Imeldaziekenhuis Bonheiden Afdeling algemene en abdominale heelkunde Wond- en stomazorg referentieverpleegkundigen Bestuursleden Vlas

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Imeldaziekenhuis Bonheiden Afdeling algemene en abdominale heelkunde Wond- en stomazorg referentieverpleegkundigen Bestuursleden Vlas"

Transcriptie

1 1

2 Imeldaziekenhuis Bonheiden Afdeling algemene en abdominale heelkunde Wond- en stomazorg referentieverpleegkundigen Bestuursleden Vlas

3 HIGH OUTPUT ILEOSTOMA

4 Inhoud Definitie Complicaties Symptomen Behandeling Besluit

5 Definitie high output High output stoma ontstaat door verstoorde balans tussen opname en uitscheiding: - vocht - voeding - elektrolyten Voorkomen bij ileostoma afwezigheid van het colon verlies van vocht-, elektrolyten- en voedingsstoffen

6 Wanneer spreken we van een high output? Verminderde functie van de darm Verhoogde stomaproductie > 1,5 liter stoelgang dunne stoelgang > 7x per dag leegmaken meerdere dagen achter elkaar Malabsorptie Productie van de stoelgang is moeilijk te regelen met behulp van vocht en voeding

7 Spijsvertering : 5900ml Resorptie : 5800ml Speeksel : 1000ml Maagvocht : 1000ml Galvocht : 400ml Pancreasvocht : 100ml Jejunum : 2000ml Ileum : 500ml Jejunum : 2600ml Ileum : 2100ml Colon : 1100ml 100 ml feces/ dag

8 Symptomen Dehydratatie - Dorstgevoel - Minder of geconcentreerd plassen - Vermoeidheid - Krampen - Duizeligheid bij opstaan - Droge huid - Gewichtsverlies Stoelgangproductie

9 Mogelijke complicaties: korte termijn Dehydratatie: heropname ZH en behoefte IV vocht Elektrolytenstoornissen: magnesium; kalium; calcium; fosfaat Verlies voedingsstoffen: Moeheid: gewichtsverlies; vitaminen tekort; eiwit tekort malaise Opvangproblemen door lekkage stoma Medicatie werking

10 Mogelijke complicaties: lange termijn Chronische dehydratatie: nierfunctiestoornissen; nierstenen; moeheid en malaise Malabsorptie: tekort aan vit B12; A en D tekort aan vet Onvoldoende opname en werking van bepaalde medicijnen

11 Behandeling

12 Handhaven goede vocht- en elektrolytenbalans Reduceren stomaproductie Doel Handhaven voedingstoestand Voorkomen nieuwe ziekenhuisopname

13 Signaleren Verpleegkundige aandachtpunten Voeding Vocht

14 Signaleren Gewichtsverlies Toename output Urineproductie Klachten Infectie Verandering voeding/vocht Medicatiegebruik Stomaproblemen

15 Vocht Handhaven goede vocht- en elektrolyten balans Vochtbeperking is een grote uitdaging!!! Input vocht output stoma

16 Natriumopname in de darm: Controle natrium 20 mmol/l in de urine Jejunostoma output ± 100 mmol/l 5 6 g natrium Natriumoplossing 90 mmol/l negatieve Na balance passief transport Natriumoplossing 90 mmol/l grotere Na absorptie actief tranport Bij cardiale problemen geen zoutbeperking

17 Vochtbeleid: St Marks Elektrolyten Mix Imeldaziekenhuis advies van internisten fluid management van het St hospital Londen Maximum 1 liter per dag Drink glucose- natrium oplossing Maximum 1 liter per dag Drink hypotone drank Geen hypertone dranken gebruiken

18 St Marks Elektrolyten Mix Verschil tussen St elektrolyten mix en ORS : St is sterker dan ORS ST ORS GLUCOSE 20 g 13,5 g Na Cl 3,5 g 2,6 g NATRIUM BICARBONAAT 2,5 g

19 St Marks Elektrolyten Mix Prijsverschil: Gastrolyte orange ORS : 7,90 euro voor 10 zakjes St Marks ElektrolytenMix: 1,21 euro per 7 zakjes

20 St Elektrolyte Mix Oplossen in 1 liter H2O Tips : koud serveren met een rietje drinken smaak verbeteren door kleine hoeveelheid vruchtensiroop, vers citroen of limoensap thee of infusie toevoegen laten trekken over de nacht

21 Hypotone dranken Voorbeelden van hypotone dranken zijn : - water - thee of koffie zonder suiker - light frisdrank - sportwater: AA drink sportwater Aquarius sportwater

22 Voeding Natriumrijke voeding Eiwit- en zetmeelrijke voeding Beperk bepaalde vezels in de voeding Minder koolhydraten Goed kauwen en rustig eten Niet drinken bij de maaltijd Frequent kleine porties eten Gebruik drank en vaste voedingsstoffen afzonderlijk Beperk cafeïne en alcohol

23 Medicatie 2 soorten medicatie bij darmfalen die elk een ander functie uitvoeren: Enerzijds vertraagde passage voor drank en voeding: Anderzijds het verminderen van de hoeveelheid stoelgang ANTI- DIARREE MEDICATIE ANTI- SECRETIE MEDICATIE Medicatie best 30 à 60 min voor het eten innemen Loperamide: vb Immodium Codeïne fosfaat: vb Dafalgan codeïne Proton pump inhibitoren; vb Omeprazol Somatuline: vb Sandosatine of Sando Lar

