1 Inleiding. 1.1 Fietsen zichtbaar maken in Brussel

Transcriptie

1 1 Inleiding 1 In Brussel wordt de fiets weerom op de kaart gezet. Vooraleer dieper in te gaan op het eigenlijke onderwerp van mijn eindwerk, lijkt het me dan ook logisch over deze kapstok eerst wat uitleg te geven. Om de oprichting van een oefenpiste in zijn juiste context te situeren, wens ik deze inleiding vervolgens af te ronden met een bondige toelichting over de impact van de staatshervorming op de wielersport, de rol van Royal Cureghem Sportif hierin en het institutioneel kader waarbinnen deze operatie zich kan voltrekken. 1.1 Fietsen zichtbaar maken in Brussel Met zijn Fietsbeleidsplan wenst de huidige minister van mobiliteit Pascal Smet de fiets zichtbaar te maken in Brussel. Samen met de promotie van het openbaar vervoer moet een doorgedreven fietspolitiek ervoor zorgen dat tegen het einde van dit decennium 20 % minder auto s in onze hoofdstad circuleren en aldus bijdragen tot de realisatie van een leefbare stad. Om dit streefdoel te bereiken, is er nog veel werk aan de winkel. Enkele cijfers illustreren dat overduidelijk (1). Zo gebruikt 69 % van de Brusselaars nooit de fiets als vervoermiddel. Slechts 1 % van de beroepsbevolking gaat met de fiets naar het werk (11,9 % in Vlaanderen). Eenzelfde laag percentage van 1 % noteert men bij de jongeren die met de fiets naar school gaan, wat in schril contrast staat met de 32,8 % in Vlaanderen. Het fietsbeleidsplan moet hierin verandering brengen. Heel wat maatregelen werden hiertoe aangekondigd. Deze hebben o.m. betrekking op de veralgemening van de zone 30, de aanleg van degelijke fietspaden op brede verkeersassen en de oprichting van fietspunten met verhuur-, parking- en herstellingsmogelijkheden. De blikvanger hierin is ongetwijfeld de realisatie van een netwerk van 19 gewestelijke fietsroutes. Dit zijn aanbevolen fietswegen voor langere verplaatsingen doorheen verschillende gemeenten. Deze routes volgen overwegend lokale wegen met minder druk verkeer. Ook de fietseducatie wordt hierbij niet vergeten. Voor lagereschoolkinderen (11 en 12- jarigen) resulteert een uitgebreide 10-daagse opleiding in het behalen van een fietsbrevet na het afleggen van een rijexamen. Steun wordt verleend aan scholen en verenigingen die in het verlengde hiervan fietspooling opstarten. (1) Fietsbeleidplan Inleiding De fiets in Brussel in cijfers pagina 5

2 2 Maar deze opleiding beperkt zich niet tot de schoolgaande jeugd. Via de ondersteuning van verschillende verenigingen, die actief zijn op het vlak van fietseducatie, wil men alleen dit jaar nog volwassenen leren fietsen. Kortom, een ambitieus beleidsplan dat niet alleen het aanleren van het fietsen, maar het fietsen kortweg in veilige en optimale omstandigheden in een grootstad moet mogelijk maken. Hierbij kan de terbeschikkingstelling van een openluchtwielerpiste dan ook een gedroomd hulpmiddel zijn. 1.2 Communautarisering van de sport Met de grondwetswijziging van werd komaf gemaakt met het unitaire België van In uitvoering van artikel 59bis van de grondwet kregen de pas opgerichte cultuurraden de bevoegdheid over de culturele aangelegenheden, waaronder de sport ressorteert. Toch heeft men moeten wachten tot eind 1977 vooraleer bij decreet het wettelijke kader gecreëerd werd om de sportfederaties te erkennen en te subsidiëren. (2) De inwerkingtreding van deze decreten op 1 januari 1978 stelde de sportfederaties voor een dilemma: zich opsplitsen en verder van overheidssteun genieten (3) of een unitaire structuur behouden en afzien van overheidssubsidies. Grof geschetst kan gesteld worden dat de financieel zwakkere federaties toehapten en de rijke (waaronder wielrennen, basketbal en voetbal) het langst weerstand boden. Zo heeft de Koninklijke Belgische Wielerbond (KBWB) pas met ingang van 2002 zijn structuren aangepast. Dit verliep evenwel niet van een leien dakje. Vooral van Franstalige zijde werd de splitsing tegengewerkt. Druk van de Vlaamse sportminister Johan Sauwens (VU-ID) en de groeiende interne spanningen onder de bestuursleden (o.m. naar aanleiding van de voordracht in oktober 1999 van het circuit van Zolder voor het wereldkampioenschap op de weg 2002 boven Francorchamps) hebben de splitsing ongetwijfeld mee helpen finaliseren. Toch blijft de splitsing vooral ingegeven door financiële overwegingen. In een onderhoud op 12 januari 2000 liet secretaris-generaal van de Royale ligue vélocipédique belge (RLVB) Nicolas Ledent zich al ontvallen: Il faut reconnaître que, quand on fait les comptes en fin d année, on se rend compte que si l on avait le financement des (2) Op initiatief van de toenmalige Minister van Cultuur en Vlaamse Aangelegenheden Rika De Backer-Van Ocken (CVP) heeft de Vlaamse Gemeenschapsraad op 2 maart 1977 dit decreet goedgekeurd. De publicatie in het BS volgde pas op 29 september. Een analoog decreet werd op voorstel van de Minister van Franse Cultuur Jean-Marie Dehousse (PS) op 20 december 1977 aangenomen. (3) Tot eind 1977 werden de sportfederaties gesubsidieerd via een KB van 5 februari 1971.

3 3 Communautés, cela nous aiderait et nous permettrait de mieux travailler, notamment avec les jeunes. (4) Binnen dit aangepast wielerlandschap wordt vanaf 2002 de organisatie van de wielersport en de jongerenopleiding in Vlaanderen en Wallonië verzorgd door Wielerbond Vlaanderen (WBV) en de Fédération Cycliste Wallonnie-Bruxelles (FCWB). Als overkoepelend orgaan, belast met de organisatie, de coördinatie en de bevordering van de wielersport in België in alle disciplines en naar alle verschillende doelgroepen toe (5) blijft de KBWB instaan voor een resem opdrachten en taken, waaronder de organisatie van nationale en internationale wedstrijden, evenals de contacten en de uitbouw van samenwerkingsverbanden met het buitenland en de sponsoring. 1.3 Royal Cureghem Sportif (6) Opgericht in 1911 in Anderlecht is Cureghem Sportif een van de oudste wielerclubs van het land. Vrij snel verwierf deze club nationale bekendheid, dank zij de successen van verscheidene wielrenners uit haar rangen. Tijdens het interbellum werden Jean Aerts en Eloi Meulenbergh wereldkampioen en winnaar van verschillende klassiekers. Daarna kwamen renners als Lucien Acou (schoonvader van Eddy Merckx en zelf een begenadigd renner) en Raymond Impanis in beeld. Een volgende lichting leverde talenten op als Jan Nevens, Eddy Schepers, Guido Van Calster, Jim Van de Laer en de gebroeders Verbrugghe. Volledigheidshalve moet nochtans vermeld worden dat Cureghem Sportif zich de laatste twee decennia bij voorrang toelegt op de jeugdopleiding. Talentvolle renners laat ze doorstromen naar kapitaalkrachtiger semi-professionele clubs. Cureghem Sportif telt een 60-tal jonge renners, die overwegend gerecruteerd worden in het Pajottenland en in mindere mate in Brussel. Niettemin is ze de enige Brusselse wielerclub die met deze jonge renners in competitie uitkomt in alle wielerdisciplines en leeftijdscategorieën. Deelneming aan interclubwedstrijden, meerdaagse wedstrijden (tot zelfs in het buitenland) en provinciale kampioenschappen staan steevast op het programma. Sedert 2003 organiseert Cureghem Sportif jaarlijks tijdens de paasvakantie wielerstages voor jongeren van 12 tot 14 jaar in het VGC-scholencomplex Elishout te Anderlecht. (4) Thibaut, A., Les politiques du sport dans la Belgique fédérale, (2000: 12) (5) (6) Op basis van haar jarenlange ervaring en deskundigheid in de wielersport lijkt het me evident dat deze vereniging - ongeacht de formule - een vooraanstaande rol zou kunnen vervullen in het beheer van de op te richten wielerpiste in het Brusselse. Vandaar deze bondige focus.

