Uitvoeringsprogramma 2016 Brabantse omgevingsdiensten

Transcriptie

1 Uitvoeringsprogramma 2016 Brabantse omgevingsdiensten

2 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Impuls omgevingsveiligheid (IOV) Samenwerking en organisatie Bestuurlijke component Deelprogramma 3 - Kennisnetwerk Deelprogramma 4 Lokaal beleid Omgevingsveiligheid Algemeen Anticipatie op de Omgevingswet Flexibele inzet Ondersteuning taakuitvoering Bevoegd Gezag Ondersteuning VTH EV in Omgevingsvisies Verantwoording groepsrisico Transport gevaarlijke stoffen Versterking uitvoering omgevingsdiensten Kennisopbouw Borging Communicatie Monitoring en coördinatie Monitoring Coördinatie Financieel overzicht

4 1. Inleiding 1.1 Impuls omgevingsveiligheid (IOV) Op 4 juni 2014 is het programma Impuls Omgevingsveiligheid bestuurlijk vastgesteld. Doel van dit programma is het veiliger maken van Nederland door het versterken van een viertal focuspunten waarmee een nationale kennisinfrastructuur, het borgen van de kwaliteit, organisatorische verankering en een adequate uitvoering van de wettelijke taken in relatie tot omgevingsveiligheid worden verankerd. De volgende deelprogramma s zijn benoemd: 1. deelprogramma Brzo 2. deelprogramma PGS 3. deelprogramma Kennisinfrastructuur 4. deelprogramma Lokaal beleid omgevingsveiligheid De deelprogramma s 1 tot en met 3 zijn (hoofdzakelijk) landelijke programma s. Het vierde deelprogramma is bedoeld voor regionale activiteiten. Voor deelprogramma 3 en 4 is een subsidieaanvraag voor bijdragen uit de beschikbare middelen per provincie ingediend. De aanvraag van de provincie Noord-Brabant vormt de grondslag voor het voorliggende uitvoeringsprogramma 2016 van de Brabantse omgevingsdiensten. De essentie van de aanvraag is vermeld in onderstaande tabel. DEELPROGRAMMA 3 - Kennisinfrastructuur Onderwerp Het opzetten van een expertisenetwerk waarbij specialisten voor een deel van hun tijd worden vrijgemaakt om hun kennis landelijk beschikbaar te stellen. Concrete kennisdeling via het organiseren van congressen en symposia. Ondersteunen van het voldoen aan de maatlat EV en de kwaliteitscriteria. DEELPROGRAMMA 4 - LOKAAL OMGEVINGSVEILIGHEID BELEID Onderwerp VTH versterken RO: risicoberekening en risicoanalyses t.b.v. ruimtelijke ordening Saneringen: begeleiden van oplossen saneringsgevallen BTEV, BEVB en BEVI budget Budget EV in de Omgevingsvisie Kwaliteitsverbetering verantwoording GR Kwaliteitsverankering en actualisaties van de risico-inventarisatie Adviseren EV in transport Totaal DP 4 Provincie Noord-Brabant Totaal DP 3 Provincie Noord-Brabant Totaal IOV Provincie Noord-Brabant

