Profielwerkstuk door een scholier 3380 woorden 27 maart keer beoordeeld. Inleiding

Transcriptie

1 Profielwerkstuk door een scholier 3380 woorden 27 maart keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het in eerste instantie echt niet meer wist. Ik had al van alles geprobeerd. Ik heb het internet afgezocht tot ik iets gevonden had. Ik wist dat ik iets wilde doen met het vak Biologie en eventueel met Scheikunde. Een combinatie leek mij het leukste. In 4 havo vorig jaar had ik ook al een keer moeten zoeken naar een onderwerp. Toen kwam ik voor het zelfde probleem te staan. Uiteindelijk had ik de knoop doorgehakt en mijn onderwerp was toen: De medicinale werking van honing op brandwonden. Mijn moeder werkt in het Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg en een collega was bezig met dit onderzoek. Het profielwerkstuk is vorig jaar een vak geweest waarop ik ben blijven zitten en erg ver was ik dus niet gekomen. Dat onderzoek is ondertussen al afgerond maar daar is ook niet al te veel uit gekomen. De conclusie was eigenlijk dat het nog steeds onduidelijk wat honing doet maar dat het wel voor pigmentvlekken zorgt. Daar zou ik dus ook niet veel mee kunnen. De tijd begon te dringen en ik had nog steeds geen onderwerp. Tot op een dag ik naar de radio luisterde en er een bericht voorbij kwam. Er werd verteld dat er een onderzoek is geweest naar de werking van citroensap op de vruchtbaarheid van vrouwen. Het zou zo zijn dat citroensap niet alleen zaadcellen kapot maakt maar ook het AIDS virus. Ik was het radiobericht al weer vergeten maar de dag erop las ik ook een bericht in de krant. Pas toen begon er een belletje te rinkelen. Ik had een potentieel onderwerp gevonden. Ik heb meer informatie gezocht op internet maar overal waar ik zocht kwam ik niet verder dan de informatie die ik toch al wist. Ook casanova zou citroensap hebben gebruikt maar een echt onderzoek met verklaringen en uitleg was onvindbaar. Ik heb mijn probleem voorgelegd op school waar ze meteen met een alternatief kwamen. Als ik vruchtbaarheid zo interessant vind moest ik daar maar iets mee doen. Dan gaat het natuurlijk niet over geslachtsgemeenschap. Men weet wel hoe dat moet. Mijn onderwerp is dus : alternatieve vruchtbaarheidsmethode. Hoe kan het anders? Wat kun je doen als het niet lukt? Dat ga ik proberen uit te leggen. Waarom lukt het niet? Bijna iedereen droomt ervan om later als ze groot zijn vader of moeder te worden. Je zult wel denken: wat een gezeur allemaal, mijn ouders kunnen waarom ik niet? Is dat niet gewoon erfelijk bepaald. De kans op zwangerschap is bij de mens veel kleiner dan bij ieder ander organismen. De kans dat een mens een kind (kan) krijgt, is moeilijk te bepalen. Tegenwoordig gaan veel mensen snel over op Pagina 1 van 7

2 vruchtbaarheidsbehandelingen. Daardoor kan men niet precies weten wie onvruchtbaar is, wie minder onvruchtbaar is en bij wie het minder goed lukt. In feite is er niet iets als vruchtbaar of onvruchtbaar, daar tussen is nog een heel groot grijs gebied. Mensen zijn vrij vruchtbaar tot minder vruchtbaar. Vruchtbaar en onvruchtbaar overlappen elkaar. In de jaren 50 heeft Tietze een onderzoek gedaan naar vruchtbaarheid. Dit onderzoek geeft een behoorlijk goede indicatie omdat er in de jaren 50 nog weinig mogelijkheden waren op het gebied van vruchtbaarheidsbehandelingen. Daarbij heeft hij vooral jonge, gezonde vrouwen gebruikt, ook dit is van belang omdat dit de