Werkstuk Maatschappijleer Freud + leer

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkstuk Maatschappijleer Freud + leer"

Transcriptie

1 Werkstuk Maatschappijleer Freud + leer Werkstuk door een scholier 1004 woorden 25 februari ,8 15 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Freud -> Arts in wenen die gespecialiseerd was in zenuwziekten -> Lichamelijke klachten hebben een psychologische oorzaak -> Grondlegger van de psychoanalyse Psychoanalyse: elk gedrag wordt bepaald vanuit ons onderbewuste. Vb: verspreking Vooronderstellingen van het gedrag: 1. Psychisch determinisme: men gaat ervan uit dat alle gedrag een oorzaak heeft en dat deze oorzaak te vinden is in de geest (=psyche) -> veel van ons huidig gedrag kan man verklaren vanuit (onplezierige) ervaringen uit onze kindertijd -> primair seksueel van aard 2. Werking van de menselijke geest a) Onbewuste: 1) Niet toegankelijk voor de mens 2) Niet empirisch vast te stellen 3) Alle ideeën, ervaringen en gevoelens die door verdringing uit het bewustzijn worden geweerd. 4) Uiting in lichamelijke symptomen b) Bewuste: 1) Gedachten en gevoelens die we op een bepaald moment gewaarworden. c) Voorbewuste: 1) Alle gedachten, herinneringen en emoties waarvan we ons op dit moment niet van bewust zijn, maar die we tot onze bewuste geest kunnen laten doordringen. d) Dromen en symbolische uitingen -> 2 niveaus 1) Manifeste inhoud: datgene dat de geest opmerkt (zowel in de slaap als na het ontwaken) 2) Latente inhoud: de ware betekenis (komt symbolisch tot uiting in de manifeste inhoud) -> 2 kenmerken: 1) Een droom wordt gemotiveerd door een wensvervulling 2) De feitelijke betekenis van een droom wordt omgevormd tot een verhaal. -> Mechanisme achter dit proces noemen we droomcensuur: zorgt ervoor dat de slaap niet wordt verstoord door onbewust Pagina 1 van 5

2 geuite verlangens. 3. Driften en de psychodynamiek van ons gedrag -> Ons gedrag wordt beheerst door 2 fundamentele verlangens 1) Eros: Streeft naar bevrediging van de biologische overlevingsbehoeften (honger, dorst, seks) De energie van deze levensdrift noemt men het libido 2) Thanatos: De doodsdrift Verlangen van de mens naar de dood Vernietigingsdrang Gericht op schade en vernietiging Freuds methode: 1. Hypnose Om ervaringen op te roepen die verband hielden met het ontstaan van de symptomen (-> brengt verlichting teweeg) (om mensen met hysterie te behandelen (= een stoornis waarbij sprake is van lichamelijke symptomen waarvan geen fysieke oorzaak ten grondslag lijkt te liggen)) 2. Vrije associatie De patiënt spreekt alle gedachten die bij hem opkomen uit. Deze zijn vaan verward en fragmentarisch. Freuds psychodynamisch model van de persoonlijkheid: -> 3 instanties 1. Es = reservoir van driften brengen u constant is een spanningsgevoel, je wilt het gaan vervullen. (onbeheerste krachten die je wil bevredigen) Aangeboren Het bewuste Gebaseerd op spanningsreductie Lustprincipe iets primitief, geen controle over, niet te beperken. 2. Ich = wie je bent in relatie met de realiteit en met wat in je zit Bewuste Uw geweten Bepaalt wat je denkt en doet Realiteitsprincipe Gevormd door confrontatie met de realiteit Houdt het es onder controle -> Houdt het verdrongene verborgen Relationele deel van de persoonlijkheid = controlemachine = bemiddelaar tussen psyche en buitenwereld 3. Uberich Pagina 2 van 5

3 Geregeerd door morele geboden en verboden Ideaalprincipe Ontwikkelt zich uit het ich Gebaseerd op morele oordelen -> 2 delen 1) Geweten: zegt wat verkeerd is en straft 2) Ik- ideaal: zegt wat goed is en beloond Psychoseksuele ontwikkelingsfasen: ->de seksuele drift is volgens Freud de motor van ontwikkeling Infantiele seksualiteit: seksualiteit begint lang vóór de puberteit (in de kindertijd) Erogene zone: de lichaamszone waarop men zich in elke fase van de ontwikkeling de sterkste sensaties opwekt. Fixatie: overdreven gerichtheid op het lichaamsgebied dat in die fase aan bod komt en op symbolische activiteiten die ermee gepaard gaan. -> oefenen een permanente invloed uit op het gedrag en op de latere persoonlijkheid. 1. De orale fase (0 1,5 jaar) (baby) Erogene zone: mond 1e contact met de buitenwereld is via de mond verwerven van kennis via de mond 5 functies: 1. innemen 2. vasthouden 3. bijten 4. uitspuwen 5. sluiten 2. De anale fase (1,5 3 jaar) (peuter) Erogene zone: anus, sluitspier Ontlastingsfenomeen (= lichamelijke controle over de spieren(zindelijkheid)) Zindelijkheidstraining: (2 fasen) 1. Ontlasting: (=1e product van zichzelf) -> belangrijk: + reactie van omgeving A. Afkeurende reactie: persoon wordt miskent B. Waardering: + zelfgevoel 2. Training: (=1e ervaring met discipline) A. Streng: opzettelijke bevuiling uit wraak B. Prijzen: zelfvertrouwen Pagina 3 van 5