5 1.2 Samenwerking en organisatie De middelen van de impuls omgevingsveiligheid gaan weliswaar naar omgevingsdiensten en veiligheidsregio s maar gemeenten en de provincie spelen een belangrijke rol in het Brabantse uitvoeringsprogramma en de samenwerkingsstructuren. Dit omdat zij enerzijds als bevoegd gezag opdrachtgevers (en eigenaren) zijn van de genoemde regionale uitvoeringsorganisaties en anderzijds omdat zij samen met veiligheidsregio en omgevingsdiensten de uitvoering van deelprogramma 4 vorm zullen moeten gaan geven. In onderling overleg worden afspraken gemaakt over bijvoorbeeld aanpak, planning, voortgang, accentuering en prioritering van activiteiten. Omdat er zoveel verschillende partijen een rol spelen bij externe veiligheid, blijft samenwerking noodzakelijk. De samenwerkingsstructuur van Brabant Veiliger is effectief gebleken. Hoewel die structuur niet meer geheel past bij de Impuls Omgevingsveiligheid is het zinvol en efficiënt om elementen van de al opgebouwde structuur ook in de toekomst te benutten in plaats van nieuwe samenwerkingsverbanden te organiseren. Begin 2016 zal hierover een governancenotitie worden opgesteld. Enkele onderwerpen die nopen tot goede samenwerking zijn: gemeentegrens overstijgende activiteiten, zoals het vervoer van gevaarlijke stoffen; uitwisselen van kennis, ervaring en best practices; bij nieuwe risico s, die nog niet in landelijk externe veiligheidsbeleid/-regelgeving verankerd zijn, kan de provincie samen met de veiligheidspartners de aanpak verkennen; goede onderlinge afstemming, bijvoorbeeld bij handhaving, zodat op effectieve wijze kan worden opgetreden; samenwerking t.a.v. locatiekeuze voor de vestiging of verplaatsing van risicovolle bedrijven. Bundeling van krachten ter beïnvloeding van landelijke ontwikkelingen Bij de uitvoering van het Brabantse IOV-programma vervult de Provincie Noord-Brabant een regiefunctie. In het Bestuurlijk Omgevingsberaad in juni 2014 zijn daarover afspraken gemaakt. Gebaseerd op ambities uit haar recente provinciale beleidsvisie externe veiligheid wil de provincie daarbij primair de rol van verbinder op zich nemen. De provincie is daarbij één van de partners, maar stimuleert ook, initieert, brengt partijen bij elkaar en wil de samenwerking tussen de Brabantse overheidspartners blijven ondersteunen. De afgelopen jaren heeft deze samenwerking tussen deze overheidspartners (alle gemeenten, drie regionale samenwerkingsverbanden/omgevingsdiensten en drie veiligheidsregio s) vruchten afgeworpen. In de Brabantse samenwerkingsstructuur blijft er sprake van een ambtelijk kernteam Brabant Veiliger. In het ambtelijk Kernteam Brabant Veiliger zijn de provincie, de omgevingsdiensten, de veiligheidsregio s en gemeenten uit de betreffende regio s vertegenwoordigd. In het kernteam worden kennis over actuele ontwikkelingen gedeeld, bestuurlijke besluitvorming voorbereid en problemen besproken en, indien mogelijk, opgelost. De provincie voert de regie en is voorzitter van het kernteam. Daarnaast bestaat het afstemmingsoverleg IOV, waaraan vertegenwoordigers van de 3 OD s en de Programmamanager van de provincie deelnemen. In dit overleg worden de provinciebrede activiteiten gecoördineerd en de regionale activiteiten afgestemd. Vanuit de regionale kernteams vindt vervolgens afstemming plaats met gemeenten. Dit uitvoeringsprogramma beschrijft op hoofdlijnen welke werkzaamheden de Brabantse omgevingsdiensten willen gaan uitvoeren en welke budgetten daarvoor in eerste instantie beschikbaar zijn. Iedere omgevingsdienst gaat dit programma regionaal uitwerken. Gemeenten en provincie worden hierbij uitdrukkelijk betrokken. Het voorliggende uitvoeringsprogramma dient als vertrekpunt. Het kan wenselijk/noodzakelijk zijn dat budgetten verschuiven naar activiteiten, waaraan een grotere behoefte is dan nu wordt voorzien. Deze flexibiliteit is ingebouwd, voor zover de maximale bedragen per omgevingsdienst, en eventueel in onderling overleg, het maximale bedrag voor de drie omgevingsdiensten gezamenlijk niet worden overschreden. Naast haar rol als bevoegd gezag, bewaakt de provincie de uitvoering van het impulsprogramma. Hiervoor heeft de provincie een programmamanager aangesteld. Belangrijke aspecten daarin zijn organisatie, voortgangsbewaking, informatie en communicatie en financiële zaken. De halfjaarlijkse voortgangsrapportage richting provincie Zuid- Holland wordt ook door de programmamanager uitgevoerd. De omgevingsdiensten rapporteren daarom per halfjaar aan de provincie over de voortgang. Aandachtspunten daarbij zijn een evenwichtige verdeling van de middelen over de diverse onderwerpen en over gemeenten en provincie. Gelet wordt tevens op voldoende voortgang in besteding van de middelen, want niet gebruikte middelen worden niet uitgekeerd. 5

6 1.3 Bestuurlijke component De uitwerking van de Impuls Omgevingsveiligheid (IOV) vindt plaats in goed overleg tussen de omgevingsdiensten en de provincie op ambtelijk niveau. De directeuren van de omgevingsdiensten hebben ingestemd met deze werkwijze. De dagelijkse en algemeen besturen van de omgevingsdiensten zijn door de directeuren geïnformeerd over deze wijze van totstandkoming van het Brabantse Uitvoeringsprogramma Impuls Omgevingsveiligheid (UPIOV 2016) en de werkwijze bij de totstandkoming van de op basis van UPIOV 2016 op te stellen regionale uitvoeringsprogramma s. De besturen zullen in 2016 worden geïnformeerd over de regionale impulsprogramma s. 2. Deelprogramma 3 - Kennisnetwerk In 2015 is vooruitlopend op de opbouw van het landelijke kennisnetwerk een expertisenetwerk binnen de provincie Noord-Brabant opgericht. Dit bestaat uit medewerkers EV van de 3 OD-s en medewerkers van gemeenten en provincie met specifieke expertise. Het Brabantse expertisenetwerk kent 4 parallelle structuren: 1. Deelname aan landelijke kennisgerichte activiteiten zoals PGS kennisnetwerk en kennistafels. 2. Organiseren van eigen kennismiddagen/ochtenden (voor en door EV-experts). 3. Onderwerpgerichte overleggen, interactief (bijvoorbeeld RRGG-team-overleg, QRA-experts- overleg) 4. Vraagbaak: Voor gemeenten, andere OD s en expertise netwerken. Vanuit dit provinciale netwerk kan enerzijds input worden gegeven aan het landelijke kennisnetwerk en anderzijds landelijke expertise worden geïntroduceerd en ingezet in de regio s. In 2016 zal het opgebouwde Brabantse kennisnetwerk blijven bestaan en worden uitgebouwd. In 2016 zullen ook weer bijdragen worden geleverd aan landelijke kennisdagen en expertmeetings. Verder zal het gebruik van het landelijke kennisnetwerk Omgevingsdienst NL-kennisnet ( worden bevorderd. 3. Deelprogramma 4 Lokaal beleid Omgevingsveiligheid 3.1 Algemeen In dit programmaonderdeel wordt gewerkt aan de borging van de kwalitatieve en kwantitatieve uitvoering door de omgevingsdiensten van de wettelijke taken op het gebied van omgevingsveiligheid. Dit houdt in dat externe veiligheidsaspecten op de juiste wijze worden meegenomen in bestemmingsplannen, projectbesluiten, structuurvisies, vergunningverlening, toezicht en handhaving en dat risicoregistraties juist en actueel zijn. De omgevingsdiensten geven zo hun bijdrage aan de uitvoering van het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi), Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) en het Besluit externe veiligheid transport (Bevt), de Wet vervoer gevaarlijke stoffen, het Registratiebesluit externe veiligheid en de Regeling provinciale risicokaart. Doelstellingen landelijk Programma IOV deelprogramma 4 1. Robuuste omgevingsdiensten die voor het beleidsveld externe veiligheid (omgevingsveiligheid) voldoen aan de kwaliteitscriteria en maatlatten op het gebied van VTH-taken en RO-taken. 2. Op basis van kennisinfrastructuur voor omgevingsveiligheid verankeren van een adequate uitvoering van VTHtaken en RO-taken door de uitvoerende organisaties. 3. Een goede anticipatie op de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Om de doelstellingen te realiseren voeren de omgevingsdiensten de volgende activiteiten van deelprogramma 4 uit: 1. Ondersteunen taakuitvoering bevoegd gezag, 2. Ondersteuning bevoegd gezag bij het verwerken van omgevingsveiligheid in omgevingsvisies, 3. Professionalisering van de advisering ten aanzien van het groepsrisico en de verantwoording daarvan, 4. Advisering met betrekking tot het transport van gevaarlijke stoffen / transportroutes van gevaarlijke stoffen. 6

