Osteoporose. informatiebrochure voor patiënten en familie. Imeldaziekenhuis

Transcriptie

1 Osteoporose informatiebrochure voor patiënten en familie Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg

2 Inhoud Wat is osteoporose? 3 De symptomen 3 Wat zijn de risicofactoren? 4 Preventie 5 Behandeling 8 Therapietrouw 9 Nota s 10 2

3 Wat is osteoporose? Osteoporose is een aandoening van het skelet. Het wordt gekenmerkt door een lage botmassa en een slechte kwaliteit van het botweefsel. Hierdoor heeft de patiënt broze botten, waardoor het risico op breuken toeneemt. Het is een chronische ziekte die vooral voorkomt bij vrouwen vanaf 50 jaar. De breuken kunnen in alle botten voorkomen, maar vooral in: - Het bovenste deel van het dijbeen of de heupkop - De wervels - De pols - De ribben Op wereldniveau is osteoporose de meest voorkomende botaandoening. 3 De symptomen De klinische symptomen van osteoporose zijn: - Acute en chronische pijn. - Kromme, gebogen rug. - Vooruitstekende buik. - Kleinere gestalte. - Ademhalingsmoeilijkheden, reflux. In het begin verloopt de ziekte asymptomatisch. Dit wil zeggen dat u als patiënt niet altijd merkt dat er iets aan de hand is. Osteoporose op zich voelt u niet, u voelt pas dat u zwakke botten hebt op het moment dat ze breken.

4 Wat zijn de risicofactoren? Er zijn verschillende factoren die bepalen of u meer risico loopt om osteoporose te ontwikkelen. Enkele ervan zijn onvermijdelijk, maar anderen kunnen worden aangepakt. 4 Niet-beïnvloedbare risicofactoren! Vrouwelijk geslacht! Tekort aan vrouwelijk hormoon tijdens de menopauze! Familiale voorgeschiedenis van breuken! Botbreuk na 50 jaar! Kleine/fijne gestalte! Geringe botmassa! Lage testosteronspiegel bij mannen Gekoppeld aan een andere ziekte! Endocriene pathologie! Rheumatologische pulmonaire ziektes! Gastro-intestinale aandoeningen! Neurologische aandoening met aantasting van de spierfunctie! Hematologische aandoeningen! Kanker! Orgaantransplantaties Beïnvloedbare risicofactoren! Lage BMI: te laag gewicht in vergelijking met je lengte! Roken! Overmatig alcoholgebruik! Weinig beweging! Voeding arm aan Ca/Vit D! Gebrek aan zonlicht Gekoppeld aan geneesmiddelen! Glucocorticoïden (afweersysteem)! Anticonvulsiva (epilepsie)! Heparine (antistolling)! Methotrexaat (psoriasis, MS, Crohn)! Cyclofosfamide (kanker)! Lithium (depressie)

5 Preventie De belangrijkste doelstelling bij de behandeling van osteoporose is het voorkomen van breuken (fracturen). En als er al één fractuur is opgetreden, moet een volgende fractuur voorkomen worden. Genetische factoren spelen een belangrijke rol in het risico op het ontwikkelen van osteoporose. Toch kan een aangepaste levensstijl een invloed hebben op het botverlies naarmate men ouder wordt. Alevensstijl Kindertijd en adolescentie Volwassen Voldoende aanvoer van Ca en vitamine D (daglicht) Regelmatige lichaamsbeweging (1u/dag) Roken vermijden Risico s van overmatig drankgebruik kunnen inschatten Voldoende aanvoer van Ca en vitamine D Gezonde voeding Regelmatig belastende lichaamsbeweging (30 min/dag) Roken vermijden Overmatig alcoholgebruik vermijden Valpartijen vermijden 5 Valpartijen voorkomen Het meest ernstige gevolg van een valpartij is een heupfractuur, omdat dit gepaard gaat met ernstige invaliditeit (beperkte mobiliteit en toegenomen hulpbehoevendheid) en een stijging van de mortaliteit (sterven). Het voorkomen van valpartijen is belangrijk bij iedereen, maar het is cruciaal voor osteoporotische patiënten. Voor meer uitleg betreffende valpreventie kan u de specifieke brochure van het ziekenhuis raadplegen.

