Leergang Scheiden 7 juli Leergang Scheiden

Transcriptie

1 Leergang Scheiden Onderdeel: Fiscale aspecten algemeen Docent: mr. Johanna Jongekrijg mr. Cees Baard Dag 2: 7 juli 2016 Agenda Onderwerpen: Partnerbegrip / regeling Inkomenstoerekening in jaar van scheiden Eigenwoningregeling - Periode van onverdeeldheid - Bijleenregeling - Eigenwoningschuld (BEWS en EWS) Vergoedingsrechten m.b.t. de eigen woning Kapitaalverzekering eigen woning Succcessiewet; Besluit van 5 juli 2010, nr. DGB2010/872M Erfrechtelijke regelingen in het kader van echtscheiding 2016 Estate Planning College 1

2 Partnerbegrip algemeen Ik ben getrouwd: fiscaal partner? Ik woon vijf maanden samen: fiscaal partner? Ik ben nog getrouwd, maar we wonen apart: fiscaal partner? Ik ben nog getrouwd, maar woon samen met anderen: fiscaal partner? Waarom relevant? Artikel 5a AWR Partnerbegrip algemeen de echtgenoot (gescheiden van tafel en bed is fiscaal: ongehuwd) de ongehuwd meerderjarige samenwonenden: notarieel samenlevingscontract; én op hetzelfde adres ingeschreven in BRP Indien een deel van het jaar fiscaal partner, dan de rest van het jaar ook fiscaal partner, mits op hetzelfde adres ingeschreven Estate Planning College 2

3 Partnerbegrip inkomstenbelasting Artikel 1.2 Wet IB 2001: óók fiscaal partner, indien: Ingeschreven op hetzelfde adres in BRP, én uit wiens relatie een kind is geboren de één heeft een kind erkend van de ander partner voor een pensioenregeling samen eigenaar van de eigen woning minderjarig kind van één van hen staat ingeschreven op hetzelfde adres in het voorafgaande kalenderjaar reeds fiscaal partner Beperking: geen fiscaal partner bij buitenlandse belastingplicht Partnerbegrip Successiewet Artikel 1a SW 1956: Beperking van het partnerbegrip uit de AWR voor samenwoners. Beiden meerderjarig + notarieel samenlevingscontract + op hetzelfde adres in de BRP staan ingeschreven: gedurende zes maanden voor de erfbelasting gedurende twee jaar voor de schenkbelasting Beiden meerderjarig en geen notarieel samenlevingscontract: gedurende vijf jaar op hetzelfde adres in de BRP staan ingeschreven 2016 Estate Planning College 3

4 Partnerbegrip Inkomstenbelasting Let op rangorde: definitie AWR gaat vóór IB IB: volgorde is bepalend Voorbeelden: Marianne is nog gehuwd met Piet, maar woont inmiddels samen met Jan, met wie zij een woning heeft gekocht. Met wie is Marianne fiscaal partner? Susanne woont samen met Gert-Jan en met Paul. De woning is van haar en Paul. Zij heeft een kind van Gert-Jan. Paul wil de door Susanne betaalde rente in aftrek brengen in zijn aangifte IB. Met wie is Susanne fiscaal partner? Beëindiging partnerschap: Partnerbegrip Inkomstenbelasting Bij gehuwden: uitschrijving BRP én verzoek tot echtscheiding ingediend; Bij samenwonenden: uitschrijving BRP. Duurzaam gescheiden gaan leven: Voor gehuwden niet relevant. Voor samenwonenden: art. 5 lid 7 AWR: samenwoning niet mogelijk wegens opname in verpleeg- of verzorgingshuis + geen andere partner Estate Planning College 4

5 Partnerbegrip Inkomstenbelasting Let op de aanzuigende werking van inschrijving op hetzelfde adres! Casus: Kees en Charlotte dienen in september 2014 een verzoek tot echtscheiding in. Op 1 maart 2015 wordt de scheiding ingeschreven in de registers. Kees is intussen ernstig ziek geworden en Charlotte besluit gedurende deze periode voor hem te blijven zorgen. In maart 2016 verhuist Charlotte naar een andere woning. Fiscaal partnerschap? Op grond waarvan? Periode september februari 2015 Periode maart december 2015 Periode januari maart 2016 Casus: Partnerbegrip Inkomstenbelasting Mieke en Jan zijn in maart 2013 gaan samenwonen en staan ingeschreven op hetzelfde adres (geen samenlevingsovk). Zij trouwen in mei Jan ontmoet Roos en gaat per 1 november 2015 met haar samenwonen. Op 1 mei 2016 dient Mieke het verzoek tot echtscheiding in. Op 1 november 2016 wordt de echtscheiding ingeschreven. Beschrijf van jaar tot jaar of er sprake is van fiscaal partnerschap en tussen wie Estate Planning College 5

