Vitamine D tekort. D-ficiënt? Gezondheidsrisico s die je moet kennen
|
|
- Krista Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vitamine D tekort. D-ficiënt? Gezondheidsrisico s die je moet kennen Als het gaat om de familie van vitaminen, staat vitamine D alleen. Het is de enige vitamine die het lichaam uit zichzelf kan produceren. Dat is omdat het eigenlijk een hormoon is. Door zijn unieke status overtreft vitamine D alle andere vitaminen in zijn veelheid aan gezondheidsvoordelen die het biedt. Bijna elke week komt er nieuw onderzoek bij op de lijst. Vitamine D werd in het begin van de 20e eeuw ontdekt. Veel kinderen begonnen rachitis te ontwikkelen, waarbij de botten verweekten en verzwakten wat vaak aanzienlijke misvormingen en meerdere breuken veroorzaakte. Toen een onderzoeker ontdekte dat levertraan rachitis kon voorkomen, noemde hij de nutritionele factor naar wat calcium afzetting promootte, vitamine D. Aangezien van rachitis gedacht werd een andere ziekte door vitaminetekort te zijn, zoals scheurbuik of beriberi, werd de behandeling de volgende letter in het vitamine alfabet gegeven, volgend op de reeds bestaande A, B en C. We weten nu dat vitamine D waarschijnlijk nooit als een vitamine moest gelabeld zijn. Bronnen van Vitamine D Vitamine D is allang bekend als de zonneschijn vitamine omdat het van nature geproduceerd wordt wanneer de huid blootgesteld wordt aan de UVB zonlichtstralen. Eigenlijk is blootstelling aan zonlicht de enige natuurlijke bron van aanzienlijke hoeveelheden vitamine D. Genoeg blootstelling aan zonlicht om voldoende hoeveelheden vitamine D te produceren kan echter moeilijk zijn. Het kan sterk variëren afhankelijk van het tijdstip van de dag, seizoen, breedtegraad, leeftijd, huidpigmentatie en de hoeveelheid huid die niet bedekt is met kleding of zonnebrandcrème. Inname via de voeding is geen goede optie voor vitamine D omdat, met uitzondering van visolie en vis-levertraan, vitamine D van nature niet voorkomt in voedsel. Melk en andere zuivelproducten, sinaasappelsap en ontbijtgranen zijn verrijkt met kleine hoeveelheden vitamine D, maar het is vrijwel onmogelijk om voldoende hoeveelheden binnen te krijgen via je voeding. U zou 5 blikken tonijn, 10 eieren, 10 glazen melk of tot 17 koppen ontbijtgranen moeten eten om 1000IE vitamine D binnen te krijgen. Omdat het zo moeilijk is om adequate hoeveelheden vitamine D uit natuurlijke bronnen te halen, is suppletie meestal de meest praktische oplossing. Gevaren van een D-ficiëntie Vele jaren geleden werd gedacht dat het enige noemenswaardige gevaar voor een vitamine D-tekort de ontwikkeling van rachitis bij kinderen was. Dat is waarom men melk en andere levensmiddelen begon te verrijken met vitamine D al van in de jaren Zo blijkt dat rachitis slechts het topje van de ijsberg was. Vervolgens bleek dat vitamine D-tekort een belangrijke factor was in andere botziekten zoals osteopenie (verminderde botmassa), osteoporose (poreuze, broze botten), en osteomalacie (een verzachting van de botten bij volwassenen, vaak beginnend met verraderlijke spierzwakte en pijn, en pijn in de lage rug en dijen, later uitspreidend naar armen en ribben).
2 In recentere jaren hebben wetenschappers ontdekt dat vitamine D-tekort kan bijdragen een zelfs nog een bredere waaier aan gezondheidsproblemen. Michael F. Holick, PhD, MD, verklaarde in een rapport uit 2006 in het tijdschrift Mayo Clinic Proceedings, Veel sporen in het onderzoek ondersteunen het concept dat onvoldoende vitamine D betrokken kan zijn in de pathogenese en/of progressie van verschillende aandoeningen, waaronder kanker, hypertensie (hoge bloeddruk), hart- en vaatziekten, neuromusculaire ziekten, osteoartritis (artrose), diabetes, en andere auto-immuunziekten. (1) Wie loopt risico op Vitamine D-tekort? Zoals blijkt, loopt bijna iedereen risico op een vitamine D deficiëntie. Uit een epidemiologische studie uit 2009 bleek dat een verbazingwekkende 77% van de Amerikanen onvoldoende hoeveelheden vitamine D hebben. Die aantallen zijn nog hoger in Europa en hoger nog in het Midden Oosten, waar vrouwen veelal bedekt lopen wanneer ze buitenkomen. (2) Hoewel bijna iedereen enig risico loopt, hebben volgende specifieke groepen een bijzonder hoog risico voor vitamine D-deficiëntie: Volwassenen boven de 50 Naarmate we ouder worden kan de huid vitamine D niet meer zo efficiënt synthetiseren en zijn de nieren minder in staat om het om te zetten in zijn actieve hormonale vorm. Mensen met een beperkte blootstelling aan de zon Als je huisgebonden bent, kledij draagt die de meeste delen van je huid bedekt of in noordelijke streken leeft die deels in het jaar minder zonlicht krijgen, is het onwaarschijnlijk dat je voldoende hoeveelheden vitamine D binnenkrijgt. Mensen met een donkere huid Het pigment melanine, die in een donkere huid resulteert, vermindert ook het vermogen van de huid om vitamine D te produceren uit blootstelling aan zonlicht. Mensen die problemen hebben met vet malabsorptie Vitamine D is in vet oplosbaar en vereist dus enig vet (uit voedsel) in de darm voor absorptie. Sommige medische aandoeningen geassocieerd met vet malabsorptie zijn sommige vormen van leverziekte, cystische fibrose en de ziekte van Crohn. Rokers Het roken van tabak is geassocieerd met significant gereduceerde vitamine D gehaltes. Mensen die zwaarlijvig zijn Grotere hoeveelheden onderhuids vet sekwestreren meer vitamine D en veranderen de afgifte in de bloedcirculatie. Mensen die een maag-bypass operatie gehad hebben Een deel van de bovenste dunne darm waar vitamine D wordt geabsorbeerd is overgeslagen (door de bypass), wat kan leiden tot onvoldoende hoeveelheden. Vitamine D gehaltes meten De enige manier om zeker te weten of je een vitamine D-tekort hebt is door een bloedtest die serum 25(OH)D concentraties meet. 25(OH)D of 25-hydroxivitamine D is een metaboliet van vitamine D. Er bestaat grote onenigheid tussen experts over hoeveel exact de 25(OH)D gehaltes zouden moeten zijn. Normen zullen variëren tussen labo s maar volgende tabel zal u een algemeen idee geven naar wat te kijken: (3) 25(OH)D Concentraties Ernstig tekort Tekort Onvoldoende Voldoende < 8 ng/ml 8 19 ng/ml ng/ml ng/ml
