Exocriene pancreasinsufficiëntie. Annemarie Roele Verpleegkundig specialist HPB MDL scholing
|
|
|
- Alexander de Valk
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Exocriene pancreasinsufficiëntie Annemarie Roele Verpleegkundig specialist HPB MDL scholing
2 Inhoud Exocriene pancreasinsufficiëntie Oorzaak Behandeling Afstudeeronderzoek MANP EPIPS Casuïstiek Take home messages
3 Exocriene pancreasinsufficiëntie: EPI Het (resterende deel van het) pancreas functioneert niet optimaal / heeft onvoldoende capaciteit -> te weinig verteringssappen -> voedsel niet goed verteerd Ten gevolge van: een tumor in het pancreas een operatie aan pancreas, duodenum, maag -chronische- pancreatitis cystic fibrosis Sikkens et al. Journal Gastrointestinal Surgery 2012; Friess & Michalski, HPB 2009; 7-10 Smith et al. Pancreatology 2016; 16:
4 EPI: symptomen Diarree Malabsorptie Steatorroe Flatulentie Opboeren Opgeblazen/vol gevoel Buikkrampen/buikpijn
5 EPI: gevolgen Gewichtsverlies Verslechtering van de voedingstoestand Tekort aan (de in vet-oplosbare) vitamines A, D, E en K Verminderde kwaliteit van leven (!!) Cave: Ernstige malabsorptie zonder abdominale klachten CHIODAZ 2013 Gooden & White Support Care Cancer 2013; 21: Phillips, Pancreatology 2015; 15:
6 EPI: incidentie Systematic review naar EPI bij patiënten met pancreas- of periampullair carcinoom: 1 op de 2 patiënten pre-operatief EPI Na operatie (ongeacht soort resectie) aantal nog hoger NB: EPI vaak niet onderkend en dus niet behandeld Tseng et al. Pancreas 2016; 3: Phillips, Pancreatology 2015; 15:
7 Behandeling EPI Starten enzymen o.b.v. symptomen (fecale elastasetest) Standaard starten enzymen na pancreatoduodenectomie (?) Diëtiste in consult -> multidisciplinaire aanpak Toouli et al. 2010; MJA: Tseng et al. Pancreas 2016; 3: Phillips, Pancreatology 2015; 15:
8 Pancreasenzymen Bevorderen de afbraak en resorptie van vetten, koolhydraten en eiwitten Lipase -> voor de vertering van vetten Protease -> voor de vertering van eiwitten Amylase -> voor de vertering van koolhydraten De hoeveelheid van de enzymen wordt uitgedrukt in eenheden lipase CHIODAZ 2013 Farmacotherapeutisch Kompas 2016
9 Pancreasenzymen Enzympreparaat: Gelatine capsule: lost op in maag Microspheres omgeven door ph-afhankelijke laag: lost op in darm Enzymen: komen vrij in de darm Werking na minuten CHIODAZ 2013 Farmacotherapeutisch Kompas 2016
10 Pancreasenzymen Soort preparaat, per capsule Eenheden lipase per capsule Te gebruiken bij hoeveelheid vet in de voeding Laag gedoseerde preparaten(ld) : Creon tot 10 gram vet Panzytrat LD tot 10 gram vet Hoog gedoseerd enzympreparaten(hd) : Creon Forte tot 25 gram vet Pancrease HL tot 25 gram vet Pancreatine tot 25 gram vet Panzytrat tot 25 gram vet Creon Xtra Forte tot 40 gram vet
11 Pancreasenzymen Granulaat: bij moeite met innemen van capsules (openen capsule) bij sondevoeding: per sonde bij sondevoeding Dosering: Advies om per 1 gram vet eenheden lipase te gebruiken Hulpmiddel: vettabel / Eettabel voedingscentrum Ongeveer EH lipase per maaltijd Ongeveer EH lipase bij snack/nutridrink CHIODAZ 2013 Phillips, Pancreatology 2015; 15:
12 Vettabel
13 Pancreasenzymen: klachten en aanpak Klachten na starten enzymen: Misselijkheid / braken Diarree Buikpijn / krampen Aanpak klachten: Check wijze van inname!!! Aanpassen dosering Start anti-emetica Start maagzuurremmer Sikkens et al. Journal Gastrointestinal Surgery 2012: Phillips, Pancreatology 2015; 15:
14 Pancreasenzymen: aanhoudende klachten Aanhoudende klachten: Switchen naar ander merk enzym Openen capsules Uitsluiten andere pathologie (coeliakie, bacteriële overgroei..) Start loperamide als geen andere pathologie Uitsluiten recidief Intensieve begeleiding: bereikbaar zijn voor patiënt! Sikkens et al. Journal Gastrointestinal Surgery 2012: Tseng et al. Pancreas 2016; 3: Phillips, Pancreatology 2015; 15:
15 Afstudeeronderzoek MANP Onderzoek naar EPI-klachten ondanks enzymsuppletie Opvallende zaken uit masterthesis: Literatuur: weinig bekend Benchmarking: grote diversiteit in aanpak: 46 specialisten-> 41 stappenplannen Grote negatieve invloed op kwaliteit van leven Begeleiding bij enzymsuppletie essentieel Belang van bevorderen zelfmanagement Verder onderzoek nodig! Roele 2015; niet gepubliceerd
16 EPIPS Exocrine Pancreatic Insufficiency after Pancreatic Surgery Prospectieve studie naar incidentie en beloop van EPI voor en tot 3,5 jaar na pancreaschirurgie (PPPD / Whipple) i.v.m. (pre-)maligne tumor Gekeken naar: Symptomen Vetoplosbare vitamines A, D, E en K Osteoporose (Dexa-scan) Endocriene functie Kwaliteit van leven
17 Casus Meneer X, 80 jarige man Status na PPPD in juli 2015 PA: pancreascarcinoom. Krap radicaal verwijderd. Positieve lymfklieren Adjuvante chemotherapie niet afgemaakt Presenteert zich bij de huisarts met buikpijn en afvallen sinds paar weken Reactie van huisarts?
18 Casus Huisarts: vermoeden uitgesproken van recidief Advies: paracetamol Patiënt belt jou op: wat doe je?
19 Casus Aanvullende informatie na uitgebreide anamnese: Eten en drinken gaat prima. Eet met smaak Gewicht: stabiel rond 73 kilo Pancreasenzymen in zeer lage dosering bij goede maaltijden: 3dd1 Creon forte Conditie: minder dan voor de operatie, maar niet minder dan paar weken terug. Fietst, doet boodschappen. Dagjes uit Ontlasting: vast tot 'vlokkerig, lichter van kleur Winderigheid ++, erg riekend Opboeren en vol gevoel: + Pijnklachten in de buik, stekende pijn. Zakt af na defecatie
20 Casus Wat doe je nu?
21 Casus Beleid: Ophogen Creon forte: Start Creon bij tussendoortjes TC over 1,5 week Belt zelf eerder indien nodig
22 Casus TC Gaat beter sinds ophogen enzymen Ontlasting regelmatig, dagelijks. Steviger dan eerst Pijn in de buik is stuk minder Intake: heel goed Gewicht: stabiel op 73 Doorvragen! Maar: ook kans op recidief bespreken
23 Take home messages Pancreasenzymsuppletie -> niet alleen voorschrijven, ook in contact blijven! Vraag door, neem de tijd Wees bereikbaar Stimuleer zelfmanagement Onthoud: ook bij geen klachten kan sprake zijn van EPI
24 ???? Vragen??
