Verkiezingen. Wat gebeurt er op 07/06/09? Vlaamse - en Europese verkiezingen. Van-A-3 gesteld aan een grote groep. A-3 zal in deze editie proberen het

Transcriptie

1 Wat gebeurt er op 07/06/09? Deze vraag werd door de redactie van Van-A-3 gesteld aan een grote groep jongeren tussen 11 en 13 jaar. De meeste kinderen wisten spontaan te vertellen dat er die dag verkiezingen worden gehouden. Opvallend: slechts een klein aantal kon vertellen dat er op 7 juni 2009 verkiezingen zijn voor het Vlaamse- en Europese parlement. Verder werd er gevraagd waarom er verkiezingen zijn, wat ze er vanaf weten, of verkiezingen belangrijk zijn, of vijfde- en zesdeklassers interesse hebben voor verkiezingen en wat ze er extra willen over weten. Vlaamse - en Europese verkiezingen Op 7 juni 2009 worden in ons land meerdere verkiezingen gehouden. Het zijn Europese verkiezingen, waarbij men vertegenwoordigers voor het Europees Parlement kiest. Maar het zijn ook regionale verkiezingen, waarbij men vertegenwoordigers voor het Vlaams Parlement, het Waals Parlement, het Brussels Hoofdstedelijk Parlement of het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap kiest. Deelnemen aan de verkiezingen is in België verplicht. De meerderheid van de bevraagde kinderen zeggen dat verkiezingen nodig zijn om ministers te kiezen die het land besturen. Iets minder dan de helft heeft interesse voor de komende verkiezingen en vindt ze ook belangrijk. Uit de antwoorden bleek dat de leerlingen naast de namen van politieke partijen en een aantal bekende politici heel wat weetjes over de stembusgang kennen. Toch blijven heel wat vragen rond de verkiezingen open voor die leeftijd. Van- A-3 zal in deze editie proberen het thema verkiezingen te verhelderen. Waarom zijn er verkiezingen? In België leven er ongeveer 11 miljoen mensen. Om vlot samen te leven en van België een tof land te maken zijn er afspraken en regels nodig. De regels en afspraken worden in ons land niet door één persoon gemaakt maar in grote vergaderingen. Hier wordt democratisch Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.1

2 beslist welk voorstel een regel of een wet wordt. Over alles wordt gestemd. Het voorstel dat 50% van de stemmen + 1 stem of de meerderheid van de stemmen krijgt, wordt als wet aangenomen. Omdat je niet kunt vergaderen met 11 miljoen mensen maar iedereen toch inspraak moet krijgen, kunnen Belgen vanaf 18 jaar via verkiezingen stemmen op personen waarvan zij denken dat die hen het best zullen vertegenwoordigen. Dus kiezen Belgen van 18+ op 7 juni voor de politici waarvan zij denken dat die best Vlaanderen en Europa zullen besturen. De politici met de meeste stemmen zijn verkozen en zetelen dan in de grote vergaderingen of parlementen. Om als politicus te kunnen deelnemen aan de verkiezingen moet je tot een bepaalde politieke partij behoren. Iedereen van 18+ kan een partij oprichten en zich kandidaat stellen om verkozen te worden. Om met een nieuwe partij kandidaat te zijn, heb je ofwel 2 handtekeningen nodig van aftredende leden van het Vlaams parlement ofwel de handtekeningen van 500 geregistreerde kiezers. Waarom vallen Vlaamse- en Europese verkiezingen samen? Artikel 117 van de Belgische grondwet vermeldt: De leden van de Gemeenschaps- en Gewestparlementen worden gekozen voor vijf jaar. De Gemeenschaps- en Gewestparlementen worden om de vijf jaar geheel vernieuwd. De verkiezingen voor de Gemeenschaps- en Gewestparlementen vinden plaats op dezelfde dag, welke samenvalt met die van de verkiezingen voor het Europese Parlement. Op 22 mei 2008 legde het Europese parlement de datum van de Europese verkiezingen vast op 7 juni Een dag later meldde de minister van Binnenlandse zaken van de federale regering dat op die datum volgens de grondwet ook de Vlaamse verkiezingen zullen plaatsvinden Een nieuwe minister-president voor Vlaanderen Op zondag 7 juni trekken Vlamingen (Bron: Min. v. Binnenlandse Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.2