6 Inkomenstoerekening Vrije toerekening gemeenschappelijke inkomens- en vermogensbestanddelen, indien gehele jaar fiscaal partner; Geregeld in artikel 2.17 Wet IB Gemeenschappelijke inkomensbestanddelen (lid 5): - belaste inkomsten uit eigen woning (saldo EWF en rente) - inkomen uit aanmerkelijk belang - persoonsgebonden aftrek Gezamenlijke grondslag sparen en beleggen Ingehouden dividendbelasting Inkomenstoerekening Indien niet het gehele jaar fiscaal partnerschap: mogelijkheid om te kiezen voor hele jaar partnerschap, art lid 7 Wet IB 2001 Ziet alléén op de vrije toerekening van inkomens- en vermogensbestanddelen. Geen minimum aan periode partnerschap Verzoek wordt gedaan door beide partners Keuze bij de voorlopige aangifte of bij de aangifte IB Herziening mogelijk tot aanslag van beide partners definitief vaststaat. Navordering bij de andere partner mogelijk zonder nieuw feit en buiten de 5-jaarstermijn (art. 16 lid 3 AWR) 2016 Estate Planning College 6

7 Inkomenstoerekening Aanmerkelijk belang: Waarom keuze uitbrengen op grond van art lid 7 Wet IB gezien het tarief? Inkomen uit aanmerkelijk belang: inkomen bepalen per partner : Ieder geeft eigen inkomen uit aanmerkelijk belang aan: volgt de economische gerechtigdheid tot de aandelen (dus bij gemeenschap van goederen 50/50) Wanneer is vrije toerekening wel wenselijk: bij verlies uit ab: toerekenen aan degene, die verlies kan verrekenen indien geen ab meer doordat aandelen van fiscaal partner niet meer meetellen (< 5%) Inkomenstoerekening Box 3: Gezamenlijke grondslag sparen en beleggen wordt verdeeld over de partners: nadelig bij langlopende echtscheidingen. Waarom toch keuze uitbrengen op grond van art lid 7 Wet IB in jaar van beëindiging fiscaal partnerschap? - Door toerekening aan één partner hoeft de ander geen aangifte te doen. - Saldering negatief vermogen van de één met positief vermogen van de ander. - Overdracht heffingsvrij vermogen aan de ander Estate Planning College 7

8 Inkomenstoerekening Persoonsgebonden aftrek: Uitgaven voor onderhoudsverplichtingen Uitgaven voor specifieke zorgkosten Weekenduitgaven voor gehandicapten Scholingsuitgaven Uitgaven voor monumentenpanden Aftrekbare giften Inkomenstoerekening Persoonsgebonden aftrek: Partners kunnen per persoonsgebonden aftrekpost kiezen voor toerekening. Volgorde van toerekening aan de boxen is voorgeschreven in art. 6.2 Wet IB 2001: eerst box 1, dan 3, dan 2 / niet lager dan tot nihil. Restant verrekening in de toekomst (dus geen carry back): in volgend jaar weer toerekening mogelijk tussen partners. Onderhoudsverplichtingen: geeft mogelijkheid tot toerekening aftrekpost aan degene, die de alimentatie ontvangt (verzoek 2.17 lid 7 Wet IB) Estate Planning College 8

9 Casus: Partnerbegrip Inkomstenbelasting Mieke en Jan zijn in maart 2013 gaan samenwonen en staan ingeschreven op hetzelfde adres (geen samenlevingsovk). Zij trouwen in mei Jan ontmoet Roos en gaat per 1 november 2015 met haar samenwonen. Op 1 mei 2016 dient Mieke het verzoek tot echtscheiding in. Op 1 november 2016 wordt de echtscheiding ingeschreven. Beschrijf van jaar tot jaar of er sprake is van fiscaal partnerschap en tussen wie. Inkomenstoerekening Zie vorig voorbeeld van Jan en Mieke / Roos: Volgtijdig partnerschap in 2016: Jan heeft keuze of hij met Mieke of met Roos kiest voor vrije toerekening gedurende hele jaar! Stel: Jan heeft een laag inkomen in box 1 en een heel hoog inkomen in box 2 en 3. Jan verwacht in de toekomst wel een hoog inkomen in box 1. Roos heeft een hoog inkomen in box 1. Jan koopt de alimentatie aan Mieke af voor een paar ton. Wat zijn de gevolgen als Jan en Mieke kiezen voor fiscaal partnerschap gedurende hele jaar? Idem als Jan en Roos hiervoor kiezen? 2016 Estate Planning College 9

