Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 13 OKTOBER 2014 S N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. S N STAD BRUSSEL, vertegenwoordigd door het college van burgemeester en schepenen, met kantoor te 1000 Brussel, Grote Markt 1, eiseres, vertegenwoordigd door mr. John Kirkpatrick, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen A. V. D., verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het arbeidshof te Antwerpen van 10 september Advocaat-generaal Henri Vanderlinden heeft op 10 september 2014 een schriftelijke conclusie neergelegd.

2 13 OKTOBER 2014 S N/2 Raadsheer Antoine Lievens heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Henri Vanderlinden heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDEL De eiser voert in zijn verzoekschrift een middel aan. Geschonden wetsbepalingen - artikel 6, inzonderheid 1, van het Verdrag van 4 november 1950 tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, ondertekend te Rome en goedgekeurd bij wet van 13 mei 1955 (hierna kortweg EVRM); - de artikelen 10, 11 en 159 Grondwet; - de artikelen X.III.10 en X.III.18 van het koninklijk besluit d.d. 30 maart 2001 tot regeling van de rechtspositie van het personeel van de politiediensten (hierna kortweg het KB). Bestreden beslissing en motieven Na te hebben vastgesteld dat de verweerder, ter gelegenheid van een interventie als politie-inspecteur, het slachtoffer was geworden van een agressie; dat de eiseres het voorval had erkend als zijnde een arbeidsongeval en dat de Gerechtelijk Geneeskundige Dienst (GGD) van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu uiteindelijk in hoofde van de verweerder tengevolge van dat arbeidsongeval een gedeeltelijke blijvende arbeidsongeschiktheid van 50 pct. had weerhouden, met als datum van consolidatie 30 november 2004, wijst het bestreden arrest enerzijds de vordering van de eiseres af die er in hoofdorde toe strekte te horen zeggen voor recht ( ) dat ingevolge het arbeidsongeval van 21 november 2001, (de verweerder) geen blijvende arbeidsongeschiktheid heeft overgehouden en de beslissing van de (GGD) teniet te doen en verklaart het anderzijds de tegenvordering van verweerder gegrond en zegt het voor recht dat de verweerder recht heeft op de wettelijke vergoedingen ingevolge het arbeidsongeval waarvan hij het slachtoffer werd op 21 december 2001, te berekenen overeenkomstig de wet van 3 juli 1967 en overeenkomstig het KB van 30 maart 2001 tot regeling van de rechtspositie van het personeel van de politiediensten en zulks op basis van: - een blijvende arbeidsongeschiktheid van 50 pct.; - met als consolidatiedatum 30 november Het steunt die beslissingen op de overwegingen dat, nu de beslissing van de GGD houdende vaststelling van het percentage van blijvende arbeidsongeschiktheid in hoofde van de verweerder, bij toepassing van de bepalingen van het KB d.d. 30 maart 2001, bindend is voor de eiseres, ook de arbeidsgerechten erdoor gebonden zijn en die regeling geen schending inhoudt noch van het recht op een eerlijk proces in de zin van artikel 6.1 EVRM, noch van het gelijkheidsbeginsel vervat in de artikelen 10 en 11 Grondwet en de