24 Anti- secretie medicatie: Somatuline Somatuline : vb Sandostatine sc - Sando Lar IM wordt aangemaakt: verlengt de passagetijd opname water en natrium toeneemt sterke reductie van de ileostoma productie remming van de exocriene secretieprocessen remming van de endocriene secretieprocessen remming van de motiliteit remming van de zuursecreties

25 Anti- secretiemedicatie: Somatuline Voordeel Sando Lar tov Sandostatine : sterker en effecten duren langer eerst Sandostatine Sandostatine 3x per dag sc Sando Lar 1x per maand im eventuele bijwerkingen

26 Multidisciplinaire aanpak Stoma verpleegkundige Diëtiste Arts

27 Stomaverpleegkundige Advies stomacomplicaties: Erytheem Maseratie

28 Stomaverpleegkundige Loslating van de plaat Stripeffect

29 Stomaverpleegkundige Advies aanpassen stomamateriaal: high output zak

30 Stomaverpleegkundige Psycho- en sociale zorg en advies aanbieden: psycholoog sociale dienst Follow- up: stomaconsultatie thuisverpleging stomawelzijnboekje

31 Diëtiste Enterale voeding Totale parenterale voeding Dagboek

32 Arts Medicatie starten Controle opname medicatie Controle complicaties lange termijn: nierstenen galstenen osteoporose Controle labo: nier- en leverfuncties elektrolyten vit ijzer zink

33 Je gaat het pas zien als je het doorhebt Johan Cruijff

High output stoma s Een multidisciplinaire uitdaging

High output stoma s Een multidisciplinaire uitdaging High output stoma s Een multidisciplinaire uitdaging Hester Wierda, diëtist Darmfalenteam Radboudumc Dansac 22 mei 2014ma (Potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor deze bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Voeding en Dieet Stomazorg Symposium De Naakte Waarheid

Voeding en Dieet Stomazorg Symposium De Naakte Waarheid Voeding en Dieet Stomazorg Symposium De Naakte Waarheid Hoeveelheden per dag volwassenen 19-50 jaar 5 opscheplepels groente (250 gram) 2 porties fruit (200 gram) vrouw: 4-5 snee bruin- of volkoren brood

Nadere informatie

Vocht- en zoutadvies bij darmfalen

Vocht- en zoutadvies bij darmfalen Vocht- en zoutadvies bij darmfalen Deze informatie is bedoeld voor mensen die via de ontlasting veel vocht en/of zout verliezen. U leest in deze folder onder andere informatie over vocht, zout en algemene

Nadere informatie

Vocht- en zoutadvies bij darmfalen

Vocht- en zoutadvies bij darmfalen Vocht- en zoutadvies bij darmfalen Deze informatie is bedoeld voor mensen die via de ontlasting veel vocht en/of zout verliezen als gevolg van darmfalen. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan bij een korte darm

Nadere informatie

Vocht- en zoutadvies bij darmfalen

Vocht- en zoutadvies bij darmfalen Vocht- en zoutadvies bij darmfalen Deze folder is bedoeld voor mensen die via de ontlasting veel vocht en/of zout verliezen als gevolg van darmfalen. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan bij een korte darm syndroom

Nadere informatie

Voeding bij een high-output (ileo)stoma

Voeding bij een high-output (ileo)stoma Voeding bij een high-output (ileo)stoma Inleiding Er is bij u een stoma op uw dunne darm geplaatst. We spreken van een verhoogde stomaproductie indien u het zakje meer dan 7 keer per dag moet legen. Gebeurt

Nadere informatie

Hoe houdt u uw vocht- en zoutopname op peil?

Hoe houdt u uw vocht- en zoutopname op peil? Hoe houdt u uw vocht- en zoutopname op peil? Waarom dit onderzoek? Zelfzorggeneesmiddelen, zoals ORS, diarreeremmers, vitaminen en zout vallen niet (of onder voorwaarden) onder verzekerde zorg. Dit terwijl

Nadere informatie

Hoe werkt ons lichaam? Waarom water drinken? Vocht vasthouden Puur water Tips bij water drinken Vragen

Hoe werkt ons lichaam? Waarom water drinken? Vocht vasthouden Puur water Tips bij water drinken Vragen Water 1 Onderwerpen Hoe werkt ons lichaam? Waarom water drinken? Vocht vasthouden Puur water Tips bij water drinken Vragen 2 Hoe werkt ons lichaam? Belangrijkste functie van de nieren/bijnieren: - filteren

Nadere informatie

Voeding bij hitte en hoogte. (Sport)diëtiste Katrien Van Roy

Voeding bij hitte en hoogte. (Sport)diëtiste Katrien Van Roy Voeding bij hitte en hoogte (Sport)diëtiste Katrien Van Roy Uitdaging en omstandigheden Extreme uitdaging: 636 km 8161 hoogtemeter Extreme omstandigheden Hitte en droogte Hoogte Uitdagend terrein Goed