10 Inkomenstoerekening Uitwerking Jan en Mieke De afkoopsom alimentatie is een persoonsgebonden aftrekpost. Aftrek bij Jan overwegend tegen tarief van box 3 resp. box 2. Bij Mieke: afkoopsom belast tegen marginaal tarief ad 52%. Aftrekpost kan aan Mieke worden toegerekend: Afkoopsom = fiscaal neutraal Inkomenstoerekening Uitwerking Jan en Roos De afkoopsom alimentatie is bij Jan overwegend aftrekbaar tegen inkomen in box 3 resp. box 2. Bij Mieke: afkoopsom belast tegen marginaal tarief ad 52%. Jan rekent inkomen in box 2 en 3 toe aan Roos. Niet verrekende afkoopsom blijft staan voor verrekening in de toekomst tegen inkomen Jan in box 1, resp. 3 resp. 2. Alternatief: afkoopsom wordt toegerekend aan Roos. Zij verrekent afkoopsom met inkomen in box 1 in Nog te verrekenen persoonsgebonden aftrek kan jaarlijks vrij worden toegerekend tussen Jan en Roos Estate Planning College 10

11 Inkomenstoerekening Persoonsgebonden aftrek: Aandachtspunten bij keuze wel of niet toerekening gedurende hele jaar: Drempels: verzamelinkomen van beide partners telt mee. Van belang voor andere giften en voor specifieke zorgkosten Let op bij keuze voor toerekening gedurende hele jaar: uitgaven ten behoeve van de ander in de niet-partnerperiode niet automatisch aftrekbaar (bijv. tandartsrekening van mevrouw na indiening verzoek tot echtscheiding wordt betaald door mijnheer) Inkomenstoerekening Overige aandachtspunten: Inkomensafhankelijke combinatiekorting, art 8.14a Wet IB: - Arbeidsinkomen tenminste c.q. recht op zelfstandigenaftrek - In kalenderjaar tenminste 6 maanden een kind < 12 jaar + inschrijving op hetzelfde adres in BRP - Indien partner: laagste inkomen Toezegging staatssecretaris: indien fiscaal partnerschap < 6 maanden: beide partners hebben recht op deze korting (mits bij beiden voldaan is aan voorwaarde omtrent kind) 2016 Estate Planning College 11

12 Eigen woning Artikel lid 1 Wet IB 2001 Een eigen woning is een gebouw, een duurzaam aan een plaats gebonden schip of woonwagen (..) of een gedeelte daarvan, met de daarbij behorende aanhorigheden, voor zover dat de belastingplichtige of personen die behoren tot zijn huishouden anders dan tijdelijk als hoofdverblijf ter beschikking staat op grond van: Eigendom, waaronder het economisch eigendom, ( ), indien met betrekking tot die woning de belastingplichtige of zijn partner de voordelen geniet, de kosten en lasten op de belastingplichtige of zijn partner drukken en de waardeveranderingen de belastingplichtige of zijn partner grotendeels aangaat; Een recht van vruchtgebruik, een recht van bewoning of een recht van gebruik dat de belastingplichtige krachtens erfrecht heeft verkregen, indien met betrekking tot die woning de belastingplichtige de voordelen geniet en de kosten en lasten op hem drukken. Eigen woning Voorbeeld: Piet en Maria zijn buiten gemeenschap van goederen gehuwd. De woning is eigendom van Maria. Piet is de schuld bij de bank aangegaan en betaalt de hypotheekrente. Is de rente aftrekbaar bij Piet als eigenwoningrente? 2016 Estate Planning College 12

13 Eigen woning Hoofdregel: Belastingplichtige én zijn partner: 1 hoofdverblijf (art lid 8 Wet IB 2001) Fictiebepalingen: verhuisregeling Na verhuizing staat oude woning nog te koop (3.111 lid 2) Leeg bestemd voor verkoop in kalenderjaar + (max) drie daarop volgende jaren Verhuizing naar nieuwe woning nog niet mogelijk (3.111 lid 3) leeg of in aanbouw wordt eigen woning in kalenderjaar of daarop volgende drie jaren EWF is 0 Eigen woning Vervolg fictiebepalingen: echtscheidingsregeling (art lid 4) "Een woning wordt voor ten hoogste twee jaren na het tijdstip waarop de woning de belastingplichtige niet langer anders dan tijdelijk als hoofdverblijf ter beschikking staat mede aangemerkt als een eigen woning, indien belastingplichtige aannemelijk maakt dat gedurende die periode de woning zijn gewezen partner anders dan tijdelijk als hoofdverblijf ter beschikking staat. Twee jaar = 2 x 365 dagen Langer mogelijk in combinatie met verhuisregeling: Voorbeeld: Jan en Lies gaan scheiden. Woning is van Jan. Jan gaat op 1 juli 2013 elders wonen. Lies blijft in de woning tot mei Woning wordt verkocht in november Estate Planning College 13

