Duurzame wijkontwikkeling Ieper Oostsector

Transcriptie

1 Duurzame wijkontwikkeling Ieper Oostsector Winvorm 16 juni 2009

2 Inhoud Voorgeschiedenis en situering Duurzaamheidsopdracht en Procesaanpak Ambitienota Vertaling ambities naar planniveau Masterplan Volgende stappen

3 Voorgeschiedenis en situering

4 Situering projectgebied

5 Gewestplan Ieper-Poperinge

6 GRS Ieper

7 Ontwerpend onderzoek 2006

8 Voorgeschiedenis en situering - Studiegebied: 10 ha - Min. 25 woningen per ha - 25 % sociale woningen - Sociale mix: - Stad Ieper 59% - HVM Ons Onderdak 14% - Wvi 13% - Privé-promotor 14%

9 Ontwerp AKSG Ieper

10 Duurzaamheidsopdracht en procesaanpak

11 Duurzaamheidsopdracht De samenwerkingsovereenkomst Stad Ieper, HVM ons onderdak, provincie, wvi goedgekeurd voorjaar doelstellingen: realisatie van een duurzame stadsuitbreiding Oostsector te Ieper het begrip duurzame (steden)bouw concretiseren, sensibiliseren en een draagvlak creëren ervaringen en leeraspecten bundelen als richtlijn voor toekomstige projecten

12 Procesaanpak Projectontwikkelingsproces DO-IT (duurzame ontwikkeling - implementatietraject) Communicatieproces Trekker = stad Trekker = wvi Trekker = stad Projectgroep Begeleidingsgroep? RUP 1 Voorbereidende fase = vastleggen ambities Verkavelingsplan + aanvraag subsidiedossier Aanstellen studiebureau + aanvraag nutsleidingen + aanvraag bouwvergunning Aanbesteding en start werken Verkoop Fase 1: interne vorming + algemene sensibilisatie 2 Ontwerp/planfase Fase 2: gerichte comm. toekomstige bewoners, omwonenden, uitvoerders 3 Uitvoeringsfase 4 Communicatieproces

13 Procesaanpak Het proces - de voorbereidende fase Formuleren duurzaamheidsambities Oprichting begeleidingsgroep Stad, provincie, wvi, HVM Ons Onderdak (duurzaamheid, stedenbouw, welzijn en leefbaarheid) Externe deskundigen vibe vzw Zonnewindt Eric Rombaut Welzijnsraad Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen En andere experten De begeleidingsgroep informeert de projectgroep over de implementatie van de duurzaamheid

14 Procesaanpak Het proces de ontwerp/planfase Implementatie ambities in de plannen en bijhorende voorschriften Algemeen ontwikkelingsplan RUP Verkavelingsplan Architectuuraanpak meergezinswoningen Beeldkwaliteitsplan Energiehaalbaarheidsonderzoek

15 Procesaanpak Het proces de uitvoeringsfase Implementatie ambities en voorschriften in uitvoeringsdossiers (infrastructuur, omgevingsaanleg) en verkoopsvoorschriften Begeleiding van alle betrokkenen

16 Procesaanpak Het proces het sensibilisatie en communicatieproces Doelgroepen: CBS, GR, ambtenaren, Gecoro, milieuraad, Inwoners Ieper Toekomstige en buurtbewoners De uitvoerders Instrumenten Vormingsmomenten Projectbezoeken Infomomenten Workshops Participatie Fase 1: interne vorming + algemene sensibilisatie Fase 2: gerichte comm. toekomstige bewoners, omwonenden, uitvoerders

17 Ambitienota Goedgekeurd in het CBS van 8 juli 2008

18 Begrippen Duurzame ontwikkeling VN-conferentie 1987, Brundtland, rapport Our common Future Een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor de toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien

19 Begrippen Duurzame ontwikkeling Ontwikkelingen zijn duurzaam als ze bijdragen tot een evenwicht tussen Ecologisch evenwicht - ruimtegebruik - energie - water - materiaal - mobiliteit - natuur People Sociale rechtvaardigheid - leefbaarheid - gezondheid - sociale samenhang - veiligheid - toegankelijkheid - culturele waarden Planet Profit Economische groei - welvaart/winst - afstemming vraag/aanbod - betaalbaarheid - functievermenging - flexibiliteit - uitstraling

20 Begrippen Duurzame ontwikkeling in een gebied (streek, stad, wijk) PEOPLE = sociale kwaliteit PLANET = milieukwaliteit PROSPERITY = economische kwaliteit PROCES = bestuurlijke kwaliteit