7 De omgevingsdiensten hebben in het kader van het programma Brabant Veiliger bestuurlijk verklaard dat zij voldoen aan de kwaliteitscriteria externe veiligheid. Om bovenstaande vier activiteiten uit deelprogramma 4 conform het vereiste kwaliteitsniveau te kunnen blijven uitvoeren is onderscheid gemaakt tussen een kwantitatieve en kwalitatieve component. Hierbij gaat het zowel om voldoende werkaanbod/ kritische massa (de kwantitatieve component) alsook opleiding, kennis en ervaring (de kwalitatieve component). Om deze twee componenten goed te verankeren in dit uitvoeringsprogramma is onderscheid gemaakt tussen twee aspecten: A. Ondersteuning uitvoering externe veiligheidstaken Deze activiteiten zijn te onderscheiden in: 1. activiteiten en diensten per Individuele gemeente die gebonden zijn aan een opdracht, 2. activiteiten die projectmatig worden opgepakt (maar waarvan alle gemeenten profiteren). B. Versterking uitvoering omgevingsdiensten In 2015 is gebleken dat de in dat jaar overeengekomen verdeling van de middelen over de 3 omgevingsdiensten recht doet aan de externe veiligheidsproblematiek per regio. Daarom wordt in 2016 dezelfde verdeling aangehouden. In De verdeelsleutel voor de regio s is gebaseerd op: 1. Aantal gemeenten in de regio, 2. Grootte van de externe veiligheidsproblematiek in de regio (aantal A-, B-, en C-gemeenten), 3. Bijdrage aan gezamenlijke projecten en activiteiten, 4. Benodigde kennisopbouw en versterking per omgevingsdienst. 3.2 Anticipatie op de Omgevingswet De Omgevingswet, die naar verwachting in 2018 in werking treedt, integreert zo n 26 wetten op het gebied van de fysieke leefomgeving. Met de Omgevingswet wil het kabinet het omgevingsrecht vereenvoudigen. De nieuwe wet regelt: 1. Het versnellen en verbeteren van besluitvorming in het brede fysieke domein; 2. De integratie van plannen en toetsingskaders; 3. Het vergroten van bestuurlijke afwegingsruimte; 4. Het doelmatig uitvoeren van onderzoek. Ook voor omgevingsveiligheid (EV) heeft de Omgevingswet gevolgen. Besluiten van gemeenten en provincie in de vorm van omgevingsvergunningen en ruimtelijke besluiten (omgevingsplannen) horen gebaseerd te zijn op ambities van provinciale en gemeentelijke omgevingsvisies. Bijkomende aspecten van de Omgevingswet zijn een hoge mate van participatie van belanghebbenden en meer mogelijkheden om op lokaal niveau voor- en nadelen af te wegen en te besluiten. Bij die afwegingen verdienen bestuurlijke keuzes rond omgevingsveiligheid als belangrijke factor van omgevingskwaliteit een plek in integrale afwegingen. 3.3 Flexibele inzet De middelen die via de Impuls Omgevingsveiligheid beschikbaar zijn, moeten worden ingezet voor: 1. Rechtstreekse ondersteuning van uitvoerende (verzoek)taken van het bevoegd gezag. Hierbij moet gedacht worden aan adviezen over externe veiligheid bij vergunningverlening, toezicht en handhaving, opstellen en toetsen van risicoanalyses, advisering over externe veiligheidsaspecten bij ruimtelijke ontwikkelingen en verantwoording groepsrisico en actueel houden en verbeteren risicoregister. 2. Het verkrijgen van robuuste omgevingsdiensten. Dit komt neer op het ontwikkelen en behouden van een organisatiestructuur en continuïteit zodat een goede uitvoering van externe veiligheidstaken in de regio gewaarborgd is. Rechtstreekse ondersteuning van gemeenten en provincie is afhankelijk van de vragen en opdrachten van deze organisaties. Bij de evaluatie van het uitvoeringsprogramma van 2015 is naar voren gekomen dat de verdeling van de middelen, zoals die vooraf was overeengekomen, per gemeente en provincie niet correspondeerde met de vraag naar of opdrachten voor werkzaamheden op het vlak van externe veiligheid. In sommige gemeenten waren nauwelijks of geen ontwikkelingen die voor subsidie in aanmerking kwamen, terwijl in andere gemeenten de ter beschikking gestelde middelen bij lange na niet toereikend waren. Hierdoor konden middelen niet optimaal worden ingezet. Door de gekozen opzet dreigde personele capaciteit die was gereserveerd voor rechtstreekse ondersteuning van gemeenten en provincie niet te worden benut, terwijl aan de andere kant er onvoldoende capaciteit dreigde te 7