4 4 Tot slot dient nog vermeld te worden dat ze als Nederlandstalige club met maatschappelijke zetel in Anderlecht erkend is door de VGC en sedert zoals eerder aangestipt in het voorwoord aangesloten is bij Wielerbond Vlaanderen Institutioneel kader Om enig zicht te krijgen over de instellingen die in Brussel op een of andere wijze bevoegdheid hebben over sport en haar infrastructuur, lijkt het me tot besluit van deze inleiding nodig om een bondig overzicht te besteden aan het institutioneel kader dat in de laatste decennia is tot stand gekomen. België is een federale staat, die samengesteld is uit drie gemeenschappen en drie gewesten. Deze staatsstructuur werd stap voor stap gerealiseerd na diverse grondwetsherzieningen, waarbij de gemeenschappen en de gewesten telkens meer bevoegdheden overgedragen kregen die ze met eigen instellingen quasi autonoom konden uitoefenen gaf het startsein van de staatshervorming met de inschrijving van de drie gewesten en evenveel gemeenschappen in de grondwet. In Brussel werden tevens de Nederlandse en de Franse cultuurcommissie (NCC en FCC) opgericht. (7) 1980 was een tweede mijlpaal in de omvorming van de Belgische staatsstructuur: Vlaanderen en Wallonië kregen eigen bevoegdheden en instellingen. Brussel daarentegen bleef in de politieke koelkast steken. De grote doorbraak kwam er met de grondwetswijziging van Naast o.m. de uitbouw van de Vlaamse Raad tot een volwaardig Vlaams Parlement, kreeg ook Brussel door de bijzondere wet van 12 januari 1989 (de zogenaamde Brusselwet ) en na rechtstreekse verkiezingen op 18 juni 1989 zijn eigen politieke instellingen. De Brusselse Hoofdstedelijke Raad en haar regering ontfermden zich over gewestmateries. De gemeenschapsmateries (waaronder sport) worden daarentegen in principe behartigd door drie verschillende instellingen. (7) Met de oprichting van deze cultuurcommissies behartigden de beide gemeenschappen in Brussel hun eigen gemeenschapsbelangen. Bevoegd voor cultuur en sommige onderwijsaspecten beperkte de rol van de NCC zich evenwel tot de oprichting van een culturele ankerplaats in elke Brusselse gemeente, het voeren van een jaarlijkse promotiecampagne voor het Nederlandstalig onderwijs, de opstelling van een peutertuinplan en de uitbouw van een netwerk aan vakantiespeelpleinen in Brussel. Op sportgebied werd vergeefs gepoogd het Huis van de Sport te operationaliseren.

5 5 Voor persoonsgebonden materies van gemeenschappelijk belang (de zogenaamde bicommunautaire aangelegenheden) is de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) bevoegd. Voor mono- of unicommunautaire aangelegenheden (persoonsgebonden aangelegenheden die slechts één gemeenschap aanbelangen) wordt voortaan ingestaan door respectievelijk de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) en de Commission communautaire française (Cocof). (8) Net als de NCC blijft de VGC onder voogdij van de Vlaamse Gemeenschap. (9) Dit in tegenstelling tot de Cocof, die als gevolg van een bevoegdheidsoverdracht van de Franse Gemeenschap met ingang van 1994 een decretale bevoegdheid kreeg over diverse materies, waaronder sport. Met het Sint-Michielsakkoord werd in 1993 vervolgens de federale staatsstructuur vervolledigd. Het Vlaams Parlement werd voor het eerst rechtstreeks verkozen en telt voortaan de 6 eerst gekozen Vlamingen van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad in zijn rangen. Tevens wordt de voormalige provincie Brabant opgesplitst, waardoor haar instellingen gelegen op het Brussels territorium en de correlatieve middelen in functie van de finaliteit en taalaanhorigheid overgedragen worden aan het Brussels gewest en zijn gemeenschapscommissies met de Lambermont- en Lombardakkoorden vormen voorlopig de laatste stap in de staatshervorming. Het eerste akkoord ging hoofdzakelijk over een herziening van de Financieringswet, waardoor de gemeenschappen meer geld en de gewesten meer belastingautonomie toegewezen kregen. (10) Het tweede akkoord tenslotte waarborgt een vaste vertegenwoordiging van 17 Vlamingen in het Brussels parlement, dat zijn ledenaantal zag stijgen van 75 naar 89. (11) Bovendien werden 6 Brusselse Vlamingen rechtstreeks verkozen voor het Vlaams Parlement, waardoor politiek de band met Vlaanderen nogmaals duidelijk gesteld wordt. (8) Beide gemeenschapscommissies werden de erfopvolgers van de NCC en de FCC. Naast cultuur en onderwijs werden hun bevoegdheden uitgebreid met welzijn en gezondheidszorg. (9) In de praktijk meestal gedelegeerd aan de enige Brusselaar die als minister is opgenomen in de Vlaamse regering. (10) Ook de VGC kreeg meer middelen waarmee voor de eerste keer een daadwerkelijke impuls kon gegeven worden aan de uitbouw van verscheidene sportinfrastructuren en -voorzieningen zoals voorzien in haar Sportbeleidsbrief (11) Op basis van de gewestelijke verkiezingsuitslagen was het aantal verkozen Vlamingen voorheen beperkt tot een 10-tal leden.

6 6 Niet onbelangrijk om te besluiten is de vaststelling, dat - ondanks een ingrijpende staatshervorming en de fusies van gemeenten in de 70-iger jaren - de Brusselse regio nog steeds 19 autonome entiteiten telt.