25 Contactgegevens Annemarie Roele-de Vreugd Verpleegkundig specialist HPB Cancer Center, UMC Utrecht
Exocriene pancreasinsufficiëntie
Geen belangenverstrengeling Exocriene pancreasinsufficiëntie Annemarie Roele Verpleegkundig specialist HPB MDL scholing 27-03-2017 Inhoud Casuïstiek Exocriene pancreasinsufficiëntie Oorzaak Symptomen Gevolgen
Verpleegkundige aspecten bij pancreasinsufficiëntie. MDL scholing, 25 maart 2019 Annemarie Roele, verpleegkundig specialist HPB
Verpleegkundige aspecten bij pancreasinsufficiëntie MDL scholing, 25 maart 2019 Annemarie Roele, verpleegkundig specialist HPB Inhoud Vraag vooraf.. Exocriene pancreasinsufficiëntie Symptomen Gevolgen
Pancreas enzyminsufficiëntie
Pancreas enzyminsufficiëntie Annuska Schoorlemmer, Verpleegkundig Specialist Afdeling Gastro Oncologisch Centrum Amsterdam, Academisch Medisch Centrum, locatie AMC Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling
ENZYMDEFICIËNTIE EN BACTERIËLE OVERGROEI NA PANCREAS CHIRURGIE
ENZYMDEFICIËNTIE EN BACTERIËLE OVERGROEI NA PANCREAS CHIRURGIE Amersfoort, 21 september 2018 Dr. Robert Verdonk MDL-arts CASUS 52-jarige man, sinds 2 wkn bekend met een locally advanced pancreaskop proces.
CASUÏSTIEK: GEWICHTSVERLIES NA TOTALE MAAGRESECTIE, HOE VERDER? Marcia Sodiko Diëtist 1e en 2e lijn (Diëtistenpraktijk Vitaal en Reinier de Graaf)
CASUÏSTIEK: GEWICHTSVERLIES NA TOTALE MAAGRESECTIE, HOE VERDER? Marcia Sodiko Diëtist 1e en 2e lijn (Diëtistenpraktijk Vitaal en Reinier de Graaf) CASUS 74 jarige man, st. na juni 2015 totale maagresectie
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. CREON 150 mg pancreatine maagsapresistente capsules
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER CREON 150 mg pancreatine maagsapresistente capsules Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie
Het gebruik van pancreasenzympreparaten
Het gebruik van pancreasenzympreparaten Omdat uw alvleesklier te weinig pancreasenzymen aanmaakt, heeft uw arts u aangeraden om pancreasenzympreparaten te gaan gebruiken. In deze folder leest u meer over
Mijn hond of kat heeft alvleesklierproblemen wat nu?
TROVET Digestion Support, voedingssupplement voor het gericht aanpakken van alvleesklierproblemen bij hond en kat Mijn hond of kat heeft alvleesklierproblemen wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding
Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier
VOEDING & DIEET Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier ADVIES Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een, kunt u met een aantal leefregels en
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Panzytrat 25.000 Panzytrat 10.000 maagsapresistente capsules pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, ook als u al eerder
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER CREON 5000 maagsapresistent granulaat Pancreatine
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER CREON 5000 maagsapresistent granulaat Pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Panzytrat 25.000 Panzytrat 10.000 maagsapresistente capsules pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke
St. Antonius Ziekenhuis
VOEDING & DIEET Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier ADVIES Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een, kunt u met een aantal leefregels en
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS CREON 10.000, 150 mg maagsapresistente capsules, hard Pancreatine
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS CREON 10.000, 150 mg maagsapresistente capsules, hard Pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Creon 40.000, harde maagsapresistente capsules 40.000 eenheden 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een capsule bevat 400 mg
BIJSLUITER. CREON FORTE 300 mg maagsapresistente gelules (pancreatine)
BIJSLUITER Lees deze bijsluiter van begin tot eind aandachtig door, voordat u dit geneesmiddel gebruikt. Houd deze bijsluiter bij, u kunt hem misschien nog eens moeten lezen. Hebt u andere vragen, stel
Het gebruik van pancreasenzymen
Het gebruik van pancreasenzymen De voedingsstoffen in ons voedsel, zoals vetten, eiwitten en koolhydraten zijn te groot om direct te worden opgenomen door ons lichaam. De alvleesklier (pancreas) speelt
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. CREON granulaat pancreatine maagsapresistent granulaat
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS CREON granulaat pancreatine maagsapresistent granulaat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Creon Forte 300 mg maagsapresistente capsules Pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Creon Forte 300 mg, maagsapresistente capsules 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een capsule Creon Forte bevat 300 mg pancreatine
ALL I 2014 I C1 I 04-04 I 8. Hier vindt u alle antwoorden op uw vragen!