3 Optimaal Buitensporig Potentieel toxisch ng/ml ng/ml > 150 ng/ml De rol van vitamine D bij chronisch pijn, fibromyalgie en ME/cvs Een belangrijke vitamine D connectie die pas onlangs begon herkend en benadrukt te worden is het verband tussen lage vitamine D en chronische pijn. Hoewel een aantal deskundigen aanbevolen hebben dat vitamine D beschouwd dient te worden in de differentiaal diagnose van patiënten met musculoskeletale pijn, fibromyalgie en ME/CVS; is dit nog niet steeds niet bekend of wordt ontkend door professionals in de gezondheidszorg. (4) Hieronder volgen slechts een paar voorbeelden van onderzoek die de rol van vitamine D bestudeert in een waaier aan pijnaandoeningen: Fibromyalgie: Een studie uit 2009 keek naar 139 patiënten met fibromyalgie en/of nietspecifieke musculoskeletale pijn. Driekwart van hen vertoonde een vitamine D-tekort. Na behandeling met vitamine D supplementen, werden klinische verbeteringen geobserveerd bij 90% van de patiënten. (5) Neuropathie (Zenuwpijn/schade): Een studie uit 2008 bestudeerde 51 patiënten met diabetische neuropathie. Na suppletie met ongeveer 2000IE vitamine D elke dag gedurende drie maanden, was er afname van 50% in pijnscores. (6) Migraine: Case studies hebben aangetoond dat twee maanden suppletie met vitamine D in combinatie met calcium zowel de frequentie als de intensiteit van migraine bij post- en premenopauzale vrouwen drastisch reduceerde. (7-8) Chronische rugpijn: In 2003 bestudeerden onderzoekers 360 patiënten met chronische rugpijn. Na drie maanden vitamine D supplementen, werd er een verbetering van de symptomen gezien bij 95% van alle patiënten en bij 100% van deze die een ernstig vitamine D-tekort vertoonden aan het begin van de studie. (9) Vitamine D heeft een impact op een brede waaier van ziekten Naast chronische pijnaandoeningen werd een vitamine D-deficiëntie in verband gebracht met veel andere aandoeningen zoals: Auto-immuunziekten en kanker Onderzoekers hebben onlangs gevonden dat onvoldoende vitamine D een significante risicofactor kan zijn voor een brede waaier aan ziektes in het bijzonder autoimmuunziektes zoals multiple sclerose, type 1 diabetes, reumatoïde artritis en de ziekte van Crohn; en kankers zoals leukemie of colorectale kanker (kanker van de dikke darm). Met behulp van nieuwe DNA sequencing technologie, hebben wetenschappers aan de Universiteit van Oxford 229 genen geïdentificeerd die rechtstreeks beïnvloed worden door vitamine D. Ze hebben ook de vitamine D receptor sites ontdekt en in kaart gebracht langs de lengte van het genoom. Deze sites zijn waar vitamine D zichzelf aan DNA bindt en genenexpressie beïnvloedt (de conversie van de gecodeerde informatie in een gen eerst naar messenger RNA en vervolgens in een eiwit). (10)
4 Een van de meest verrassende zaken die onderzoekers ontdekt hebben was dat de vitamine D receptoren voornamelijk geconcentreerd zijn rond de genen geassocieerd met autoimmuunziekten en bepaalde types kanker. Botziekten (osteopenie, osteoporose en osteomalacie): Het is algemeen bekend dat een combinatie van vitamine D en calciumsupplementen kunnen helpen in de afname van postmenopauzaal botverlies en osteoporose helpen voorkomen. Een belangrijke functie van vitamine D is om de serumconcentraties calcium te handhaven. Wanneer vitamine D gehaltes laag zijn, zijn calciumconcentraties ontoereikend, wat resulteert in botverlies. Een meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde trials uit 2005 vond terug dat orale vitamine D-suppletie in een range van 700 tot 800 IE/d het risico op heupfractuur of een andere nietvertebrale fractuur met ongeveer 25% zou doen afnemen. (11) Verkoudheid, griep en andere luchtweginfecties Omdat er minder zon is in de herfst en wintermaanden, werd er een studie uitgevoerd om te bepalen of lage vitamine D-gehaltes verband houden met de incidentie van acute virale luchtweginfecties. De onderzoekers vonden dat individuen met een serum 25(OH)D concentratie van minder 38 mg/ml drie keer meer kans hadden om ziek te worden met een acute luchtweginfectie. (12) Astma Bij toetsing van 60 jaar onderzoek met betrekking tot astma en vitamine D hebben wetenschappers aan de Creighton Universiteit in Nebraska gevonden dat vitamine D- deficiëntie geassocieerd is met epidemiologische waargenomen patronen in de astma epidemie. Ze merkten op dat onvoldoende vitamine D in relatie stond met: Verhoogde luchtweg hyperreactiviteit Lagere pulmonaire functies Slechtere astmacontrole Mogelijke steroïden resistentie De onderzoekers concludeerden, We stellen de hypothese dat vitamine D-suppletie kan leiden tot een betere astmacontrole door het remmen van de instroom van inflammatoire cytokines in de longen en secretieverhoging van interleukine 10 door T-regulerende cellen en dendritische cellen. (13) Type 2 diabetes Volgens een nieuwe studie komt vitamine D-deficiëntie vaak voor bij patiënten met Type 2 diabetes en kan eventueel in verband staan met slecht gecontroleerde bloedsuiker controle. De studie die naar 124 patiënten met Type 2 diabetes keek, vond terug dat 91% een vitamine D-tekort of onvoldoende had. Onderzoekers ontdekten ook een omgekeerd verband tussen vitamine D-gehaltes en hemoglobine A1c waarden deze met lagere vitamine D gehaltes hadden hogere A1c gehaltes. Co-auteur Esther Krug, MD, concludeerde, Deze bevinding ondersteunt een actieve rol van vitamine D bij de ontwikkeling van Type 2 diabetes. (14)