4 Besluit: ontlasting is de weg waarlangs het kind protest of genegenheid uitdrukt = 1e koppigheidsfase 3. De fallische fase (3 6 jaar) (kleuter) = oedipale fase -> Kind komt tot geslachtsonderscheid Erogene zone: geslacht Observaties: pronken met lichaam Verwerken van geslachtsonderscheid M: oedipuscomplex (j mama) V: elektracomplex (m papa) -> door schuldgevoelens identificatie met ouder van hetzelfde geslacht 4. De latentiefase (6 12 jaar ) (l.s. kind) -> Het seksuele is minder belangrijk, maar blijft latent (sluimerend) aanwezig. 1e psychoseksuele ontwikkeling is afgesloten, de 2e moet nog komen Fase is minder conflictueus, rustiger Er is plaats voor andere ontwikkelingen A. Cognitieve B. Affectieve C. Identiteit opbouwen 5. De genitale fase (+ 12 jaar) (puberteit) -> men komt tot volwassen seksualiteit Reden: alle lichaamsdelen zijn geïntegreerd (oraal, anaal, fallisch (=pregenitaal)) Seksuele drift is gericht op voortplanting Aantrekking door het andere geslacht. Wanneer fasen niet op een goede manier doorlopen zijn ontstaan afwijkingen van de normale gezonde ontwikkeling. De persoonlijkheid van een volwassen individu 1. Orale karakter: Egoïsme Narcisme Uitzuigend Afhankelijk van anderen Genegenheid Veeleisend Nood aan geruststelling Fixatie ontstaan door: Pagina 4 van 5

5 Te veel verwennen Kind is gefrustreerd geraakt in behoefte aan aandacht en geregelde voeding. 2. Anale karakter: Netheid (als reactie op viesheid van anale fase) Koppigheid (zindelijkheidstraining) Zuinigheid Verzamelen & alles bijhouden Activiteiten uitstellen Fixatie ontstaan door: Conflicten rond het afstaan en ophouden van anale secretie tijdens de anale fase 3. Fallische karakter: Steeds bewijzen dat je man/vrouw bent Roekeloos gedrag & schijnbaar zelfzeker (reactie op castratieangst) Streeft naar succes (+schuld hierover) o Man: Minachtend naar vrouwen Onbekwaam gevoelens van liefde te ervaren, ondanks bezorgdheid zijn mannelijkheid te verliezen. o Vrouw: Man overheersend Mannelijke rol aannemen om superioriteit over mannen te bekomen. 4. Genitale karakter: -> Normaal seksueel aangepaste karakters, geen fixaties opgelopen Tevreden met werk en leven Sociaal aangepast Pagina 5 van 5

Sigmund Freud Davy Yong

Sigmund Freud Davy Yong Sigmund Freud Davy Yong Freud is geboren in Frieberg, Moravia in 1856, later verhuisde de familie naar. Toen de Nazi's de macht kregen is Freud vertrokken naar Londen. Daar is hij in 1939 overleden aan

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Maatschappij

Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Maatschappij Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Ma Samenvatting door Sophie 1047 woorden 6 februari 2017 8,8 3 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing Mens & Ma Mensbeeld hoe je jezelf ziet, de

Nadere informatie

Werkstuk Filosofie Sigmund Freud

Werkstuk Filosofie Sigmund Freud Werkstuk Filosofie Sigmund Freud Werkstuk door een scholier 2210 woorden 10 januari 2006 6,9 90 keer beoordeeld Vak Filosofie Scriptie Sigmund Freud Door Max Neervoort De Oostenrijkse psychiater Sigmund

Nadere informatie

VERBETERSLEUTEL MINI-EXAMEN STOP MET BLOKKEN

VERBETERSLEUTEL MINI-EXAMEN STOP MET BLOKKEN VERBETERSLEUTEL MINI-EXAMEN STOP MET BLOKKEN 1 Examen /20 1. Wat is binnen de theorie van de psychoanalyse belangrijk? Duid het juiste antwoord aan. ( /1) a. Het statistisch meten b. Het begrijpen c. Gemiddelden

Nadere informatie

6.5. Cognitieve ontwikkeling. Lichamelijke ontwikkeling. Sociale/emotionele ontwikkeling. Seksuele ontwikkeling

6.5. Cognitieve ontwikkeling. Lichamelijke ontwikkeling. Sociale/emotionele ontwikkeling. Seksuele ontwikkeling Boekverslag door J. 1624 woorden 26 februari 2008 6.5 259 keer beoordeeld Vak Verzorging De verschillende soorten ontwikkelingen - cognitieve ontwikkeling - lichamelijke ontwikkeling - emotionele ontwikkeling

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: "Wie is de mens?"

Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Wie is de mens? Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: "Wie is de mens?" Samenvatting door A. 1479 woorden 4 december 2014 6,7 87 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin Paragraaf 2 Mensbeeld = een

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 1934 woorden 26 april keer beoordeeld. Maatschappijleer

Werkstuk door een scholier 1934 woorden 26 april keer beoordeeld. Maatschappijleer Werkstuk door een scholier 1934 woorden 26 april 2006 7 517 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Ontwikkeling van een kleuter 4 t/m 6 jaar. Cognitieve ontwikkeling. Als het kind naar een basisschool gaat

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 1 en 2

Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door A. 1081 woorden 7 februari 2017 0 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing Hst. 1 paragraaf 7 Vier factoren bij de mens

Nadere informatie

I FEEL Y. De Huid & Seksualiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival

I FEEL Y. De Huid & Seksualiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival De Huid & Seksualiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival 29-09-18 Voorstellen Arts-seksuoloog i.o. NVVS OLVG Oost in Amsterdam Psychiatrie en Psychosomatiek LMC in Leiden

Nadere informatie

P sychoanalyse. 1.1 Situatieschets

P sychoanalyse. 1.1 Situatieschets P sychoanalyse 1 1.1 Situatieschets Floor (16) kan zich moeilijk staande houden in de leefgroep van het orthopedagogisch centrum waar hij sinds zes maanden verblijft. Hij is erg teruggetrokken, neemt weinig

Nadere informatie

Counseling opleiding, lesmaand 2

Counseling opleiding, lesmaand 2 Counseling opleiding, lesmaand 2 Inhoudsopgave Les 2: Introspectie plegen: Wat is introspectie? Familie stamboom Levensverhaal Biografie schrijven: Dia 27: http://www.psychowerk.com/pdf/ biografie.pdf

Nadere informatie

Ontwikkelingspsychologie door de ogen van: Piaget, Erikson & Freud

Ontwikkelingspsychologie door de ogen van: Piaget, Erikson & Freud Piaget Jean Piaget was de eerste die een veelomvattende theorie over de cognitieve ontwikkeling ontwikkelde. = de ontwikkeling van het denken Piaget bestudeerde normale kinderen. Volgens Piaget doorloopt

Nadere informatie

Geweld is het vernietigen of schade toebrengen aan mensen, de natuur of aan dingen/

Geweld is het vernietigen of schade toebrengen aan mensen, de natuur of aan dingen/ Samenvatting door Jasmijn 918 woorden 27 juni 2016 6,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin Godsdienst/ levensbeschouwing samenvatting hoofdstuk 5 geweld. Geweld is het vernietigen

Nadere informatie

I FEEL Y U. Alopecia & Intimiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO

I FEEL Y U. Alopecia & Intimiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO Alopecia & Intimiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO-1900004 Disclosures Rieky Dikmans Geen potentiële belangenverstrengeling. Voor deze bijeenkomst: Honorarium UCB voor deze presentatie

Nadere informatie

SIGMUND FREUD. Pionier van de laatste wildernis. Het. onbehagen. in de cultuur

SIGMUND FREUD. Pionier van de laatste wildernis. Het. onbehagen. in de cultuur SIGMUND FREUD Pionier van de laatste wildernis Het onbehagen in de cultuur Vandaag heb ik de laatste zin neergeschreven, waarmee het werk gereed is, althans voor zover dat hier mogelijk is zonder bibliotheek.

Nadere informatie

PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com

PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com Invloed van autisme op relaties en seksualiteit Sylvie Carette Autisme Centraal 23 februari 2010 Overzicht Invloed van autisme op seksualiteit Seksualiteitsprofiel volwassenen met AS (Hénault enattwood)

Nadere informatie

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland)

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Programma 1. Seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren 2. Criteria om normaal

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens

Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens Samenvatting door een scholier 1380 woorden 30 november 2011 5,4 20 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin Samenvatting Levensbeschouwing

Nadere informatie

DE SEKSUELE LEVENSLOOP

DE SEKSUELE LEVENSLOOP DE SEKSEE EVENSOOP Aart Beekman Polikliniek Psychosomatische gynaecologie en Seksuologie Keuzevak seksuologie 2008-2009 Psycho-seksuele anamnese Invloed van de persoonlijke geschiedenis op seksuele betekenisgeving

Nadere informatie

Summer University Psychoanalyse 2017

Summer University Psychoanalyse 2017 Summer University Psychoanalyse 2017 Sacha de Reuver 3 juli t/m 7 juli 2017 UvA Wat is psychoanalyse? Mensbeeld Verzameling theorieën over psychisch functioneren Therapeutisch proces Klassieke Psychoanalyse

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord 5. Inleiding 11

Inhoudsopgave. Voorwoord 5. Inleiding 11 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Inleiding 11 1 Psychoanalyse 15 1.1 Situatieschets 15 1.2 Ontstaansgeschiedenis en mensvisie van de psychoanalyse 16 1.3 Theoretische uitgangspunten van de psychoanalyse 16 1.3.1

Nadere informatie

De Inner Child meditatie

De Inner Child meditatie De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun

Nadere informatie

Kanker en Seksualiteit?

Kanker en Seksualiteit? Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog

Nadere informatie

SOCIALE PSYCHOLOGIE VANUIT HET ONBEWUSTE? INLEIDING

SOCIALE PSYCHOLOGIE VANUIT HET ONBEWUSTE? INLEIDING SOCIALE PSYCHOLOGIE VANUIT HET ONBEWUSTE? INLEIDING Lieven Jonckheere HET VERLANGEN VAN FREUD IN VERBAND MET ORGANISATIES 1. waarom Freud zich lang beperkte tot het individu 'politieke remming' Freud om

Nadere informatie

Ouderavond lijf & relaties

Ouderavond lijf & relaties Ouderavond lijf & relaties Robert van der Gaag info@one2know.nl 0611003414 Voorstellen Ervaring Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen, mondzorg en mediawijsheid Kinderen Wie heeft