3 13 OKTOBER 2014 S N/3 bepalingen van het KB dan ook niet buiten toepassing moeten worden gelaten op grond van artikel 159 Grondwet en motiveert ze als volgt: De toegang tot de rechter (...) Overeenkomstig artikel 19 van de wet van 3 juli 1967 worden alle geschillen met betrekking tot de toepassing van deze wet, ook die over de vaststelling van het percentage van blijvende arbeidsongeschiktheid, verwezen naar de rechterlijke overheid die bevoegd is om kennis te nemen van de vorderingen met betrekking tot de vergoedingen, waarin de wetgeving inzake herstel van schade uit arbeidsongevallen of uit beroepsziekten voorziet. Bij het vaststellen van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen heeft een ieder recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak, binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie welke bij de wet is ingesteld (artikel 6, eerste lid, EVRM). Dit recht houdt een recht tot toegang tot de rechter in. Dit recht is evenwel niet absoluut. De beperkingen mogen echter niet zo groot zijn dat het recht op een rechterlijke instantie zelf wordt aangetast. De beperkingen zijn slechts verenigbaar met artikel 6, 1, EVRM indien ze een legitiem doel nastreven en er een redelijke proportionaliteit bestaat tussen de gebruikte middelen en het beoogde doel. Het recht op de toegang tot een rechterlijke instantie wordt geschonden indien de reglementering ophoudt het doel van rechtszekerheid en goede werking van het gerecht te verwezenlijken en een soort van hindernis uitmaakt die de rechtsonderhorige verhindert zijn geschil ten gronde te laten beslechten door de bevoegde jurisdictie (...). Het recht op een rechterlijke instantie houdt zowel de behandeling van vragen in feite als vragen in rechte in. De beslissingen van administratieve overheden die zelf niet voldoen aan de vereisten van artikel 6 EVRM moeten onderworpen kunnen worden aan een rechterlijke instantie met volle rechtsmacht (...). De waarborg geldt echter enkel met betrekking tot rechten die, tenminste op verdedigbare gronden, door het interne recht erkend zijn. In dit verband moet volgens het Europees Hof een onderscheid worden gemaakt tussen materiële beperkingen van het recht zelf en procedurele beperkingen van de toegang tot de rechter. Artikel 6, 1, EVRM heeft immers niets te zien met de inhoud van het materiële recht van de verdragssluitende partijen, maar is wel relevant voor de beoordeling van de toelaatbaarheid van procedurele beperkingen van de toegang tot de rechter: zo zal een immuniteit van aansprakelijkheid een materiële beperking betreffen en een immuniteit van jurisdictie een procedurele beperking zijn (...). De vraag rijst bijgevolg of de bepalingen van het KB van 30 maart 2001, krachtens dewelke de medische beslissing van de GGD bindend is voor de stad Brussel, een materiële dan wel procedurele beperking uitmaakt (...). Uit de hoger geciteerde rechtspraak van het Hof van Cassatie volgt dat bedoelde bepalingen een materiële beperking uitmaken. Uit het arrest van 7 februari 2000 kan immers worden afgeleid dat de overheid zich kan richten tot de arbeidsrechtbank om de geschillen met betrekking tot het percentage blijvende invaliditeit te beslechten (geen procedurele beperking) maar dat de arbeidsrechtbank wel rekening dient te houden met de regeling vervat in het KB van 30 maart 2001 (materiële beperking). Nu het recht van toe-

4 13 OKTOBER 2014 S N/4 gang tot de rechter voor de stad Brussel gewaarborgd wordt, kan er op dit punt dan ook geen sprake zijn van een schending van artikel 6.1. van het EVRM. en De schending van het gelijkheidsbeginsel (...) (De eiseres) werpt ook de schending van het gelijkheidsbeginsel op. (...) Uit de parlementaire voorbereiding (van de arbeidsongevallenwetgeving publieke sector) blijkt (...): (...) Het statuut der ambtenaren bevat particulariteiten waarmee rekening dient gehouden en die in zekere gevallen, het aanvaarden van eigen regelen rechtvaardigen. Het doel blijkt evenwel hetzelfde (als in de privésector): aan het slachtoffer een vergoeding verzekeren welke aangepast is aan het nadeel opgelopen tengevolge van een ongeval (...). Aangezien de tewerkstellende overheid de eigen verzekeraar is heeft de Koning ervoor gekozen een onafhankelijke dienst te belasten met het medisch onderzoek, in onderhavig geval de GGD (...) wiens beslissing over de blijvende arbeidsongeschiktheid bindend is om de verzekeringswaarborg niet uit te hollen (...). De regeling werd bovendien uitgewerkt vanuit de doelstelling om het personeelslid dat het slachtoffer wordt van een arbeidsongeval een zo ruim mogelijke bescherming te bieden ten einde hem een vergoeding te verzekeren welke aangepast is aan het nadeel opgelopen tengevolge van het ongeval (...). De eerste rechters hebben er in het bestreden vonnis terecht op gewezen dat van een schending van het gelijkheidsbeginsel slechts sprake is wanneer vergelijkbare categorieën op een verschillende wijze worden behandeld (Cass., 19 april 2012, AR C N, Ook het hof is van oordeel dat de situatie van (de eiseres) niet te vergelijken is met de situatie van de arbeidsongevallenverzekeraar in de privésector. In de overheidssector is de tewerkstellende overheid de eigen verzekeraar van het arbeidsongeval (met in bepaalde gevallen de mogelijkheid zich te laten herverzekeren, doch er bestaat tussen het slechtoffer en de herverzekeraar geen rechtsrelatie). In de privésector is de werkgever verplicht een verzekering arbeidsongevallen aan te gaan en bestaat er in het kader van de arbeidsongevallenverzekering een rechtsrelatie tussen de werknemer en de arbeidsongevallenverzekeraar en kan hij in principe niet de werkgever aanspreken. (...) (De) wettelijke opdracht (van de GGD) is hoofdzakelijk deze van een medisch expert bestemd om de werkgever in te lichten over het slachtoffer van het ongeval (...). De geneesheer-expert van de GGD vervult derhalve dezelfde rol als de raadsgeneesheer van de verzekeringsondernemingen in het kader van de arbeidsongevallen in de privésector (...). Grieven Eerste onderdeel Het recht op een eerlijk proces van artikel 6.1 EVRM houdt, zoals ook terecht is aanvaard door het bestreden arrest in de hiervoor weergegeven motieven, onder meer het basisrecht in van toegang tot de rechter; recht dat kan worden beperkt maar niet in die mate dat het in zijn essentie zelf wordt aangetast doordat een hindernis zou bestaan die verhindert om het geschil ten gronde te laten beslechten door de rechter. Dat recht op een eerlijk proces is alleen gewaarborgd voor zover in de nationale rechtsordes het bestaan van een materieel recht wordt erkend.