7 2 Wielerpiste 7 Sport was oorspronkelijk een recreatievorm van de elite. De industriële revolutie uit de 19 de eeuw en de daarmee verbonden bevolkingsgroei in de steden zorgden ervoor dat de sporten in het Verenigd Koninkrijk zich in minder dan 50 jaar neerwaarts in de sociale hiërarchie naar de arbeidersklasse toe bewogen. Bovendien leidde de concentratie van mensen in deze steden op het einde van de 19 de eeuw tot een vraag naar nieuwe vrijetijdsbestedingen. In deze periode vonden dan ook bepaalde hedendaagse populaire sporten daar hun bakermat. Toch ontstond de wielersport met de uitvinding van de fiets ongeveer gelijktijdig in Engeland, Duitsland en Frankrijk. De eerste wielerclubs werden in deze landen gesticht, waarna de wielersport zich verspreidde naar België en Nederland. Door de te grote concurrentie van andere moderne volkssporten en de opkomst van de autosport voor de elite belandde het wielrennen in Engeland rond de eeuwwisseling evenwel in de marginaliteit. Dank zij de stichting Tour de France werd deze sport gered en kende vanuit Frankrijk een verdere verspreiding en professionalisering op het vasteland. Engeland ontwikkelde wel een baanversie, die in 1908 als Olympische discipline werd erkend. 2.1 Historiek De geschiedenis van de ontwikkeling van wielerbanen in ons land is er een van vallen en opstaan. (1) Bloei- en crisisperioden wisselden elkaar af. Dit was niet alleen afhankelijk van ingrijpende wereldgebeurtenissen op het maatschappelijk leven van onze bevolking (wereldoorlogen en economische crisissen) of de positionering van het baanwielrennen zelf in het gewijzigd sportlandschap (concurrentie en latere mediatisering van o.m. voetbal en wielrennen op de weg). Ook lokale situaties, zoals het al dan niet (meer) beschikbaar zijn van weldoeners en wielervedetten, hebben het ontstaan en de levensduur van wielerpistes beïnvloed. In het totaal telden 208 Belgische gemeenten ooit één of meer wielerbanen. (2) Opvallend is het dat het merendeel van de wielerbanen de leeftijd van 10 jaar niet heeft gehaald. Dit geldt zowel voor open zomerbanen als voor de overdekte winterbanen. (1) cf. grafiek Evolutie aantal wielerbanen in België, zie pagina 15 (2) Moeyaert, B. (2003), Ups en downs van het baanwielrennen in België ( ), Sportimonium, 23, 4, pp

8 8 In het kader van mijn eindwerk wil ik in dit hoofdstuk vooral de evolutie van zomerwielerbanen in ons land belichten. Na een bondig overzicht over de overdekte winterbanen wordt vervolgens afgerond met een schets over de wielerbanen in Brussel Wielerbanen in openlucht Tussen 1890 en 1900 werd een eerste reeks wielerbanen gebouwd in de steden (Antwerpen, Brussel, Gent, Luik en Charleroi) en toeristische centra (de kust en kuuroorden als Spa). Deze waren bestemd voor een elitair publiek. Een duidelijke illustratie hiervan is de Oostendse wielerbaan. Opgericht vlakbij de Wellingtonrenbaan, mikte de eigenaar hiermee op hetzelfde publiek als dat van de hippodroom: de bourgeoisie. Niet te verwonderen dat op het middenplein dan ook tennis en zelfs cricket kon beoefend worden. Tussen 1901 en 1906 kende het baanwielrennen zijn eerste crisis. Het aantal wielerbanen daalde van 21 naar 6 eenheden. De rijke burgerij keerde het wielrennen de rug toe en kwam in de ban van de nieuwe rage: het autorijden. In het laatste decennium voor de Eerste Wereldoorlog keerde het tij volledig. Het aantal pistes piekte in 1912 naar 47, verspreid over steden en landelijke gemeenten. Jan met de pet ontdekte in deze periode immers het baanwielrennen, dat steeds meer deel ging uitmaken van de volkscultuur. Sterke fabrieks- en landarbeiders reden er zich de ziel uit hun lijf om geld te verdienen. Door de prestaties van Cyrille Van Hauwaert, een internationale topper van eenvoudige komaf, ontdekten gewone volksjongens het wielrennen als sociaal promotiemiddel. Tevens mobiliseerde deze wielerlegende enorme mensenmassa s voor de baanwedstrijden. De Eerste Wereldoorlog zorgde daarna voor een sterke terugval in de wielerbaanbedrijvigheid. Aanvankelijk werd het fietsen door de Duitse bezetter verboden. Toen in 1915 dan toch enkele pistes opengesteld werden, kregen de organisatoren zware belastingen op vermakelijkheden aangesmeerd. Tussen 1919 en 1928 herstelde het baanwielrennen zich. Dit vertaalde zich in een stijging van 20 naar meer dan 50 pistes. De intrede van de beruchte Flandriens was hieraan zeker niet vreemd. Met een verlies van een 10-tal pistes in de economische crisisjaren, klom het aantal wielerbanen in 1934 heel verrassend naar een absoluut hoogtepunt van 69 entiteiten. In die periode van hoge werkloosheid (20 %) groeide het baanwielrennen naar ongekende hoogten met Jef Poeske Scherens, onafgebroken wereldkampioen sprint van 1932 tot In dit overaanbod lagen echter de kiemen van een volgende crisisperiode.

9 9 Een overprogrammatie aan wedstrijden, de uitkering van hogere startgelden aan wielervedetten van wie de inzet al eens zoek raakte en de concurrentie van wegcriteriums met toppers als Sylvère en Romain Maes, Marcel Kint en Félicien Vervaecke, zorgden ervoor dat de publieke belangstelling geleidelijk afnam. Minderinkomsten, stijgende exploitatiekosten met een gebrekkig onderhoud van de infrastructuur tot gevolg, leidden meestal tot de sluiting van wielerpistes. Het aantal wielerbanen viel tegen 1939 terug tot 16. Dat wil zeggen dat in vijf jaar tijd meer dan drie op vier wielerbanen verdwenen. In tegenstelling tot wat te verwachten was, zorgde de Tweede Wereldoorlog niet voor de definitieve doodsteek. Een tiental wielerbanen konden overleven dankzij de enorme beperkingen opgelegd aan wegwedstrijden. Na de Tweede Wereldoorlog ging het behoorlijk goed met de Belgische wielerbanen. Tussen 1948 en 1950 telde ons land 18 à 20 pistes. De blikvanger hierbij was de wielerbaan van Rocourt, die volledig gerenoveerd werd voor de wereldkampioenschappen in Vaak gebruikt als aankomstplaats voor Luik-Bastenaken-Luik stond Rocourt lange tijd model voor een gecombineerde sportsite, die dankzij de inkomsten van het voetbal (FC Luik) kon overleven tot in Vanaf het begin van de 50-iger jaren - en dit voor een lange periode van pakweg 50 jaar! - belandde het baanwielrennen in een diep dal. Het publiek bleef weg om allerlei redenen. Dankzij de economische groei nam de koopkracht van de bevolking toe. Steeds meer mensen konden het zich veroorloven een auto aan te schaffen, waardoor hun zondagse ontspanning en vakantiedagen een andere invulling kregen. Anderzijds zorgde de televisie ervoor dat mensen thuis spektakelvollere wedstrijden konden bijwonen dan wat de wielerbanen aanboden. Vervolgens zorgde de opkomst van de extrasportieve sponsoring ervoor dat diezelfde televisie onrechtstreeks wielrenners ertoe aanzette om uit te komen op de weg waar meer geld mee te verdienen viel. Voeg daarbij nog de concurrentie van andere sporttakken zoals het voetbal en de verklaring voor de neergang van het baanwielrennen is zo gegeven. Tussen de jaren had België nog amper twee zomerwielerbanen: Rocourt en Oostende. Huilen met de pet op werd het toen Patrick Sercu in 1984 zich de jeugdopleiding van Belgische baanrenners begon aan te trekken en bij gebrek aan wielerbanen de pistedisciplines op de weg organiseerde. Zijn oproep om in elke provincie een wielerbaan aan te leggen, werd opgevolgd.