Nadere informatie

SIGMUND FREUD. Pionier van de laatste wildernis. Het terra incognita van de menselijke geest

SIGMUND FREUD. Pionier van de laatste wildernis. Het terra incognita van de menselijke geest SIGMUND FREUD Pionier van de laatste wildernis Het terra incognita van de menselijke geest 1924 1939 1956 1993 2006 2013 Ego Ontkenning Sublimatie Rationaliseren Verdedigingsmechanisme Complex Regressie

Nadere informatie

Seksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg

Seksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg Seksualiteit en ASS Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014 programma Opfrissen van informatie over ASS (heel kort het spectrum toelichten). ASS en seksualiteit belichten. Seksuele en relationele

Nadere informatie

Bijlage bij ICD-ICF (januari 2018)

Bijlage bij ICD-ICF (januari 2018) Overzicht van psychologische stromingen. 1 Doel van dit artikel is een overzicht te geven van de grote psychologische stromingen. De beschrijving is hier zeer beknopt; wie er meer over wil weten wordt

Nadere informatie

De lat, de bril en de ander

De lat, de bril en de ander De lat, de bril en de ander Over laat-adolescentie en jongvolwassenheid Summer University Psychoanalyse 2018 Jaap van der Staal Kenmerken van laat-adolescentie (18-21) en jong volwassenheid (21-25) Ontwikkelingstaken:

Nadere informatie

Eindexamen vwo filosofie II

Eindexamen vwo filosofie II Opgave 2 Leven vanuit vrije wil 7 maximumscore 3 een weergave van een overeenkomst tussen de Avatar-training en Sartre wat betreft de opvatting over vrijheid als zelfverwerkelijking: beiden lijken uit

Nadere informatie

Relationele en seksuele vorming Dr. Telidja Klaï

Relationele en seksuele vorming Dr. Telidja Klaï Relationele en seksuele vorming Dr. Telidja Klaï Ik volg deze webinar als Ouder Grootouder Professional (arts, leerkracht, ) Student Jongere Poll Relationele en seksuele vorming Ik vind het noodzakelijk

Nadere informatie

LES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 2: Waar komt een fixed mindset vandaan?

LES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 2: Waar komt een fixed mindset vandaan? Veel introverten hebben een fixed mindset ontwikkeld ten aanzien van zichtbaarheid en profileren. Ze denken dat het voor hen niet weggelegd is om zich overtuigend te profileren. Deze presentatie gaat in

Nadere informatie

Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS

Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS Doef-Kleine mensen grote gevoelens(06)-cor.qxd 06-05-2014 10:39 Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS De seksuele opvoeding van kinderen van 0 tot 12 jaar Uitgeverij Ploegsma Amsterdam

Nadere informatie

BLPA Curriculum. - Waarom we ons op romantisch vlak voelen aangetrokken tot iets wat we zelf niet zijn.

BLPA Curriculum. - Waarom we ons op romantisch vlak voelen aangetrokken tot iets wat we zelf niet zijn. BLPA Curriculum Module #1 - Waarom we ons op romantisch vlak voelen aangetrokken tot iets wat we zelf niet zijn. - Waarom we niet in een gelijkwaardige wereld leven, wanneer het op mannelijke of vrouwelijke

Nadere informatie

Bijzonder procesdoel 1: Groei naar volwassenheid

Bijzonder procesdoel 1: Groei naar volwassenheid Bijzonder procesdoel 1: Groei naar volwassenheid 1ste leerjaar 2de graad 2 de leerjaar 2de graad Mijn Lichaam: Gezondheid: - Gezonde voeding - Roken (en drugs) - Gezonde geest, gezond lichaam - (top)sport

Nadere informatie

Spiegelingen uit diverse werelden

Spiegelingen uit diverse werelden Spiegelingen uit diverse werelden De twee koningskinderen hadden elkaar zo lief, alleen het water, tussen hen, was zo diep. 1 Er zijn spiegelingen uit diverse werelden. Alles wat je niet wilt ervaren of

Nadere informatie

Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving. HOVO 3 Klaas van Tuinen

Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving. HOVO 3 Klaas van Tuinen Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving HOVO 3 Klaas van Tuinen Wat is normaal? Coherent zelf Identiteit Effectieve relaties Macht en afhankelijkheid Erbij horen Tijdelijkheid,

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Wijsgerige antropologie

Samenvatting Filosofie Wijsgerige antropologie Samenvatting Filosofie Wijsgerige antropologie Samenvatting door Cristel 1201 woorden 26 juni 2016 3,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Wijsgerige antropologie 1 Verschillen tussen mens en

Nadere informatie

1. zuigeling ( 0 1;6 jaar )

1. zuigeling ( 0 1;6 jaar ) Boekverslag door M. 2048 woorden 5 januari 2007 7.3 35 keer beoordeeld Vak Verzorging 1. zuigeling ( 0 1;6 jaar ) De belangrijkste lichaamszone waar de zuigeling z n lust vindt is de mond. Het zuigen,

Nadere informatie

Hume s Moraal Filosofie

Hume s Moraal Filosofie Hume s Moraal Filosofie Wijsgerige Ethiek G.J.E. Rutten Hume s conceptie van de menselijke geest De menselijke geest is een bundel van percepties (voorstellingen) Iedere perceptie is een idee (mentaal

Nadere informatie

Counseling opleiding, lesmaand 6

Counseling opleiding, lesmaand 6 Counseling opleiding, lesmaand 6 Inhoudsopgave Les 6a Doordringen tot de kern Socrates Les 6b Functioneren Functioneringsschema De filosoof De machine als metafoor In beweging zijn Het bewuste functioneren

Nadere informatie

# 2. Zijn werk. # 1. Zijn vrouw. Vorm mij voortdurend tot de vrouw die mijn man nodig heeft. Zegen het werk van zijn handen. # 3.