6 Preventie 6 Lichaamsbeweging Reeds in de kindertijd is het belangrijk om voldoende te bewegen. Elk kind en elke adolescent zou 1 uur per dag moeten sporten. Voor volwassenen is het aangewezen om 30 min. per dag te bewegen. Dit hoort sowieso bij een gezonde levensstijl, maar het speelt ook een grote rol in de opbouw en de instandhouding van de botmassa. Voor de botmassa zijn vooral belastende bewegingen goed. Voorbeelden daarvan zijn: - Wandelen. - Lopen. - Spierversterkende oefeningen. Niet-belastende oefeningen zoals fietsen en zwemmen, hebben niet dezelfde impact op het bot. Ze hebben wel veel effect op de algemene gezondheid. Vitamine D Vitaminen zijn stoffen die het lichaam in kleine hoeveelheden nodig heeft voor een goede werking en een goede gezondheid. Vitamine D is absoluut noodzakelijk om de hoeveelheid calcium in het lichaam op peil te houden. Onze voeding bevat onvoldoende vitamine D, maar ons lichaam maakt zelf vitamine D aan met behulp van zonlicht. Regelmatige (veilige!) blootstelling aan de zon zorgt voor dus de aanvoer van vitamine D. Elke dag een half uurtje buiten wandelen is ideaal! Voor personen die zelden buiten komen kan de inname van vitamine D noodzakelijk zijn.

7 Preventie Calcium Calcium speelt een belangrijke rol in het behoud van een goede botgezondheid. Het lichaam heeft calcium ook nodig voor verschillende andere processen, o.a.: bloed, spieren, Voor een efficiënte werking van heel wat lichaamsprocessen zijn volgende hoeveelheden aangewezen per dag: Volwassenen 900 mg Zwangerschap/borstvoeding 1000 mg > 65 jaar 1200 mg > 75 jaar 1200 mg Calcium komt vooral uit melk en zuivelproducten. Onderstaande lijst toont aan hoeveel u moet eten/drinken om 300 mg calcium op te nemen: ¼ liter melk (mager of halfvol). 40 g zachte of halfharde kaas. 2 yoghurts. 300 g platte kaas. ½ liter mineraalwater rijk aan calcium. 1 kg sinaasappelen. 5 stokbroden. 4 kg rundvlees. 500 g groene groenten. 7 Uit deze opsomming blijkt dat voeding alleen niet voldoende is. Daarom wordt bij osteoporose ten stelligste aangeraden om de aanbreng aan te vullen met calcium via medicamenteuze weg.

8 Behandeling Eens osteoporose is vastgesteld, moet het behandeld worden. Hiervoor bestaan verschillende behandelingen, allen met hetzelfde doel: fracturen voorkomen. Niet alle medicijnen worden op dezelfde manier toegediend. Niet alle medicijnen hebben dezelfde manier van werken. Niet alle medicijnen worden op dezelfde manier actief in het lichaam. Bijgevolg dient steeds het gepaste medicijn gekozen te worden in functie van de eigenheid van de patiënt. 8 Per os (inname via de mond) De anti-osteoporose producten moeten zeer consequent en zonder voedsel ingenomen worden. Zo er voor u gekozen wordt voor een orale behandeling, zullen de inname-instructies goed uitgelegd worden. Subcutaan Dit zijn behandelingen waarbij een injectie onder de huid wordt toegediend. Deze injecties worden door een arts, een verpleegkundige of door uzelf toegediend. Intraveneus Intraveneuze behandelingen worden rechtstreeks in de bloedbaan gebracht. Deze vereisen de kennis en de kunde van een arts of een verpleegkundige.

9 Therapietrouw Of u in samenspraak met uw arts nu kiest voor een behandeling per os, subcutaan of intraveneus, therapietrouw is van essentieel belang voor een optimale bescherming tegen osteoporose. Voor de opvolging van de behandeling is het belangrijk om jaarlijks op controle te gaan bij uw huisarts of specialist. 79

10 Nota s 10

11 11

12 Wat is kanker? Z I E K E N H U I S Imeldaziekenhuis Imeldalaan Bonheiden WZC Den Olm Schoolstraat Bonheiden R00