14 Eigen woning Vervolg fictiebepalingen: artikel lid 4 Wet IB 2001 Gewezen partner: Idem voor duurzaam gescheiden levende echtgenoot Voorbeeld: Jan en Lies zijn gehuwd. Jan is eigenaar van de woning. Hij vertrekt op 1 juli 2014 uit de woning om zich te bezinnen. In december 2014 concluderen ze dat het niet meer gaat. In mei 2015 wordt het verzoek tot echtscheiding ingediend. Jan heeft sinds januari 2015 een nieuwe koopwoning, volledig gefinancierd met een lening. Vanaf wanneer is de fictiebepaling van toepassing? Vanaf wanneer is de nieuwe woning een eigen woning voor Jan? Eigen woning Periode na samenleving / periode van onverdeeldheid Casus: Klaas en Anja zijn in gemeenschap van goederen gehuwd Waarde woning: Eigenwoningschuld: Klaas wil scheiden en gaat op 1 mei 2016 elders wonen 1. Wat zijn de fiscale gevolgen als Klaas en Anja beiden de rente blijven betalen? 2. Wat zijn de fiscale gevolgen als Klaas alle rente betaalt? 3. Wat zijn de fiscale gevolgen als Anja alle rente betaalt? 2016 Estate Planning College 14

15 Eigen woning Uitwerking ad 1: ieder betaalt zijn helft Anja: Eigen woning op grond van lid 1 (50%) 50% eigenwoningforfait 50% eigenwoningforfait als alimentatie (woongenot) Rente over 50% van de schuld bij haar aftrekbaar Klaas: Eigen woning op grond van lid 4 (50%) 50% eigenwoningforfait 50% eigenwoningforfait aftrekbaar als alimentatie (art. 6.3 lid 2) Rente over 50% van de schuld bij hem aftrekbaar gedurende 2 jaar 2016: keuze voljaarspartnerschap: vrije toerekening (art 2.17 lid 7 IB) Eigen woning Uitwerking ad 2: Klaas betaalt Klaas: Eigen woning op grond van lid 4 (50%) 50% eigenwoningforfait 50% eigenwoningforfait aftrekbaar als alimentatie Rente over 50% van de schuld bij hem aftrekbaar gedurende 2 jaar Géén rente-aftrek mbt voor Anja betaalde rente Eventueel aftrekbaar als alimentatie Anja: Eigen woning op grond van lid 1 (50%) 50% eigenwoningforfait 50% eigenwoningforfait belast als alimentatie Door Klaas betaalde rente over 50% van de schuld bij haar aftrekbaar 50% van de rente belast als alimentatie Art 2.17 lid 7: toerekening saldo EWF en rente + toerekening persoonsgebonden aftrek 2016 Estate Planning College 15

16 Eigen woning Uitwerking ad 3: Anja betaalt Anja: Eigen woning op grond van lid 1 (50%) 50% eigenwoningforfait Rente over 50% van de schuld bij haar aftrekbaar Géén rente-aftrek mbt voor Klaas betaalde rente Rentebetaling is gebruiksvergoeding? Geen alimentatie in natura voor woongenot? Klaas: Eigen woning op grond van lid 4 (50%) 50% eigenwoningforfait Gebruiksvergoeding mbt zijn aandeel van de woning? Door Anja betaalde rente over 50% van de schuld bij hem aftrekbaar Art 2.17 lid 7: toerekening saldo EWF en rente Eigen woning Conclusies / aandachtspunten: Eigenwoningschuld: nooit meer dan de juridische gerechtigdheid tot de eigen woning hoofdelijke aansprakelijkheid / borgstelling niet relevant Kosten moeten drukken: indien de ander betaalt: alimentatie, gebruiksvergoeding, gift, verhaalsrecht? Zo nee, geen aftrek! Hof Amsterdam 29 maart 2012: Woning behoort tot gemeenschap van goederen. Vanaf 2003 duurzaam gescheiden leven. Mevrouw blijft in de woning. Afspraak dat alle kosten en rentelasten voor rekening zijn van mevrouw. In 2006 akte van verdeling: toedeling woning aan mevrouw tegen de waarde in EWF + rente vanaf 2003 geheel bij mevrouw! 2016 Estate Planning College 16