8 ontstaan om te werken aan de robuuste omgevingsdienst. In 2016 wordt daarom uitgegaan van een andere opzet. Uitgangspunt daarbij is dat een zo flexibel mogelijke inzet van capaciteit en middelen wordt bereikt. Relevante opdrachten die de omgevingsdiensten ontvangen, zullen zo veel als mogelijk worden uitgevoerd voor rekening van de Impuls Omgevingsveiligheid. Zorgvuldige monitoring is nodig om een evenwichtige verdeling van de middelen te kunnen waarborgen. Indien nodig zullen corrigerende maatregelen worden getroffen. Het uitvoeren van opdrachten voor gemeenten en provincie komt ook ten goede aan de versterking van de omgevingsdienst omdat dit bijdraagt aan de continuïteit en opbouw van kennis en ervaring. Het blijft daarnaast noodzakelijk dat de omgevingsdiensten extra kennis opbouwen, delen en uitdragen en onderling goed afstemmen zonder dat dit gebonden is aan een concrete uitvoeringsopdracht. Hierbij moet gedacht worden aan gezamenlijke projecten voor onderwerpen die voor elk van de betrokkenen van belang zijn, hanteren uniforme werkwijzen en coördinatie om bijvoorbeeld dubbel werk te voorkomen. Afhankelijk van omvang van de opdrachtverstrekking zullen meer of minder middelen worden ingezet voor versterking van de eigen organisatie van de omgevingsdiensten. In de regionale uitvoeringsprogramma s zullen de genoemde uitgangspunten verder worden uitgewerkt en voor zover mogelijk geconcretiseerd. Zoals eerder opgemerkt is goede monitoring van bestedingen en activiteiten noodzakelijk. Als referentie bij de monitoring wordt de verdeling van de middelen tussen bevoegd gezag en omgevingsdienst (hard/zacht) en tussen bevoegde gezagen onderling (A, B, C) gebruikt zoals die voor 2015 afgesproken is. Het maximale budget, dat ten gunste van gemeenten en provincie ingezet kan worden, bedraagt 30% van het (begrote) budget voor versterking van de omgevingsdiensten (zie paragraaf 3.8 Financieel overzicht). Aan de andere kant kunnen bij weinig vraag of opdrachten middelen worden ingezet om de eigen organisatie op peil te houden en te versterken, bijvoorbeeld door uitvoering van extra projectmatige regiobrede of Brabantbrede activiteiten. Door middelen op de beschreven wijze in te zetten wordt maximale flexibiliteit gekoppeld aan de behoefte van de gemeente en provincie. Het spreekt voor zich dat alleen activiteiten die vallen onder de Impuls Omgevingsveiligheid aanspraak kunnen maken op subsidie. 3.4 Ondersteuning taakuitvoering Bevoegd Gezag In deze paragraaf worden de onderwerpen waarop de IOV-subsidie betrekking heeft kort beschreven. Bij elk onderwerp zijn voorbeelden van activiteiten die daarbij horen benoemd. Deze voorbeelden zijn niet strikt bindend of limitatief. In de regionale programma s worden de onderwerpen nader uitgewerkt Ondersteuning VTH A. VTH versterken, inclusief risicoregistratie Vergunningverlening Voor situaties waarbij sprake is van complexe vergunningen kan ondersteuning verleend worden. Voorbeelden van complexe situaties zijn: - meerdere risicobronnen, - externe veiligheid bij Brzo-inrichtingen - beoordeling gelijkwaardigheid van voorzieningen, - bijzondere ruimtelijke omstandigheden, - vergunningen waarbij verantwoording groepsrisico aan de orde is, - advisering over EV-aspecten bij zienswijzen en beroepszaken. 8