belangrijkste groep is met een kinderwens. Resultaten hieronder. Je ziet dat de kans op een kind wel degelijk toeneemt naarmate je langer probeert. Op een rijtje gezet: Na een maand: 30% Na drie maand: 60%(van het totaal) Na zes maand: 75%(van het totaal) Na een jaar: 90%(van het totaal) Van het restant werd 50% alsnog zwanger. Dit toont aan dat naarmate de kinderwens er langer is, de kans op een kind groter wordt. Je zou het kunnen vergelijken met een dobbelsteen. Als je 6 wil gooien is het zo dat na 4 keer gooien 50% van de mensen minstens 1 keer 6 heeft gegooid. Maar andere zal het na 100 keer nog niet lukken. In totaal zal slechts 10% van alle stellen niet in verwachting kunnen raken op natuurlijke wijze. Het genoemde onderzoek heeft men geen rekening gehouden met de rest van de wereld. Ik denk daarbij vooral aan mensen die iets ouder zijn, die roken, medicijnen gebruiken, overmatig alcohol gebruiken, etc.. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat er problemen zijn bij de man. Hoe ouder hij wordt en hoe meer hij rookt, zijn oorzaken voor kwantitatieve en eventuele kwalitatieve gevolgen. Tegenwoordig wordt er in zulke gevallen sneller overgegaan op alternatieve manieren, waar ik het over wil gaan hebben. Over absolute onvruchtbaarheid is pas te spreken bij afwezigheid van baarmoeder, eicellen, zaadcellen of als de eileiders geheel verstopt zijn. Dit komt maar zelden voor. Meestal gaat het om verminderde vruchtbaarheid. Een totaal andere theorie is dat het maar goed is dat wij slechts beperkt vruchtbaar zijn. Als dat echter niet zo zou zijn is onze overlevingskans minimaal. Als je uitgaat van de survival of the fittest, en wij zouden onbeperkt vruchtbaar zijn. Dan is de kans dat de minder sterke eigenschappen van de mens te sterk naar voren dringen. Dit zou je kunnen zien als een ondersteuning van de evolutie theorie. Doordat alleen de sterkste zich konden voortplanten zijn wij steeds meer eigenschappen gaan krijgen die ons een langere levensduur gunnen. Daarnaast heeft seks niet alleen de functie van voortplanting maar ook van paarvorming, waardoor de kans op zwangerschapsvergiftiging neemt af. Ongeveer 3 tot 5% van de zwangere vrouwen krijgt in de zesde of zevende maand van de zwangerschap last van een verhoogde bloeddruk en eiwitten in de urine. Men heeft antilichamen gevonden die dit veroorzaken. Waarschijnlijk treedt er een soort gewenning op van die antigenen. De antigenen van de vrouw stoten niet meer zo sterk de antigenen van de man af. Als dat wel zo zou zijn kunnen de antigenen bepaalde organen aantasten. De werking van deze organen kan daardoor langzaam verstoord raken, waardoor allerlei problemen kunnen ontstaan. In het ergste geval kan de placenta losscheuren van de baarmoederwand, kunnen de nieren uitvallen of kan een stuipaanval (eclampsie) optreden. Bloedingen in lever en hersenen en vochtophoping in de longen kunnen in zeldzame Pagina 2 van 7

3 gevallen de dood van de moeder tot gevolg hebben. Ook is het natuurlijk zo dat door paarvorming het kind een sterke leefomgeving krijgt. Dat zou de overlevingskans moeten vergroten. Je wordt niet zwanger, wat dan? Voordat men overgaat tot onnatuurlijke methoden zijn er middelen om vast te stellen wanneer de vrouw het meest vruchtbaar is. Dat is als het eitje loskomt, ook wel de ovulatie genoemd. Gynaecoloog Theodoor van de Velde ( ) had in 1904 al vastgesteld dat er verband bestaat tussen het oplopen van de