ALL I 2014 I C1 I 04-04 I 8 Pancreasproblemen? Hier vindt u alle antwoorden op uw vragen! Inhoud DE DIAGNOSE Wat is de pancreas? 3 Waarvoor dient mijn pancreas? 4 Wat zijn pancreasenzymen? 5 Wat is exocriene
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS CREON 25.000 maagsapresistente capsules, hard Pancreatine
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS CREON 25.000 maagsapresistente capsules, hard Pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar deze bijsluiter. Misschien
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Panzytrat 2.000 maagsapresistente capsules pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Creon 150 mg Maagsapresistente capsules Pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie
Voedingsadviezen na een Whipple-operatie
Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie
PANCREASENZYMEN BIJ CYSTIC FIBROSIS. Deze folder gaat over het gebruik van Pancreasenzymen bij Cystic Fibrosis
PANCREASENZYMEN BIJ CYSTIC FIBROSIS Deze folder gaat over het gebruik van Pancreasenzymen bij Cystic Fibrosis Wat is pancreasinsufficiëntie? Pancreasinsufficiëntie betekent het tekort schieten van de
2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Creon granulaat, maagsapresistent granulaat 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een maatlepeltje Creon granulaat bevat 100 mg
Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam
Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Amsterdam, 19 Januari 2018 Pancreascarcinoom Slechte prognose (5 jaars-overleving,
Lokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie. Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC
Lokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC Casus: hr D Man 64 jaar Trotse opa van 4 kleinkinderen Komt bij u op
Voeding bij pancreatitis
UMC St Radboud Voeding bij pancreatitis (alvleesklierontsteking) Patiënteninformatie Deze brochure geeft u algemene informatie over de voeding bij pancreatitis. Heeft u na het lezen van deze brochure nog
Situatie na een pylorussparende Whipple operatie
Voedingsadviezen na een pylorussparende Whipple operatie Paramedische Zorg / Diëtetiek Inleiding In deze folder vindt u adviezen over voeding na een pancreaticoduodenectomie (PPPD). Bij deze operatie wordt
Patiëntenvoorlichting Verloskunde en Gynaecologie Overmatig zwangerschapsbraken (Hyperemesis gravidarum)
Patiëntenvoorlichting Verloskunde en Gynaecologie Overmatig zwangerschapsbraken (Hyperemesis gravidarum) Inleiding Deze folder geeft informatie over overmatige misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap.