9 Toezicht en handhaving Bijzondere aandacht zal uitgaan naar toezicht op risicorelevante inrichtingen. In 2015 is, op verzoek van het Bestuurlijk Platform Omgevingsrecht, een begin gemaakt met het provinciebreed op uniforme wijze uitvoeren van het toezicht op risicorelevante inrichtingen. Externe veiligheidsaspecten en juistheid van de risicokaart worden bij de controles meegenomen. Hiervoor zijn door de omgevingsdiensten gezamenlijk opgestelde digitale checklists beschikbaar. In 2016 zal evaluatie van checklists en toezichtresultaten plaatsvinden. Regelgeving en richtlijnen Aandacht wordt gegeven aan het in beeld brengen van de consequenties van veranderingen in relevante regelgeving, richtlijnen en normen (bijvoorbeeld PGS). Voor 2016 zijn in dit kader van belang: - actuele definitieve versies van PGS 14, 15, 31 en 34 (naar verwachting publicatie begin 2016), - GHS (etikettering gevaarlijke stoffen), - Propaantanks: sinds 1 juli 2015 is het Bevi gewijzigd m.b.t. inrichtingen waar insluitsystemen met propaan aanwezig zijn. Beheer RRGS Beheer van de gegevens in het risicoregister wordt voor gemeenten en provincie uitgevoerd door de omgevingsdiensten. Hiermee wordt bereikt dat de informatie in het register actueel, betrouwbaar en uniform is. Dit geldt zowel voor aanpassingen naar aanleiding van vergunningverlening als aanpassingen vanwege meldingen en toezichts- en handhavingsacties. Kwaliteitsverbetering RRGS Naast het beheer van de RRGS-gegevens is het van belang dat de gegevens gelijke tred houden met wetgeving en inzichten die in beweging zijn. Bijvoorbeeld vanwege de introductie van generieke afstanden voor activiteiten waarvoor eerst een risicoanalyse nodig was. Daarnaast hebben gemeenten aangegeven behoefte te hebben aan kwaliteitsverbetering van het ISOR Kwetsbare Objecten (KO). B. RO: risicoberekening en risicoanalyses t.b.v. ruimtelijke ordening Risicoberekeningen Om de consequenties van ruimtelijke ontwikkelingen op de omgevingsveiligheid in beeld te brengen worden risicoberekeningen uitgevoerd (Safeti, Carola, RBM II) of worden bestaande berekeningen getoetst en/of gemodificeerd. Gemeenten worden gestimuleerd om deze berekeningen te laten uitvoeren en/of te toetsen bij de omgevingsdiensten. Omgevingsdiensten kunnen op deze wijze hun basis versterken en blijven voldoen aan de kwaliteitscriteria. RO-advisering RO-advisering is geen deel van de vaste taken van de omgevingsdiensten, maar is een verzoektaak. Om zowel omgevingsdiensten als indirect ook gemeenten te laten voldoen aan de kwaliteitscriteria 2.1 worden gemeenten gestimuleerd om RO-advisering op het vlak van externe veiligheid door de omgevingsdiensten te laten uitvoeren. Deze adviezen hebben betrekking op: - oplossen knelpunten, - bouwkundig advies PAG, - bestemmingsplanwijzigingen om vestiging risicorelevant bedrijf te realiseren, - beoordeling EV-paragraaf, - toetsing door derden opgestelde RO-adviezen, - bestemmingsplanwijzigingen in een invloedsgebied, - etc. Extra aandacht zal worden besteed aan: Inpasbaarheid risicocontouren in bestemmingsplannen, waaronder LPG Pilots omgevingsplannen 9

10 C. Saneringen: begeleiden van oplossen saneringsgevallen BTEV, BEVB en BEVI Ondersteuning saneringen Bevi, Bevb en Bevt Uit de resultaten van het toezicht op LPG-tankstations waarbij externe veiligheidsaspecten worden meegenomen zijn verschillende saneringssituaties naar voren gekomen. Gemeenten kunnen worden ondersteund bij het oplossen van deze situaties. Vergelijkbaar toezicht op overige risicorelevante bedrijven is gestart in Mogelijk komen hierbij ook knelpunten naar voren EV in Omgevingsvisies De Tweede Kamer heeft medio 2015 besloten dat behalve het Rijk en de provincies ook gemeenten verplicht zijn een omgevingsvisie op te stellen. Omgevingsveiligheid zal hiervan onderdeel uitmaken. Ervaring zal moeten worden opgebouwd op welke wijze dit kan gebeuren. Door de uitvoering van pilots zal kennis en ervaring worden opgebouwd. Kwaliteitsverankering In 2015 is geïnventariseerd in hoeverre externe veiligheid is geborgd in gemeentelijke ruimtelijke structuurvisies (IKEV). De resultaten van deze inventarisatie geven een indruk van de verankering van externe veiligheid in het gemeentelijk beleid en visie. Indien er sprake is van een goede verankering kan dat de basis zijn voor omgevingsveiligheid in de omgevingsvisie. Een slechte verankering echter is wellicht evenzeer een argument om omgevingsveiligheid op te nemen in de omgevingsvisie. Uitvoering pilots Elke omgevingsdienst zal in 2016 door middel van een aantal pilots ervaringen opdoen met het integreren van omgevingsveiligheid in de gemeentelijke (en provinciale) omgevingsvisie. Deze pilots gaan nadrukkelijk in samenwerking met de betreffende gemeente. IOV middelen zijn ook beschikbaar voor actualisatie van bestaand EVbeleid echter onder de voorwaarde dat bij die actualisatie wordt voorgesorteerd op de Omgevingswet en omgevingsvisie Verantwoording groepsrisico Omgevingsdiensten stellen in samenwerking met de veiligheidsregio s (concept)verantwoordingen op van het groepsrisico. De samenwerking met brandweer verloopt via de procedures zoals die zijn vastgelegd in het rapport Structurele samenwerking Veiligheidsregio, Omgevingsdienst en gemeenten in Brabant-Noord en Zuidoost- Brabant. Op deze wijze wordt de uniformiteit van de groepsrisicoverantwoordingen bevorderd. In Midden- en West Brabant zal in 2016 onderzocht worden in hoeverre de werkwijze zoals beschreven in genoemd rapport ook daar kan worden toegepast. Ondersteuning verantwoording groepsrisico Aspecten, die bij de verantwoording van het groepsrisico van belang zijn, zijn: - standaardisatie en uniformering; - Bijdragen aan en toepassen van standaardadvies brandweer; - Brede belangenafweging zoals deze is vastgelegd in het Provinciale Milieu- en Waterplan (zie bijlage); - Onderzoek naar de toepasbaarheid van het schillenmodel zoals dat tot ontwikkeling komt onder de vlag van het programma Modernisering Omgevingsveiligheid van het Ministerie van I&M; - Vastleggen procedures samenwerking VR, OD en gemeenten in Midden- en West-Brabant Transport gevaarlijke stoffen Transport van gevaarlijke stoffen vindt plaats via buisleidingen, water, weg en spoor. Externe veiligheidsaspecten van het transport zijn geregeld in het Besluit externe veiligheid buisleidingen met bijbehorende regeling en het Besluit externe veiligheid transportroutes met de bijbehorende Regeling basisnet (water, weg, spoor). De risico s hiervan moeten actueel en inzichtelijk zijn. 10