5 13 OKTOBER 2014 S N/5 Het is vaststaand en niet betwist dat het inzake ter betwisting staande materieel recht het recht is op de door de eiseres aan de verweerder ingevolge het hem overkomen arbeidsongeval verschuldigde wettelijke vergoedingen, berekend overeenkomstig de bepalingen van de wet van 3 juli 1967 betreffende de preventie of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de overheidssector en deze van het KB van 30 maart Het bestreden arrest beslist dat de eiseres in verband met dat recht de arbeidsgerechten wel kan vatten bij toepassing van artikel 19 van de wet van 3 juli 1967, maar dat deze net als de eiseres gebonden zijn door de beslissing van de GGD in verband met de gedeeltelijke blijvende arbeidsongeschiktheid van verweerder en zij deze dan ook moeten eerbiedigen. Het bestreden arrest steunt voormelde beslissing op de artikelen X.III.10 en X.III.18 van het KB van 30 maart Die bepalingen maken deel uit van deel X De medische bescherming en de medische controle, titel III De arbeidsongevallen en de beroepsziekten, hoofdstuk III De procedure van het KB. Zij houden aldus geen verband met het materieel recht op vergoeding, doch wel met de procedure tot toekenning van de vergoeding. De vergoedingen zelf zijn voorzien in de wet van 3 juli hoofdstuk II - Vergoedingen, afdeling II - Rente, A. In geval van blijvende arbeidsongeschiktheid, die krachtens artikel X.III.2 van het KB van 30 maart 2001 van toepassing is op de politiediensten. Door te beslissen dat voormelde bepalingen van het KB, waaruit voor de eiseres en de arbeidsgerechten volgt dat zij gehouden zijn door de beslissing van de GGD in verband met de blijvende arbeidsongeschiktheid, een toegelaten materiële beperking uitmaken van het recht op toegang tot de rechter en geen verboden procedurele beperking, schendt het bestreden arrest de artikelen X.III.10 en X.III.18 van het KB van 30 maart 2001 en aanvaardt het een hindernis die het basisrecht zelf van toegang tot de rechter volledig uitholt daar de arbeidsgerechten totaal niets kunnen beslissen op de vordering van de eiseres en schendt het aldus artikel 6.1 EVRM. Tweede onderdeel Opdat niet gerechtvaardigde verschillen in behandeling strijdig zouden zijn met het gelijkheidsbeginsel, gewaarborgd door de artikelen 10 en 11 Grondwet, is inderdaad vereist dat deze betrekking hebben op gelijke toestanden. Het bestreden arrest neemt in de hiervoor weergegeven motieven aan dat het doel van de arbeidsongevallenwetgeving zowel in de publieke sector als in de privésector hetzelfde is, met name aan het slachtoffer een vergoeding verzekeren die aangepast is aan het nadeel opgelopen tengevolge van een ongeval. Het aanvaardt ook dat de regeling in verband met de bindende beslissing van de GGD datzelfde doel nastreeft en dat de wettelijke opdracht van de GGD deze is van een medisch expert bestemd om de overheid voor te lichten over het slachtoffer van het ongeval en het dus gaat om dezelfde rol als de raadsgeneesheer

