud: ook bij geen klachten kan sprake zijn van EPI Pancreasenzymsuppletie Vraag door, neem de tijd Laagdrempelig contact Stimuleer zelfmanagement

22 Dank voor uw aandacht! Annemarie Roele-de Vreugd Verpleegkundig specialist HPB Cancer Center, RAKU