11 Actualisatie regionale transportinventarisaties In 2010 zijn per regio inventarisaties uitgevoerd van externe veiligheidsaspecten verbonden aan het vervoer van gevaarlijke stoffen. Aan de hand daarvan zijn per regio transportrisicokaarten opgesteld. Actualisatie van die inventarisatie is nodig vanwege ten opzichte van toen gewijzigde transportstromen en vanwege het basisnet. Een projectmatige provinciebrede aanpak zal hieraan ten grondslag liggen. Vervolgens vindt uitwerking op regionale schaal plaats. Provincie in eerste instantie trekker. Gemeenten beschikken over een afzonderlijk rapport inventarisatie vervoer gevaarlijke stoffen. In sommige gevallen dateert dit nog van 2007 of Deze rapporten worden indien noodzakelijk geactualiseerd, voor wat betreft nieuwe risicovolle bedrijven, nieuwe (kom)wegen en nieuwe wet- en regelgeving. Daarmee ontstaat weer een actueel beeld van de bijdrage van lokale vervoersstromen aan de vervoerstromen over de hoofdassen. 3.5 Versterking uitvoering omgevingsdiensten Omgevingsdiensten moeten voldoende robuust zijn om blijvend aan de landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria voor de uitvoering van hun taken te kunnen voldoen. Dit wordt onder meer bereikt door: - uitvoering van de onder 3.4 vermelde werkzaamheden, - samenwerking en afstemming tussen omgevingsdiensten, gemeenten, provincie en veiligheidsregio s, waardoor een hogere kwaliteit en meer uniformiteit wordt bereikt; - opbouw en uitwisseling van expertise en ervaring, zowel in specifieke gevallen als via deelname in landelijke trajecten zodat kennisuitwisseling adequaat verloopt; - ervoor te zorgen dat dit beleidsveld een goede plek krijgt in de omgevingswet onder andere door deelname aan landelijke overleggremia. De versterking uitvoering omgevingsdiensten omvat kennisopbouw en uitwisseling, communicatie en coördinatie en monitoring. Deze worden hieronder toegelicht Kennisopbouw Een belangrijke doelstelling van het IOV is het borgen en vasthouden van de kennis en expertise op het gebied van externe veiligheid/omgevingsveiligheid. Het bijhouden en toepassen van alle ontwikkelingen op EV-gebied is daarom onderdeel van de taken van de Brabantse omgevingsdiensten. Hoewel het vooraf niet exact aan te geven is welke onderwerpen hierbij aan de orde zijn, is onderstaand vermeld welke onderwerpen aandacht krijgen (niet limitatief). - Kennisopbouw bij gemeenten: gemeenten bezoeken, pilotproject samenwerking aan borging EV in ruimtelijke plannen, - Kennisopbouw bij medewerkers VTH en RO omgevingsdiensten: verbetering borging EV-deel in omgevingsvergunningen en toezicht, - Specialistische kennisopbouw bij medewerkers EV omgevingsdiensten, vooral gericht op onderstaande onderwerpen. Kennisopbouw heeft betrekking op alle activiteiten die in dit uitvoeringsprogramma opgenomen zijn. Een deel van de middelen per activiteit wordt daarom gereserveerd voor kennisopbouw en kennisborging. Ondersteuning RO Omgevingsdiensten moeten op de hoogte blijven van actuele ontwikkelingen en daar zelf een bijdrage aan leveren. Kennisuitwisseling en uniformiteit kunnen bijvoorbeeld worden bevorderd door een collegiale toets te laten uitvoeren door een andere omgevingsdienst. Deze mogelijkheden worden verkend. Kennis wordt op peil gehouden door deelname aan landelijke congressen (bijv. Relevant) en landelijke werkgroepen, deelname aan gebruikersbijeenkomsten van Safeti, Carola en RBM II, etc. Uitwisseling van ervaring en kennis vindt vooral plaats via regionale afstemmingsoverleg en regioteams GR (verbeterprogramma groepsrisico). Omgevingsvisie Door de Tweede Kamer is besloten dat ook gemeenten over een omgevingsvisie moeten beschikken. Omgevingsveiligheid moet een plaats krijgen in die visie. Er is nog niet veel kennis en ervaring over op welke wijze dit moet gebeuren. Daarom zal in 2016 kennis en ervaring hierover worden opgebouwd o.a. door actieve deelname aan landelijke gremia en werkgroepen en het leveren van bijdragen aan pilots. 11