Nadere informatie

Hoe werkt mijn darm. Stomavereniging 5 november 2011 Ivar Harkema, MDL arts

Hoe werkt mijn darm. Stomavereniging 5 november 2011 Ivar Harkema, MDL arts Hoe werkt mijn darm Stomavereniging 5 november 2011 Ivar Harkema, MDL arts Inleiding Hoe ziet een darm eruit Hoe werken de darmen (wat doen ze) Waarom een operatie? Soorten stoma Blijft de werking gelijk

Nadere informatie

Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters

Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters Eerst enkele weetjes: Vocht (=lichaamswater) is het belangrijkste bestanddeel van ons lichaam Afhankelijk van je leeftijd, gewicht, lichaamssamenstelling

Nadere informatie

Voedingsadvies bij short bowel

Voedingsadvies bij short bowel Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek De dunne darm is een belangrijk onderdeel van de spijsvertering. Na een maaltijd komt het voedsel via mond, slokdarm en maag in de dunne darm terecht. In de dunne darm wordt

Nadere informatie

Adviezen bij een te hoge stoma productie

Adviezen bij een te hoge stoma productie Adviezen bij een te hoge stoma productie U heeft een stoma op uw dunne darm. Indien u het stomazakje meer dan 7 keer per dag moet legen, is de productie te hoog. Indien dit één keer voorkomt, is dit niet

Nadere informatie

De rol van voeding bij darmkanker

De rol van voeding bij darmkanker De rol van voeding bij darmkanker Stefanie Mortier Oncologisch centrum 26 maart 2015 Inhoud 1. Oorzaken 2. Preventie 3. De nog niet behandelde patiënt 4. Radio- en chemotherapie 5. Chirurgie 6. Herstel,

Nadere informatie

Adviezen bij een te hoge stoma productie

Adviezen bij een te hoge stoma productie Adviezen bij een te hoge stoma productie U heeft een stoma op uw dunne darm. Indien u het stomazakje meer dan 7 keer per dag moet legen, is de productie te hoog. Indien dit één keer voorkomt, is dit niet

Nadere informatie

Zwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat

Zwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat Zwangerschapsbraken Zwangerschapsbraken wordt ook wel hyperemesis gravidarum genoemd. Het is een term die wordt gebruikt voor overmatig braken tijdens de eerste helft van de zwangerschap. Veel vrouwen

Nadere informatie

Zin of Onzin van Sportdranken

Zin of Onzin van Sportdranken Zin of Onzin van Sportdranken Rudi Frankinouille (drs.) Sportfysioloog UZA-S.P.O.R.T.S. Trainer A triatlon Atletenbegeleiding.be Docent Vlaamse Trainers School Docent U.A. REVAKI Waarom drinken? Dorst

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Voeding. COLONCARE Voeding

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Voeding. COLONCARE Voeding Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE onderdeel COLONCARE Inhoudsopgave Algemeen... 3 Vóór de operatie... 3 Dag van operatie... 4 Afspraken over eten en drinken... 4 Na de operatie... 6 2 bij de behandeling

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen

Nadere informatie

(Risico op) ondervoeding

(Risico op) ondervoeding (Risico op) ondervoeding Op oudere leeftijd is het soms lastig om regelmatig, gezond en voldoende te eten. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verminderde voedingstoestand en zelfs ondervoeding. Dit komt

Nadere informatie

Adviezen verzorging Ileostoma

Adviezen verzorging Ileostoma Adviezen verzorging Ileostoma De dagelijke verzorging van het ileostoma Hoe vaak u uw stoma moet verzorgen is onder andere afhankelijk van het systeem en wat u zelf prettig vindt. De stomaverpleegkundige

Nadere informatie

Adviezen bij een te hoge stomaproductie

Adviezen bij een te hoge stomaproductie Adviezen bij een te hoge stomaproductie U heeft een stoma op uw dunne darm. Regelmatig moet u het stomazakje leegmaken. Als dat vaker dan zeven keer per dag nodig is, is er sprake van een te hoge productie.

Nadere informatie

Gezonde voeding voor teamsporters

Gezonde voeding voor teamsporters Gezonde voeding voor teamsporters Inleiding Door: Esther Verhoef en Puck Reckers Doel: Kennis vergroten goede voeding rondom trainingen/wedstrijden. Inhoud Presentatie Wat is voeding - Koolhydraten - Vetten

Nadere informatie

Low Anterior Resectie Syndroom (LARS) Informatiebrochure patiënten

Low Anterior Resectie Syndroom (LARS) Informatiebrochure patiënten Low Anterior Resectie Syndroom (LARS) Informatiebrochure patiënten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Wat is en Low Anterior Resectie Syndroom (LARS)?... 4 Wat zijn veelvoorkomende syndromen?... 5 Potentiële risicofactoren

Nadere informatie

Ileostoma en Pouch. Nienke Ipenburg Verpleegkundig specialist IBD

Ileostoma en Pouch. Nienke Ipenburg Verpleegkundig specialist IBD Ileostoma en Pouch Nienke Ipenburg Verpleegkundig specialist IBD Agenda - Anatomy en fysiologie - Verteringstelsel - Ileostoma en pouch 2 Fabels - een goede stoelgang, betekent dat je iedere dag ontlasting

Nadere informatie

Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem

Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem Wat is ondervoeding? Geen trek, geen zin, stress, misselijkheid, angst, emoties, enz. Er zijn tal van redenen om minder te gaan eten. Voor u het weet, is