10 10 Met uitzondering van de Brusselse regio is in het laatste decennium een netwerk van open wielerbanen voor jeugdopleidingen en -wedstrijden in ons land gerealiseerd. Ondanks het teleurstellend rapport over de tweede helft van vorige eeuw, valt er toch nog een lichtpunt te noteren: de wielerbaan van de Blaarmeersen in Gent. Als grootste open piste van ons land werd ze in 1988 gebouwd voor het wereldkampioenschap. Ondertussen is zij volledig overdekt en in februari jl. als Vlaams Wielercentrum Eddy Merckx in eerste instantie opengesteld voor wedstrijd- en trainingsmogelijkheden voor jongeren Winterwielerbanen De evolutie van de winterwielerbanen verloopt enigszins analoog met deze van de openluchtwielerpistes. Toch is het kostenplaatje voor de aanleg en exploitatie van een overdekte en verwarmde wielerpiste veel duurder dan voor een openluchtpiste. Dit verklaart grotendeels de mislukking van de eerste pogingen in Brussel (1892), Antwerpen (1898) en Elsene (1912), die een gemiddelde levensduur kenden van amper één jaar. De doorbraak kwam er in 1913 met het Sportpaleis in Schaarbeek, dat als eerste Belgische duurzame wielerbaan tot 1966 overeind bleef. Pas in het begin van de 30-iger jaren kenden de winterwielerbanen hun grootste populariteit. Naast Schaarbeek trokken het Gentse Kuipke (3) het prestigieuze Sportpaleis in Antwerpen (1933) en de wielerbaan van Charleroi (1933)(4) heel wat kijklustigen. Jaarlijks organiseerde iedere wielerbaan een vijftiental meetings, waaronder de zesdaagsen het meeste ophef maakten. Vanaf 1939 begon het tij te keren. Na een heropflakkering in de fifties en de jaren 60 met wielergrootheden als Rik Van Steenbergen, Rik Van Looy, Eddy Merckx en Patrick Sercu belandde het baanwielrennen sedertdien in een sukkelstraatje. Allerlei andere evenementen verdrongen het wielrennen op de winterbanen. (5) Alleen de zesdaagsen overleefden. Met de sluiting van het Sportpaleis in Schaarbeek kreeg het winterbaanwielrennen vervolgens een zware opdoffer te verwerken. Pogingen om dit verlies te herstellen in Charleroi (1967) en Vorst (1971) mislukten. Toen dan ook nog Antwerpen het liet afweten, was het hek helemaal (3) na een moeizame start in 1922 eigenlijk pas in 1929 doorgebroken na onderbrenging in een kleinere zaal van het Floraliapaleis (4) in tegenstelling tot de vorige wielerbanen sloot ze reeds na twee jaar de deuren (5) bij wijze van voorbeeld: ijsrevues, boks- en worstelkampen, jumping, zangoptredens, handelsbeurzen, bloemen- en duivententoonstellingen, tennis,.

11 11 van de dam. Alleen het Gentse Kuipke bleef over. Of het Belgisch baanwielrennen daarmee op sterven na dood is, zou ik nochtans durven te betwijfelen. Dankzij de inzet van Patrick Sercu kregen de Gentse zesdaagsen recentelijk een nieuwe impuls. Ook de ombouw van de Blaarmeersen opent nieuwe perspectieven. En wat te denken van de organisatie van de zesdaagse van Hasselt begin dit jaar? In goed twaalf uur tijd werd in de Grenshallen een houten wielerbaan van 200 meter in elkaar geknutseld. (6) Wielerbanen in Brussel In de loop van zijn geschiedenis telde Brussel in het totaal 13 wielerbanen, waarvan 9 open en 4 overdekt waren. De meerderheid hiervan werd opgericht voor de Eerste Wereldoorlog. Met uitzondering van de wielerpiste van het Sportpaleis in Schaarbeek, kenden ze alle een kortstondig bestaan. In 1891 werden ongeveer gelijktijdig in Vorst, Laken en Anderlecht (Cureghem) de eerste open wielerbanen in onze hoofdstad aangelegd. Na amper één jaar verdwenen ze alle drie reeds van de kaart. Alleen deze van Cureghem kon zich tijdelijk herpakken. Met de steun van de Maatschappij der Slachthuizen werd in 1895 in de Duitslandstraat (thans Ropsy- Chaudronstraat) een tweede veel langere assepiste (804 m i.p.v. 275 m) ingericht. Eén jaar later beleefde ze op haar beurt haar zwanenzang. De eerste Belgische overdekte piste vond in 1892 haar onderkomen in een hall van het Jubelpark in Brussel. Deze 400 meter lange piste werd na enkele wedstrijden afgebroken en later weerom opgebouwd in een grotere hall van ditzelfde gebouw. Daar werd ze alleen nog in de winter van gebruikt. Anders verging het de open pistes van Longchamps (Ukkel) en het Ter Kamerenbos (Brussel). In aanwezigheid van koning Leopold II werd de eerste wielerbaan (402 m lang, 7 meter breed met 1,7 m hoge bochten) geopend op 22 mei La réunion d inauguration fut éclatante. Succès de foule: cohue inénarrable, envahissement fou. Et aussi un succès sportif sans précédent : lot de coureurs de premier plan et huit records battus. (7) In september 1901 werd de piste gesloten. Deze van het Ter Kamerenbos werd ingereden in 1896 en was tot in 1908 in gebruik. Ze fungeerde zelfs jaren later nog tot driemaal toe als aankomstplaats van de wegwedstrijd Parijs-Brussel. Om de chronologie te respecteren, zou ook Jette vervolgens in over een wierlerpiste hebben beschikt. Grotere bekendheid verwierf de piste van Karreveld ( ) in Sint-Jans-Molenbeek. (6) Landuyt, T. (2006), Een wielerbaan uit een bouwdoos, De Morgen, 7 februari, p.14 (7) Lauters, F. (1936), Les débuts du cyclisme en Belgique, Bruxelles, Office de Publicité, p. 138