# 2. Zijn werk. # 1. Zijn vrouw. Vorm mij voortdurend tot de vrouw die mijn man nodig heeft. Zegen het werk van zijn handen. # 3. # 1. Zijn vrouw Vorm mij voortdurend tot de vrouw die mijn man nodig heeft. Wie zal een deugdelijke vrouw vinden? Haar waarde gaat die van robijnen ver te boven. { Spreuken 31:10} # 2. Zijn werk Zegen

Nadere informatie

Seksuele ontwikkeling van kinderen stap voor stap. Fien Lannoye & Jef Scheirlinck

Seksuele ontwikkeling van kinderen stap voor stap. Fien Lannoye & Jef Scheirlinck Seksuele ontwikkeling van kinderen stap voor stap Fien Lannoye & Jef Scheirlinck Programma 1. Seksualiteit en kinderen 2. Seksuele ontwikkeling van kinderen 3. Inschatten en reageren op seksueel gedrag

Nadere informatie

Safety first NPV Midden Betuwe Kees Ritmeester

Safety first NPV Midden Betuwe Kees Ritmeester Safety first NPV Midden Betuwe Kees Ritmeester Agenda De Bijbel en seksualiteit Verkenning van de opvoedingsomgeving Ontwikkelingsfasen U en seksualiteit Verschillen tussen jongens en meiden Als je kind

Nadere informatie

4,2. Samenvatting door een scholier 1896 woorden 13 februari keer beoordeeld. Levensbeschouwing. 2.2 wat is een mensbeeld?

4,2. Samenvatting door een scholier 1896 woorden 13 februari keer beoordeeld. Levensbeschouwing. 2.2 wat is een mensbeeld? Samenvatting door een scholier 1896 woorden 13 februari 2016 4,2 11 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin 2.2 wat is een mensbeeld? Mensbeeld Een doordachte kijk op de mens (Samenhangend

Nadere informatie

KATATHYM IMAGINATIEVE PSYCHOTHERAPIE KATATHYMES BILD-ERLEBEN GUIDED AFFECTIVE IMAGERY SYMBOOLDRAMA

KATATHYM IMAGINATIEVE PSYCHOTHERAPIE KATATHYMES BILD-ERLEBEN GUIDED AFFECTIVE IMAGERY SYMBOOLDRAMA KATATHYM IMAGINATIEVE PSYCHOTHERAPIE KATATHYMES BILD-ERLEBEN GUIDED AFFECTIVE IMAGERY SYMBOOLDRAMA WORKSHOP SYMBOOLDRAMA RINO 14.11.2014 KATATHYM IMAGINATIEVE PSYCHOTHERAPIE Dieptepsychologisch georiënteerde

Nadere informatie

Oraliteit en analiteit in relatie tot hysterie en dwangneurose. Een literatuuroverzicht, aangevuld met een lexicale empirische toets.

Oraliteit en analiteit in relatie tot hysterie en dwangneurose. Een literatuuroverzicht, aangevuld met een lexicale empirische toets. Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Academiejaar 2007-2008 Eerste Examenperiode Oraliteit en analiteit in relatie tot hysterie en dwangneurose. Een literatuuroverzicht, aangevuld met een

Nadere informatie

DE ROL VAN DE MOEDER IN DE VOLWASSEN LIEFDESRELATIE VAN HAAR KIND: EEN LACANIAANSE LITERATUURSTUDIE

DE ROL VAN DE MOEDER IN DE VOLWASSEN LIEFDESRELATIE VAN HAAR KIND: EEN LACANIAANSE LITERATUURSTUDIE FACULTEIT PSYCHOLOGIE EN PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN ACADEMIEJAAR 2008-2009 TWEEDE EXAMENPERIODE DE ROL VAN DE MOEDER IN DE VOLWASSEN LIEFDESRELATIE VAN HAAR KIND: EEN LACANIAANSE LITERATUURSTUDIE MASTERPROEF

Nadere informatie

54 Sociaalwetenschappelijke

54 Sociaalwetenschappelijke DC 54 Sociaalwetenschappelijke theorieën en benaderingswijzen 1.Inleiding Sociale wetenschappen bestuderen de mens in zijn sociale omgeving. Er zijn richtingen die vooral de maatschappij bestuderen (zoals

Nadere informatie

VAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN...

VAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN... VAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN... Paul Enzlin Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen (IFSW, KU Leuven) Centrum voor Klinische

Nadere informatie

Vivian Broughton. Stilstaan bij trauma. Een heldere uiteenzetting over het ontstaan van trauma en de traumaverwerkingsmethode van Franz Ruppert

Vivian Broughton. Stilstaan bij trauma. Een heldere uiteenzetting over het ontstaan van trauma en de traumaverwerkingsmethode van Franz Ruppert Vivian Broughton Stilstaan bij trauma Een heldere uiteenzetting over het ontstaan van trauma en de traumaverwerkingsmethode van Franz Ruppert Inhoud Voorwoord bij de herziene editie 7 Welkom! 9 Waarom

Nadere informatie

Pedagogische nazorg. Nazorg folder voor ouder(s)/verzorger(s) en kinderen na een ziekenhuisopname

Pedagogische nazorg. Nazorg folder voor ouder(s)/verzorger(s) en kinderen na een ziekenhuisopname Pedagogische nazorg Nazorg folder voor ouder(s)/verzorger(s) en kinderen na een ziekenhuisopname 1 Pedagogische nazorg Inhoudsopgave (Klik op het onderwerp om verder te lezen) Weer thuis 2 Algemene adviezen

Nadere informatie

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit

Nadere informatie

De Dans van Seksualiteit en Spiritualiteit Johan Muijtjens M.Sc. 1

De Dans van Seksualiteit en Spiritualiteit Johan Muijtjens M.Sc. 1 De Dans van Seksualiteit en Spiritualiteit De Dans van Seksualiteit en Spiritualiteit Johan Muijtjens M.Sc. 1 Twee-Eenheid In de dans van twee personen ontwikkelt zich een twee-eenheid eenheid: er zijn

Nadere informatie

Het Geheim van de Zeven Sluiers

Het Geheim van de Zeven Sluiers Het Geheim van de Zeven Sluiers Judith Bruin Het natuurlijk verloop van een relatie De eerste relatie die je aangaat, meestal in of rond de puberteit begint vrij onschuldig. Op een natuurlijke wijze bouw

Nadere informatie

Zelfsturing betekent openstaan voor een duurzame verandering: GRIP op ZELFSTURING

Zelfsturing betekent openstaan voor een duurzame verandering: GRIP op ZELFSTURING Zelfsturing betekent openstaan voor een duurzame verandering: GRIP op ZELFSTURING 12 april 2014 Waarom is ZELFSTURING ineens zo MODERN? Wat is het belang van het ZELF? WHO noemt 2 belangrijke aspecten

Nadere informatie

Seksuele gezondheid bij adolescenten

Seksuele gezondheid bij adolescenten Seksuele gezondheid bij adolescenten Lieve Peremans 18-3-2014 pag. 1 Seksualiteit en seksueel gedrag Seksualiteit is een wezenlijk onderdeel van het mens-zijn gedurende het ganse leven Is veel meer dan

Nadere informatie

Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker. Christel Knops & Ciska De Smedt

Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker. Christel Knops & Ciska De Smedt Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker Christel Knops & Ciska De Smedt I N L E I DING Wanneer kan je beroep doen op de onco-psycholoog Wat met naasten, kinderen,? Wat doen we?

Nadere informatie

24 mei 2018 CONGRES PASSENDE KINDEROPVANG. Congres Passende kinderopvang - 24 mei Programma

24 mei 2018 CONGRES PASSENDE KINDEROPVANG. Congres Passende kinderopvang - 24 mei Programma Die is gelukkig nog te klein om er last van te hebben omgaan met traumatische ervaringen 24 mei 2018 CONGRES PASSENDE KINDEROPVANG Programma Wat is trauma? Posttraumatische stressreacties De impact van

Nadere informatie

Minor Jeugdhulp Specialist. Les 37: Seksueel misbruik

Minor Jeugdhulp Specialist. Les 37: Seksueel misbruik Minor Jeugdhulp Specialist Les 37: Seksueel misbruik Doelen Student heeft een beeld van het ontstaan van seksueel misbruik. Student heeft beeld in stand houdende factoren seksueel misbruik Student heeft

Nadere informatie

Groot Perinataal Overleg preventie en cliënten participatie

Groot Perinataal Overleg preventie en cliënten participatie Groot Perinataal Overleg preventie en cliënten participatie 20-11-2017 MARJA REXWINKEL, KLINISCH PSYCHOLOOG INFANT MENTAL HEALTH SPECIALIST 1001 kritieke dagen groei van het brein, ontstaan van veilige

Nadere informatie

Nascholing: Erotische Overdracht en Tegenoverdracht Trainer: Mini Soer Assistent: Anke Harmsen 2 dagen: 26 en 27 maart 2013 in Cordium te Nijmegen

Nascholing: Erotische Overdracht en Tegenoverdracht Trainer: Mini Soer Assistent: Anke Harmsen 2 dagen: 26 en 27 maart 2013 in Cordium te Nijmegen Nascholing: Erotische Overdracht en Tegenoverdracht Trainer: Mini Soer Assistent: Anke Harmsen 2 dagen: 26 en 27 maart 2013 in Cordium te Nijmegen Deze nascholing is ontwikkeld door Willem Poppeliers,

Nadere informatie

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties?

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Webinar 5 maart 2018 Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Opbouw webinar Seksuele ontwikkeling Relaties en seksualiteit bij jongeren + jongeren aan het woord Praten over

Nadere informatie

Universiteit van het leven

Universiteit van het leven Universiteit van het leven Eerste druk, april 2012 2012 Lucien M. Verkooijen Corrector: Elly van de Vlugt Fotografie: Fred van Welie Coverbeeld: schilderij De Parel, olieverf op paneel, door Lia Vonk isbn:

Nadere informatie

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012 Bijeenkomst 11: ontwikkeling Terugblik bijeenkomst 10 Presentatie ontwikkelingsgebieden Indeling ontwikkelingsgebieden Casus: stel je probleemverklaring op. Bijeenkomst

Nadere informatie

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?