lichaamstemperatuur en de ovulatie. Het meten van die temperatuur is dus een van de methoden. Een ander zeer bekende methode is het meten van hormoon activiteit. Ongeveer 1 dag voor de ovulatie dat wil zeggen als het eitje bij een vrouw vrijkomt, is er een zeer hoge aanwezigheid van oestradiol Dat hormoon stimuleert de eirijping. Door de aanwezigheid van dit hormoon te meten kan men zien wanneer de vrouw het vruchtbaarst is. Als er eenmaal is vastgesteld dat het echt niet lukt en dat de kinderwens hevig genoeg is om op alternatieve manier leven tot stand te brengen wat dan? De huisarts zal het stel waarschijnlijk door verwijzen naar de gynaecoloog. Dat is een dokter gespecialiseerd in de vrouwen. In Vitro Fertilisatie(IVF) kan een van de opties zijn. Deze behandeling kost ongeveer gulden en de hormonen nog eens 2000,-. Omgerekend en opgeteld gaat je dat zo n 2500,- euro. U snapt wel dat deze behandeling dus niet voor iedereen is weggelegd. Ander soort behandelingen zijn, klonen, embryokweek voor experimentele doeleinden en genetische manipulatie. Hier wil ik echter niet te diep op in gaan. Wat is IVF? Nu ga ik over op het belangrijkste onderwerp van dit werkstuk hebben. IVF. Voor ik kan vertellen van IVF is zal ik eerst moeten uitleggen hoe zwangerschap in zijn werk gaat. In de onderbuik van een vrouw bevind zich een allerlei organen. Die orgaan zien er schematisch zo uit: Al vanaf 4 maanden voor de geboorte van een meisje of vrouw, bevinden zich in de eierstokken ongeveer 7 miljoen cellen, bij de geboorte zelf is dit aantal gehalveerd Deze cellen zijn voorbestemd om eicellen te worden maar in dit stadium noem je ze nog follikels. Vanaf de puberteit komen er iedere maand een aantal van die cellen vrij. Onder invloed van verschillende hormonen kan er slechts een cel zich verder ontwikkelen en uitgroeien tot een eicel.deze follikel is dominant. Als de follikel ongeveer mm gegroeid is, vind de ovulatie plaats. De cel komt los van de eierstokken en wordt naar de buikholte geleid. Dezelfde hormonen zorgen er ook voor dat het baarmoederslijmvlies (de grijze laag in het plaatje) steeds dikker wordt en steeds meer klieren gaat bevatten. Als een vrouw bevrucht wordt, kan de cel zich innestelen in deze dikke slijmlaag. Zo kan hij uiteindelijk uitgroeien tot een baby. Bij mensen met verminderde vruchtbaarheid, nestelt het eitje zich niet in, word het niet bevrucht, rijpt het eitje niet of kan het niet door de eierstokken heen komen omdat deze verstopt zijn. Voor IVF gaat men, buiten de baarmoeder om het eitje bevruchten. Het betekend letterlijk bevruchting in Pagina 3 van 7

4 glas, (In Vitro is in glas en Fertilisatie betekent bevruchting ). Men heeft daarvoor meer dan een eicelletje nodig. Dat komt omdat er een soort afvalrace is. Ondanks het feit dat een follikel gerijpt is, zijn ze niet alle bruikbaar. Zeker als je bedenkt dat het gaat om minder vruchtbare vrouwen is de kans dat iedere cel daadwerkelijk goed genoeg is, klein. Om ervoor de zorgen dat er meer dan een cel vrijkomt, gebruikt men 3 verschillende hormonen. Hun volledige namen zijn; Follikel Stimulerend Hormoon, Luteïniserend Hormoon en Humaan Chorio Gonadotrofine. Afgekort wordt dat FSH, LH en HCG. Deze hormonen zijn afkomstig van de vrouw zelf. In haar urine komen, FSH en LH al voor. In de hersenen worden deze door de hypofyse aangemaakt. Door extra toediening worden er ook extra cellen gerijpt. Als de follikels gerijpt zijn zorgt HCG ervoor dat deze cellen met meerdere tegelijkertijd worden afgegeven. 