Nadere informatie

de voedingskundige samenstelling + onderbouwing

de voedingskundige samenstelling + onderbouwing de voedingskundige samenstelling + onderbouwing algemene informatie van de drinkvoeding, waarop de hoeveelheden van de ingrediënten zijn gebaseerd: Volledige voeding; drinkvoeding wordt zes keer op een

Nadere informatie

Sportvoeding bij Atleten

Sportvoeding bij Atleten Sportvoeding bij Atleten Pallas 67 16 maart 2017 Marlijn van den berg marlijn.vandenberg@gmail.com Voedingsdeskundige Voeding en gezondheid in Wageningen Nu werkzaam bij: Jouw actieve vakantie om je fitter,

Nadere informatie

Het belang van vocht voor, tijdens en na inspanning. Martina Smolak, diëtiste

Het belang van vocht voor, tijdens en na inspanning. Martina Smolak, diëtiste Het belang van vocht voor, tijdens en na inspanning Martina Smolak, diëtiste Vochtaanbeveling Lichaam bestaat uit 2 compartimenten Vetmassa = 10% H 2 O Spiermassa = 75% H 2 O Transportsysteem = vervoert

Nadere informatie

Workshop ileostoma en pouch. Dr. Lydi M.J.W. van Driel MDL-arts io 12-03-2016

Workshop ileostoma en pouch. Dr. Lydi M.J.W. van Driel MDL-arts io 12-03-2016 Workshop ileostoma en pouch Dr. Lydi M.J.W. van Driel MDL-arts io 12-03-2016 Inhoud Hoe werkt de darm? Verschillende soorten ileostoma / pouch Wat verandert er met een ileostoma/pouch? Voeding Tips&Trics

Nadere informatie

Voeding en prestatie bij turnsters. Shiannah Danen, Augustus 2012

Voeding en prestatie bij turnsters. Shiannah Danen, Augustus 2012 Voeding en prestatie bij turnsters Shiannah Danen, Augustus 2012 Welkom! Even voorstellen Waar komt energie vandaan? Algemene voeding Voeding voor/tijdens en na inspanning Voeding rondom een wedstrijd

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Operatie volgens ERAS. COLONCARE Operatie volgens ERAS

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Operatie volgens ERAS. COLONCARE Operatie volgens ERAS Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE onderdeel Operatie volgens ERAS COLONCARE Operatie volgens ERAS Inhoudsopgave Algemeen... 3... 3 Vóór de operatie... 4 Dag van operatie... 4 Na de operatie...

Nadere informatie

The Bottom Upside Down. Sandra Oosterlaar Stoma-, DEC-verpleegkundige en Casemanager colorectaal Deventer Ziekenhuis

The Bottom Upside Down. Sandra Oosterlaar Stoma-, DEC-verpleegkundige en Casemanager colorectaal Deventer Ziekenhuis The Bottom Upside Down Sandra Oosterlaar Stoma-, DEC-verpleegkundige en Casemanager colorectaal Deventer Ziekenhuis Deventer Ziekenhuis Perifeer middelgroot ziekenhuis 4 stomaverpleegkundigen: 3 werkzaam

Nadere informatie

Ondervoeding: een miskend probleem

Ondervoeding: een miskend probleem Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Ondervoeding: een miskend probleem Dienst Kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 28 91 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke

Nadere informatie

Maatschap Chirurgie / Maatschap Interne Geneeskunde. Ileostoma

Maatschap Chirurgie / Maatschap Interne Geneeskunde. Ileostoma Maatschap Chirurgie / Maatschap Interne Geneeskunde Algemeen Deze folder geeft u informatie over de ileostoma en de dagelijkse verzorging hiervan. Dagelijkse verzorging Verzorg de stoma op een tijdstip

Nadere informatie

Dienst geriatrie Dehydratatie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Dienst geriatrie Dehydratatie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Dienst geriatrie Dehydratatie Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Dehydratatie of uitdroging is een verstoring van de vochtbalans van het lichaam. Ons lichaam bestaat voor 50 tot

Nadere informatie

SPORTVOEDING Annet Brons Sportdiëtist Hardlooptrainer & Personal Trainer

SPORTVOEDING Annet Brons Sportdiëtist Hardlooptrainer & Personal Trainer SPORTVOEDING Annet Brons Sportdiëtist Hardlooptrainer & Personal Trainer Voeding The Beginning! Goede basisvoeding! Wat is een goede basisvoeding? Voldoende koolhydraten, eiwitten en vetten! Voldoende

Nadere informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Afdeling Diëtetiek IJsselland Ziekenhuis In deze folder vindt u algemene informatie over ernstig braken tijdens de zwangerschap. Wat is zwangerschapsbraken?