5 Reumatische aandoeningen (reumatoïde artritis, osteoporose, osteoartritis, etc.) Twee nieuwe studies hebben aangetoond dat vitamine D-tekort vaak voorkomt bij patiënten bij een brede waaier aan reumatische ziekten. Een Britse studie toonde aan dat 58% van de reumatische patiënten met een reumatische aandoening lage vitamine D-gehaltes had. Een Italiaanse studie rapporteerde dat 85% van de reumatische patiënten die geen vitamine D supplementen namen onvoldoende gehaltes hadden net als 60% van degenen die de aanbevolen dosis vitamine D innamen. Een derde studie die de respons op vitamine D suppletie bepaalde, vond terug dat inname van de traditioneel aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) de vitamine D gehaltes niet normaliseerde bij reumatische patiënten, wat aangeeft dat er waarschijnlijk hogere doses noodzakelijk zijn. (15) Hart- en vaatziekten Te merken dat mensen in zonarme regio s meer aan hartaanvallen lijden dan deze in zonniger locaties, begonnen wetenschappers te vermoeden dat vitamine D in verband kon staan met cardiovasculaire gezondheid. Door deze theorie te onderzoeken, vonden Nieuw-Zeelandse onderzoekers dat mensen die hartaanvallen hadden significant lagere vitamine D-gehaltes hadden dan controles die geen hartaanvallen hadden. (16) Enkele jaren later voerden Britse onderzoekers een uitgebreide wereldwijde studie uit die aantoonde dat er een consistente relatie bestond tussen blootstelling aan zonlicht en hart- en vaatziekten. (17) Hartfalen mortaliteit In een studie uit 2010 hebben onderzoekers gegevens onderzocht van volwassen van 35 jaar en ouder, verzameld over een periode van acht jaar, waarbij ze de verbanden bestudeerden tussen vitamine D en mortaliteit. Ze vonden terug dat dood door hartfalen twee tot drie keer meer voorkwam bij mensen die een vitamine D onvoldoende of tekort hadden vergeleken met deze die normale vitamine D niveaus hadden. Vitamine D onvoldoende verdubbelde het risico op overlijden door hartfalen. Vitamine D tekort verhoogde de kansen om te sterven aan hartfalen met 3,4 keer. De onderzoekers maakten de aanbeveling om een suppletie studie te doen waarbij de causaliteit en potentiële omkeerbaarheid van deze risico s onderzocht wordt. (18) Multiple sclerose Verschillende epidemiologische studies hebben aangetoond dat blootstelling aan zonlicht tijdens de vroege jaren een beschermend effect kan hebben ten aanzien van de ontwikkeling van multiple sclerose in de latere jaren. En een recente longitudonale studie bevestigde dat vitamine D suppletie de lifetime prevalentie van MS bij vrouwen reduceerde. Er wordt aangenomen dat de witte stof van de hersenen die aangetast is door MS, vitamine D receptoren bevat, en dat onvoldoende vitamine D in de vroege jaren deze cellen vatbaar kan maken voor een vroege dood. (19)
6 Een nieuwe retrospectieve studie van 2010 vond ook terug dat lagere vitamine D gehaltes in verband staan met het relatief vaker voorkomen van een relapse bij MS die begonnen is in de kindertijd (pediatrie-onset). Wat soort vitamine D zou ik moeten nemen? Er zijn twee hoofdtypes van vitamine D D2 (ergocalciferol) en D3 (cholecalciferol). Het beste supplement om in te nemen is vitamine D3 omdat het een vorm is dat ook van nature in de huid geproduceerd wordt door blootstelling aan zonlicht. Vitamine D2 wordt geproduceerd door het bestralen van schimmels, en is minder efficiënt als een voorloper van de actieve vitamine D metaboliet calcitriol. (21) Hoeveel vitamine D is genoeg? Te veel? De aanbevolen doses vitamine D zijn op dit moment in voortdurende verandering omwille van de overvloed van nieuw en lopend onderzoek over het onderwerp. Altijd bewust van hun ethisch concept, Ten eerste geen kwaad doen, steunen clinici vaak op de aanbeveling van lagere dosissen supplementen. Het Amerikaanse Institute of Medicine s Food and Nutrition Board herziet momenteel zijn aanbevelingen over de vitamine D dosis. Er wordt algemeen gedacht dat de nieuw aanbevolen dosis 1000 IE/dag zal zijn voor gezonde volwassenen. Als je een vitamine D-tekort geassocieerde ziekte hebt, zal je echter aanzienlijk meer nodig hebben. In zijn dosis en test suggesties, citeert Dr. Stewart B. Leavitt van Pain-Topics.org de vitamine D aanbevelingen van twee beoefenaars aan het Canadian Centre for Integrative Medicine: Ko en Arseneau merken op dat de aanbevolen vitamine D3 dosis voor gezonde volwassenen, door verschillende autoriteiten zoals de Canadese Cancer Society, 2000 IE/dag bedraagt. Andere vooraanstaande autoriteiten, zoals Reinhold Veith, PhD, suggereert dat orale suppletie veilig is voor baby s aan 1000 IE/dag, voor kinderen aan 2000 IE/dag, en voor volwassen aan 4000 IE/dag. Meer agressieve dosering (tot IE/dag) kan nuttig zijn maar zou gecontroleerd moeten worden aan de hand van frequente labotesten (elke drie maanden). (21) Er blijft ook nog steeds grote onenigheid bestaan tussen medische professionals met betrekking tot de maximum veilige dosis. De huidige officiële limiet is 2000 IE/dag, maar de vitamine D Raad houdt vol dat dosissen tot IE/dag niet toxisch zijn. Een protocol dat door veel artsen succesvol gebruikt wordt wanneer je een vitamine D- deficiëntie hebt, is de inname van IE/week voor ongeveer drie maanden of totdat uw 25(OH)D niveaus zich in de optimale zone bevinden en dan overschakelen op een onderhoudsdosis van 2000 IE/dag. Natuurlijk is het regelmatig laten controleren van uw 25(OH)D serumgehaltes de beste manier om u ervan te verzekeren dat u de juiste hoeveelheid vitamine D inneemt. Referenties: 1. Holick MF. High Prevalence of Vitamin D Inadequacy and Implications for Health. March 2006, vol. 81 no Ginde AA, et al. Demographic Differences and Trends of Vitamin D Insufficiency in the US Population, Arch Intern Med. 2009;169(6): Miller DW. Vitamin D in a New Light. LewRockwell.com. September 10, Shinchuk L, Holick MF. Vitamin D and rehabilitation: improving functional outcomes. Nutr Clin Prac.
