Botontkalking. Osteoporose

Transcriptie

1 Botontkalking Osteoporose

2 2

3 In Nederland hebben ongeveer mensen osteoporose. Osteoporose komt zowel bij mannen als vrouwen voor. Veel mensen weten niet dat zij osteoporose hebben, omdat dit niet bij hen is onderzocht. Het is verstandig om osteoporose zo snel mogelijk te ontdekken. Met de juiste aanpak kunnen we het risico op nieuwe botbreuken verkleinen. Wat is osteoporose? Osteoporose wordt ook wel botontkalking genoemd. Osteon betekent bot en porose betekent opening. Bij het ouder wordt treedt er bij iedereen botverlies op. Maar bij osteoporose is er al zoveel botverlies opgetreden dat de structuur van het bot erg is verzwakt. Oorzaak Botaanmaak en botafbraak zijn natuurlijke processen die bij iedereen voorkomen. Bij kinderen en tieners is er meer botaanmaak dan botafbraak. Rond het 30e levensjaar is de botaanmaak en botafbraak ongeveer gelijk en is het bot op zijn sterkst. Er is dan sprake van piekbotmassa. Na het 30e levensjaar gaat de kwaliteit van de botten langzaam achteruit. Botontkalking is een normaal verschijnsel. Vrouwen hebben meer kans op osteoporose dan mannen. Dit komt omdat na de menopauze de botafbraak toeneemt door hormonale veranderingen. Normale botstructuur Botstructuur bij osteoporose 3

4 Factoren die de kans op osteoporose vergroten: osteoporose in de familie laag lichaamsgewicht weinig beweging bepaalde medicijnen, zoals Prednison of Cortisol gebrek aan vitamine D en/of calcium roken en overmatig alcoholgebruik overgang vóór de leeftijd van 45 jaar Ziekten die de kans op osteoporose vergroten: bijschildklieraandoening (hyperparathyreoïdie) te snel werkende schildklier ((hyperthyreoïdie) chronische darmontsteking (zoals ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa) COPD (chronisch longlijden) diabetes Mellitus epilepsie problemen die de opname van voedsel beïnvloeden zoals coeliakie (gluten-allergie) reumatische artritis stoornissen in het hormonale systeem Klachten Osteoporose geeft in principe geen klachten. U merkt vaak pas dat u last heeft van osteoporose als u bijvoorbeeld door een val een pols of heup breekt. Lage rugpijn, verandering van houding, krom lopen en kleiner worden kunnen ook het gevolg zijn van osteoporose. Gevolgen Een botbreuk is voor iedereen lastig. Op latere leeftijd is een botbreuk nog vervelender. Het herstel van het bot gaat dan langzamer waardoor het langer duurt voordat de breuk genezen is. Dat beperkt de beweeglijkheid waardoor de kans op andere complicaties zoals longontsteking en decubitus (doorliggen) toenemen. 4

5 Wanneer osteoporose niet behandeld wordt, kunnen er steeds sneller botbreuken ontstaan. Het voorkomen van osteoporose en botbreuken is daarom erg belangrijk. U kunt er zelf veel aan doen om uw botten in goede conditie te houden. Hoe wordt osteoporose vastgesteld? Vrouwen van 50 jaar en ouder en mannen van 65 jaar en ouder met een botbreuk, hebben een verhoogde kans op osteoporose. Om er achter te komen of dit ook bij u het geval is, kan een botdichtheidsmeting (Dexa-scan) worden gedaan. Met behulp van röntgenstraling meten ze hoeveel kalk je botten heeft. Lees hier meer over in de folder Botdensitometrie. Uitslag botdichtheidsmeting Uw resultaten worden vergeleken met een standaard botdichtheidsmeting van een gezonde jong volwassenen. Deze vergelijking bepaalt uw T-score. Op basis van deze score weet uw arts of u normaal bot hebt, osteoporose of osteopenie. Categorie Normaal Osteopenie Osteoporose T-score Niet meer dan -1 standaardafwijking Tussen -1 en -2,5 standaardafwijking Meer dan -2,5 standaardafwijking Behandeling Als bij u osteoporose is ontdekt, kan dit proces tot stilstand gebracht worden door middel van medicijnen. Deze medicijnen remmen de botafbraak. Voor een optimaal resultaat moet u deze medicijnen 3 tot 5 jaar gebruiken. De kans op een botbreuk is dan met de helft gedaald. 5

6 Wat kunt u zelf doen? Calciumrijke voeding Calcium (kalk) zit voor een groot gedeelte in de botten. Uw lichaam heeft dit nodig om uw botten stevig te houden. Ook het hart, de spieren en andere organen hebben calcium nodig. Als uw lichaam via voeding te weinig calcium binnen krijgt dan wordt de voorraad in uw botten gebruikt. Dit is niet goed voor de botaanmaak. Om voldoende calcium binnen te krijgen, moet u per dag 4 tot 5 porties zuivel nemen. 1 portie kan bestaan uit 1 glas melk of karnemelk, 1 schaaltje vla of 1 plak 30+ kaas. Het maakt niet uit of u volle, halfvolle of magere zuivelproducten gebruikt. Bewegen Regelmatig bewegen is goed voor uw gezondheid en het stimuleert de aanmaak van botweefsel. Vooral bewegingen waarbij u uw eigen lichaamsgewicht met uw benen en voeten moet dragen maken het bot sterker. Touwtje springen, hardlopen en wandelen hebben meer effect dan fietsen en zwemmen. Ook traplopen, tuinieren en huishoudelijk werk verrichten zijn prima activiteiten om uw botten te versterken. Elke dag 30 minuten actief bewegen is al voldoende om uw botten in conditie te houden. Vitamine D Vitamine D helpt uw lichaam om calcium uit uw voeding op te nemen. Vitamine D wordt onder invloed van zonlicht door uw huid aangemaakt, zelfs als het bewolkt is. Ongeveer 30 minuten per dag in de buitenlucht zijn is voldoende. In de winter kunt u kiezen voor extra vitamine D tabletten als u niet voldoende buiten komt. 6

7 Gebruik geen risicoproducten Bepaalde producten zoals alcohol, tabak en koffie vertragen de opname van calcium of gaan ze zelfs tegen. Het is aan te raden deze met mate te gebruiken. Overmatig zoutgebruik (meer dan 9 gram per dag) en diëten waarbij geen vlees wordt gegeten kunnen leiden tot een tekort aan calcium. Vragen Heeft u na het lezen van de folder nog vragen over osteoporose? Neem dan contact op met de osteoporose verpleegkundige. Woensdag en donderdag is er een osteoporose verpleegkundige aanwezig. Telefoonnummer (024) Of mail uw vraag naar: osteoporosepoli@cwz.nl. 7

8 Adres en telefoonnummers Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos SZ Nijmegen Osteoporose poli, polikliniek interne geneeskunde (A70) Melden bij Meldpunt 2B Telefoon (024) (afspraken maken op werkdagen van 8.30 tot uur) Website: 8 G501 / 02-17