17 De bijleenregeling Art aa Wet IB 2001 Voor het bedrag van de eventuele overwinst bij vervreemding van de eigen woning mag bij de aankoop van de nieuwe eigen woning geen eigenwoningschuld worden gevormd. Persoonsgebonden, tenzij gemeenschap van goederen. Let op partnerregeling. Drie belangrijke begrippen: 1) Vervreemdingssaldo 2) Eigen woningreserve 3) Verwerving / vervreemding De bijleenregeling Ad 1) Vervreemdingssaldo: De tegenprestatie bij verkoop van de woning, verminderd met de verkoopkosten en verminderd met de eigenwoningschuld. Bij onzakelijke tegenprestatie: WEV Voorbeeld: Kees verkoopt na de scheiding de woning voor De hypotheekschuld bedroeg De verkoopkosten Het vervreemdingssaldo bedraagt Kees koopt een andere woning met zijn nieuwe vriendin voor , volledig gefinancierd. Gevolg? 2016 Estate Planning College 17

18 De bijleenregeling Ad 2) Eigenwoningreserve: Vervreemdingssaldo = eigenwoningreserve Neemt af met de aankoopprijs van de nieuwe woning Neemt af met verbouwingskosten en kosten van verbetering Vervalt na 3 jaar voorzover niet aangewend voor een eigen woning Kees wacht met de aankoop van een nieuwe woning en huurt met zijn nieuwe vriendin gedurende vier jaar een appartement. Vervolgens kopen ze een woning voor Fiscaal gevolg? De bijleenregeling Ad 3) Verwerving / vervreemding: Aankoop / verkoop van de woning Fictieve vervreemding: Wanneer de woning geen eigen woning meer is (verhuur) Einde termijn van artikel lid 2 (verhuisregeling) Einde 2-jaarstermijn van artikel lid 4 (echtscheidingsregeling) Boedelmenging door aangaan huwelijk in gemeenschap van goederen is geen verwerving, evenals een wijziging van de huwelijksvoorwaarden, of een verkrijging tussen partners krachtens erfrecht Estate Planning College 18

19 De bijleenregeling Kees heeft de woning alleen gekocht. De waarde is gestegen naar De eigenwoningschuld bedraagt Kees besluit te gaan trouwen met zijn vriendin in gemeenschap van goederen. Fiscaal gevolg? Na een paar jaar wordt de woning verkocht voor De eigenwoningschuld bedraagt Kort daarna gaan Kees en zijn echtgenote scheiden. Fiscaal gevolg? Fiscaal gevolg als ze buiten gemeenschap van goederen waren gehuwd? De bijleenregeling Werking partnerregeling: Kees en echtgenote gaan niet scheiden maar kopen een andere woning voor Kees heeft een eigenwoningreserve van Echtgenote zet woning en schuld op haar naam. Fiscaal gevolg? 2016 Estate Planning College 19

20 De bijleenregeling / restschuld Artikel 3.120a Wet IB 2001 Negatief vervreemdingssaldo: hypotheekschuld is hoger dan de verkoopopbrengst Moet ontstaan zijn in de periode t/m Rente 15 jaar fiscaal aftrekbaar Geen eigen woningschuld dus geen aflossingsverplichting De bijleenregeling / restschuld Casus: Gerrit en Riet hebben een gezamenlijke woning, huidige waarde en een annuïtaire hypotheek (2013) groot Zij zijn in 2016 gescheiden, schuld dan nog Woning is door Riet overgenomen. Wat zijn de fiscale gevolgen / spelregels voor Riet en Gerrit? En wanneer Riet de hele hypotheekschuld over neemt? 2016 Estate Planning College 20

21 Bestaande eigenwoningschuld Overgangsrecht Artikel 10bis.1 t/m 10bis.12 Wet IB 2001 Bestaande eigen woningschuld op 31 december 2012 Kenmerken: aflossingsvrij, eventueel koppeling met kapitaalverzekering of bankspaarproduct Wanneer vervalt overgangsrecht? Art. 10 bis 1 lid 3 Bij aflossing Bij niet tijdige aankoop nieuwe woning (uiterlijk volgend kalenderjaar) Fictieve vervreemdingen niet relevant (termijn van verhuisregeling en echtscheidingsregeling) Bestaande eigenwoningschuld Overgangsrecht Artikel 10bis.1 lid 7 Wet IB 2001: boedelmenging Casus: Jan heeft sinds 2005 een eigen woning en een eigenwoningschuld van aflossingsvrij. Hij trouwt in 2015 in gemeenschap van goederen met Carla. De woning is waard. Wat zijn de fiscale gevolgen? Maakt het nog verschil of Jan en Carla in 2012 gehuwd zijn? 2016 Estate Planning College 21