SPIJSVERTERINGSKLACHTEN
DE VOEDINGSSUPPLEMENTEN VAN ALFA AAN JE GEZONDHEID BOUW JE ELKE DAG SPIJSVERTERINGSKLACHTEN ONDERSTEUNING VAN EEN VLOTTE MAAGWERKING DE SPIJSVERTERING, EEN INGEWIKKELD PROCES De spijsvertering bestaat
Voedingsadviezen na Whipple operatie
Voedingsadviezen na Whipple operatie Paramedische Zorg / Diëtetiek Inleiding In deze folder vindt u adviezen over voeding na een Whipple operatie. Bij deze operatie wordt een deel van maag inclusief de
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Panzytrat 25.000, maagsapresistente capsules, hard Panzytrat 10.000, maagsapresistente capsules, hard 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Pancrease HL, maagsapresistente capsules. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Pancrease HL maagsapresistente capsules bevatten
Ondervoeding bij kanker
Ondervoeding bij kanker Wat mag u verwachten van de zorg bij ondervoeding? Wat kunt u zelf doen om ondervoeding te voorkomen of tegen te gaan? WAAR KUNT U INFORMATIE EN STEUN VINDEN? Vrijwilligers bij
Pancreaspathologie: als een klein verscholen orgaan zich van zijn slechtste kant laat zien
Pancreaspathologie: als een klein verscholen orgaan zich van zijn slechtste kant laat zien Erwin van Geenen, Maag-Darm-Lever-arts Marion van der Kolk, Chirurg Pancreas Centrum Oost Nederland Nijmegen Het
Chronische alvleesklierontsteking
Chronische alvleesklierontsteking U bent opgenomen in Maasziekenhuis Pantein in verband met een chronische alvleesklierontsteking (chronische pancreatitis). In deze folder vindt u informatie over de oorzaken
Voeding bij kanker. Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige. Multidisciplinaire Zorg: Samen Werken. Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014
Voeding bij kanker Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige Multidisciplinaire Zorg: Samen Werken Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014 Rolverdeling en interactie patiënt - diëtist - verpleegkundige
Ondervoeding bij kanker
Ondervoeding bij kanker Wat mag u verwachten van de zorg bij ondervoeding? Wat kunt u zelf doen om ondervoeding te voorkomen of tegen te gaan? Deze brochure is de patiëntenversie van de multidisciplinaire
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT. Pancrease HL, maagsapresistente capsules (hard) pancreatine
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT Pancrease HL, maagsapresistente capsules (hard) pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie
Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam
Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Agenda Colorectaal carcinoom algemeen Voortraject darmkanker screening Bevolkingsonderzoek
de voedingskundige samenstelling + onderbouwing
de voedingskundige samenstelling + onderbouwing algemene informatie van de drinkvoeding, waarop de hoeveelheden van de ingrediënten zijn gebaseerd: Volledige voeding; drinkvoeding wordt zes keer op een
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Panzytrat Granulaat maagsapresistent granulaat. pancreatine
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Panzytrat Granulaat maagsapresistent granulaat pancreatine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie
Tarwe intolerantie vs. glutenintolerantie & glutensensitiviteit
Tarwe intolerantie vs. glutenintolerantie & glutensensitiviteit Prima vertering graanproducten Vezelrijk, bevordert de stoelgang Vermindert opgeblazen gevoel na de maaltijd Iemand met coeliakie kan absoluut
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Creon 25.000, 300 mg maagsapresistente capsules, hard 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén maagsapresistente capsule, hard
Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem
Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem Wat is ondervoeding? Geen trek, geen zin, stress, misselijkheid, angst, emoties, enz. Er zijn tal van redenen om minder te gaan eten. Voor u het weet, is
Copyright Het Reflux Plan
Onderstaande supplementen worden aangeraden bij brandend maagzuur. Volg strikt de stappen van het stappenplan, dus eerst het dieet volgen met de 3 reflux regels, en dan pas overgaan op supplementen indien
Nazorg na een buikoperatie
Nazorg na een buikoperatie 2 U heeft in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis een operatie aan de buik gehad. Hieronder staan enkele richtlijnen om het herstel zo spoedig mogelijk te laten verlopen. Douchen/baden
Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies
Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies Louise van der Knaap Eric-Jan Wissink Michael van t Hoff Renske Boogaard www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam Indeling Welkom Inleiding richtlijn - Renske
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Creon 40.000, 400 mg maagsapresistente capsules, hard 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén maagsapresistente capsule, hard
Divertikels en diverticulitis. Oorzaak en behandeling
Divertikels en diverticulitis Oorzaak en behandeling In deze folder krijgt u informatie over divertikels en diverticulitis. Deze folder geeft informatie over de oorzaak van divertikels en diverticulitis.