21 Ambitienota Opbouw: 4 elementen van duurzaamheid onderverdeeld in volgende duurzaamheidsaspecten Planet - milieu Water Energie Grondstoffen en materialen Natuur/landschap/groen Ruimte People - sociaal Kwaliteit van de woning Kwaliteit leefomgeving Kwaliteit sociale omgeving Veiligheid Prosperity economisch Betaalbaarheid Afstemming vraag-aanbod Economische en maatschappelijke winsten Uitstraling Proces - bestuurlijk Integratie in elke fase Communicatiestrategie Studie en onderzoek

22 Ambities milieukwaliteit Water Energie Grondstoffen en materialen Natuur/landschap/groen Ruimte

23 Water Gebruik hemelwater Waterbesparende technieken Groendaken

24 Water Lokale infiltratie hemelwater Minimaliseren verhardingen Gebruik waterdoorlatende verhardingen Uitbouw van een infiltratie en buffernetwerk (bij voorkeur open afvoer)

25 Water

26 Energie Laagenergiewoningen Min. E 60, K 30 Goede isolatie Goede ventilatie Compact bouwen Passiefhuizen

27 Energie Gebruik van duurzame energiebronnen Passieve zonne-energie / koeling Haalbaarheidsonderzoek naar collectieve energiebron Duurzame individuele verwarming en/of electriciteitsproductie Energiebesparende technieken

28 Materialen Beperking materialengebruik en afvalstroom door correcte berekening en doordacht ontwerp Selectief inzamelen Bouwafval Huishoudelijk afval bvb. glasbollen, composteringsplaats

29 Materialen Aan te bevelen materialen met natureplus-label, nagroeibare/minerale grondstoffen uit NIBEklasses 1, 2, 3 en 4 uit eigen regio streekeigen houtsoorten met FSC-label (of ander ecolabel) copro-gekeurd breekpuin

30 Natuur/landschap/groen Creëren van een groenblauw netwerk aaneengesloten, integratie hoeves, streekeigen/autochtone soorten, berging hemelwater, ruimte voor ontmoeting/recreatie Landschappelijke integratie van de wijk

31 Natuur/landschap/groen Duurzaam groenbeheer Natuurlijke erfscheidingen Gevel- en dakbegroening

32 Ruimte Intensief ruimtegebruik op niveau van de stad, stadsdeel, wijk en perceel 25 won./ha collectieve oplossingen bvb. parkeren, fietsstalling, autowasplaats, tuindelen, composteren, energiebron compact bouwen

33 Ruimte Multifunctioneel ruimtegebruik Van het publiek domein: ruimte voor groen, water, fauna/flora, ontmoeten, spelen Functievermenging: werken-aan-huis, combinatie diensten-wonen

34 Ambities leefbaarheid Kwaliteit van de woning Kwaliteit van de leefomgeving Kwaliteit sociale omgeving Veiligheid

35 Kwaliteit van de woning Sociale mix Diversiteit in het woningaanbod met aandacht voor: Nieuwe samenlevingsvormen Toegankelijkheid Aanpasbaarheid ikv levenslang wonen Gezonde-milieuvriendelijke woningen

36 Kwaliteit van de leefomgeving Ruimte voor groen, ontmoeten, spelen: ontmoeting-/speelweefsel blauw-groen netwerk ruimtes afgestemd op diverse doelgroepen buurtcentrum/plein evt. met wijkoverstijgend karakter

37 Kwaliteit van de leefomgeving Kwalitatieve overgang tussen private en publieke ruimte

38 Kwaliteit van de leefomgeving Mobiliteit Toegankelijkheid, doorgankelijkheid, bereikbaarheid en bruikbaarheid (in de wijk en relatie met buurt en stadscentrum) Verblijfsgericht en gericht op de zwakke weggebruiker Van autoluw tot autovrij

39 Kwaliteit van de sociale omgeving Organiseren van informatie-, sensibilisatie- en participatiemomenten creëren van een draagvlak Ontwikkelen van een sociaal buurtnetwerk Aandacht voor diversiteit in de wijk: sociale mix

40 Veiligheid Verkeersveiligheid: infrastructuur gericht op de zwakke weggebruiker, van autoluw (shared-space-principe) tot autovrij Sociale veiligheid: openbare ruimtes visueel zichtbaar inplanten en creëren van een kwalitatieve publiek-private gradiënt inbraakpreventie Veiligheid op de werf erfwegje Straat met langzaam autoverkeer

