OSTEOPOROSE DE STILLE ZIEKTE ZIEKTEBEELD EN DIAGNOSE NVKVV OOSTENDE 20/03/2013

Transcriptie

1 OSTEOPOROSE DE STILLE ZIEKTE ZIEKTEBEELD EN DIAGNOSE NVKVV OOSTENDE 20/03/2013 Reumatoloog ZNA 20/03/2013 Wat is osteoporose? Broosheid van botten die op termijn zal leiden tot een breuk. Voorkomen van breuken door preventie is essentieel 1 1

2 Definitie van osteoporose: Botziekte gekenmerkt door Vermindering in MASSA (kwantitatief aspect) & Deterioratie in MICRO-ARCHITECTUUR (kwalitatief aspect) Breekbaarheid van het bot Toename risico breuk Consensus Conference Diagnose van Osteoporose BMD T-score -2.5 DEXA en/of aanwezigheid (in de ziektegeschiedenis) van een osteoporotische fractuur RX 2

3 Botstructuur: 2 soorten bot Corticaal bot compact bot Trabeculair bot sponzig bot Dikke laag aan het botoppervlak beschermt Trabeculair netwerk steunt Lange beenderen Platte beenderen Wervels

4 Belang van micro-architectuur en botkracht Bot micro-architectuur verklaart 92% van de botsterkte BMD Andere 1. Ulrich et al., Bone Vol. 25, No 1 July Micro-architectuur? Microarchitectuur Macroarchitectuur Microarchitectuur 7 4

5 Belang van micro-architectuur in botkracht Dempster DW et al, JBMR 1986; 1: normaal bot osteoporose 8 Proces van Trabekel scheiding Mosekilde, Bone Miner 10: (1990) 9 5

6 Botkracht NIH consensus verklaring 2000 Botkracht = Botkwaliteit & Botdensiteit BMD = gram/cm 2 1. Architectuur 2. Turnover - Schade accumulatie 3. Matrix kwaliteit S. Judex ; Current Osteoporosis Reports 2003 ; 1 : Weinstein RS, J Bone Miner Res 2000; NIH Consensus Statement Diagnose osteoporose Botdensiteit Meting Dual energy x-ray absorptiometry (DXA) Ultrason Quantitative computed tomography (QCT) Radiografiestudies Botbiopsie Labtesten 11 6

7 Densitometrie wervelkolom (voorachterwaartse opname) Referentiegegevens L2-L4 Vergelijking met referentie Tabel Leeftijd (jaren) Voor de leeftijd gecorrigeerde waarden Duitse referentiepopulatie Grafie k 12 WHO criteria voor osteoporose in vrouw en man. Normaal T-Score -1 en beter Osteopenie -1 to -2.5 Osteoporose -2.5 Ernstige osteoporose -2.5 and één of meer fragility fracturen World Health Organization (WHO). Technical Report Series 843, Geneva 1994 Update TRS 921,

8 T-score (SD) 4/16/2013 Botmassa en breukrisico Normaal Osteopenia Breukrisico Osteoporose Leeftijd (jaren) + 14 Piek botmassa t.o.v. snelheid botverlies 15 8

9 Post-menopausale osteoporose Botmassa Leeftijd 16 Preventie van osteoporose Preventie van osteoporose is gericht op preventie van breuken. 17 9

10 Mortaliteit (per 1000 personen -jaren) 4/16/2013 Preventie van osteoporose Elke volgende breuk betekent: een toename van de morbiditeit = het ziek-zijn een toename van de mortaliteit = het sterven 18 Mortaliteitcijfers t.o.v. aantal nieuwe optredende wervelbreuken Aantal nieuwe wervelbreuken P for trend <.001 Kado DM, et al. Arch Intern Med 1999;159 (11):

11 Jaarlijks voorkomen per 1000 vrouwen 4/16/2013 Incidentie van wervel-, pols- en heupbreuken bij vrouwen na 50 jaar 40 Wervel Heup 10 Pols Leeftijd (jaren) Wasnich RD: Primer on the Metabolic Bone Diseases and Disorders of Mineral Metabolism. 4th edition, Preventie van Osteoporose het is van belang om de eerste breuk te vermijden de eerste breuk is de belangrijkste 21 11

12 Incidentie van nieuwe wervelbreuken (%) 4/16/2013 Wervelbreuken: domino-effect 22 Effect van vroegere wervelbreuk op het risico van een volgende RR=7.3 (4.4, 12.3) RR=5.1 (3.1, 8.4) Eerste jaar studie 2725 postmenopausale vrouwen RR=2.6 (1.4, 4.9) Aantal wervelbreuken bij start Adapted from Lindsay R et al. JAMA 2001;285:

13 Risico op breuken bij Osteoporose Vrouw van 50 jaar: risico op 1 breuk in een heel leven: 40% Man van 50 jaar: risico op 1 breuk in een heel leven: 13% 24 Epidemiologie Voorkomen van breuken bij vrouwen ouder dan 50 46% breekt nooit een bot 54% breekt één of meer botten heup : 18% wervel : 35% pols : 17% 25 13

14 Risicofactoren voor osteoporose Genetisch Dieet Levensstijl Endocrien Medicatie 26 Onbehandelde post-menopausale vrouwen verliezen snel architecturale elementen begin Na 1 jaar Restricted Dufresne et al, J Bone Min Res 17 (S1): SU340 (2002) 27 14

15 Gevolgen van osteoporose Mindere levenskwaliteit Pijn Misvorming wervelzuil en verlies lengte Kost Breuken 28 Behandeling van heupfracturen Binnen de 12 maanden na een heupbreuk: 24% recupereert volledig 20% overlijdt 22% komt in een rusthuis terecht 1 Cooper C et al., Am J Epidemiol 1993; 137: March L et al., Report of Northern Sydney Area Health Service

16 Risicofactoren voor vallen Verhogen het risico op vallen: vermindering zicht, gehoor, evenwicht lage bloeddruk alcohol medicatie: bloeddrukremmers, slaapmiddelen thuisomgeving: matjes op de grond 30 Wat gebeurt er met wervelbreuken? 10% Hospitalisatie 40% Klinische aandacht 100% Aantal wervelbreuken 31 16