Introductie van voeding na pancreatitis
Introductie van voeding na pancreatitis Deze brochure is bedoeld voor patiënten die herstellende zijn van een alvleesklierontsteking (= pancreatitis). In deze brochure wordt uitgelegd hoe u het beste kunt
Alvleesklierontsteking acuut. Interne Geneeskunde
00 Alvleesklierontsteking acuut Interne Geneeskunde De alvleesklier De alvleesklier, oftewel pancreas, is een hormoonklier. Het orgaan is ongeveer 15 centimeter lang en 1-3 centimeter dik. De alvleesklier
Malabsorptie bij Maag-Darm aandoeningen. 22 januari Annet van Gorp
Malabsorptie bij Maag-Darm aandoeningen. 22 januari 2018. Annet van Gorp Casusvoorstelling In consult per april 2016. Dhr. van der B. 71 jaar Diagnose: T3N1Mx pancreaskopcarcinoom waarvoor gemodificeerde
Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier
VOEDING & DIEET Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier ADVIES Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier Tijdens uw opname is de diëtist al bij u langs geweest voor uw ontstoken alvleesklier. Zij
Prikkelbare darm syndroom
Prikkelbare darm syndroom Inhoudsopgave Wat is het Prikkelbare darm syndroom? Wat zijn de klachten? Wat zijn de oorzaken? Hoe wordt de diagnose gesteld? Wat zijn de behandelopties? Wat kunt u zelf doen?
Brandend maagzuur en andere maagklachten Last van uw maag of een beetje misselijk? Vaak weet u meteen de oorzaak. Het eten was te vet, te veel koffie
Brandend maagzuur en andere maagklachten Last van uw maag of een beetje misselijk? Vaak weet u meteen de oorzaak. Het eten was te vet, te veel koffie genomen of een glaasje te veel gedronken. Maar ook
Heyens Isabelle, diëtiste Centrum voor Voeding en Diëtiek UZGent. 16 oktober 2014
Heyens Isabelle, diëtiste Centrum voor Voeding en Diëtiek UZGent 16 oktober 2014 INHOUD Post operatief verloop Doelstelling dieetadvies Dieetadvies Casus dumpingklachten Zwangerschap Emotioneel eetgedrag
Versneld herstel na een dikke darmoperatie
Afdeling: Onderwerp: Chirurgie Versneld herstel na een dikke darmoperatie 1 www.ikazia.nl Versneld herstel na een dikke darmoperatie 800675 / november 2014 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 ERAS kwaliteitsprogramma
Voedingsadvies bij levercirrose
Voedingsadvies bij levercirrose Deze folder is bedoeld als aanvulling op uw gesprek met de diëtist over voeding bij levercirrose. De lever is een belangrijk orgaan, betrokken bij vele lichaamsprocessen.
Thuis herstellen na een maagoperatie. Chirurgie
Thuis herstellen na een maagoperatie Chirurgie Inleiding Onlangs heeft u in het ziekenhuis een maagoperatie ondergaan. Deze folder informeert u over de herstelperiode na de ingreep. U vindt hierin adviezen
Buikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts
Buikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts 24 november 2018 IBD en buikpijn Pijn is belangrijk als waarschuwing voor mogelijk schadelijke invloeden Veel voorkomende klacht bij IBD Bij colitis
Chronische alvleesklierontsteking
Chronische alvleesklierontsteking Synoniem : chronische pancreatitis De medische naam voor alvleesklier is pancreas. Een alvleesklierontsteking (pancreatitis) is een ernstige aandoening waarbij de alvleesklier
Diverticulose en diverticulitis
Diverticulose en diverticulitis U heeft last van uitstulpingen in uw dikke darm (diverticulose) of van een ontsteking van deze uitstulpingen (diverticulitis). In deze folder leest u meer over het ontstaan
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Panzytrat Granulaat, maagsapresistent granulaat 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een dosis Panzytrat Granulaat, maagsapresistent