41 Ambities welvaart Betaalbaarheid Differentiatie in het aanbod Economische en maatschappelijke winsten Uitstraling

42 Welvaart BET/Haalbaarheid op wijk- en woningniveau Kostenbesparend ontwerpen Uitwerken van meerdere scenario s met financiële/maatschappelijke verrekening Maximaal benutten subsidiekanalen Aantonen haalbaarheid voor de individuele woning (lagere verbruikskost in relatie met hogere leningslast) Collectief aankopen van materialen/technieken Differentiatie in het aanbod - afstemming vraag en aanbod

43 Welvaart Economische en maatschappelijke winsten Laag energieverbruik - energieprestatiecertificaat Gezonde woning Leefbare wijk Multifunctioneel ruimtegebruik Lagere uitstoot Uitstraling - positief imago - voorbeeldproject

44 Proces/bestuurlijke kwaliteit Integratie vanaf beginfase/in elke stap trajectbegeleiding Creëren van een draagvlak communicatiestrategie (informeren, sensibiliseren, participeren) Studie en onderzoek

45 Vertaling ambities naar planniveau

46 Vertaling ambities plan Ambities concepten/onwikkelingsplan verkavelingsplan beeldkwaliteitsplan Onderzoeken Bestaande toestand/potenties Woonwensen Collectieve maatregelen/oplossingen Workshop

47 Bestaande toestand/potenties Plaatsbezoek Verwerking kaartmateriaal Historische kenmerken bv. Atlas der buurtwegen Fysische kenmerken bv. reliëfkaart Waterhuishouding bv. ROG en NOG kaarten Fauna en flora bv. BWK Functies en voorzieningen bv. Trajecten de Lijn

48 Bestaande toestand/potenties

49 Bestaande toestand/potenties

50 Bestaande toestand/potenties hist. centrum Meenseweg Zonnebeekseweg

51 Bestaande toestand/potenties Sociale Woonwijken Hovelandstraat school rusthuis Ligywijk (tuinwijk)

52 Bestaande toestand/potenties Actieve hoeve Sociale Woonwijken Hovelandstraat Wederopbouw hoeve Vervallen hoeve Poel trapveldje Koerierspad Ligywijk (tuinwijk)

53 Woonwensenonderzoek Literatuur onderzoek Koppeling van leefstijlen aan woonmilieus Nederlands rapport woonbeleving 2000 Onderzoek Ann Pisman, UG Jongeren en wonen in Vlaanderen (2003). Bevraging in wvi

54 Woonwensenonderzoek Conclusie studies Onderscheid merkbaar, toch alle doelgroepen in alle milieus te vinden andere factoren (koopkracht, levensfase) Woningmarktparadox: mensen ambiëren specifieke woonsituatie hebben uiteindelijk soms sterk daarvan afwijkende situatie Niet te verklaren door financiële/praktische overwegingen Maar vooral door beperking aanbod op woonmarkt Huidige appreciatie woonkeuze te begrijpen binnen beperkingen woonmarkt, vooral niet als aanmoediging voor continuering van het beleid

55 Woonwensenonderzoek Conclusie studies Dé Vlaming bestaat niet diversiteit is belangrijk Tijden en zeden veranderen Baksteen in de maag? Gezin met kinderen: woning met tuin buiten stad? Mensen van zelfde leeftijd, geslacht, opleiding, ras, kennen heel verschillend gedragspatroon Verder onderzoek Ann Pisman: idee van leefstijlen integreren in planningsprocessen

56 Woonwensenonderzoek Conclusie studies Minst tevreden over De afwezigheid van de tuin Gebrek aan stilte in huis Verkeer, gebrek aan fietspaden Onvoldoende groenvoorziening Gebrek aan ontspanningsmogelijkheden Prioriteiten woonomgeving Veilige woonomgeving Groene ruimte Ontspanningsvoorzieningen (sport in open lucht, bioscoop, nodige groenvoorziening)

57 Woonwensenonderzoek Bevraging in wvi: Keuze A Keuze B Resultaten: Totaal wvi: Excl. projectteam: 84 bevragingen, 61 antwoorden 44% A, 52.5 % B, 3.5 % geen keuze 60 bevragingen, 39 antwoorden 31 % A, 66.5 % B, 2.5 % geen keuze

58 Woonwensenonderzoek Aanvullingen: Bij A moet je goed met de buren overeenkomen Keuze tussen partners verschilt onderling Maandelijkse kost voor collectieve tuin in A moet lager A moeilijker bij wisseling van bewoners (verschil in leefstijlen) Verkoopbaarheid woning in A? Nergens nog te vinden: dicht bij centrum veel speelruimte en autoluwe straten A vooral goed voor gezinnen met kinderen A is goed voor gepensioneerden A is niet goed voor gepensioneerden (willen eigen tuin) A is helaas niet te vinden in België