12 Ook zal onderzocht worden hoe de aspecten omgevingsvisie veiligheid en gezondheid elkaar kunnen versterken in de omgevingsvisie. Hiertoe zal kennisuitwisseling en overleg plaatsvinden met VR, GGD en GHOR. Groepsrisico Beoordeeld zal worden of de instrumenten van het Verbeterprogramma Groepsrisico kunnen worden ingezet. Aandacht zal uitgaan naar het zo veel mogelijk standaardiseren en uniformeren van het proces en opbouw van de verantwoordingen. Hierbij zal ook aandacht zijn voor de doorwerking van de provinciale beleidsvisie externe veiligheid, vooral waar het gaat om de brede belangenafweging. Voorbeelden zullen worden gedeeld. De gevolgen van toepassing van het schillenmodel zullen worden bekeken. Transport gevaarlijke stoffen Een van de consequenties van het van kracht worden van het Bevt is dat in de omgeving van transportroutes, waarover transport van gevaarlijke stoffen plaatsvindt, er vaak erg grote invloedsgebieden zijn (honderden meters tot kilometers). Bij ontwikkelingen binnen deze gebieden moet een beperkte verantwoording van het groepsrisico plaatsvinden. Onderzocht wordt op welke wijze dit moet gebeuren. Gestreefd wordt daarbij naar verregaande standaardisering Borging Borging geldt voor alle activiteiten die in dit uitvoeringsprogramma zijn opgenomen. De drie Brabantse omgevingsdiensten zullen dit zoveel mogelijk gezamenlijk regelen. Verder zal in 2016 aandacht zijn voor: Ondersteuning BG Borging van externe veiligheid in RO-processen vergt nog de nodige aandacht. De Handreiking basiskennis is een van de hulpmiddelen voor borging bij gemeenten en omgevingsdiensten. Deze zal nadrukkelijk onder de aandacht worden gebracht. Bij communicatie-activiteiten zullen RO-medewerkers nadrukkelijk als doelgroep worden benaderd. Omgevingsveiligheid in de omgevingsvisie - Gemeenten zullen moeten gaan beschikken over een omgevingsvisie. Omgevingsveiligheid maakt daarvan onderdeel uit. In 2016 zullen bouwstenen worden ontwikkeld waarmee omgevingsveiligheid in de omgevingsvisie kan worden gemetseld. Deze bouwstenen worden onder andere verkregen door te participeren bij pilots die in dit kader uitgevoerd zullen gaan worden. - In 2015 is het IKEV-project uitgevoerd. Hierbij is geïnventariseerd hoe gemeenten externe veiligheid hebben ingebracht in hun ruimtelijke structuurvisies. In 2016 zal bekeken worden hoe de resultaten van deze inventarisatie kunnen dienen als basis voor het omgevingsveiligheid in de omgevingsvisie. Groepsrisico (Landelijk) ontwikkelde standaarden en formats, die beschikbaar komen uit bv. de activiteit Samenwerking gemeenten, provincie, veiligheidsregio en omgevingsdienst zullen worden gekoppeld aan de werkprocessen van gemeenten en omgevingsdiensten. Koppeling met digitale werkprocessen (zie borging) zal daarbij de aandacht hebben. Transport gevaarlijke stoffen Werkprocessen van de omgevingsdiensten en gemeenten worden zodanig ingericht dat bij ruimtelijke besluiten altijd wordt getoetst aan Bevt. Dit zal gebeuren door het maken of aanpassen van werkafspraken/ borgingsdocumenten. 12

13 3.6 Communicatie Het onderdeel communicatie heeft betrekking op alle activiteiten die in dit uitvoeringsprogramma opgenomen zijn. De communicatie zal afhankelijk van de inhoud plaatsvinden op regionale of op provinciale schaal. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van verschillende middelen. Op provinciale schaal is een website, een periodieke nieuwsbrief en minimaal één bijeenkomst voorzien. De communicatie op provinciale schaal wordt uitgevoerd in opdracht van en bekostigd door de Provincie Noord Brabant. Hierbij wordt opgemerkt dat de omgevingsdiensten kunnen bijdragen in communicatie activiteiten op provinciale schaal, indien daartoe aanleiding bestaat. Bij communicatie op regionale schaal wordt vooral gedacht aan gerichte bijeenkomsten en overleggen. De communicatie op provinciale schaal zal worden uitgewerkt in één gezamenlijk (3 OD s & PNB) communicatieplan. De communicatie op regionale schaal is onderdeel van de regionale uitvoeringsplannen die in afstemming met de gemeenten, provincie en eventueel de veiligheidsregio worden opgesteld. Nieuw in de communicatie in 2016 zal het gebruik van het kennisnet van Omgevingsdienst NL zijn. De omgevingsdiensten verzorgen ieder in hun eigen regio de communicatie-activiteiten. Daarvoor zijn in iedere regio gelijke budgetten beschikbaar. Uitgangspunt is dat over alle onderdelen van de impulsactiviteiten communicatie zal plaatsvinden. Onderdeel van de regionale communicatie zijn o.a. de volgende activiteiten: - regionale bijeenkomsten, - toelichting op gebruik kennisnet van Omgevingsdiensten NL, - communicatie via , nieuwsbrief OD s, etc., - bezoek aan gemeenten, - Bijdrage aan provinciale communicatie Brabant Veiliger. - etc. 3.7 Monitoring en coördinatie Monitoring De voortgang van het uitvoeringsprogramma vereist zorgvuldige monitoring. Dit is niet alleen nodig ten behoeve van de halfjaarlijkse verantwoordingsrapportage naar het ministerie, maar ook om te kunnen bijsturen wanneer onevenwichtigheid in de besteding van de middelen dreigt te ontstaan. Bij de uitvoering staat flexibele inzet van de beschikbare middelen centraal. Dit mag echter niet leiden tot onevenredige inzet van middelen bij gemeenten of eenzijdige inzet op bepaalde activiteiten. Bij het monitoren worden daarom de verdeling van middelen per gemeente die in 2015 is gebruikt en de verdeling van middelen per activiteit zoals in het financiële overzicht van paragraaf 3.8 is vermeld als referentie gebruikt. Uitgangspunten voor monitoring zijn: - De middelen t.b.v. ondersteuning BG worden niet, zoals in 2015, vooraf gereserveerd per gemeente, - Op 1 april, 1 juli en 1 oktober 2016 wordt een tussenbalans opgemaakt. Indien er onevenwichtigheid is tussen de budgetten (ondersteuning BG, projecten OD en versterking OD) wordt beoordeeld of verschuiving van de middelen wenselijk is; - Op 31 december 2016 wordt de eindbalans opgemaakt. De verdeling van de budgetten kan dan eventueel opnieuw vastgesteld worden. Gedacht kan hierbij worden aan een verdeling achteraf naar rato, met een verdeelsleutel gerelateerd aan verstrekte (IOV-)opdrachten; - Werkzaamheden waarvoor i.h.k.v. ondersteuning bevoegd gezag na 1 oktober 2016 door een gemeente of provincie nog opdracht wordt gegeven, kunnen afhankelijk van de beschikbare capaciteit doorgeschoven worden naar Coördinatie De uitvoering van het Programma IOV2016 door de omgevingsdiensten dient gecoördineerd plaats te vinden. Onder deze werkzaamheden vallen de volgende activiteiten: Aanvraag subsidie IOV2016 bij de provincie Opstellen verantwoording IOV2015 en indienen bij de provincie Coördinatie uitvoering werkzaamheden ter ondersteuning van gemeenten (zie hoofdstuk 3.4) Coördinatie uitvoering projectmatige activiteiten (zie hoofdstuk 3.4) Coördinatie uitvoering werkzaamheden ter versterking van de uitvoering door OD s Overleg intern bij de OD s Coördinatie-overleg tussen OD s en de provincie Overleg t.b.v. samenwerking provinciaal (kernteamoverleg) 13