Nadere informatie

En ik dan? Workshop symposium Kind, Kerk en Echtscheiding 11 oktober 2017

En ik dan? Workshop symposium Kind, Kerk en Echtscheiding 11 oktober 2017 En ik dan? Workshop symposium Kind, Kerk en Echtscheiding 11 oktober 2017 Psalm 27: 10 Want mijn vader en mijn moeder hebben mij verlaten, maar de HEERE zal mij aannemen. Doelen workshop U weet wat echtscheiding

Nadere informatie

THEMA KERN SUBKERN INHOUDEN DIT DOEN WIJ AL DIT WILLEN WIJ DOEN SEO

THEMA KERN SUBKERN INHOUDEN DIT DOEN WIJ AL DIT WILLEN WIJ DOEN SEO SEO Zelf Gevoelens Beschrijven welke gevoelens ik ervaar. Beschrijven welke gevoelens ik wel en niet begrijp. Omgaan met gevoelens en beschrijven hoe mijn reactie op gevoelens afhangt van het soort gevoel

Nadere informatie

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN P S Y C H O S E Edwin Beld, psychiater Werkzaam in Den Helder GGZ NHN PSYCHOSE Psychose Krankzinnigheid Manie Schizofreen Schizoaffectief Borderline? Waanstoornis Maniak Psycho Geestesziek Bezeten Gek

Nadere informatie

Hoofdstuk 9 Oefeningen

Hoofdstuk 9 Oefeningen Hodstuk 9 De eerste stap in werken aan jezelf is ook meteen de belangrijkste stap: Het durven onderkennen van je innerlijke conflicten en dat je daardoor je emoties nog niet voor je kan laten werken. De

Nadere informatie

FREUD OVER ANOREXIE SAMENVATTING. Jonckheere Lieven mei 2016

FREUD OVER ANOREXIE SAMENVATTING. Jonckheere Lieven mei 2016 FREUD OVER ANOREXIE SAMENVATTING Jonckheere Lieven mei 2016 psychiatrische voorgeschiedenis 1873 Gull (GB) anorexia nervosa (Apepsia Hysterica, Anorexia Hysterica) Gull is kandidaat voor Jack The Ripper

Nadere informatie

Woordenlijst Het oog in de storm

Woordenlijst Het oog in de storm Woordenlijst Het oog in de storm Hoofdstuk 8 aangeboren-aangeleerd termen die worden gebruikt in de beschrijving van het gedrag en de eigenschappen van mensen. Aangeboren zijn alle eigenschappen die de

Nadere informatie

VRAGENLIJSTEN v3.0 RESULTATEN 07/2018. Een uitgave van EXCETRA Expertise Centrum Traumaseksualiteit Geertestraat XE Utrecht DATASHEETS

VRAGENLIJSTEN v3.0 RESULTATEN 07/2018. Een uitgave van EXCETRA Expertise Centrum Traumaseksualiteit Geertestraat XE Utrecht DATASHEETS VRAGENLIJSTEN v3.0 RESULTATEN 07/2018 DATASHEETS Een uitgave van EXCETRA Expertise Centrum Traumaseksualiteit Geertestraat 24-3511XE Utrecht Auteur: Ton Leerschool datum: 30 juli 2018 RESULTATEN VRAGENLIJSTEN

Nadere informatie

Het herstelproces van individuen met burn-out gerelateerde klachten: Een emotionele rollercoaster! Dr. Lotte Smets

Het herstelproces van individuen met burn-out gerelateerde klachten: Een emotionele rollercoaster! Dr. Lotte Smets Het herstelproces van individuen met burn-out gerelateerde klachten: Een emotionele rollercoaster! Dr. Lotte Smets 1. Diagnosticeren 1.1 Definitie 1.2 Kernsymptomen 1.3 Draaagkracht vs draaglast Agenda

Nadere informatie

Visie op kinderen en volwassenen met psychische klachten: Grote mensen zijn net kinderen, liever niet andersom

Visie op kinderen en volwassenen met psychische klachten: Grote mensen zijn net kinderen, liever niet andersom Viki s View Viki s View is een methodiek die ontwikkeld is vanuit de orthopedagogiek. De benadering is klachtgericht en de therapie richt zich op het terug in balans brengen van mensen die zichzelf zijn

Nadere informatie

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei

Nadere informatie

Psychose en affectieve storm Amsterdam Summer University Psychoanalysis 7 juli 2017 Ludi Van Bouwel

Psychose en affectieve storm Amsterdam Summer University Psychoanalysis 7 juli 2017 Ludi Van Bouwel Psychose en affectieve storm Amsterdam Summer University Psychoanalysis 7 juli 2017 Ludi Van Bouwel Inleiding De psychoanalyse kan een theoretisch houvast betekenen om in de ontmoeting met de psychotische

Nadere informatie

Mijn route naar een succesvol en gelukkig leven! WELKOM!!!

Mijn route naar een succesvol en gelukkig leven! WELKOM!!! Mijn route naar een succesvol en gelukkig leven! WELKOM!!! Programma Kennismaking Op zoek naar je verlangen. De invloed van onze conditionering op ons huidige succes en geluk! Verdieping: de PRI-methode!

Nadere informatie

Niveaus van persoonlijk functioneren

Niveaus van persoonlijk functioneren Oefening Zo binnen Zo buiten Niveaus van persoonlijk functioneren Situatie Gedrag Vaardigheden Overtuigingen Identiteit Zelf Rollen Waarden Een mens kent verschillende niveaus van functioneren, die nauw

Nadere informatie

Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget

Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget Palliatieve zorg Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende

Nadere informatie

Een voorbeeld bladzijde uit module 1. Hoofdstuk 2. School periode: 6 tot en met 12 jaar.