7 2007;22(3): Badsha H, et al. Myalgias or non-specific muscle pain in Arab or Indo-Pakistani patients may indicate vitamin D deficiency. Clin Rheumatol. 2009;28(8): Lee P, Chen R. Vitamin D as an analgesic for patients with type 2 diabetes and neuropathic pain. Arch Intern Med. 2008;168(7): Thys-Jacobs S. Alleviation of migraine with therapeutic vitamin D and calcium. 1994a;34(10) Thys-Jacobs S. Vitamin D and calcium in menstrual migraine. Headache. 1994b;34(9) Al Faraj S, Al Mutairi K. Vitamin D deficiency and chronic low back pain in Saudi Arabia. Spine 2003;28: Ramagopalan SV, et al. Fracture prevention with vitamin D supplementation: a meta-analysis of randomized controlled trials. JAMA May 11;293(18): Sandhu MS, Casale TB. The role of vitamin D in asthma. Ann Allergy Asthma Immunol Sep;105(3): Savetta JR, et al. Serum 25-Hydroxyvitamin D and the Incidence of Acute Viral Respiratory Tract Infections in Healthy Adults. PloS One, Jun 14, doi: /journal.pone Endocrine Society News Release, June 21, (Study details to be presented June 26, 2010 at The Endocrine Society s Annual Meeting in San Diego.) 15. Vitamin D deficiency confirmed as common across a range of rheumatic conditions: Recommended supplementation is not sufficient to normalize vitamin D levels in RA and osteoporosis patients. (Studies presented June 18 at EULAR 2010, the Annual Congress of the European League Against Rheumatism in Rome, Italy.) 16. Scragg R, et al. Myocardial infarction is inversely associated with plasma 25-hydroxyvitamin D3 levels: a community-based study. Int J Epidemiol Sep;19(3): Grimes DS, Hindle E, Dyer T. PDF: Sunlight, cholesterol and coronary heart disease. QJM Aug;89(8): Liu L, et al Serum 25-hydroxyvitamin D concentraton: Heart failure mortality and premature death from all cause in U.S. adults: An eight-year follow-up study. HFSA Presented at the Heart Failure Society of America's Annual Scientific Meeting, Sept Chaudhuri A. Why we should offer routine vitamin D supplementation in pregnancy and childhood to prevent multiple sclerosis. Med Hypotheses. 2005;64(3): Mowry EM, et al. Vitamin D status is associated with relapse rate in pediatric-onset multiple sclerosis. Annals of Neurology, May 2010; 67(5): Leavitt SB. Vitamin D for Pain: Dosing and Testing Suggestions. Pain-Topics.org. June 4, Door Karen Lee Richards. Zij is Lead Expert gespecialiseerd in Fibromyalgie en ME/CVS, voor de ChronicPainConnection HealthCentral ( Karen is medeoprichter van de Nationale Vereniging Fibromyalgie (NFA) en was hoofdredacteur van fibromyalgie AWARE magazine voor vier jaar. Opm.: Deze informatie werd niet gecontroleerd door de FDA. Het is universeel en is niet bedoeld voor de preventie, diagnose of behandeling van een ziekte of aandoening. Het is heel
8 belangrijk dat u geen veranderingen aanbrengt in uw behandelplan zonder dit te onderzoeken of bespreken in samenspraak met uw arts of specialist. Vertaling door ME/cvs.Net van "D-ficient? Health Risks You Need to Know About" (ProHealth, 29 september 2010)
Vitamine D. E. van der Heijden (ANIOS IC)
Vitamine D E. van der Heijden (ANIOS IC) 18-5-2018 Hoe? Voeding Zonlicht (> 90% van vitamine D status) Via 25-hydroxylering lever/ en 1-hydroxylering in nier ontstaat het actieve hormoon 1,25 dihydroxyvitamine
Nadere informatieVitamine D: meten of eten?
35 e bijeenkomst Thema sociëteit 10 februari 2014 Vitamine D: meten of eten? Arno Toorians Internist-endocrinoloog Pathofysiologie Primaire functie 1,25(OH)D Herstel, handhaven calcium/fosfaat homeostase
Nadere informatieDossier. Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Het belang van: VITAMINE D
Dossier Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Het belang van: VITAMINE D E-book Vitamine D Vitamine D: anders dan andere vitaminen 3 Vitamine D en zonlicht, hoe zit het precies?