14 3.8 Financieel overzicht 1 In onderstaand overzicht is vermeld op welke wijze de IOV-middelen worden ingezet uitgesplitst over de hoofdaandachtsgebieden. Flexibiliteit wordt verkregen door maximaal 30% van de middelen van aandachtsgebied Versterking OD s, indien dat vereist is vanwege opdrachten en vragen van gemeenten en provincie, ten goede kunnen komen aan het aandachtsgebied Ondersteuning BG. Op regionaal vlak wordt nader invulling gegeven aan de concrete inzet van de middelen. IMPULS OMGEVINGSVEILIGHEID 2016 Deelprogramma 3 Noord-Brabant totaal MWB ZOB BN Totaal: Deelprogramma 4 Aandachtsgebied Noord-Brabant totaal MWB ZOB BN Ondersteuning BG Projecten OD s Versterking OD s Totaal Totaal De vermelde bedragen per activiteit moeten beschouwd worden als richtwaarden ten behoeve van de monitoring; verschuivingen kunnen optreden ten gevolge van aard van de opdrachten, dreigende onder- of overbesteding en dergelijke. 14

15 BIJLAGE PMWP PMWP: Naar een maatschappelijke afweging van belangen De ambities en uitvoeringsagenda van het huidige provinciale risicobeleid externe veiligheid ( Naar een maatschappelijke afweging van belangen ) zijn opgenomen in het nieuwe Provinciale Milieu- en Water Plan (PMWP). De provincie wil nadrukkelijk samen en in IOV-verband met gemeenten werken aan de EV-uitvoeringsagenda van dit PMWP. Bovenaan die agenda staat de wens dat bevoegde gezagen in Noord- Brabant hun besluiten rond externe veiligheid baseren op een brede, integrale en maatschappelijke afweging van belangen. Op hoofdlijnen kan daarover het volgende worden opgemerkt. Beleid dat zich uitsluitend richt op het verminderen van risico s, heeft niet expliciet oog voor andere aspecten en belangen die met risico s samenhangen. Het op reductie van externe veiligheidsrisico s gerichte handelen van de overheid kan daardoor andere maatschappelijke ontwikkelingen zo sterk belemmeren dat we economisch, sociaal of in het ons omringende milieu minder welvarend zijn. Dit probleem vraagt om een nieuwe visie op het omgaan met risico s en de verantwoordelijkheden die daarbij aan de orde zijn. Verder kan een uitsluitend op risicovermindering gericht beleid ertoe leiden dat er maatregelen worden getroffen die onevenredig veel geld kosten in verhouding tot de risicoreductie die ze opleveren. Bij het beoordelen van risico s zou er dan ook niet meer op voorhand van moeten worden uitgegaan om alle gevaren in te dammen. Bij voorkeur maken we bij risico s vaker een brede, integrale belangenafweging. Dat wil zeggen dat we bij risico s niet langer uitsluitend kijken naar het potentiële gevaar en de schade die met een bepaalde activiteit gepaard gaat, maar ook naar de maatschappelijke opbrengsten van de betreffende activiteit. Denk aan de bijdrage aan de economie, het aantal arbeidsplaatsen, de bereikbaarheid van een stad of regio, maar ook de aantrekkelijkheid die ervan uitgaat in de vorm van beschikbare voorzieningen of toplocaties om te wonen. Door alle relevante aspecten met elkaar in verband te brengen en tegen elkaar af te wegen voeren we een rationeler risicobeleid. Daarbij houden wij ons uiteraard aan de wet- en regelgeving. Na weging van alle betrokken belangen en aspecten komt uiteindelijk een bestuurlijke keuze tot stand. En die keuze kan inhouden dan er soms meer, soms minder risico wordt geaccepteerd dan we nu gewend zijn. 15