Een voorbeeld bladzijde uit module 1. Hoofdstuk 2. School periode: 6 tot en met 12 jaar. Een voorbeeld bladzijde uit module 1. Hoofdstuk 2. School periode: 6 tot en met 12 jaar. De Peuter- en kleuterfase is waarschijnlijk de lastigste periode om je te herinneren. In ieder geval heb je goed

Nadere informatie

Inhoud. Dankwoord 11 Inleiding 13 Droom en draaikolk 17

Inhoud. Dankwoord 11 Inleiding 13 Droom en draaikolk 17 5 Inhoud Dankwoord 11 Inleiding 13 Droom en draaikolk 17 1 Van gezond narcisme naar problematisch narcisme 19 Over eigenliefde en egoïsme 19 Maatschappij in verandering 21 Opvoeding in verandering 23 Gezond

Nadere informatie

Het late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie. Psychologie 22-5-2014. Darwin: de mens als dier

Het late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie. Psychologie 22-5-2014. Darwin: de mens als dier 22-5-214 Het late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie Abraham Buunk Akademiehoogleraar Evolutionaire Sociale Psychologie Voordracht voor het SIGO Symposium

Nadere informatie

Inner Child meditatie

Inner Child meditatie De Inner Child meditatie Uit: Je Relatie Helen Een nieuwe weg naar heling van je relatievaardigheid Indra Torsten Preiss De Inner Child meditatie De Inner Child-meditatie is de meditatie bij uitstek om

Nadere informatie

Welke rol heeft de school bij een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen?

Welke rol heeft de school bij een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen? Welke rol heeft de school bij een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen? Kiki op den Camp, MSc Junior onderzoeker - unit Seksuele Gezondheid GGD Zuid Limburg Taak van de school Scholen zijn verplicht

Nadere informatie

Eindexamen filosofie havo I

Eindexamen filosofie havo I Beoordelingsmodel Opgave 1 De graaf van Monte-Cristo 1 maximumscore 3 een uitleg van welke primaire hartstocht haat kan worden afgeleid: de droefheid 1 de opvatting van Spinoza over haat: de wil tot verwijderen

Nadere informatie

Prof. Chris Gastmans

Prof. Chris Gastmans www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw IS ER NOG PLAATS VOOR EEN NATUURLIJKE, ONTHAASTE DOOD? Prof. Chris Gastmans Ethicus, KU Leuven www.hhzhlier.be 2 Het nieuwe sterven Kort Kwaliteitsvol tot het einde

Nadere informatie

INFORMATIE LIFELONG OVER PERSPECTIEVEN +31 (0) 638 279 772. lee@lifelong.eu

INFORMATIE LIFELONG OVER PERSPECTIEVEN +31 (0) 638 279 772. lee@lifelong.eu LIFELONG INFORMATIE Wil je meer uit je werk- en privé-relaties halen? Wil je jezelf en anderen beter begrijpen en misverstanden voorkomen? Dan is het essentieel om je perspectief op de werkelijkheid te

Nadere informatie

Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist

Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen

Nadere informatie

Seksualiteit. Seksualiteit

Seksualiteit. Seksualiteit Seksualiteit Seksualiteit Seksualiteit hoort bij het leven. Het is een breed verschijnsel dat genot, spanning, ontspanning en plezier kan geven. Dit lukt alleen als je er eerlijk en open tegenover kunt

Nadere informatie

Webinar: Jongeren met een beperking: ook seksueel beperkt? door Karen De Wilde - Sensoa

Webinar: Jongeren met een beperking: ook seksueel beperkt? door Karen De Wilde - Sensoa Webinar: Jongeren met een beperking: ook seksueel beperkt? door Karen De Wilde - Sensoa Jongeren met een beperking ook seksueel beperkt?» Wat denk je bij dit filmpje? oh help, hoe praat ik hem dat uit

Nadere informatie

Week 2 Focus De aard van de geest; Training van het brein

Week 2 Focus De aard van de geest; Training van het brein Week 2 Focus De aard van de geest; Training van het brein Voor velen onder ons wordt het leven overheerst door te veel denken, te veel hectisch doen, waardoor we te weinig tijd hebben om te zijn... Ons

Nadere informatie

Module 4 : Krachtbronnen

Module 4 : Krachtbronnen Module 4 : Krachtbronnen Vertrouwen Krachtbron: positieve mindset krachtbron: emoties hanteren Krachtbron: loslaten Moment voor jezelf en jouw verhaal opdrachten oefeningen Inleiding Veerkracht bouw je

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Inleiding 11

Hoofdstuk 1 Inleiding 11 5 INHOUD Hoofdstuk 1 Inleiding 11 1.1. De ontwikkeling van het kind: gewikt en gewogen 11 1.2. Wat is ontwikkeling? 13 1.3. Wat is psychologie? 14 1.4. Hoe ontstaat ontwikkeling? 15 1.4.1. De natuur (je

Nadere informatie

Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling. Lore Goethals Vzw Nieuwland

Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling. Lore Goethals Vzw Nieuwland Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling Lore Goethals Vzw Nieuwland Uitgangspunten Sociaal emotionele ontwikkeling is aanknopingspunt bij begrijpen van probleemgedrag probleemgedrag

Nadere informatie