36 tot 40 uur na een HCG injectie vind de ovulatie plaats. Nog voor de ovulatie moet de gynaecoloog de eitjes opvangen. Na de ovulatie bevinden de eitjes zich in de buikholte, daar zijn ze niet meer te vinden. Met een holle naald kan hij ze als het ware opzuigen. Dit noemt met de follikelaspiratie of punctie. De punctie vind plaats in een echoruimte. Zo kan de arts precies zien waar hij mee bezig is. Een echokop wordt door de vagina naar binnen geleid. Op een beeldscherm is daardoor te zien waar de cel zich bevind.. In het Vervolgens wordt de follikel aangeprikt en de inhoud opgezogen. Die inhoud bevat namelijk de eicel zelf laboratorium wordt de eicel van het vocht dat ook in de follikel zat gescheiden. Nu moet er sperma worden opgevangen van de man. Dit wordt door masturbatie opgewekt. Hij zal eerder gecontroleerd zijn voor vruchtbaarheid en kwaliteit. In een petrischaaltje worden de eicellen bewaard. Ze worden in een broedcel bewaard op een temperatuur van 37º C. Bij deze temperatuur is de kans op slagen optimaal.ondertussen wordt het sperma onderzocht en gespoeld. De meest beweeglijke en dus de best bruikbare spermacellen wordt geïsoleerd. Dan pas worden de zaadcellen en eicellen samengevoegd. Net als bij een gewone zwangerschap zullen de cellen zich gaan delen en vermenigvuldigen. Als dit allemaal goed verloopt wordt na ongeveer 2 á 3 dagen het klompje cellen terug geplaatst in de baarmoeder.omdat de vrouw meer cellen heeft afgestaan, zijn er ook meer cellen die bevrucht zijn. Hoeveel cellen er uiteindelijk terug worden geplaatst ligt eraan welke het mooist zijn gedeeld. Vooral hoe gelijkmatig. Bij de eerste poging worden er meestal niet meer dan 2 embryo s(na de bevruchting is het meer dan een cel alleen) geplaatst. Bij een normale zwangerschap is het zo dat als het eitje is bevrucht, en het ontsnapt is uit het follikel, dat de overblijfselen van de follikel een geel lichaam ontstaat. In een rijpende follikel ontstaat een holte gevuld met vocht. Ondertussen komt in de toekomstige eicel ontwikkeling op gang. Tegen de tijd dat de follikel bijna vrijkomt is deze holte erg groot. Dat veroorzaakt dat deze openbarst. Bij IFV wordt de follikel echter al weggehaald voor de openbarsting. Het follikelweefsel dat achterblijft in de baarmoeder wordt het gele lichaam genoemd. Als het eitje bevrucht wordt blijft het gele lichaam nog ongeveer 3 maanden in stand. Dat is nodig omdat deze het hormoon, progesteron produceert. Pas na die drie maanden kan de placenta het werk van het gele lichaam op zich nemen. Door progesteron blijft het baarmoeder slijmvlies dik en klierrijk. Daardoor wordt de vrouw niet ongesteld en kan de embryo zich innestelen en voeden. Ook bij IVF is het in stand houden van het gele lichaam noodzakelijk. Helaas wordt het follikel al verwijdert voor het gele lichaam loskomt van de eicel. Daarom moet de patiënt enkele dagen na de punctie Pagina 4 van 7