12 12 Niet alleen omdat hierop nationale kampioenschappen en het wereldkampioenschap van 1910 verreden werden, maar vooral omdat op 25-jarige leeftijd de talentvolle Antwerpse stayer en vice-wereldkampioen Karel Verbiest hier dodelijk ten val kwam. Van 1909 tot 1911 werd de 265 m lange houten zomerpiste van Linthout in Sint-Lambrechts- Woluwe door Lenoir opengesteld met de mogelijkheid om op het middenveld voetbal, polo en tennis te beoefenen. Diezelfde persoon zorgde ervoor dat wat later een overdekte wielerbaan in een hall aan de Kroonlaan in Elsene de mogelijkheid bood om er de eerste zesdaagse in ons land van 11 tot 17 maart 1912 te laten verlopen. Deze 125 m lange wielerbaan was slechts een tussenoplossing in afwachting van een grotere winterwielerbaan. In 1913 verdween ze dan ook met de afwerking van het Sportpaleis in Schaarbeek, dat door Ernest Van Hammée (als organisator van de pistebedrijvigheden op Karreveld niet aan zijn proefstuk toe) op 5 oktober geopend werd. Een houten wielerbaan van 235 m was er ingeplant op een oppervlakte van 70 are die plaatsbood aan man. Het sportpaleis van Schaarbeek was van groot belang voor de Belgische baanwielersport. Naast wekelijkse meetings waren vooral de zesdaagsen in trek. In de late jaren 30 begonnen allerhande evenementen stilaan de wieleractiviteiten te verdringen. Zelfs een korte heropleving van de wielerbedrijvigheid na de Tweede Wereldoorlog kon niet verhinderen dat de populariteit van deze wintervelodroom daarna gevoelig afnam. De sluiting in 1966 was dan ook onherroepelijk. Op een uitneembare piste (eerder gebruikt in Charleroi en Parijs) poogde men in 1971 de traditie van het sportpaleis van Schaarbeek voort te zetten in Vorst-Nationaal. Enigszins tevergeefs, want het bleef bij de organisatie van de laatste zesdaagse van Brussel. Ter vervollediging dienen evenwel nog twee open wielerpistes vermeld te worden: deze van het Klein Eiland te Anderlecht in 1915 (een wielerbaan van gestampte aarde waar Duitse soldaten de deelnemers aan geheime wedstrijden oppakten en het lot van het voortbestaan van deze piste meteen bezegelden) en van de Heizel te Brussel ( ) op de plaats van het huidige Koning Boudewijnstadion. Deze piste met een lengte van 400 m was afbreekbaar en werd gebruikt voor de wereldkampioenschappen van 1930 en Een wielerpiste in Brussel: een prioriteit Naast de sluiting van het sportpaleis van Schaarbeek, verdween gaandeweg in de jaren 60 ook nog het regulier aanbod van wielerproeven op de weg in het Brusselse. Een kleine groep

13 13 vastberaden inrichters bleef daarna nog enkele decennia actief. (8) Op vandaag vinden er buiten de permanente internationale wedstrijden (GP Eddy Merckx en Parijs-Brussel) en de sporadische start of aankomsten van rittenwedstrijden (meestal rond de Heizelsite) geen wielerwedstrijden meer plaats in Brussel. De toegenomen verstedelijking met bijhorende mobiliteitsproblemen en de teloorgang van de sociale cohesie binnen de wijken, bewogen diverse clubs ertoe hun wieleractiviteiten stop te zetten. Wielrennen is evenwel een sporttak die specifieke eisen stelt qua veiligheid en organisatie. In dat opzicht zijn wedstrijden in open omloop binnen de 19 gemeenten geen evidentie. Op de meeste locaties is deze optie zelfs totaal onhaalbaar geworden. Organisatorisch zijn inrichtingen op een gesloten omloop (criteriums) wel mogelijk, maar er bestaat in Brussel daaromtrent geen enkele traditie en know-how meer. (9) Daaruit besluiten dat er geen interesse voor het wielrennen bestaat bij jongeren, is al te voorbarig. Als enige wielerclub in Brussel die in competitie uitkomt, krijgt Cureghem Sportif jaarlijks gemiddeld een 15-tal oproepen van jongeren naar informatie over de mogelijkheden tot beoefening van de wielersport. Slechts een klein gedeelte stroomt daadwerkelijk in. Het grootste deel van de geïnteresseerden haakt klaarblijkelijk af bij gebrek aan opleidingsmogelijkheden in relatie tot een degelijke infrastructuur die makkelijk bereikbaar is. Voor hun trainingen moeten ze immers afzakken naar de openluchtpiste van Zemst- Elewijt. Volgens clubsecretaris Michel Meert is dat te ver voor veel van onze jongeren uit het Brusselse. Maar als aspirant-wielrenner kunnen ze nergens anders naar toe, omdat de KBWB in Elewijt o.m. zijn initiatiecursussen organiseert. Nogal wat potentiële leden haken ontgoocheld af als ze horen dat we niet in de onmiddellijke omgeving over een piste beschikken. Veel ouders kunnen zich blijkbaar niet vrijmaken om zoon- of dochterlief naar de trainingen in Zemst te rijden. (10) De toenemende verkeersdrukte bracht met zich mee dat vooral in stedelijke gebieden het steeds moeilijker werd om de wielersport op een veilige manier te beoefenen. Vandaar dat de (8) Vélo t Rad organiseerde nog tot in de aanvang van de 90-iger jaren een wedstrijd voor liefhebbers en beroepsrenners doorheen het Pajottenland met vertrek en aankomst in Anderlecht. Tot twee jaar geleden werden nog wedstrijden voor nieuwelingen en juniores verreden in afwachting van de aankomst van Parijs-Brussel. (9) Dit in tegenstelling tot de gesloten omlopen in de ons omringende grootsteden. Zo worden in de Londense periferie afgedankte legersites en motorcircuits gebruikt als clubomlopen. Parijs telt twee wieleromlopen van om en bij de 3 km in het Bois de Vincennes en het Bois de Boulogne. In Amsterdam en Rotterdam beschikken clubs over hun clubhuis met aanpalende omloop die permanent of op regelmatige tijdstippen afgesloten wordt. Volledigheidshalve dient vermeld dat ook Brussel in de eerste helft van vorige eeuw dergelijk initiatief kende. Sedert 1910 werd bijna ononderbroken tot 1945 de GP van Brussel verreden als een soort criterium over een gesloten omloop van enkele kilometers. Deze wedstrijd verhuisde in de loop der jaren van het park van Laken over het park van Woluwe (en enkele jaargangen in Zaventem, Hofstade, La Hulpe en Hoogtepunt 100) naar een omloop in het Ter Kamerenbos. (10) Vanderhaeghe, S. (2002), Anderlechtse wielerclub wil openluchtpiste in Brussel, Het Laatste Nieuws, 30 januari, p. 14

