Kandidatenlijsten en Geldig Stemmen: een voorbeeld met 3 lijsten. Verkiezing van 8 vertegenwoordigers. 2 Sport & Spel Troef

Transcriptie

1 Kandidatenlijsten en Geldig Stemmen: een voorbeeld met 3 lijsten Verkiezing van 8 vertegenwoordigers 1 De Cultuurlijst 2 Sport & Spel Troef 1 Waes Tom 1 De Bruyne Kevin 1 2 Thielemans Joy Anna 2 Van Acker Evi 2 3 Van Samang Stan 3 Nys Sven 3 4 Balemans Emma 4 Timmers Pieter 4 5 Simoni Matteo 5 Borlée Kevin 5 6 Van Looy Erik 6 Wickmayer Yanina 6 7 Verbruggen Hanne 7 Boonen Tom 7 8 Kompany Vincent 8 3 B.V. aan Zet! Meskens Nathalie Leyers Olga Damen Karen Geubels Philippe Cannaerts Bart Agnew Alexander Daeleman Eva Scheire Lieven Opvolgers Opvolgers Opvolgers 1 Tesoro Laura 1 Flipkens Kirsten 1 2 Coppens Staf 2 van Aert Wout 2 3 Vinck Marie 3 Vervoort Marieke 3 4 De Bolle Christoff 4 Mertens Dries 4 5 Van Tichelt Dirk 5 De Munck Eline Hoste Geert Lemmens An Deprez Wouter De Leijer Sven

2 1. Breng een geldige stem uit op het stembiljet voor de verkiezing van 8 vertegenwoordigers. 2. Welke van de drie lijst(en) is/zijn niet wettelijk samengesteld? Waarom niet? 3. Wat is het verschil tussen een lijststem en een voorkeurstem? 4. Wat gebeurt er met blanco en ongeldige stemmen? 5. Ben je als kiezer verplicht om het stemhokje binnen te gaan? 6. Waar staan de lijsttrekker en de lijstduwer op de kandidatenlijst? Waarom besteden partijen bijzondere aandacht aan deze plaatsen op de lijst? 7. Wat is de functie van een opvolger? 8. Hieronder staan vier stembiljetten, zoals ze in de stembus werden gestoken. Welke zijn geldig / ongeldig en waarom? A.

3 B. C.

4 D.

5 Oplossingen kandidatenlijsten en geldig stemmen 1. Een geldige stem kan zijn: een voorkeurstem bij effectieven en/of opvolgers, meerdere voorkeurstemmen bij effectieven en/of opvolgers binnen dezelfde lijst, een lijststem, een lijststem en één of meerdere voorkeurstemmen binnen dezelfde lijst of een blanco stem. 2. Op een kandidatenlijst moeten evenveel mannen als vrouwen staan of eentje verschil als het totaal aantal oneven is. Op de eerste en de tweede plaats mogen geen twee personen van hetzelfde geslacht staan. Deze regels gelden zowel voor de effectieve kandidatenlijst als de opvolgerslijst. Enkel lijst 1 is wettig samengesteld. Het verschil tussen het aantal kandidaten van een verschillend geslacht is één en de eerste twee kandidaten zijn van een verschillend geslacht. Lijst 2 bestaat uit meer mannen dan vrouwen. Lijst 3 bevat evenveel mannen als vrouwen, maar de eerste twee kandidaten zijn van hetzelfde geslacht. Weetje: Heb je opgemerkt dat Emma Balemans beter bekend staat als Emma Bale? Op de kandidatenlijst mag ze niet haar artiestennaam gebruiken, maar moet haar officiële naam staan. 3. Een lijststem is een stem voor een partij en niet voor een persoon. Dat wil zeggen dat je akkoord gaat met de volgorde van de kandidaten op de lijst. Je mag maar één lijststem uitbrengen. Je brengt een lijststem uit door het bolletje bovenaan de lijst rood te kleuren. Je kunt ook stemmen voor één of meerdere kandidaten of opvolgers binnen één lijst. Dat heet een voorkeurstem. Je brengt een voorkeurstem uit door het bolletje of de bolletjes bij de naam of namen rood te kleuren. Je kunt tegelijk een lijststem en één of meerdere voorkeurstemmen uitbrengen, maar enkel binnen dezelfde lijst. 4. Als je geen voorkeur hebt voor een kandidaat of een partij kun je blanco stemmen. Dit doe je door niets in te vullen op het stembiljet. Als je op het stembiljet tekent of schrijft is je stem ongeldig. Ongeldige en blanco stemmen worden gewoon opzij gelegd, ze tellen niet mee bij de zetelverdeling (en ze beïnvloeden die zetelverdeling dus niet). 5. In België geldt er niet alleen stemrecht. Wie als kiezer geregistreerd staat is verplicht om naar het stembureau te gaan en het stemhokje binnen te gaan. Maar je bent niet verplicht om te stemmen voor een partij of een persoon als je in het stemhokje staat. Je kunt ook blanco stemmen of (enkel op papier) ongeldig stemmen. Gaat het dan om opkomstplicht of stemplicht? Dat is eerder een semantisch verschil. Omdat je wel verplicht bent om een stembiljet in de stembus te steken of te laten steken, houden we het op stemplicht. 6. De lijsttrekker is de persoon die als eerste op de kandidatenlijst van een politieke partij staat. Meestal is dat een bekende politicus die veel stemmen voor de partij kan halen. De laatste plaats op een kandidatenlijst is die van 'lijstduwer'. Traditioneel beschouwt men de plaats van lijstduwer als een soort ereplaats. De naam op die laatste plaats trekt de aandacht, in elk geval meer dan een naam ergens midden op de lijst. Op die plaats wordt vaak een bekende politicus gezet aan het eind van zijn carrière of een bekend politicus die daarmee wil aangeven dat hij of zij de lijst steunt. De lijstduwer is dan vooral een stemmentrekker voor de lijst en minder een politicus die echt verkozen wil raken. Hoe hoger iemand op de lijst staat en hoe meer voorkeurstemmen deze persoon krijgt, hoe meer kans dat deze kandidaat uiteindelijk verkozen zal worden. 7. Na de verkiezingen zullen de verkozen kandidaten van de lijst (de effectievenlijst ) in het parlement zetelen. Elke partij heeft onder de kandidatenlijst ook namen van opvolgers op een opvolgerslijst. Een opvolger neemt de plaats van een volksvertegenwoordiger in als die opstapt, overlijdt of minister wordt. Het principe is hetzelfde als bij de effectieven: de opvolger met de meeste stemmen zal de vrijgekomen plaats kunnen bemachtigen. 8. Stembiljetten A is ongeldig. De kiezer die voor Kevin De Bruyne wilde stemmen, mocht enkel het stembolletje rood kleuren. Stembiljet B is geldig. Zolang je binnen 1 lijst blijft mag je meerdere bolletjes kleuren, ook bovenaan de lijst en op kandidaten. De lijststem heeft in dit geval geen invloed, deze stem wordt beschouwd als stem met voorkeurstemmen. Stembiljet C is geldig. Met een lijststem geef je ook aan dat je akkoord gaat met de volgorde van de kandidaten op de lijst. Stembiljet D is ongeldig. Het is niet toegestaan om stemmen uit te brengen op verschillende lijsten. Je kunt dus geen voorkeurstemmen en/of lijststemmen uitbrengen op twee verschillende lijsten.