Nadere informatieVitamine D. Essentieel prohormoon
Vitamine D Essentieel prohormoon Biochemie en fysiologie Vit D in voeding: D3 (cholecalciferol, dierlijk) D2 (ergocalciferol, plantaardig). Belangrijkste bron is de aanmaak id huid oiv zonlicht: >90% vd
Nadere informatieVOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING. DVitamine
VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING DVitamine DE WAARHEDEN OVER VITAMINE D Nu de herfst en het begin van de winter achter de rug liggen snakken we met z n allen naar de eerste warme zonnestralen. Weinig
Nadere informatieAutisme Spectrum Stoornissen en Vitamine D
Autisme Spectrum Stoornissen en Vitamine D Deze presentatie Wat doet vitamine D eigenlijk? Wanneer is er deficiëntie? Vitamine D tekort en autisme Effecten van suppletie bij autisme Conclusies Klinische
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor medisch niet-ingewijden
Nederlandse samenvatting voor medisch niet-ingewijden Chapter 8 Vitamine D, ter preventie van type 2 diabetes Dit proefschrift bevat de resultaten van enkele wetenschappelijke studies over vitamine D in
Nadere informatieOsteoporose. informatiebrochure voor patiënten en familie. Imeldaziekenhuis
Osteoporose informatiebrochure voor patiënten en familie Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Wat is osteoporose? 3 De symptomen 3 Wat zijn de risicofactoren? 4 Preventie 5 Behandeling 8 Therapietrouw
Nadere informatieVitamine D. Ton Boermans huisarts
Vitamine D Ton Boermans huisarts 2 2 Vitamine D Onvoldoende UVB voor Vitamine D synthese van november tot begin maart 90% van Europa heeft gedurende 4-6 mnd onvoldoende UVB straling. Latitude 38 o north
Nadere informatieVitamine D IS EEN SUPPLEMENT NODIG. 11x vraag en antwoord over supplementen
11x vraag en antwoord over supplementen Vitamine D IS EEN SUPPLEMENT NODIG Om aan vitamine D te komen is vooral zonlicht erg belangrijk. Voeding speelt, zeker s zomers, een bijrol. Hoe krijg je niet te
Nadere informatieOsteoporose profylaxe bij 80+
Osteoporose profylaxe bij 80+ Emilie Gieling, AIOS Ziekenhuisfarmacie, CWZ Prof. Dr. Joop van den Bergh, internist-endocrinoloog, VieCurie MC Noord-Limburg, Maastricht UMC & UHasselt België (potentiële)
Nadere informatieOsteoporose. informatiebrochure voor patiënten en familie. Imeldaziekenhuis
Osteoporose informatiebrochure voor patiënten en familie Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Wat is osteoporose? 3 De symptomen 3 Wat zijn de risicofactoren? 4 Preventie 5 Behandeling 8 Therapietrouw
Nadere informatieSamenvatting. Vitamine D-tekort in een multi-etnische populatie; determinanten, prevalentie en consequenties
Samenvatting Vitamine D-tekort in een multi-etnische populatie; determinanten, prevalentie en consequenties Samenvatting 116 In de huid van het menselijk lichaam wordt, bij blootstelling aan zonlicht,
Nadere informatieBeschrijving van osteoporose... 1. Verschijnselen van osteoporose... 1. Risicofactoren voor osteoporose... 2. Diagnose stellen bij osteoporose...
Osteoporose Inhoudsopgave Beschrijving van osteoporose... 1 Verschijnselen van osteoporose... 1 Risicofactoren voor osteoporose... 2 Diagnose stellen bij osteoporose... 3 Preventie van / leefregels bij
Nadere informatieCalcium + Vitamine D3:
INCLUSIEF RICHTLIJNEN Calcium + Vitamine D3: O S T E O P O R O S E Inleiding Osteoporose is de medische aanduiding voor mensen bij wie de botafbraak (botontkalking) al een geruime tijd sneller gaat dan
Nadere informatieWat te bespreken. De Eeuw van chronische ziekten. risico ziekten en lifestyle. Trends in obesitas Nederland 1981-2003
De Eeuw van chronische ziekten Wat te bespreken Diabetes type 1 in relatie reumatische klachten Relaties tussen chronische ziekten? Diabetes type 2 in relatie reumatische klachten risico ziekten en lifestyle
Nadere informatieWat is osteoporose? Loopt u risico op osteoporose? Doe de test!
Wat is osteoporose? Loopt u risico op osteoporose? Doe de test! ASZ Info De Eén-minuut Osteoporose Risicotest Wat u niet kunt wijzigen: uw familiale geschiedenis 1. Is er osteoporose vastgesteld bij een
Nadere informatieOpnieuw licht op vitamine D bij schizofrenie! Nieuw licht op vitamine D bij schizofrenie. Publicaties vitamine D. Publicaties vitamine D.
Nieuw licht op vitamine D bij schizofrenie Gert Wolters Verpleegkundig specialist & onderzoeker Linis/Lentis Research Opnieuw licht op vitamine D bij schizofrenie! Gert Wolters Verpleegkundig specialist
Nadere informatiegegevens van de mannen die aan het begin van het onderzoek nog geen HVZ en geen diabetes hadden.
Samenvatting In hoofdstuk 1 hebben we het belang en het doel van het onderzoek in dit proefschrift beschreven. Wereldwijd vormen hart- en vaatziekten (HVZ) de belangrijkste oorzaak van sterfte. Volgens
Nadere informatieSamenvatting Vitamine K antagonisten zijn antistollingsmiddelen in tabletvorm. Ze worden voorgeschreven voor de behandeling en preventie van trombose.
1 Samenvatting Samenvatting Vitamine K antagonisten zijn antistollingsmiddelen in tabletvorm. Ze worden voorgeschreven voor de behandeling en preventie van trombose. Zowel arteriële trombose (trombose
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Nadere informatieSamenvatting. Wat is de achtergrond van dit advies? Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling
Samenvatting Wat is de achtergrond van dit advies? Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling Europese wet- en regelgeving en onderzoek op het gebied van vitamines, mineralen en spoorelementen,
Nadere informatieFetal Origins of Socioeconomic Inequalities. in Early Childhood Health. The Generation R Study. Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING
Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities in Early Childhood Health The Generation R Study Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING Sociaal-economische gezondheidsverschillen vormen een groot maatschappelijk
Nadere informatieVitamine D Krijg jij het advies om extra vitamine D te gebruiken?