5 hormonen slikken die de taak van het gele lichaam de eerste paar maanden op zich nemen. Hiervoor wordt het hormoon HCG gebruikt. HCG stimuleert de aanmaak van progesteron om het baarmoederslijmvlies dik en klierrijk te houden. Daarna kan de terugplaatsing beginnen. Voor een terugplaatsing is het van belang om de ligging en de lengte van de baarmoeder te kennen. Die is erfelijke bepaald en voor iedereen anders. Dat is belangrijk vanwege de nuchterheid. Men moet weten hoe vol de blaas maximaal of minimaal moet zijn bij de terugplaatsing. Bij een voorovergekantelde baarmoeder is een halfvolle blaas bijvoorbeeld het gunstigst en bij een achterovergekantelde baarmoeder een lege blaas. Dat is omdat bij een halfvolle blaas de baarmoeder zich een beetje strekt en dus minder bochtig wordt. De lengte is eveneens van belang vanwege het af te leggen traject. Waar moet de embryo ingebracht worden? Als men alle informatie kent kan de embryo worden ingebracht. Eerst wordt een speculum ingebracht.die ziet er zo uit: Als de speculum, ook wel eendenbek genoemd, is ingebracht gaat de gynaecoloog met een slangetje(buitenkatheter) naar binnen. Via nog een ander slangetje(binnenkatheter) gaat hij de embryo s inbrengen. Samen met een kleine hoeveelheid vloeistof worden ze in de baarmoederhals gebracht. Deze handeling wordt een aantal keer herhaald tot alle embryo s, bij de eerste keer meestal twee., binnen zijn gebracht. Na de terugplaatsing Na de terugplaatsing is het in principe een kwestie van afwachten. Bij een normale zwangerschap is het zo dat de eicel in de eileiders zelf wordt bevrucht. Pas na 3 á 4 dagen komt de cel in de baarmoeder mond. Bij IVF is die op onnatuurlijke wijze binnen gebracht. De cel bestaat dan uit 8 tot 16 cellen en moet zich nog innestelen. Dit is ook het moment dat ze terug geplaatst worden. In de baarmoedermond moeten de delingen zich voortzetten. Dit noemt met de klievingsdelingen. Als de cellen eenmaal in de baarmoeder zijn bevatten ze een holte gevuld met lucht. In deze holte is al het begin van de eigenlijke embryo aanwezig. De buitenste laag zorgt uiteindelijk voor de innesteling. Helaas is het lang niet zo dat alle ingeplante cellen zich ook daadwerkelijk innestelen en delen. Na de punctie zijn er 2 mogelijkheden. De menstruatie blijft uit of hij treed op. Als de embryo stopt met klievingsdelingen dan treed de menstruatie op, ongeveer 8 tot 12 dagen na de terugplaatsing. De lichaamstemperatuur zal ook dalen. Er zijn dan 3 mogelijkheden: 1. De patiënt kan ervoor kiezen om het nog een keer opnieuw te proberen. Als er nog eitjes zijn ingevroren kan er na de menstruatie een nieuwe behandeling uitgevoerd worden. Dit maal zullen er waarschijnlijk meerdere eicellen worden teruggeplaatst. 2. Als er echter geen eitjes zijn ingevroren kan de behandeling helemaal van voren af aan beginnen. 3. er kan, na overleg ook besloten worden om met de behandeling te stoppen. Vaak wordt dit door artsen aangeraden omdat er meestal sprake is van sterk verminderde vruchtbaarheid. Als er twee weken na de terugplaatsing geen menstruatie is opgetreden is de patiënt naar alle Pagina 5 van 7

6 waarschijnlijkheid zwanger. De patiënt zal zelf een zwangerschapstest moeten uitvoeren waar dit uit moet blijken. Als het inderdaad om zwangerschap gaat moeten er nog heel wat extra contoles gedaan worden. De kans op een miskraam is bij IVF zon 20 tot 25%. Ongeveer een maand later zal er een echoscopie worden gemaakt om de aard van de zwangerschap te onderzoeken. Tot 11 weken na de punctie blijven de contoles doorgaan. Pas daarna wordt er gesproken van een doorgaande zwangerschap ofwel; de patiënt is in verwachting. Slot De kans op een tweeling is bij IVF er groot. Omdat er bijna altijd meer dan 1 embryo wordt terug geplaatst. Het gaat dan ook bijna altijd om een twee-eiige tweeling. Hieronder zie je een diagram met de resultaten tot nu toe. Ik heb dit diagram