Nadere informatie

Dumpingsyndroom. Diëtetiek

Dumpingsyndroom. Diëtetiek Dumpingsyndroom Diëtetiek 1 2 Wat is dumpingsyndroom? Met het dumpingsyndroom worden de klachten bedoeld die ontstaan na een te snelle maagontlediging. Het dumpingsyndroom is vrijwel altijd het gevolg

Nadere informatie

123-12-2011 SPORTVOEDING. Zwat

123-12-2011 SPORTVOEDING. Zwat 1 SPORTVOEDING Zwat Inhoud: Wat is sportvoeding? Energiebehoefte Belang van Koolhydraten Praktisch Supplementen Atleet 1-2 2 WAAROM Voeding en sport Gezonde voeding: optimaal functioneren lichaam Extra

Nadere informatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie

Nadere informatie

Diabetes mellitus. Victoza en voeding

Diabetes mellitus. Victoza en voeding Diabetes mellitus Victoza en voeding In het kort Wat is diabetes? Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel suikerziekte genoemd. Bij Diabetes mellitus is er geen of onvoldoende insuline beschikbaar

Nadere informatie

Gezonde leefstijl, hoe pak je dit op?

Gezonde leefstijl, hoe pak je dit op? Gezonde leefstijl, hoe pak je dit op? Jolande van Teeffelen, diëtist Van de mensen met OSAS heeft 90% overgewicht Vetafzetting door overgewicht kan obstructie van de luchtweg veroorzaken. Maar de apneu

Nadere informatie

Indicatie Te hoog fosfaat ten gevolge van niet goed werkende nieren.

Indicatie Te hoog fosfaat ten gevolge van niet goed werkende nieren. Fosfaatbinders De hoeveelheid calcium (kalk) en fosfaat in het bloed wordt geregeld door een aantal organen en weefsels: de darm, de botten, de bijschildklieren, de lever, de nieren en de huid. Calcium

Nadere informatie

Low Anterior Resectie-syndroom. syndroom

Low Anterior Resectie-syndroom. syndroom Low Anterior Resectie-syndroom syndroom Het Low Anterior Resectie (LAR)-syndroom is een verzamelnaam voor klachten die kunnen ontstaan na een endeldarmoperatie. Soms is hier ook bestraling en/of chemotherapie

Nadere informatie

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve

Nadere informatie

Een vochtbeperking Informatie voor mensen met een vochtbeperkt dieet

Een vochtbeperking Informatie voor mensen met een vochtbeperkt dieet Diëtetiek Een vochtbeperking Informatie voor mensen met een vochtbeperkt dieet Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep EEN VOCHTBEPERKING Informatie voor

Nadere informatie

SPORTDIËTISTE SPORTNETWERK

SPORTDIËTISTE SPORTNETWERK Feel Good, SD Caspers, maart 2016 SPORTDIËTISTE SPORTNETWERK - Steffanie Caspers - Sport voedingsadviesbureau Feel Good - Namens sportnetwerk Ommedijk: - presentaties - individuele begeleiding sporter

Nadere informatie

COLOSTOMA. Patricia Asselman: Dieetafdeling UZBrussel

COLOSTOMA. Patricia Asselman: Dieetafdeling UZBrussel COLOSTOMA Mocht u, na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, aarzel dan niet om telefonisch contact op te nemen met de verantwoordelijke diëtiste: Patricia Asselman: 02 476 34 96 Dieetafdeling

Nadere informatie

Vitamines en mineralen : nuttig, nodig of platte commercie? Info dag Obesitas

Vitamines en mineralen : nuttig, nodig of platte commercie? Info dag Obesitas Vitamines en mineralen : nuttig, nodig of platte commercie? Info dag Obesitas Donderdag 21 juni 2018 Waarom supplementen? Waarom supplementen? Vitamines en mineralen vormen de bouwstenen van ons lichaam.

Nadere informatie

Voedingsadvies bij short bowel en darmfalen

Voedingsadvies bij short bowel en darmfalen Voedingsadvies bij short bowel en darmfalen Diëtetiek Beter voor elkaar Voedingsadvies bij short bowel De dunne darm is een belangrijk onderdeel van de spijsvertering. Na een maaltijd komt het voedsel

Nadere informatie

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Deze folder is bedoeld voor patiënten met een natrium en/of vochtbeperkt dieet waarbij ondervoeding

Nadere informatie

Relatie voeding en valpreventie

Relatie voeding en valpreventie Relatie voeding en valpreventie Donderdag 10 oktober 2018 Suzan Bijleveld, diëtist Doel van deze presentatie Signaleren van factoren die de kans op vallen vergroten Voedings- en beweegtips om dit tegen

Nadere informatie

Voeding en hardlopen

Voeding en hardlopen Voeding en hardlopen Sandra van der Westen- van Veltom, diëtiste Dieetvoorlichting de Grens www.dieetvoorlichting.nl Waar gaan we het vandaag over hebben? Voorstellen Gezonde voeding Voeding bij sport

Nadere informatie

PD: Peritoneale Dialyse

PD: Peritoneale Dialyse PD: Peritoneale Dialyse Uw kind is opgenomen op de Intensive Care (IC) kinderen en krijgt een behandeling die zijn of haar nierfunctie gaat vervangen, genaamd Peritoneale Dialyse (PD). De arts zal u en

Nadere informatie

0 Calcium Oxalaat Monohydraat (Wheweliet) 0 Calcium Oxalaat Di-hydraat (Wheddeliet) 0 Calciumfosfaatsteen. 0 Struviet steen.