59 Woonwensenonderzoek Aanvullingen: Auto op eigen perceel is een luxe, verhoogt veiligheid (risico inbraak) Een garage wordt voor meer dan enkel de auto gebruikt (bvb. berging, fietsenstalling) Pro A indien tuin enkel voor omwonenden is B biedt meer kans op privacy A mag geen gated community worden Keuze voor A indien in stad, niet in dorp Buurtleven in B kan ook goed werken B biedt absoluut geen vernieuwing Ondanks verkeersremmende ingrepen wordt in B toch te snel gereden

60 Woonwensenonderzoek Aangegeven varianten ( optie C ): Enkel gemeenschappelijke binnentuin Enkel gemeenschappelijke tuin mits grotere privétuin Enkel collectieve parkeerhaventjes Indien ook autodelen kan: nog minder parking nodig Keuze A indien voortuin kleiner (creëert meer ruimte achteraan) Keuze A indien volksmoestuin aanwezig

61 Woonwensenonderzoek Conclusie: Grote diversiteit Het ontwerp is niet alleen de zaak van de ontwerper Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de zaak van de volwassene

62 Collectieve oplossingen In onderzoek Mogelijkheid: syndicus - uitbesteden werken meehelpen bewoners Voorbeeld: woonerf Rond de Notelaar -Gent 22 huizen rond binnentuin (petanque, picknick) Syndicus/algemene vergadering Regulier onderhoud: tuinaannemer Bewoners: 1-2 keer per jaar opruimdag Gezamenlijke activiteiten: barbecue, feestje tijdens Gentse Feesten, nieuwjaarsdrink,

63 Workshop Werkgroep blauw-groen netwerk Infiltratiemogelijkheden onduidelijk (bodemonderzoek wordt op korte termijn gestart) Reliëf: 4.60 m hoogteverschil Z nr N: benutten om water vertraagd af te voeren Concept van 4 trappen Water als ruimtelijke kwaliteit voor de wijk

64 Workshop

65 Workshop Werkgroep slimme mobiliteit Geen doorsteek van autoverkeer doorheen het gebied 2 lussen (+ shortcut voor (bel)bus?) Parkeerhavens Doorwaadbaarheid maximaal

66 Workshop

67 Workshop Werkgroep intensief ruimtegebruik Sociale mix in bouwblok Dichtheid minimaal 25 w/ha Inplanting volumes op kavelgrenzen Tuindelen als tussenstap tussen publieke en private groene ruimte

68 Workshop

69 Ontwerp masterplan

70 Verwerking ideeën Water en reliëf geven vorm aan bouwblok Stratenpatroon afgestemd op verschillende woonomgevingen Gevarieerde woningtypes

71 Verwerking ideeën Water en reliëf Water in publiek domein Water op privaat domein

72 Water als vormgever publiek domein Water als ruimte voor sociaal contact Water: avontuur voor kinderen Beeld: Speeldernis Rotterdam

73 Water als vormgever van straten Figuur: Fris in het Landschap

74 Geen RWA ondergronds: water wordt een ontwerpelement

75 Hergebruik water: wat met de overloop??

76 Water in doorsnede dakoppervlak wadi overloop hergebruik Geen RWA

77 Reliëf: 4 trappen

78 buffer wadi gracht Water: kamstructuur

79 Buitenzijde: Blauwe rand Binnenzijde bouwblok: verzamelen overloop regenwater (in wadi, gracht ) Water vormt plein en tuin

80 Verwerking ideeën Water en reliëf geven vorm aan bouwblok Stratenpatroon afgestemd op verschillende woonomgevingen Parkeren Relatie tussen parkeren en tuinen

81 Parkeren

82 Parkeren: klassieke oplossing 18 m² garage (6x3 m) 15 m² oprit (5x3 m) 9 m breed openbaar domein (4,5 x 10: 45 m² per woning): Totaal nodig: 78 m²/woning

83 Parkeren Ruimteverslindend: ieder op z n kavel Ruimtewinst: gebundeld

84 Parkeren= sleutel voor publiek domein Straat met langzaam autoverkeer erfwegje Beeld: Vauban, Freiburg Beeld: Eva Lanxmeer, Culemborg

85 Parkeren= sleutel voor publiek domein Hek tussen straat en erfwegje Beeld: Eva Lanxmeer, Culemborg

86 Parkeren= sleutel voor publiek domein 25 m² / auto in parkeerhaven 12,5 m² (1,5 p/woning) 5 m breed openbaar domein (2,5 x 10: 25 m² per woning): Nodig: 62,5 m²/woning Winst: 15,5 m² per woning + erfwegen zijn interessanter -Als speelruimte -Als voetgangersverbinding Privaat terras Een-richting voor diensten, laden en lossen Beeld: Eva Lanxmeer, Culemborg Parkeerhavens kunnen bij gelegenheid ook gemeenschappelijk gebruikt worden. Beeld: Izegem, Maandagmarkt