echter zelf overgetekend dus het is een globaal overzicht. je ziet dat meer dan de helft van alle behandelingen überhaupt niet tot een zwangerschap leiden. Dat komt grotendeels omdat de behandeling vaak herhaald moet worden en omdat de man of de vrouw meestal minder vruchtbaar zijn. Tegenwoordig zijn de mogelijkheden veel groter dan vroeger. Nu gebeurt het ook dat delen DNA uit de cellen worden verwijdert om zo erfelijke ziektes en andere aandoeningen te vermijden. Dit werkstuk gaat alleen over de standaard IVF behandeling. Ook de percentages zouden in de loop van tijd wel wat veranderd kunnen zijn. Zo heb ik laatst een stuk in de krant gelezen over IVF waarin het percentage geslaagde behandeling nog boven de 60% werden geschat. Ik hoop dat dit in de toekomst officieel vastgesteld gaat worden. Evaluatie Ik vond het een leuk onderwerp om aan te werken. Ik had op het begin het gevoel dat het moeilijk zou worden om veel informatie te vinden maar dat viel me heel erg mee. De eerste twee hoofdstukken waren vooral het lastigste. Ik vond dat ik er wel iets over moest vertellen maar de informatie was naar mijn idee een beetje saai. Het was niet echt biologisch en ik kon geen makkelijk begin vinden. Pas vanaf de écht uitleg over wat IVF nou eigenlijk inhoud begon het mijn interesse te krijgen. De informatie werd interessanter naar mijn gevoel en door de gevonden plaatjes kon ik me er steeds meet bij voorstellen. Ik denk dat ik best veel van dit werkstuk heb geleerd. Zo zat ik vanmiddag aan tafel met mijn ouders en ik kon hen iets vertellen wat ze nog niet wisten. Altijd leuk om net iets meer te weten! Ik hoop dat u/jij het net zo leuk hebt gevonden als ik om het lezen. Daarnaast hoop ik dat u er iets van geleerd heeft en dat ik volledig ben geweest. Als échte afsluiting wil ik graag mijn mening geven over dit onderwerp. Ik vind het jammer dat de resultaten van de IVF behandelingen zo laag zijn. Als potentiële ouder lijkt het me al moeilijk om sowieso over te stappen op een onnatuurlijke methode, en als het dan niet lukt is het helemaal een ramp. Je laatste hoop lijkt dan verloren. Gelukkig lukt het de meeste mensen wel een kind te krijgen dus ik mag niet hopen dat het bij mij ooit zo ver hoeft te komen. Pagina 6 van 7

7 Sommige mensen vinden dat IVF erg onnatuurlijk is en zijn daarom tegen. Dat vind ik een onjuist standpunt. IVF is niets anders dan een omweg om een kind te krijgen. In principe is er niets onnatuurlijks aan. Net als bij een gewone zwangerschap vinden het zaadcelletje en het eicelleitje elkaar en delen zich tot er een foetus ontstaat. In tegenstelling tot klonen wordt er bij IVF niet geknutseld met genen. Zeker voor mensen die willen terugkomen op een sterilisatie is IVF een goede uitkomst. Ik hoop dat naar aanleiding van dit werkstuk dat een beetje duidelijker is geworden. Bronnen Voor dit werkstuk heb ik niet echt gebruik gemaakt van heel veel verschillende bronnen. Bijna alles was te vinden op internet dus heb ik ook geen boeken uit de bibliotheek hoeven te gebruiken. Er is slechts een boek dat wel handig was maar dat had ik al in huis. Biologie voor jou havo a Derde druk Verder zijn er wel verschillende sites die erg handig waren. De meeste informatie heb ik kunnen halen van: en ook voor de meeste plaatjes was het wat moeilijker om die verkrijgen. Door een beetje surfen heb ik er een aantal gevonden maar de bijbehorende sites weet ik niet precies. Wel ken ik: Pagina 7 van 7