0 Calcium Oxalaat Monohydraat (Wheweliet) 0 Calcium Oxalaat Di-hydraat (Wheddeliet) 0 Calciumfosfaatsteen. 0 Struviet steen. 0 Calcium Oxalaat Monohydraat (Wheweliet) 0 Calcium Oxalaat Di-hydraat (Wheddeliet) 0 Calciumfosfaatsteen 0 Struviet steen 2 3 0 Urinezuurstenen 0 Cystinestenen 4 5 7 8 9 10 1 2 Bij u zijn nierstenen vastgesteld.

Nadere informatie

0 Calcium Oxalaat Monohydraat (Wheweliet) 0 Calcium Oxalaat Di-hydraat (Wheddeliet) 0 Calciumfosfaatsteen. 0 Struviet steen.

0 Calcium Oxalaat Monohydraat (Wheweliet) 0 Calcium Oxalaat Di-hydraat (Wheddeliet) 0 Calciumfosfaatsteen. 0 Struviet steen. 0 Calcium Oxalaat Monohydraat (Wheweliet) 0 Calcium Oxalaat Di-hydraat (Wheddeliet) 0 Calciumfosfaatsteen 0 Struviet steen 0 Urinezuurstenen 0 Cystinestenen 6 8 9 10 12 1 2 Bij u zijn nierstenen vastgesteld.

Nadere informatie

Voeding en Parkinson

Voeding en Parkinson Voeding en Parkinson Versie mei 2017 Inleiding Bij de ziekte van Parkinson kan het eten en drinken op den duur moeizamer gaan. Er kunnen klachten ontstaan zoals verminderde eetlust, kauw- en slikproblemen,

Nadere informatie

De valkuilen na bariatrische heelkunde. Inleiding

De valkuilen na bariatrische heelkunde. Inleiding De valkuilen na bariatrische heelkunde Hannelore Declercq Annick De Vriese Goussey Julie Inleiding De gastricbypass is geen wondermiddel in de strijd tegen obesitas maar een hulpmiddel dat samen met gezonde

Nadere informatie

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten 2015 Agenda Historie Ondervoeding en oncologie Refeeding Casus tijdens de presentatie 1ste lijn Refeeding? Historie Belegeringen

Nadere informatie

LAR-syndroom Na een operatie aan de endeldarm

LAR-syndroom Na een operatie aan de endeldarm LAR-syndroom Na een operatie aan de endeldarm Het LAR-syndroom (Low Anterior Resectie-syndroom) is een verzamelnaam voor klachten die kunnen ontstaan na een endeldarmoperatie. Soms is hier ook bestraling

Nadere informatie

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen Ouder worden kan verschillende problemen op het gebied van voeding met zich meebrengen. Zo kan onder andere de eetlust afnemen en kunnen ouderen minder gaan drinken dan gewenst. Dit heeft gevolgen voor

Nadere informatie

Gynaecologie-Verloskunde OVERMATIG BRAKEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP (HYPEREMESIS GRAVIDARUM)

Gynaecologie-Verloskunde OVERMATIG BRAKEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP (HYPEREMESIS GRAVIDARUM) Ziekenhuis Rivierenland Patiënteninformatie Gynaecologie-Verloskunde OVERMATIG BRAKEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP (HYPEREMESIS GRAVIDARUM) WWW.ZIEKENHUISRIVIERENLAND.NL U bent bij uw huisarts, verloskundige

Nadere informatie

Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren

Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren Pagina 1 / 5 Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren Energie Energie De basaal stofwisseling neemt tijdens de zwangerschap geleidelijk toe. Aan het eind van de zwangerschap is de basaal

Nadere informatie

Voedingsadvies bij een colostoma

Voedingsadvies bij een colostoma Voedingsadvies bij een colostoma Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2013 pavo 1099 Inleiding U heeft een colostoma gekregen. U hoeft hiervoor geen speciaal dieet te gebruiken. Wel kan de voeding die

Nadere informatie

Verpleegkundige aspecten bij pancreasinsufficiëntie. MDL scholing, 25 maart 2019 Annemarie Roele, verpleegkundig specialist HPB

Verpleegkundige aspecten bij pancreasinsufficiëntie. MDL scholing, 25 maart 2019 Annemarie Roele, verpleegkundig specialist HPB Verpleegkundige aspecten bij pancreasinsufficiëntie MDL scholing, 25 maart 2019 Annemarie Roele, verpleegkundig specialist HPB Inhoud Vraag vooraf.. Exocriene pancreasinsufficiëntie Symptomen Gevolgen

Nadere informatie

CALM DIET VOOR DE KAT

CALM DIET VOOR DE KAT Wanneer uw kat last heeft van stress of een stressvolle situatie wordt verwacht, kan uw dierenarts een speciale dieetvoeding voorschrijven. Calm Diet van Royal Canin is speciaal ontwikkeld voor katten

Nadere informatie

DIARREE A P O T H E E K. N L

DIARREE A P O T H E E K. N L DIARREE WAT IS DIARREE WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN OP VAKANTIE: DIARREE VOORKOMEN APOTHEEK.NL D I A R R E E Iedereen heeft weleens last

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Dieetadvies bij niersteenpatiënten

PATIËNTEN INFORMATIE. Dieetadvies bij niersteenpatiënten PATIËNTEN INFORMATIE Dieetadvies bij niersteenpatiënten Inhoud Welke soort steen heeft u?... 3 Algemene richtlijnen die voor alle nierstenen patiënten gelden... 3 Calcium Oxalaat Monohydraat (Wheweliet)...