22 Bestaande eigenwoningschuld Overgangsrecht Artikel 10bis.1 lid 7 Wet IB 2001: boedelmenging Uitwerking van de fiscale gevolgen: - Woning en schuld gaan beiden voor 50% aan. - Geen vervreemding / bijleenregeling voor Jan - Overgangsregime ook op schuld van Carla ad : aflossingsvrij - Renteaftrekstand schuift door: Jan en Carla hebben ieder nog recht op renteaftrek in box 1 gedurende 20 jaar. Bij een huwelijk in 2012 heeft Carla nog recht op renteaftrek in box 1 gedurende 30 jaar! Eigenwoningschuld (nieuw) Artikel 3.119a 3.119g Wet IB 2001 Eigenwoningleningen afgesloten na 31 december Aflossingseis, tenminste annuïtair, ten hoogste 360 maanden (uitgewerkt in art 3.119c) Vaststelling aflossingsstand (art d) Regeling bij kortstondig afwijken van aflossingsschema (3.119e) Naar box 3 bij meer dan incidenteel niet voldoen aan aflossingsschema (lid 5) Administratieplicht (3.119g) 2016 Estate Planning College 22

23 Voorbeeld: Eigenwoningschuld (nieuw) Frans koopt op 1 januari 2013 een eigen woning voor met een EWS ad Frans verkoopt de woning op 1 juli 2015 voor EWS bedraagt Eigenwoningreserve bedraagt Op 1 november 2017 koopt hij een woning voor Leningdeel 1: , aflossingsschema voor ( =) 330 maanden Leningdeel 2: , aflossingsschema voor 360 maanden Leningdeel 3: : box 3 Eigenwoningschuld (nieuw) Boedelmenging / aangaan huwelijk in gemeenschap van goederen Jan heeft sinds 1 mei 2013 een eigen woning van gefinancierd met een annuïtaire aflossingshypotheek. Hij trouwt op 1 mei 2016 in gemeenschap van goederen met Carla. De woning is dan waard. De schuld bedraagt Fiscale gevolgen: - Woning en schuld gaan beiden voor 50% aan - Geen vervreemding voor Jan / geen bijleenregeling - Aflossingsschema gaat voor 50% over op Carla (art c lid 9) - De aflossingsstand gaat voor 50% over op Carla (3.119d lid 4): De renteaftrekstand gaat voor 50% over op Carla: 324 maanden 2016 Estate Planning College 23

24 Eigenwoningschuld Echtscheiding / casus: Klaas en Els zijn gehuwd in gemeenschap van goederen. Eigen woning en aflossingsvrije hypotheek ad (2012). Scheiding in Waarde woning is Klaas neemt het aandeel in de woning van Els over voor Els koopt een nieuwe woning voor Gevolgen voor Klaas? Gevolgen voor Els? Eigenwoningschuld Uitwerking casus echtscheiding: Klaas en Els zijn gehuwd in gemeenschap van goederen. Eigen woning en aflossingsvrije hypotheek ad (2012). Scheiding in Waarde woning is Klaas neemt het aandeel in de woning van Els over voor Els koopt een nieuwe woning voor Gevolgen voor Klaas? - Aflossingsvrije lening voor (BEWS) - Nieuwe lening voor (EWS), aflossing ten minste annuïtair, gedurende 360 maanden + rente-aftrek in 360 maanden Gevolgen voor Els: - Eigenwoningreserve Estate Planning College 24

25 Eigenwoningschuld Uitwerking casus echtscheiding vervolg: Els koopt de woning in 2014: - Eigenwoningreserve Aflossingsvrije lening voor (overgangsregime): renteaftrek nog 29 jaar - Nieuwe lening voor (aflossing en renteaftrek gedurende 360 maanden) Els koopt de woning in 2015: - Eigenwoningreserve Nieuwe lening voor (geen overgangsregime meer) splitsing in (348 maanden renteaftrek) en (360 maanden renteaftrek) Els koopt de woning in 2017: Nieuwe lening voor Eigenwoningschuld Casus: Het domme blondje. Michel heeft in 2010 een eigen woning gekocht. In 2038 trouwt hij met het domme blondje in gemeenschap van goederen. In 2039 scheiden zij weer. Enige vermogensbestanddeel is de woning, waarde en de hypotheekschuld, ook Michel neemt de woning inclusief schuld over. Wat zijn de fiscale gevolgen? 2016 Estate Planning College 25