87 Parkeren: sleutel voor tuinen Geen opritten en garages: woningen kunnen dichter tegen de rooilijn Smaller openbaar domein Tuin wordt netto beter benutbaar Ruimtewinst kan als tuin ingezet worden Woning wordt gezonder, en zuiniger

88 Tuinen Woningen verschuiven: geen achteruitbouwstrook en oprit

89 Tuinen Woningen verschuiven: extra ruimte achteraan

90 Tuinen Strikte perceelsscheiding kan vervagen Gedeelde tuin Ruimte voor - speelplezier - feesten -tuinieren - extra groot groen

91 Tuinen

92 Tuinen Tuindelen: eigenaar van de woning is medeeigenaar van de gedeelde tuin. Inrichting en onderhoud: er wordt een syndicus aangesteld. Bewoners krijgen de taak zelf over inrichting en onderhoud te beslissen

93 Tuinen tuindelen privaat privaat tuindelen Beeld: Eva Lanxmeer, Culemborg

94 Straat en tuin in doorsnede Tuindelen Private tuin Woning naar rooilijn Beperkte wegenis Gebundeld parkeren

95 Binnenzijde: Ruimte voor tuindelen Water vormt plein en tuin

96 Zonnebeekseweg woonstraat parkeerhaven erfwegje Erfwegjes en P-havens Hovelandlaan

97 Wonen + Parkeerhaven Parkeren Min. 62 woningen (ca 25%)

98 Water en reliëf geven vorm aan bouwblok Stratenpatroon afgestemd op verschillende woonomgevingen Gevarieerde woningtypes 25 % sociale woningen 25 w/ha dichtheid Menging van types op niveau van het bouwblok Andere functies gerelateerd aan wonen Verwerking ideeën

99 Wonen: mix per bouwblok

100 Wonen: omgeving varieert

101 Wonen: omgeving varieert

102 Sociale woningen

103 m² m² total area opp tuindelen opp privaat opp privatiseerbaar opp publiek Cijfers aantal woningen appartementen hoeves Totaal 35% openb dom.

104 Buurtfunctie Kleinh / horeca Hoeve Co-housing? Buurtfunctie? Kaartershuisje Wonen bijhorende functies

105 Wonen: doorwaadbaarheid

106 Publieke ruimte

107 Volgende stappen

108 Volgende stappen 2009 Ontwerpfase Opmaak beeldkwaliteitsplan, verkavelingsplan en RUP Haalbaarheidsonderzoek energie en waterstudie Interne sensibilisatie en vorming Opstart communicatie- en participatieproces 2010 Aanvragen vergunningen Aanbesteding en aanstelling studiebureau Infrastructuurwerken Start verkoop percelen en bouwwerken

109 Een wijk met uitstraling - voorbeeldproject Verscheidenheid aan woningen verschillende prijsklassen, types, realisatievormen, woonsferen Groen aanzien groen netwerk, landschappelijke integratie, synergie publiek privaat groen, woningvormen met zichtbaar groen Gedifferentieerde ruimte ontmoeting, spel, sport, blauw-groen netwerk, Integrale benadering inzake water Gebruik, infiltratie en bovengrondse berging van hemelwater, gescheiden afvoer afvalwater, duurzaam watergebruik Leefbare wijk ruimte voor groen/ontmoeten/spel, toegankelijk/doorgankelijk/verblijfsgericht openbaar domein, doordacht mobiliteitsconcept, verkeersveilig, leesbaarheid publiek/privaat, privacy gradiënt, sociale controle, sociaal netwerk, Duurzaam bouwen en wonen duurzaam watergebruik, waterinfiltratie/berging, energiezuinige woningen, gebruik duurzame energiebronnen, gezonde en milieuvriendelijke materialen, aanpasbaar bouwen, Hoogstaande woonkwaliteit hedendaags, energiezuinig, akoestische isolatie, gezonde en toegankelijke woningen,

110 Meer info Een blik op de ideale stad Inspiratie uit goede voorbeelden Concrete tips om duurzaam om te gaan met ruimtelijke planning in de doe-wijzer Hulpmiddelen voor ontwerpers en gemeenten Tips, voorbeelden, links, beleidsinstrumenten Erik Rombaut - Energie & Mobiliteit conferentiezaal stadhuis Ieper, u

111