Vitamine D Krijg jij het advies om extra vitamine D te gebruiken? Zonlicht en goede voeding zijn nodig om vitamine D binnen te krijgen. Maar niet iedereen krijgt daarmee altijd genoeg vitamine D binnen.
Nadere informatieSamenvatting. Werking en bronnen van vitamine D
Samenvatting Voedingsnormen geven aan hoeveel mensen idealiter van een bepaalde stof binnen moeten krijgen om gezond te blijven. De Gezondheidsraad gaat regelmatig na of de bestaande voedingsnormen nog
Nadere informatieNut vitaminenen voedingssupplementen na gastric bypass
Leven na de Gastric Bypass Nut vitaminenen voedingssupplementen na gastric bypass Apr. Depreitere Visie Supplementen zijn er in overvloed In specifieke gevallen hebben ze hun nut Gebruik met gezond verstand
Nadere informatieGeschreven door Administrator donderdag, 05 maart 2015 20:35 - Laatst aangepast donderdag, 05 maart 2015 21:27
Vitamine D In de orthomoleculaire wereld is het belang van hoge doseringen vitamine D al geruime tijd een prominent gespreksonderwerp. Langzamerhand weet een stortvloed aan ondubbelzinnige onderzoeksresultaten
Nadere informatieDiabetes en. Vitamine D deficiëntie. ntie. Vitamine D is een hormoon! Klinische presentatie vit. D deficiëntie. Interpretatie 25 (OH)2 spiegel?
Vitamine D is een hormoon! Diabetes en vitamine D deficiëntie Dr. Yvo Sijpkens, internist-nefroloog nefroloog Bronovo, Den Haag Derde Landelijk Symposium Diabetes en Nierziekten Klinische presentatie vit.
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieOsteoporose. Forte. Om je te ondersteunen in de dagelijkse inname van calcium/vitamine D3. Je vraag & antwoord -gids
Osteoporose Je vraag & antwoord -gids Forte citroen 1000 mg/800 I.E. Om je te ondersteunen in de dagelijkse inname van calcium/vitamine D3 Waarom calcium/vitamine D 3? Osteoporose ontstaat wanneer meer
Nadere informatieH.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker)
H.366781.0614 Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) 2 Inleiding U wordt behandeld voor borstkanker, dit heeft invloed op uw botverlies. U krijgt praktische tips om uw botten gezond te houden.
Nadere informatieGendersensitief basaal onderzoek: zoeken naar een oplossing voor migraine. Dr. A. Maassen van den Brink Erasmus MC Rotterdam
Gendersensitief basaal onderzoek: zoeken naar een oplossing voor migraine Dr. A. Maassen van den Brink Erasmus MC Rotterdam Corrie Hermans Prijs 2015 Jeanine Roeters van Lennep Jeanine zoals we haar kennen:
Nadere informatieWat is het verschil tussen vitamines en mineralen?
Vitaminen Wat zijn het? Kleine organische (levende natuur) stoffen. Onmisbaar/ noodzakelijk voor groei en ontwikkeling Op vitamine D na, kan ons lichaam geen vitamines maken. Er bestaan 13 vitamines. Oorsprong
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatie1 op de Voeding en borstkanker. Vragen? 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker
Voeding en borstkanker Vragen? Haaglanden MC 18 oktober 2018 ellen.kampman@wur.nl 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker 1 op de 3 In 2017 Incidentie: ~ 110.000 Prevalentie: ~450.000 1 op de 20 is erfelijk
Nadere informatieOsteoporose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Osteoporose Uw behandelend arts heeft bij u osteoporose (botontkalking) vastgesteld of wil laten onderzoeken of u osteoporose hebt. In deze folder leest u wat osteoporose is, hoe het ontstaat en wat de
Nadere informatieFractuur- en Osteoporose Polikliniek
Fractuur- en Osteoporose Polikliniek 1 Patiënten van 50 jaar en ouder die in ons ziekenhuis behandeld worden voor een botbreuk kunnen zich laten onderzoeken op osteoporose (botontkalking). Opsporing en
Nadere informatieVetten, sojaproducten en gezondheid van het hart Wat zegt de wetenschap?
Vetten, sojaproducten en gezondheid van het hart Wat zegt de wetenschap? Standpuntnota van de ENSA Scientific Advisory Committee Inleiding Sinds vele jaren erkennen wetenschappers de belangrijke rol die
Nadere informatieKEN JIJ JE CHOLESTEROL- GEHALTE? PRAAT EROVER MET JE HUISARTS
KEN JIJ JE CHOLESTEROL- GEHALTE? PRAAT EROVER MET JE HUISARTS Cholesterol is een vetachtige stof die van nature in het lichaam voorkomt, en wordt aangemaakt door de lever (endogene cholesterol). Cholesterol
Nadere informatieWat is osteoporose en wat zijn de gevolgen?
Osteoporose Wat is osteoporose en wat zijn de gevolgen? Osteoporose, of botontkalking, is een chronische aandoening van het skelet waarbij botten steeds brozer worden. Dit is een natuurlijk proces dat
Nadere informatie1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström
1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd
Nadere informatieDagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen
III World Congress of Public Health Nutrition Las Palmas de Grand Canarias 9-12 november 2014 Dagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen Een Europees onderzoek toont aan dat adolescente
Nadere informatieOp(weg(naar(een(optimale(vitamine(D(status:(determinanten(en( consequenties(van(vitamine(d(deficiëntie(in(de(oudere(populatie(
Summary&Samenvatting SAMENVATTING OpwegnaareenoptimalevitamineDstatus:determinantenen consequentiesvanvitamineddeficiëntieindeouderepopulatie De belangrijkste functie van vitamine D is het stimuleren van
Nadere informatieKoolhydraten en de preventie van welvaartsziekten
Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Evidence-based richtlijn van de German Nutrition Society Van vezels tot suikers: koolhydraten omvatten een brede range van voedingsstoffen. Wat is er precies
Nadere informatieHieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek.