26 Eigenwoningschuld Uitwerking casus: Het domme blondje. Michel: Bij aangaan huwelijk gaat de helft van de schuld het blondje aan. Michel heeft een BEWS ad : nog 1 jaar renteaftrek. Michel heeft een nieuwe lening ad , af te lossen in 30 jaar, nog 30 jaar renteaftrek. Blondje: Bij aankoop nieuwe woning uiterlijk in 2040: BEWS voor met nog 1 jaar renteaftrek Daarna gaat lening naar box 3 Alleen nog renteaftrek bij nieuwe lening voor een woning > (het meerdere). Eigenwoningschuld? Verdeling huwelijksgoederengemeenschap: woning wordt toebedeeld aan bijv. de man > schuld wegens overbedeling: Box 1: eigenwoningschuld Indien meerdere vermogensbestanddelen: toerekening naar evenredigheid aan verkregen activa (HR 20 jan. 1988). Afwikkeling huwelijksvoorwaarden: finaal verrekenbeding en niet uitgevoerd periodiek verrekenbeding ten aanzien van eigen woning: Schuld behoort tot box Estate Planning College 26

27 Vergoedingsrechten, eigen woning Artikel 1:87 BW Lid 1: Indien een echtgenoot ten laste van het vermogen van de andere echtgenoot een goed, dat tot zijn eigen vermogen zal behoren, verkrijgt of indien ten laste van het vermogen van de andere echtgenoot een schuld ter zake van een tot zijn eigen vermogen behorend goed wordt voldaan of afgelost, ontstaat voor de eerstgenoemde echtgenoot een plicht tot vergoeding. Vergoedingsrechten Vanaf 2012 is de omvang van deze vergoeding afhankelijk van het waardeverloop van het goed, waarin is geïnvesteerd. Voorbeeld 1: investering bij aankoop Kees en Els zijn buiten gemeenschap van goederen gehuwd. Kees koopt een woning voor komt uit eigen middelen en van zijn echtgenote Els. Bij de echtscheiding heeft de woning een waarde van Els heeft recht op ¼ x = Estate Planning College 27

28 Vergoedingsrechten Voorbeeld 2: aflossing van een schuld Kees en Els zijn buiten gemeenschap van goederen gehuwd. Kees heeft een woning gekocht voor , geheel gefinancierd door de bank. Na een aantal jaren is de woning waard. Kees doet een aflossing van uit het vermogen van Els. Kees en Els gaan scheiden: de woning is dan waard. Els heeft recht op een vergoeding van 1/3 x = Vergoedingsrechten Fiscale gevolgen: Economisch belang? In voorgaande voorbeelden 1/4 c.q. 1/3. Wetswijziging in 2014: artikel 5 e lid 1 AWR: Indien tussen echtgenoten of gewezen echtgenoten een recht of een plicht tot vergoeding bestaat op grond van artikel 87 van Boek 1 BW, wordt bij de echtgenoot, onderscheidenlijk de gewezen echtgenoot, met het vergoedingsrecht ter zake hiervan geen voor de belastingwet relevant belang bij het onderliggende goed of een bestanddeel daarvan aanwezig geacht Estate Planning College 28

29 Vergoedingsrechten Gevolgen voor de eigen woning: Tijdens huwelijk gaat de woning beide partners aan (overeenkomstig de hoofdregel, art Wet IB 2001) Els heeft een vergoedingsvordering in box 3. Kees heeft een vergoedingsschuld: volgt direct waardeontwikkeling van de woning zou box 1 zijn, uitsluiting schuld aan partners (art a lid 6 letter c Wet IB 2001): schuld gaat naar box 3 Als na echtscheiding de vergoedingsschuld nog bestaat of wordt gefinancierd door de bank: alsnog box 1 eigenwoningschuld? Vergoedingsrechten Onduidelijkheid bij eigenwoningreserve Voorbeeld: Aankoop eigen woning door Kees voor ( geleend van de bank en van Els) Verkoop woning voor Schuld aan bank op dat moment Eigenwoningreserve Kees: = Vergoeding aan Els: ½ x = Netto opbrengst voor Kees: Andere toerekening van de eigenwoningreserve mogelijk? Art aa lid 5 uitgesloten ivm art 5 e AWR (geen ec. belang)? 2016 Estate Planning College 29