14 14 KBWB in het laatste decennium deze uitdaging beantwoord heeft met de promotie en stimulering van de vestiging van maximaal twee beschermde omlopen per provincie via de toekenning van een uniforme subsidie van afgerond Euro per wielerpiste. Met uitzondering van de Brusselse regio beschikt iedere provincie op dit ogenblik over een open wielerpiste. (11) Als men bovendien rekening houdt met de pistes in opbouw (Brasschaat en Brugge) en in ontwerpfase (Bernissart)(12), dan zou ons land binnenkort 12 wielerpistes tellen of - Brussel niet meegerekend - 1 wielerbaan voor inwoners. Met haar inwonersaantal van iets meer dan 1 miljoen zou onze hoofdstad bijgevolg over minstens één piste dienen te beschikken. Zonder marktstudie uit te voeren, kan de oprichting van een openluchtwielerpiste in Brussel daarenboven nog verantwoord worden op basis van volgende vaststellingen. Zoals eerder in de inleiding reeds vermeld, wordt in uitvoering van het Fietsbeleidsplan in Brussel de fiets weerom op de kaart gezet. De onlangs aangestelde fietsmanager van het Brussels Gewest, die dit plan moet helpen concretiseren, is net terug van de internationale fietsconferentie uit Kaapstad waar hij is gaan lobbyen om in 2009 de Europese conferentie Velocity naar Brussel te halen.(13) De geloofwaardigheid van de aangezwengelde fietsdynamiek zou nogal een lelijke deuk krijgen indien op dat ogenblik Brussel nog over geen beschermde wieleropleidingspiste voor jongeren beschikt. Tenslotte is er meer dan voldoende potentieel voorhanden om de oprichting van een wielerpiste als een prioriteit te verantwoorden. Niet alleen gezinnen of ongeveer personen hebben thuis een fiets staan (14), maar bovendien telt Brussel ongeveer actieve fietsliefhebbers. (15) Tenslotte zal dit potentieel nog opgevoerd kunnen worden van zodra de opgezette educatieve programma s door het Brusselse gewest ook de allochtone bevolkingsgroepen tot fietsen zullen aanzetten. (16) (11) Gelegen op de grens van twee provincies bedient de wielerpiste van Rochefort zowel Namen als Luxemburg. (12) gegevens verstrekt door Van Damme, T., directeur KBWB tijdens vraaggesprek op 19 april (13) Van Garsse, S. (2006), Zien fietsen doet fietsen, Frederik Depoortere stippelt gewestelijk fietsbeleid uit, Deze Week in Brussel, 16 maart, p. 3. (14) Fietsbeleidsplan , p. 5. (15) Deze raming werd gebaseerd op het aantal Brusselse fietsclubs erkend door de VGC (7) en de Cocof (32) en aangesloten bij de BBR (23) met gemiddeld 40 fietsliefhebbers per club. (16) Zich bewust van de mobiliteitsproblematiek telt men vooral hoogopgeleiden onder de fietsers in Brussel. Al wordt bij statistieken over de evolutie van het fietsgebruik geen onderscheid gemaakt tussen bevolkingsgroepen, dan stelt men vast dat de fiets weinig gebruikt wordt door allochtonen. De verklaring hiervoor zou volgens het kabinet van de Brusselse mobiliteitsminister kunnen gelegen zijn in het feit dat allochtonen niet vereenzelvigd willen worden met de fiets, dat als vervoermiddel van de armen wordt beschouwd.

15 Figuur: Evolutie aantal wielerbanen in België (Moeyaert B., eindwerk KUL, 2003, Leuven) 15

16 2.3 Uitzicht en inplanting van een piste Basisconcept De geschiedenis leert ons dat de structuur, de vorm en de afmeting van wielerpistes vaak verschillend waren. In de beginperiode was het de gewoonte om met uitbreekbare houten wielerbanen te werken, die verplaatsbaar waren. (17) Daarnaast trof men wielerbanen aan waarvan de ondergrond uit asse of aangestampte aarde bestond. Pas later deden achtereenvolgens beton en asfalt hun intrede. Alle huidige openluchtpistes in ons land beschikken over een ondergrond uit asfalt.(18) Maar ook over de vorm van de wielerbaan verschilde men in de beginjaren vaak van mening. Er waren zowel voorstanders van ellips- of cirkelvormige pistes met al dan niet verhoogde bochten, als van pistes met een afgerond vierkant. Vermoedelijk onder invloed van de configuratie van renbanen heeft uiteindelijk de ovaalvorm het gehaald. Tenslotte kan ook de lengte van een wielerbaan variëren. Afmetingen van 700 à 800 m (19) behoren tot het verleden. Al bestaat er tot op heden ook hiervoor geen vaste norm, dan wordt er niettemin om praktische redenen voor gezorgd dat men bij vermenigvuldiging van de volle lengte van de baan uitkomt op 1 kilometer. Vandaar dat de huidige openluchtpistes 250 m, 333,33 m of 400 m lang zijn, wat respectievelijk 4, 3 en 2,5 baanomtrekken inhoudt om tot dit resultaat te komen. (20) Om de snelheid op te drijven, hebben de wielerbanen een steilere helling in de bochten dan in de rechte lijnen. Rekening houdend met de voorschriften van de UCI verstrekte de KBWB hierover nadere gegevens (bijlage 2), die door de bouwheren van onze huidige openluchtpistes vrij nauwgezet opgevolgd werden. Het loopvlak van praktisch alle pistes heeft een breedte van 7 m en een hellingsgraad van 5 op de rechte stroken tot 22 in de bochten. (21) Deze lichte hellingen in de bochten laten toe om een permanente en constante snelheid aan te houden. Hierdoor zijn deze pistes niet alleen toegankelijk voor pistefietsen, (17) Vandaag wordt een houten ondergrond quasi uitsluitend aangetroffen in overdekte winterpistes met de bedoeling hogere snelheden te ontwikkelen. (18) In december 2003 hield Cureghem Sportif een enquête over de openwielerpistes in ons land. Als bijlage 1 vindt u de hiertoe gebruikte vragenlijst. Deze werd ingevuld door de verantwoordelijken van de wielerpistes van Hulshout, Peer, Gent, Rochefort, Gilly en Alleur. De gegevens ervan werden echter nooit verwerkt. In het kader van dit eindwerk werd dit overzicht vervolledigd met ingewonnen informatie over de pistes van Zemst-Elewijt, Rebecq en Oostende. De gegevens over de piste van de Blaarmeersen in Gent werden geactualiseerd, maar zullen ingevolge de aangepaste missie en doelstellingen van deze piste verder niet aangewend worden. (19) De wielerbanen van Beernem (1921) en Cureghem (1891) bedroegen respectievelijk 750 en 804 m. (20) De wielerbanen van Peer en Zemst met 380 m en 377 m vormen hierop een uitzondering. (21) De piste van Rochefort is slechts 6,49 m breed; deze van Peer is uitgerust met bochten tot 25.