https://www.isala.nl/patientenfolders/7280-acutealvleesklierontsteking-pid-h3-diagnose-en-onderzoeken/ Acute alvleesklierontsteking (PID): H3 Diagnose en onderzoeken Wanneer u klachten heeft die duiden
Alvleesklierontsteking
Alvleesklierontsteking Uit onderzoek is gebleken dat u een alvleesklierontsteking (pancreatitis) heeft. In deze folder leest u meer over de oorzaken en behandeling van een alvleesklierontsteking. Neem
PPPD. operatie alvleesklier
PPPD operatie alvleesklier Inhoud Opname in het ziekenhuis...3 1.1 Zorgpad PPPD...3 1.2 Onderzoeken, afspraken en behandelingen tijdens uw opname...3 1.3 Meer informatie over de PPPD operatie...4 1.4 PA
Geschreven door Diernet Team zaterdag, 11 december 2010 15:44 - Laatst aangepast vrijdag, 17 december 2010 13:16
Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Chronische diarree is een verandering in de frequentie, consistentie, of het volume van de stoelgang (ontlasting) voor meer
De rol van voeding bij darmkanker
De rol van voeding bij darmkanker Stefanie Mortier Oncologisch centrum 26 maart 2015 Inhoud 1. Oorzaken 2. Preventie 3. De nog niet behandelde patiënt 4. Radio- en chemotherapie 5. Chirurgie 6. Herstel,
Casus 1 (3) Komt op poli, laat bloedbeeld prikken Uitslag: Normaalwaarden? T.a.v. Trombopenie: waar let je op? Wat nu? Hb 3.8 L 2.
Casus 1 Man, 67 jaar, NSCLC, stadium IIIA (tumor re-long+ positieve lymfklieren mediastinum) Bezig met radiotherapie (5 weken), met wekelijks korte kuur chemotherapie Nu in 3e week, afgelopen week geen
Alvleesklierchirurgie bij kanker
Alvleesklierchirurgie bij kanker Whipple-procedure In overleg met uw arts wordt u binnenkort opgenomen in het Maastricht UMC+ voor een alvleesklieroperatie. Uw arts heeft u uitgelegd welke operatie u precies
28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.
Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding
VOEDING BIJ CHRONISCHE DARMONTSTEKINGEN FRANCISCUS GASTHUIS
VOEDING BIJ CHRONISCHE DARMONTSTEKINGEN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze informatie is bestemd voor patiënten die bekend zijn met chronische darmontstekingen. De meest bekende zijn: de ziekte van Crohn
Anorexie en gewichtsverlies
Anorexie en gewichtsverlies Marja Leermakers-Vermeer, diëtist, Universitair Medisch Centrum Utrecht j.leermakers@umcutrecht.nl Alexander de Graeff, internist-oncoloog/hospice-arts Universitair Medisch
Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst
18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten
Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen. zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws
Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws Wie werkt er samen met een diëtist? Wie houdt rekening met voeding bij de behandeling? Slaat
CREON 5000 SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
CREON 5000 SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Creon 5.000 maagsapresistent granulaat 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 100 mg minimicrospheren (equivalent
VROEGER NU LATER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER
DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER FOCUS OP BATEN VAN INNOVATIES KAN HELPEN BIJ BESLISSING DARMKANKERSCREENING
Ontstoken alvleesklier
INTERNE GENEESKUNDE Ontstoken alvleesklier Pancreatitis Ontstoken alvleesklier In deze folder vindt u informatie over pancreatitis, een ontstoken alvleesklier (de pancreas). De meest voorkomende oorzaken,
Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson
Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Versie voor mensen met parkinson M.J.M.D van Asseldonk H.C. Dicke J.I. Hoff B. van Harten B.R. Bloem S.H.J. Keus M. Munneke Inhoud Algemene informatie... 3