Beste klant, Hieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek. Voor vragen kan u ons gerust contacteren op het telefoonnummer 052/30.94.14
Nadere informatieBeleid schiet niet op!
25e jaargang nummer 6 NOVEMBER 2007 Ortho-bibliotheek De online database voor de orthomoleculaire geneeskunde Vitamine D en kanker Beleid schiet niet op! in Nederland 7000 kankerdoden per jaar Ortho6_Cover-1H.indd
Nadere informatieHoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?)
Hoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?) Gezond zijn levert dus niet alleen meer Als voorbeeld vergelijken we twee jaren op, vijftigjarigen zonder en met diabetes maar ook veel betere en vitalere
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieSummary & Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting De meeste studies na rampen richten zich op de psychische problemen van getroffenen zoals post-traumatische stress stoornis (PTSS), depressie en angst. Naast deze gezondheidsgevolgen van psychische
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatieInhoud workshop. BONE workshop. calcium. Voeding-Leefstijl. calcium. calcium. Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3
Inhoud workshop BONE workshop Voeding Leefstijladvies FRAX DEXAscan Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3 Voeding-Leefstijl Calcium 1000-1200 mg/dag (=4-5 EH/dag) Voeding of suppletie
Nadere informatiePSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog
PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%
Nadere informatieDagelijkse dosis visolie verbetert de prestaties van leerlingen bij nationale examens
Onderzoek naar niewe medicijnen duurt jaren en doorloopt een aantal verschillende stadia. Tenslotte worden de medicijnen op mensen getest in klinische trials. Bij stap 1 wordt de veiligheid getest op gezonde
Nadere informatieOsteoporose. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Osteoporose T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieSamenvatting. Reumatoïde artritis: biologicals en bot
* Samenvatting Reumatoïde artritis: biologicals en bot Samenvatting In deel I van dit proefschrift worden resultaten gepresenteerd van onderzoek naar gegeneraliseerd botverlies (osteoporose) in patiënten
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
9 Nederlandse Samenvatting F.S. de Man 1,2, N. Westerhof 1,2, A. Vonk-Noordegraaf 1 Departments of 1 Pulmonology and 2 Physiology, VU University Medical Center / Institute for Cardiovascular Research,
Nadere informatieOsteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige
Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Wat is botontkalking? Definitie osteoporose Een systemische
Nadere informatieRisk factors for renal function abnormalities
Risk factors for renal function abnormalities Nederlandse samenvatting Dit proefschrift probeert mogelijke risicofactoren voor progressief nierfunctieverlies te identificeren in een niet-diabetische populatie.
Nadere informatie212
212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele
Nadere informatieBotontkalking. Osteoporose
Botontkalking Osteoporose 2 In Nederland hebben ongeveer 850.000 mensen osteoporose. Osteoporose komt zowel bij mannen als vrouwen voor. Veel mensen weten niet dat zij osteoporose hebben, omdat dit niet
Nadere informatielyondellbasell.com PROSTAATKANKER
PROSTAATKANKER Prostaat Kanker Ongeveer 1 op de 7 mannen krijgt de diagnose Prostaatkanker te horen. Je kent misschien zelf wel iemand die het heeft of ervoor behandeld is. Ondanks dat dit schokkende cijfers
Nadere informatieVAN HARTE WELKOM. Niet vallen maar opstaan. Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink
VAN HARTE WELKOM Niet vallen maar opstaan Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink INHOUD PRESENTATIE Definitie Osteoporose en Artrose Osteoporose - oorzaak - gevolg - wat kun je zelf doen? - suppletieadvies
Nadere informatieBotontkalking. Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2014 pavo 0298
Botontkalking Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2014 pavo 0298 Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking is osteoporose. In
Nadere informatie24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren
24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren Annette Schormans, diëtist Lezing 26 januari 2015 KBO Boxtel Gezondheidsproblemen leefregels voor senioren goede keuze in voeding maken blijven bewegen hersenen
Nadere informatieMELATONINE. Het natuurlijke slaapmiddel
MELATONINE Het natuurlijke slaapmiddel Wat is Melatonine Melatonine is een hormoon dat in de pijnappelklier (epifyse) geproduceerd wordt uit serotonine (neurotransmitter betrokken bij stemming en pijn)
Nadere informatieRichtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011
Richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011 Stroomdiagram van diagnostiek,behandeling en follow-up bij patiënten van 50 jaar en ouder met
Nadere informatieIs intra-articulair hyaluronzuur nuttig bij de behandeling van cuffscheuren in de schouder?
Is intra-articulair hyaluronzuur nuttig bij de behandeling van cuffscheuren in de schouder? Dr. P. Verspeelt Fysische geneeskunde en Revalidatie 15 november 2014 Wat is hyaluronzuur? 2 suikermolecules
Nadere informatieMan of vrouw? Een onderzoek naar sekseverschillen in reacties op chronische aandoeningen Roeke, M.