17 17 maar ook voor gewone wegfietsen en zelfs moutainbikes. Dankzij dit concept kunnen op deze wielerbanen nog andere sporten beoefend worden, zoals rolschaatsen (22) en skeeleren.(23) Wielerbanen zijn voorzien van strepen. De rode streep snijdt de wielerbaan middendoor en dient als start- en aankomstlijn voor de achtervolging. Tussen de binnenkant van de wielerbaan en de eerste streep (zwart voor officiële wielerbanen, meestal wit voor openluchtpistes) bevindt er zich een blauwe band waarop niet gereden wordt tijdens wedstrijden. (24) Daarnaast begint het eigenlijke baanoppervlak, waarop nog twee andere lijnen zijn aangebracht: 70 cm van de zwarte of witte lijn is er de rode sprinterslijn en op een derde van de breedte van de piste is er een hemelsblauwe stayerslijn. Beide lijnen zijn belangrijk voor het reglementair voorbijsteken in respectievelijk de sprint- en stayerdiscipline Inplanting en randaccommodaties De bevolkingsdichtheid in combinatie met de toenemende verkeersdrukte zorgen ervoor dat vooral in Brussel in verhouding een groot aantal jongeren wordt belemmerd om bepaalde sportactiviteiten vlot te beoefenen. Daarnaast stelt men vast dat om diverse redenen (kansarm, ontbrekende begeleiding ouders, jonge leeftijd, ) de mobiliteit van een ruime groep beperkt blijft tot deze regio. Aangezien een wielerbaan aan sportinstanties (gemeentelijke sportdiensten, sportfederaties en sportverenigingen) uitgebreide mogelijkheden biedt om specifiek naar deze stadsjeugd toe, fiets- en andere sportactiviteiten te promoten, haar te initiëren en ook degelijk te begeleiden, moet deze infrastructuur ook duidelijk in de nabijheid zelf worden ingeplant. Naar het voorbeeld van de meerderheid van de huidige openluchtpistes zou deze wielerbaan best geïntegreerd worden in een bestaand gemeentelijk sportcentrum. (25) Aangezien dergelijke piste gecombineerd kan worden met andere types van sportterreinen lijkt het mogelijk om de oprichting te plannen in het kader van de heraanleg of vernieuwing van bestaande sportvelden. Een eerste verkennende studie werd in die zin reeds eerder uitgevoerd in samenwerking met de gemeente Anderlecht. (26) Een afzonderlijke oprichting op een vrijliggend terrein dat aan de vereisten van de bestaande bestemmingsplannen voldoet (braakliggende gronden of her te bestemmen sites), behoort (22) o.m. in Rochefort, dat bovendien nog autopedfanaten ontvangt. (23) in Peer en Rochefort, maar verboden in Zemst omwille van de mogelijke beschadiging van het wegdek. (24) Deze band is amper 20 cm breed in officiële wielerbanen, maar kan meestal tot 60 cm oplopen in openluchtpistes om makkelijker het op gang komen toe te laten. (25) Alleen de pistes van Rebecq, Zemst en Rochefort liggen geïsoleerd. Deze ligging zou een eerder negatieve weerslag hebben op de uitbating van de piste in Rebecq, in veel mindere mate in Zemst, waar de plaatselijke voetbalclub eveneens verankerd is, en geenszins in Rochefort waar met aanzienlijke privé-investeringen diverse ruimten (zaal voor seminaries en banketten, internaat voor o.m. wielerschool Ferdinand Bracke) commercieel uitgebaat worden. (26) meer details hierover verder in hoofdstuk 5.

18 18 eveneens tot de mogelijkheden. (27) Daarbij dient wel rekening gehouden te worden met een oppervlakte van 1 ha. Naast de inplanting in een stedelijke omgeving die de naburigheid garandeert, moet tevens een vlotte en (verkeers)veilige bereikbaarheid worden vooropgesteld. Het moet de bedoeling zijn dat deze locatie voor een zo groot mogelijke doelgroep gemakkelijk bereikbaar is. Bereikbaarheid vanuit de stad, per fiets of met het openbaar vervoer is een prioritair criterium. Een vlotte bereikbaarheid uit een ruimere omgeving kan eveneens vooropgesteld worden. Tenslotte dient bij de inplanting eveneens rekening gehouden te worden met mogelijke buurtoverlast. Een beschermde omloop moet ook de buurtbewoners voldoende garanties bieden op het vlak van veiligheid, geluidshinder en verkeersoverlast. Zeker in een grootstad dient men bijzondere aandacht te besteden aan het voorzien van voldoende parkeergelegenheden bij de bouw van sportinfrastructuur. Zoals eerder hierboven aangehaald, wordt een openluchtwielerpiste best geïntegreerd in een bestaand sportcentrum. Dit houdt in dat men gebruik kan maken van de bestaande randaccommodaties, zoals vestiaires, sanitair en cafetaria. Bovendien worden deze bestaande faciliteiten verder gerentabiliseerd, wat de exploitatiekost uiteraard ten goede komt. Gesteld kan worden dat alle openluchtpistes over deze basisvoorzieningen beschikken of toch in de onmiddellijke omgeving er gemeenschappelijk gebruik van kunnen maken. Een voorziening die opvallend ontbreekt, is een tribune. (28) Opvallend ook is dat - in tegenstelling tot de wielerbanen in Wallonië - praktisch alle pistes in Vlaanderen over de nodige verlichtingsinstallaties beschikken. (29) Vervolgens kan erop gewezen worden dat alleen Rochefort in zijn site een wielerschool heeft ondergebracht. Uiteraard heeft dit zijn consequenties op de infrastructuur. Naast de nodige leslokalen voor de opleiding, zijn er ook logiesmogelijkheden voorzien voor verblijfstages van aspirant-wielrenners. Tot besluit van deze facilitaire voorzieningen is het opmerkelijk dat nergens in de huidige wielersites een trefpunt is uitgebouwd waar fietsen verhuurd en tegelijkertijd kunnen hersteld worden. (30) (27) Rebecq is aangelegd op het gedesaffecteerde voetbalveld van Quenast. De nog op te richten wielerpiste in Brasschaat zou ingeplant worden op de vier voormalige jeugdterreinen naast het Bosuilstadion. (28) Alleen de piste van Gilly, waarop geregeld competitiewedstrijden voor aspiranten, nieuwelingen en juniores worden verreden, is hiermee uitgerust. (29) De vorig jaar opgerichte piste van Oostende blijft voorlopig achterwege, al is de bekabeling er voorzien; in Wallonië kan alleen de piste van Rochefort verlicht worden. (30) Alleen Gilly stelt gratis (race)fietsen ter beschikking.