Voedingsadviezen. Diëtetiek / Voedingsteam. Na een maagoperatie. Inleiding. De maag. Algemene richtlijnen na een maagoperatie
Diëtetiek / Voedingsteam Voedingsadviezen Na een maagoperatie Inleiding U heeft een maagoperatie gehad. U heeft van uw arts of diëtist al adviezen gekregen over voeding na de operatie. In deze folder kunt
Slokdarmkanker. Behandeling van slokdarmkanker en pancreaskanker. Toename incidentie slokdarm ca NL
Behandeling van slokdarmkanker en pancreaskanker Dr. Jelle Ruurda, chirurg Elles Steenhagen, diëtist, lid CHIODAZ Slokdarmkanker Toename incidentie slokdarm ca NL Harbers MM (RIVM), Wilk EA van der (RIVM),
Interline augustus CHEMOTHERAPIE casusschetsen
Interline augustus 2010 CHEMOTHERAPIE casusschetsen INTERLINE CHEMOTHERAPIE d.d. 31 augustus 2010 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze werkafspraak met Interlineprogramma
Een veilig gevoel op school met een chronische longziekte
Een veilig gevoel op school met een chronische longziekte Kinderpneumologie Dr. Marleen Moens 53 6 Een veilig gevoel op school met een chronische longziekte: mucoviscidose. 6.1. Inleiding 6.1.1. Definitie
Video Capsule adviezen. hernia-operatie (VCE) ZorgSaam
Video Capsule adviezen Endoscopie na een hernia-operatie (VCE) ZorgSaam 1 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft in overleg met u een onderzoek met behulp van de video capsule afgesproken. In deze brochure
Hyperemesis gravidarum. Overmatig braken tijdens de zwangerschap
Hyperemesis gravidarum Overmatig braken tijdens de zwangerschap Inleiding U bent opgenomen bij Rhena, omdat u last heeft van overmatig braken tijdens uw zwangerschap (hyperemesis gravidarum). In deze folder
Acute alvleesklierontsteking
Acute alvleesklierontsteking U bent opgenomen in het ziekenhuis in verband met een alvleesklierontsteking (Acute Pancreatitis). In deze folder vindt u informatie over de oorzaken en behandeling van een
Hoe werkt mijn darm. Stomavereniging 5 november 2011 Ivar Harkema, MDL arts
Hoe werkt mijn darm Stomavereniging 5 november 2011 Ivar Harkema, MDL arts Inleiding Hoe ziet een darm eruit Hoe werken de darmen (wat doen ze) Waarom een operatie? Soorten stoma Blijft de werking gelijk
Voeding en kanker. Kirsten Cardone. Click to add title. Diëtiste Ziekenhuis Oost Limburg Click to add subtitle
Voeding en kanker Click to add title Kirsten Cardone Click to add subtitle Diëtiste Ziekenhuis Oost Limburg kirsten.cardone@zol.be 1. Voedingsstoffen INHOUD 2. Gezonde voeding 3. Voeding tijdens de kankertherapie
Casuïstiek (Primair) Cerebraal (gelokaliseerd) lymfoom
Casuïstiek (Primair) Cerebraal (gelokaliseerd) lymfoom Moderator Jacqueline Viejou 1st author / speaker Maaike de Ruijter Verpleegkundig specialist hematologie i.o. Spaarne Gasthuis Hoofddorp Belangenverklaring
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
Bijsluiter: Normacol Page 1 of 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER NORMACOL 620 mg/g granules Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie
Casus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN
Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE
PATIËNTEN INFORMATIE. Sneller beter na een. dikkedarmoperatie. ERAS-programma
PATIËNTEN INFORMATIE Sneller beter na een dikkedarmoperatie ERAS-programma 2 PATIËNTENINFORMATIE Introductie U wordt binnenkort opgenomen voor een dikkedarmoperatie. Het Maasstad Ziekenhuis past bij deze
Thuis herstellen na een darmoperatie. Chirurgie
Thuis herstellen na een darmoperatie Chirurgie Onlangs heeft u in het ziekenhuis een darmoperatie ondergaan volgens het versneld herstel programma. Deze folder informeert u over de herstelperiode na de