Nadere informatie

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2. Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding

Nadere informatie

Dagboek Chronisch hartfalen

Dagboek Chronisch hartfalen Dagboek Chronisch hartfalen Van:. S.v.p. dit boekje meenemen bij bezoek arts of verpleegkundige Inhoudsopgave Namen, telefoonnummers en werktijden... 1 Dagboek Chronisch hartfalen... 2 Persoonlijke richtlijnen...

Nadere informatie

Pancreas enzyminsufficiëntie

Pancreas enzyminsufficiëntie Pancreas enzyminsufficiëntie Annuska Schoorlemmer, Verpleegkundig Specialist Afdeling Gastro Oncologisch Centrum Amsterdam, Academisch Medisch Centrum, locatie AMC Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

CARDIOLOGIE. Zelf kunt u dagelijks uw gewicht opschrijven. Ook als uw bloeddruk en pols zijn opgemeten, kunnen deze waarden worden genoteerd.

CARDIOLOGIE. Zelf kunt u dagelijks uw gewicht opschrijven. Ook als uw bloeddruk en pols zijn opgemeten, kunnen deze waarden worden genoteerd. CARDIOLOGIE Hartfalendagboek In dit hartfalendagboek worden gegevens genoteerd over uw gezondheid. Het dagboek helpt u en uw hulpverleners om inzicht te krijgen in uw lichamelijke conditie en het verloop

Nadere informatie

Dieetvoeding

Dieetvoeding Dieetvoeding 2011-2012 Dieet op maat Dieet = een voeding die is samengesteld uit normale voedingsstoffen in specifieke onderlinge verhoudingen en komt tegemoet aan pathologische verteringsstoornissen of

Nadere informatie

Voeding en gezondheid

Voeding en gezondheid Voeding en gezondheid Diëtistenpraktijk Meierijstad Stephan van Rooij 31 jaar Diëtist bij - Dietistenpraktijk Meijerijstad - Schijndel (Avantilaan 7) - Sint Oedenrode (Ollandseweg 86) Aandachtsvelden:

Nadere informatie

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Inhoudsopgave: Kennis testen Waar is voeding eigenlijk goed voor? Waarmee moeten we dan ontbijten? Bloedsuiker spiegel Calorieën?? Schijf van 5 Hoeveel calorieën

Nadere informatie

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans 1 Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergoot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen,opname

Nadere informatie

CVVH(DF): Continue Veno-Veneuze Hemo (DiaFiltratie)

CVVH(DF): Continue Veno-Veneuze Hemo (DiaFiltratie) CVVH(DF): Continue Veno-Veneuze Hemo (DiaFiltratie) Uw kind is opgenomen op de Intensive Care (IC) kinderen en krijgt een behandeling die zijn of haar nierfunctie gaat vervangen, genaamd Continue Veno-Veneuze

Nadere informatie

Nierschade Acute nierschade Klachten acute nierschade

Nierschade Acute nierschade Klachten acute nierschade Nierschade Vaak is er sprake van chronische Doordat er in het begin weinig tot geen klachten zijn, kan het lange tijd onopgemerkt blijven. Nierschade kan ook plotseling ontstaan: acute Als acute nierschade

Nadere informatie

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Als alles goed gaat Gezonde voeding Gezond kauw- en slikpatroon Gezonde voeding Voedingsdriehoek

Nadere informatie

Leefregels voor. Gezond blijven. KBO Bernadette Helmond. 23 april 2014

Leefregels voor. Gezond blijven. KBO Bernadette Helmond. 23 april 2014 Leefregels voor Gezond blijven KBO Bernadette Helmond 23 april 2014 1 Senioren leven ongezonder dan 10 jaar geleden - Drinken meer - Roken (vrouwen) - Bewegen minder - Overgewicht - Eenzijdig eten 2 Leefregels

Nadere informatie

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste Gezonde voeding bij ouderen Door Ann Van Hoye, diëtiste Op het menu Voedingsbehoefte Gezonde voeding Het leven start bij water Smaak Ondervoeding Voedselinfectie Voedingsbehoefte Voedingsbehoefte Basaal

Nadere informatie

Brandwonden en voedingstherapie

Brandwonden en voedingstherapie Brandwonden en voedingstherapie Auteur: A. Meijer Vertaald/bijgewerkt: Nieuwsbrief: 1989 Pagina: 31-33 Jaargang: 5 Nummer: 1 Toestemming: Illustraties: Bijzonderheden: Kernwoorden: voeding brandwonden

Nadere informatie

Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson

Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Versie voor mensen met parkinson M.J.M.D van Asseldonk H.C. Dicke J.I. Hoff B. van Harten B.R. Bloem S.H.J. Keus M. Munneke Inhoud Algemene informatie... 3

Nadere informatie

Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies

Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies Louise van der Knaap Eric-Jan Wissink Michael van t Hoff Renske Boogaard www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam Indeling Welkom Inleiding richtlijn - Renske

Nadere informatie

Topics in Chronic Disease. Chronische Nierschade en de huisarts

Topics in Chronic Disease. Chronische Nierschade en de huisarts Topics in Chronic Disease Chronische Nierschade en de huisarts Toets Nierinsufficiëntie Casus Metabole stoornissen Vervolg casus Nabespreking toets Nierinsufficiëntie komt bij ruim 10% van de Nederlandse