Man of vrouw? Een onderzoek naar sekseverschillen in reacties op chronische aandoeningen Roeke, M. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting De nadelige gezondheidsrisico s/gevolgen van roken en van depressie en angststoornissen zijn goed gedocumenteerd, en deze aandoeningen doen zich vaak tegelijkertijd voor. Het doel
Nadere informatieCardioVasculair Risicomanagement bij Reumatische Ziekten. Inger Meek, MD, PhD Reumatoloog Radboudumc Nijmegen
CardioVasculair Risicomanagement bij Reumatische Ziekten Inger Meek, MD, PhD Reumatoloog Radboudumc Nijmegen Disclosure belangen spreker Als voorzitter Stichting Reumarun sponsoring ontvangen van Abbvie,
Nadere informatieEen tekort aan botmassa Osteopenie. Osteoporose poli
00 Een tekort aan botmassa Osteopenie Osteoporose poli Wat is osteopenie? Osteopenie is het voorstadium van osteoporose (botontkalking). Letterlijk betekent het: minder bot. Dat wil niet zeggen dat u te
Nadere informatieREducing Vitamin testing
REducing Vitamin testing in primary care practice Terugdringen vitaminebepalingen in de huisartspraktijk Dr. S.F. van Vugt Wie heeft afgelopen 2 weken Vitamine D of B12 aangekruist? Wie deed het op verzoek
Nadere informatie9 e Post-O.N.S. Meeting
9 e Post-O.N.S. Meeting Neutropenie & Antibiotica resistentie Heleen Klein Wolterink Research verpleegkundige Medische Oncologie UMC Utrecht Schiphol introductie Neutropenie: Definitie Symptomen MASSC
Nadere informatieB-vitaminen ter preventie van fracturen en de vermindering van het fysiek functioneren
SAMENVATTING Samenvatting B-vitaminen ter preventie van fracturen en de vermindering van het fysiek functioneren Door de stijgende levensverwachting zal het aantal osteoporotische fracturen toenemen. Osteoporotische
Nadere informatieVitamine D bij zwangerschap en het geven van borstvoeding
Vitamine D bij zwangerschap en het geven van borstvoeding Informatie voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven meander medisch centrum 1 www.meandermedischcentrum.nl In 2008 adviseerde de
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieBETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN
BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN ehealth bij hartrevalidatie: meer deelnemers, minder terugval, beter eindresultaat? KNMG ehealth congres Donderdag 28 juni 2018 Evoluon
Nadere informatieOntwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten. Ad W. van Gorp, oprichter en CEO
Ontwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten Ad W. van Gorp, oprichter en CEO Agenda 1. Historie 2. Strategie 3. Projecten 10/28/2013 2 Historie Spin off bedrijf van het Hubrecht
Nadere informatieWat is vitamine D? 3. Vitamine D tekort 3. Vitamine D, waar zit het in? 3. Naar buiten 3. Vitamine D-supplementen 3. Hoeveel vitamine D?
Vitamine D Inhoud Wat is vitamine D? 3 Vitamine D tekort 3 Vitamine D, waar zit het in? 3 Naar buiten 3 Vitamine D-supplementen 3 Hoeveel vitamine D? 4 Vitamine D en calcium gaan hand in hand 5 Meer informatie
Nadere informatiePneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen
Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen dr.ir. Jenny T. van der Steen VU medisch centrum, EMGO+ Instituut Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Definitie pneumonie bij onderzoek Definitie bepaalt
Nadere informatieResultaten voor België Cardiovasculaire preventie Gezondheidsenquête, België, 1997
6.8.1. Inleiding In deze module worden 2 specifieke preventiedomeinen behandeld: de hypertensie en de hypercholesterolemie. De hart- en vaatziekten zijn aandoeningen die uit het oogpunt van volksgezondheid,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
169 Nederlandse samenvatting Het aantal ouderen boven de 70 jaar is de laatste jaren toegenomen. Dit komt door een significante reductie van sterfte op alle leeftijden waardoor een toename van de gemiddelde
Nadere informatieLuchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten
SYMPOSIUM Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten 1 oktober 2014 Renée van Snippenburg longarts Diakonessenhuis Utrecht Disclosures Geen European Respiratory Society 2014 Luchtvervuiling
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA DIABETES. DanielFleck@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA DIABETES DanielFleck@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatieRisico minimalisatie materiaal betreffende tenofovirdisoproxil voor voorschrijvers - Brochure controle nierfunctie bij behandeling van volwassenen
Risico minimalisatie materiaal betreffende voor voorschrijvers - Brochure controle nierfunctie bij behandeling van volwassenen De risico minimalisatie materialen voor zijn beoordeeld door het College ter
Nadere informatieZeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?
Nadere informatieOSTEOPOROSE DE STILLE ZIEKTE ZIEKTEBEELD EN DIAGNOSE NVKVV OOSTENDE 20/03/2013
OSTEOPOROSE DE STILLE ZIEKTE ZIEKTEBEELD EN DIAGNOSE NVKVV OOSTENDE 20/03/2013 Reumatoloog ZNA 20/03/2013 Wat is osteoporose? Broosheid van botten die op termijn zal leiden tot een breuk. Voorkomen van
Nadere informatieLECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose
LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift richt zich op statinetherapie in type 2 diabetespatiënten; hiervan zijn verschillende aspecten onderzocht. In Deel I worden de effecten van statines op LDLcholesterol en cardiovasculaire
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING
HbA 1c ontstaat door de versuikering van hemoglobine, het belangrijkste bestanddeel van rode bloedcellen. In het bloed bindt een glucosemolecuul (niet-enzymatisch) met een aminozuur van de β-keten van
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieInleiding. Wat is osteoporose?
Botontkalking Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking is osteoporose. In deze folder leest u meer over osteoporose. Wat is osteoporose?
Nadere informatieBotontkalking. Chirurgie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Botontkalking Chirurgie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. THORENS IE/ml druppels voor oraal gebruik, oplossing. Cholecalciferol (vitamine D 3 )
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker THORENS 10.000 IE/ml druppels voor oraal gebruik, oplossing Cholecalciferol (vitamine D 3 ) Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatieAlcohol misbruik Consequenties voor IC. Roger van Groenendael
Alcohol misbruik Consequenties voor IC Roger van Groenendael à Meerdere MC/IC patiënten met alcohol abusus in VG à Belang voor IC opname? Omvang Meest gebruikte en misbruikte drug wereldwijd NL getallen:
Nadere informatieREUMATHOLOOG. Hilde Beulens
REUMATHOLOOG Hilde Beulens Verzamelnaam Er bestaan meer dan 200 reumatische aandoeningen. 1 op de 5 Belgen heeft reumatische klachten. 1 op 1000 kinderen in België lijdt aan kinderreuma. 1/3de van de bevolking
Nadere informatieMultiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011
Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde 13 september 2011 Dr. Brigit A. de Jong, neuroloog Medisch Hoofd Radboud MS Centrum Afdeling Neurologie
Nadere informatie