6 13 OKTOBER 2014 S N/6 van de verzekeringsondernemingen in het kader van de arbeidsongevallen in de privésector. Het beslist evenwel dat de eiseres, tewerkstellende overheid en eigen verzekeraar arbeidsongevallen en tot wie het slachtoffer zich dient te richten geen vergelijkbare categorie is met de arbeidsongevallenverzekeraar in de privésector met wie de werkgever een verzekering afsluit en tot wie de werknemer zich dient te richten; werknemer die in principe niet de werkgever kan aanspreken. Gelet op de aanvaarding van voormelde gelijkenissen, kon het bestreden arrest niet beslissen dat de situatie van de eiseres niet vergelijkbaar is met deze van de arbeidsongevallenverzekeraar uit de privésector om reden dat de eiseres werkgeverarbeidsongevallenverzekeraar is in de publieke sector en niet in de privésector. Door op die grondslag te oordelen dat het voor de eiseres en de arbeidsgerechten bindende karakter van de beslissing van de GGD, dat volgt uit de artikelen X.III.10 en X.III.18 van het KB van 30 maart 2001, geen verboden discriminatie uitmaakt, schendt het bestreden arrest de artikelen 10 en 11 Grondwet, alsmede artikel 159 Grondwet nu het aldus bepalingen toepast van een KB die strijdig zijn met bepalingen van de Grondwet. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Eerste onderdeel 1. De regeling waarin de Arbeidsongevallenwet Overheidspersoneel en zijn uitvoeringsbesluiten voorziet, die ertoe strekt het personeel van de overheidsdiensten te verzekeren tegen de gevolgen van de beroepsziekten en de ongevallen op het werk of op de weg naar en van het werk, verleent alleen een materieel recht aan het personeelslid van een overheidsdienst dat het slachtoffer is van een arbeidsongeval of getroffen werd door een beroepsziekte. 2. Het onderdeel dat geheel ervan uitgaat dat door de arbeidsongevallenregeling in de publieke sector het bestaan van een materieel recht in hoofde van de eiseres, tewerkstellende overheid, wordt erkend, berust op een onjuiste rechtsopvatting. Het onderdeel faalt naar recht.

7 13 OKTOBER 2014 S N/7 Tweede onderdeel 3. Het arrest stelt vast en oordeelt dat: - in de overheidssector de tewerkstellende overheid de eigen verzekeraar van het arbeidsongeval is, terwijl de werkgever in de privésector verplicht is een arbeidsongevallenverzekering aan te gaan; - de werknemer in de privésector in principe de werkgever niet kan aanspreken; - de eerbiediging van de privacy van het personeelslid in de overheidssector vereist dat de tewerkstellende overheid, net zoals de werkgever in de privésector, zich niet in te laten heeft met de medische aandoening van het personeelslid. 4. Het arrest kon op grond van die redenen wettig oordelen dat de situatie van de eiseres, werkgever-arbeidsongevallenverzekeraar in de publieke sector, niet vergelijkbaar is met deze van de arbeidsongevallenverzekeraar in de privésector. Het onderdeel kan niet worden aangenomen. Dictum Het Hof, Verwerpt het cassatieberoep. Veroordeelt de eiseres tot de kosten. Bepaalt de kosten voor de eiseres op 356,54 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, derde kamer, samengesteld uit afdelingsvoorzitter Christian Storck, als voorzitter, en de raadsheren Koen Mestdagh, Mireille Delange, Antoine Lievens en Bart Wylleman, en in openbare rechtszitting van 13 oktober 2014 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van advocaat-generaal Henri Vanderlinden, met bijstand van griffier Vanessa Van de Sijpe.

8 13 OKTOBER 2014 S N/8 V. Van de Sijpe B. Wylleman A. Lievens M. Delange K. Mestdagh Chr. Storck