Nadere informatie

De rol van voeding bij wondzorg. Bo Delesie, diëtiste

De rol van voeding bij wondzorg. Bo Delesie, diëtiste De rol van voeding bij wondzorg Bo Delesie, diëtiste 2 Belang goede voedingstoestand Essentieel voor goede wondheling Ondervoeding = vertraagde wondheling Verkorte duur wondheling Ondervoeding = >risico

Nadere informatie

CT-scan van de dikke darm. (CT-colon)

CT-scan van de dikke darm. (CT-colon) CT-scan van de dikke darm (CT-colon) 2 CT-scan (Computer Tomografie-scan) Bij een CT-colon wordt de dikke darm gedetailleerd zichtbaar gemaakt met behulp van een röntgentoestel en een computer. Het onderzoek

Nadere informatie

PROGRAFT KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_hemato_034

PROGRAFT KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_hemato_034 PROGRAFT KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_034 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Doseringen 3 03 Inname 3 04 bijwerkingen 4 Prograft 2 01 INLEIDING Het werkzame bestanddeel van Prograft is tacrolimus. 02

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE COPD EN VOEDING

PATIËNTENINFORMATIE COPD EN VOEDING PATIËNTENINFORMATIE COPD EN VOEDING 2 COPD EN VOEDING Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informatie geven over de rol van voeding bij COPD. Indien u specifieke

Nadere informatie

Gastro-Intestinal Low Fat Diet

Gastro-Intestinal Low Fat Diet GASTRO-INTESTINAL LOW FAT DIET Voeding speelt een belangrijke rol bij de behandeling van maagdarmaandoeningen. Daarom zal uw dierenarts uw hond meestal een speciale dieetvoeding voorschrijven. Bij de behandeling

Nadere informatie

Bloeddrukdaling na het eten. Postprandiale hypotensie

Bloeddrukdaling na het eten. Postprandiale hypotensie Bloeddrukdaling na het eten Postprandiale hypotensie 2 In deze folder kunt u lezen wat een tijdelijke bloeddrukdaling na het eten (de medische term is postprandiale hypotensie) inhoudt, welke behandeling

Nadere informatie

Dieet bij hartfalen. Een kwestie van smaak. Marjon Achterberg- Budding, diëtist 4 e Nationale Voedingscongres 8 februari 2011

Dieet bij hartfalen. Een kwestie van smaak. Marjon Achterberg- Budding, diëtist 4 e Nationale Voedingscongres 8 februari 2011 Dieet bij hartfalen Een kwestie van smaak Marjon Achterberg- Budding, diëtist 4 e Nationale Voedingscongres 8 februari 2011 Wat komt aan de orde? Achtergronden bij de nieuwe Multidisciplinaire Richtlijn

Nadere informatie

Gezonde Leefstijl: Alcohol

Gezonde Leefstijl: Alcohol Gezonde Leefstijl: Alcohol 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Alcohol in je lichaam Ziektes door Alcohol Alcohol in de praktijk Alcohol en overgewicht Tips Alcoholgebruik Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Ruim

Nadere informatie

Voedingsadvies bij hartfalen voor senioren

Voedingsadvies bij hartfalen voor senioren Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 28 91 11 Voedingsadvies bij hartfalen voor senioren Jessa Ziekenhuis

Nadere informatie

VOEDING. Trainingsadvies Transplantoux 2011. Belangrijk! Energie en opbouwstoffen voor het metabolisme ALGEMEEN: Gewicht ~ prestatie

VOEDING. Trainingsadvies Transplantoux 2011. Belangrijk! Energie en opbouwstoffen voor het metabolisme ALGEMEEN: Gewicht ~ prestatie VOEDING Belangrijk! Energie en opbouwstoffen voor het metabolisme Gewicht ~ prestatie Koolhydraten ~ prestatie Vochtopname ~ prestatie Voeding ~ gezondheid ALGEMEEN: - Koolhydraten: Koolhydraten zijn de

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition BMI Body Mass Index = gewicht in kg lengte x lengte in m BMI < 18,5 ondergewicht 18,5 24,9 normaal 25 29,9 overgewicht 30 34,9 zwaar

Nadere informatie

Voedingsadviezen. Voor mensen met een ileostoma

Voedingsadviezen. Voor mensen met een ileostoma Voedingsadviezen Voor mensen met een ileostoma Inhoudsopgave Inleiding... 1 Klachten door een zout- en vochttekort... 1 Klachten bij zouttekort... 1 Klachten bij een vochttekort... 1 Zoutbehoefte en ongewenste

Nadere informatie

Voedingsadviezen na bariatrische heelkunde

Voedingsadviezen na bariatrische heelkunde Abdominale en algemene heelkunde Obesitascentrum Voedingsadviezen na bariatrische heelkunde Inhoudsopgave 1 Aanpassing voeding en drank... 3 2 Aanpassing eetgewoonten... 4 3 Aanpassing drinkgewoonten...

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition % LICHAAMSVET Wie wil je worden? Waar ben je nu? % LICHAAMSVET Vrouw 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Man 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Te laag

Nadere informatie