19 2.3.3 Middenplein 19 Om de wielerbaansites maximaal te valoriseren, krijgt ook de ruimte op het middenplein praktisch overal een bestemming. Alleen Oostende laat het middenplein volledig onbenut. De verklaring hiervoor is dat de piste gelegen is in een sportcentrum (De Schorre), dat nog enorme uitbreidingsmogelijkheden biedt. Parallel aan de huidige wielerbaan zou in de toekomst een infrastructuur kunnen aangelegd worden voor opwarmingsoefeningen. Daarnaast voorziet men in datzelfde sportcentrum een afzonderlijk BMX-parcours. Bovendien zal men van de grondige renovatie van het centraler gelegen Maria-Hendrikapark gebruik maken om ook de verloederde velodroom aldaar niet alleen volledig op te frissen, maar tevens een nieuwe bestemming te geven. Naast fietsen en skeeleren zullen vooral de jongeren van de aanpalende jeugdclub er hun gading vinden in het geprojecteerde skatepark. (31) Het middenplein wordt verder aangelegd als cricketveld ten behoeve van de Pakistaanse gemeenschap. Opvallend is het dat de invulling van het middenplein zelden gerelateerd is aan enigerlei wielerbedrijvigheid. Slechts Rochefort en Gilly maken gewag van o.m. opwarmingsmogelijkheden op het middenplein. Daarnaast beschikt alleen Rebecq over een verkeerspark. Het centrale gedeelte van wielerbaansites wordt meestal aangewend voor voetbal (Hulshout, Zemst en Alleur) en de beoefening van sommige atletiekdisciplines (Peer en Rochefort). Gilly verleent daarentegen het kaatsbalspel de exclusiviteit. Peer is verder de enige wielerbaan die o.m. toestellen ter beschikking stelt van skaters. Tot besluit van de verscheidenheid aan invulmogelijkheden van het middenplein kan Rebecq geciteerd worden met racewedstrijden voor telegeleide minivoertuigen. In tegenstelling tot deze verscheidenheid staat het organiseren van evenementen overwegend in het teken van het wielrennen. Geregeld worden op de meeste pistes wielermeetings en - kampioenschappen georganiseerd of krijgt er een wegwedstrijd haar beslag. Rochefort en Rebecq stellen hun sites daarenboven ook nog ter beschikking van respectievelijk een avontuurlijke sporthappening en het vertrek van een jogging. (31) Als project gesubsidieerd door de KBS in het kader van de actie Buitengewone Buurt voor een bedrag van Euro.

20 2.3.4 Besluit 20 Uit de gegevens bij dit hoofdstuk kunnen voorlopig al enkele conclusies getrokken worden met het oog op de toepasbaarheid in Brussel. De keuze zou best vallen op een standaardpiste van 333,33 m lengte met een loopvlak van 7 m breedte. Tevens moet deze piste een multifunctionele bestemming krijgen. Dit impliceert dat de ondergrond met een kwaliteitsvolle asfaltlaag moet uitgerust zijn om naast het fietsen en wielrennen ook andere mobiele activiteiten als rolschaatsen, skeeleren en rolskiën probleemloos toe te laten. (32) Een verlichtingsinstallatie is zeker aan te bevelen. Bij voorkeur zou een openluchtwielerbaan in een sportcentrum geïntegreerd dienen te worden, waardoor gebruik kan gemaakt worden van de bestaande facilitaire voorzieningen. Bij de inplanting mag het aspect van mogelijke overlast voor de omgeving niet uit het oog verloren worden. Belangrijk hierbij is vooral de bereikbaarheid. De kanaalzone met aansluiting op het fietspadennetwerk dat momenteel wordt ontwikkeld, kan een uitgangspunt vormen. De kanaalroute biedt naast de mobiliteit binnen het stadsgewest ook een vlotte aansluiting met de ruimere omgeving rond Brussel. Uit het ruime gamma aan mogelijke invullingen van het middenplein bij een wielerbaan geniet een verkeerspark mijn voorkeur. Wil men van Brussel een leefbare stad op mensenmaat maken, dan is de promotie van het fietsen in al zijn vormen bij jongeren geen overbodige luxe. De eindtermen of vaardigheden die kinderen in dat domein bij het verlaten van de lagere school onder de knie moeten hebben, helpen deze bewering alleen maar versterken. (33) Verkeerseducatie eerder uitgetest op een behendigheidsparcours en vervolgens omgezet op een verkeerspiste temidden van een openwielerbaan, kan de aantrekkingskracht tot het fietsen - zowel recreatief als competitief alleen maar verhogen. Concreet houdt dit wel in dat een leslokaal voor een 20-tal kinderen, minstens evenveel fietsen en een bergruimte van 30 m² moet voorhanden zijn. Ook de infrastructuur voor de mogelijke oprichting van een wieleropleidingscentrum mag hierbij niet uit het oog verloren worden (infra). Dit geldt tenslotte evenzeer op langere termijn voor de uitbouw van een trefpunt voor fietsverhuur en -herstelling. (34) (32) Wel zou voorbehoud kunnen gemaakt worden voor skateboarding, dat eerder elders in een aangepaste accommodatie thuishoort. (33) Op onder de rubriek 6 Wereldoriëntatie Ruimte vindt men bij Verkeer en mobiliteit punt 6.13: De leerlingen beschikken over voldoende reactiesnelheid, evenwichtsbehoud en gevoel voor coördinatie en ze kennen de verkeersregels voor fietsers en voetgangers, om zich zelfstandig en veilig te kunnen verplaatsen langs een voor hen vertrouwde route. (34) Op dit ogenblik is het Brussels Gewest in onderhandeling met de NMBS voor de opstarting van een eerste trefpunt in het Zuidstation.

21 3 Kostprijs en financiering 21 Om een idee te krijgen van de kostprijs van een wielerbaan kan men best de antwoorden van de eerder geciteerde enquête raadplegen. Hieruit blijkt om te beginnen dat alle gronden, waarop de huidige wielerbanen werden aangelegd, eigendom zijn van gemeenten of steden. Met uitzondering van Alleur, (1) zijn deze overheden eveneens eigenaar van de wielerpistes. 3.1 Kostprijs Wat vervolgens de kostprijs van de huidige wielerbanen betreft, dienen de opgegeven bedragen evenwel kritisch benaderd te worden, omdat diverse factoren een invloed hebben op de prijsbepaling. Zo is het bouwjaar al een spelbreker in de uitvoering van een correcte vergelijking. Tussen de bouw van de eerste wielerbaan van Zemst in 1992 en deze van Oostende vorig jaar is er immers een verloop van 13 jaar. Hoe relevant is dan nog de vergelijking tussen de beide kostprijzen van respectievelijk euro en euro of een stijging met 66 %? Toeval of niet, opvallend is dat in die stijging een constante kan vastgesteld worden. (2) Maar ook het verschil in lengte van de wielerbaan heeft zijn weerslag op het uiteindelijk prijskaartje, ingevolge o.m. de gebruikte hoeveelheden materialen en de loonkost. (3) Daarnaast dient ook rekening gehouden te worden met het feit of de wielerpiste al dan niet is ondertunneld of overbrugd in functie van de makkelijkere toegankelijkheid van het middenplein. Bovendien is het niet altijd evident om in bepaalde gevallen de facilitaire voorzieningen uit de kostprijs van het totaalproject te halen om tot een enigszins correcte prijsbepaling van de eigenlijke piste te komen. (4) (1) De bouwheer van deze wielerbaan is het provinciaal bestuur van Luik, dat van de gemeente Ans een terrein toegewezen kreeg via een erfpachtovereenkomst voor 30 jaar. (2) Met een interval van telkens ongeveer vier jaar: Zemst (92): euro, Hulshout (96): euro, Rochefort (00): euro en Oostende (05): euro. (3) Niet te verwonderen dat de piste van Gilly (04) met een baanomtrek van slechts 250 m maar euro heeft gekost. (4) Hulshout heeft gelijktijdig kleedkamers en douches laten installeren. In Rochefort werden de facilitaire uitrusting en overige randvoorzieningen door de privé bekostigd voor een bedrag dat iets meer dan het dubbele vertegenwoordigt van de eigenlijke kostprijs van de piste zelf.