30 Kapitaalverzekering eigen woning KEW Afgesloten in de periode 1 januari december 2012 Gekoppelde (pre) Brede Herwaarderingspolis Vanaf 2008: Spaarrekening eigen woning (SEW) en de Beleggingsrekening eigen woning (BEW) Overgangsrecht ondergebracht in 10bis.2 10bis.12 Wet IB 2001 Voorwaarden (art. 10bis.4 Wet IB 2001): Eigen woning van belastingplichtige of diens fiscaal partner Eenmalige uitkering bij leven of bij overlijden Verplichte aanwending tot aflossing eigenwoningschuld Professionele verzekeraar (of bank / beleggingsinstelling) Looptijd ten minste 15 jaar Bandbreedte premies 1:10 Kapitaalverzekering eigen woning KEW Rentebestanddeel belast als inkomsten uit eigen woning Formule: uitkering vrijstelling x (uitkering premies) uitkering Vrijstelling: bij looptijd minimaal 15 jaar bij looptijd minimaal 20 jaar Vrijstelling is maximaal de eigenwoningschuld Uitkering is gebruikt voor aflossing Jaarlijks premies voldaan binnen de bandbreedte 1:10 Voorbeeld: in 2005 woning gekocht voor ; eigenwoningschuld bedraagt ; KEW uitkering ; looptijd 25 jaar; betaalde premies Belaste rente? 2016 Estate Planning College 30

31 Kapitaalverzekering eigen woning KEW Goedkeuring (Besluit 17 december 2014, nr. BLKB 2014/2168M): Vervallen tijdklem: Hoge vrijstelling toch van toepassing, indien eerdere uitkering agv: a) echtscheiding of beëindiging fiscaal partnerschap, of b) verkoopopbrengst woning is onvoldoende om EWS af te lossen, of c) schuldhulpverlening Voorwaarden: Wél voldaan aan premie-eis én hele afkoopsom gebruikt voor aflossing. Kapitaalverzekering eigen woning KEW Dubbele vrijstelling: indien beide partners medegerechtigde zijn tot de uitkering uit de KEW. Indien niet geregeld in de polis: art. 10bis.11a Wet IB 2001 (nieuw vanaf 2016) - Toch dubbele vrijstelling indien gezamenlijk verzoek bij de aangifte in het jaar van de uitkering. - Voljaarspartnerschap (al dan niet op verzoek, art 2.17 Wet IB) Estate Planning College 31

32 Kapitaalverzekering eigen woning KEW Art. 10bis.4 lid 3: Vervreemding en fictieve vervreemdingen Géén vervreemding: omzetting in één of meerdere soortgelijke verzekeringen voor één of beide partners of voormalige partners bij aangaan of beëindiging van een partnerschap. Voorbeelden: Chris heeft een eigen woning, een EWS en een KEW. Hij huwt in gemeenschap van goederen met Annet. Polis wordt aangepast: Annet wordt ook verzekeringnemer en verzekerde van deze polis. Chris en Annet gaan scheiden. De woning en EWS gaan naar Chris. De KEW wordt aangepast: Chris wordt weer enig verzekeringnemer en verzekerde. Marcel en Marianne hebben gezamenlijk een eigen woning, een EWS en een KEW. Relatie loopt stuk. Marcel neemt aandeel van Marianne in woning en EWS over. Marianne wil haar deel van de KEW meenemen als eigen KEW. Polis wordt omgezet in twee polissen. Vervolg omzetting: Let op behoud eerbiedigende werking: Géén verhoging verzekerd kapitaal of premieverhoging; géén verlenging looptijd. Goedkeurend beleid: premiewijziging als gevolg van wijziging van de verzekerde leidt niet tot vervreemding. Indien wel een polis, maar geen eigen woning meer: twee-jaarstermijn van artikel 3.119a lid 4 (echtscheidingsregeling). Casus: Kapitaalverzekering eigen woning KEW Chris heeft een eenmanszaak en is kostwinner. De woning staat op naam van Anja. De EWS en de KEW staan op naam van Chris. Chris en Anja gaan scheiden. Chris verhuist. Anja blijft in de woning. Wat zijn de fiscale gevolgen tav de KEW? 2016 Estate Planning College 32

33 Kapitaalverzekering eigen woning KEW Indien geen eigen woning meer, maar wel een KEW: Vrijstelling toch van toepassing ogv art. 10bis.6 lid 2 Wet IB 2001 zowel bij vervreemding (afkoop) als fictieve vervreemding looptijd hoeft niet getoetst te worden eis aflossing EWS vervalt Casus: Chris en Annet waren gehuwd in gemeenschap van goederen. De woning en EWS worden toebedeeld aan Annet. De KEW met een verzekerd kapitaal ad wordt omgezet in twee polissen van Chris verhuist naar een huurwoning. Gevolgen voor Chris? Vragen? 2016 Estate Planning College 33