3 Verkiezingen Zaken) naar het stemhokje om een nieuw Vlaams parlement of Vlaamse raad te verkiezen. Dit betekent dat 124 Vlaamse volksvertegenwoordigers worden verkozen voor een periode van 5 jaar. 118 worden rechtstreeks verkozen door de inwoners van Vlaanderen en 6 worden verkozen door de inwoners van Brussel. De partij die de meeste stemmen haalt, krijgt de meeste zetels in het parlement en mag dan ook de nieuwe minister-president leveren. Volgens een peiling van de krant De Standaard en de VRT (17/05/ 09) maakt huidig minister-president Kris Peeters de grootste kans om zichzelf op te volgen. Peeters partij, CD&V, behaalt volgens de peiling 22% van de stemmen. Open VLD (Dirk Van Mechelen) haalt 17,6%, Vlaams Belang (Filip De Winter) 16,2%, SP.A (Frank Vandenbroucke) 14,2%, Lijst Dedecker (Jean-Marie Dedecker) 10,5%, Groen (Mieke Vogels) 9,2%, N-VA (Bart De Wever) 7,3%, SLP (Geert Lambert) 1,9%. Uit de peiling blijkt dat er minstens drie partijen zullen nodig zijn om een meerderheid te vormen. De meerderheid duidt de ministers en de ministerpresident aan. Zo wordt Vlaanderen bestuurd. In België hebben we meerdere regeringen. De federale regering met aan het hoofd de eerste minister of premier (Herman Van Rompuy) is de regering voor het hele land. In ons land zijn er drie officiële talen, daarom werden de inwoners verdeeld in de Vlaamse, de Franstalige en de Duitstalige gemeenschap. Het grondgebied werd verdeeld in Vlaanderen, Wallonie en het Brussels hoofdstedelijke gewest. De gemeenschappen en de gewesten mogen elke een regering vormen. In Vlaanderen is dat één regering, omdat gemeenschap en gewest overeenkomen. Na de verkiezingen krijgen de politici met de meeste stemmen een zetel in de Vlaamse raad of het Vlaams parlement. De partij met de meeste zetels wint de verkiezingen en mag een regering Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.3

4 vormen. Via een zeer ingewikkelde berekening wordt bepaald hoeveel stemmen er nodig zijn om een zetel te behalen (het stelsel-d'hondt). Partijen die minder dan 5% van de stemmen halen, komen niet in aanmerking bij deze berekening en krijgen geen zetel in de Vlaamse raad. Omdat in Vlaanderen geen enkele partij meer dan de 50% van de zetels haalt, moeten er meerdere partijen samenwerken om een meerderheid te vormen. Dit noemt men een coalitie. De laatste Vlaamse regering werd gevormd met 3 partijen. Volgens de peiling zal dit na 7 juni wellicht ook zo zijn. De partijen die de meerderheid vormen duiden Vlaamse ministers aan. Onder die ministers wordt dan een minister-president aangeduid. De ministerpresident leidt de Vlaamse regering. In het Vlaams parlement worden wetsvoorstellen besproken en gestemd. Een Vlaamse wet = een decreet. De Vlaamse regering zorgt er voor dat de decreten uitgevoerd worden. Vlaanderen neemt beslissingen over het onderwijs, radio en televisie, ruimtelijke ordening, huisvesting, Partijen van A tot Z Op 7 juni nemen 16 partijen deel aan de Vlaamse verkiezingen. Elke partij kreeg door lottrekking een lijstnummer. Lijst 1: Sp.a = Socialisten en progressieven anders; Lijst 4: SLP = Sociaal-Liberale Partij; Lijst 5: N-VA = Nieuw-Vlaamse Alliantie; Lijst 6: Groen! = Vlaamse ecologische partij; Lijst 7: Vlaams Belang = Vlaams nationalistische partij; Lijst 9: CD&V = Christendemocraten & Vlaams; Lijst 11: Open VLD = Open Vlaamse liberalen en democraten; Lijst 12: Lijst Dedecker = partij rond Jean- Marie Dedecker; Lijst 13: CAP = Comité voor andere politiek; Lijst 15: LSP = Linkse Socialistische Partij; Lijst 17: PVDA+ = Partij van de arbeid; Lijst 18: Belgische Alliantie (lijst 19 in West- Vlaanderen, lijst 20 in Vlaams-Brabant). Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.4

5 Daarnaast zijn er nog een aantal andere kleinere partijen die in niet in iedere provincie opkomen en verschillende lijstnummers hebben. Vrijheid: lijst 18 in Vlaams-Brabant, lijst 19 in Antwerpen; Respect: lijst 18 in Oost-Vlaanderen; VCD = Vrije Christend emocraten: lijst 19 in West-Vlaanderen; U.F. = Union des Francophones: lijst 19 in Vlaams-Brabant. een vervanger aanduiden of stemmen per brief. Je moet wonen en ingeschreven zijn in een gemeente van het Vlaamse Gewest of in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, ten laatste de dag waarop kiezerslijsten worden afgesloten, 1 april Belgen die in het buitenland gevestigd zijn, kunnen niet deelnemen aan de verkiezing van het Vlaams Parlement (wel aan de federale en Europese parlementsverkiezingen). Belgen die op de dag van de verkiezingen tijdelijk in het buitenland verblijven, kunnen hun stem uitbrengen bij volmacht. Koning Albert II gaat niet stemmen, hij blijft onpartijdig. De prinsen en prinsessen brengen wel hun stem uit. Wie moet/mag stemmen? Om te mogen deelnemen aan de verkiezing van het Vlaams Parlement moet je de Belgische nationaliteit hebben op op de dag waarop de kiezerslijsten worden afgesloten, 1 april Je moet minstens 18 jaar oud zijn op 7 juni Personen die minderjarig zijn, kunnen niet stemmen. Gevangenen met een straf van meer dan 4 maanden mogen 6 jaar lang niet stemmen, gevangenen met een lichte straf kunnen 7 juni: verkiezingsdag Ongeveer één maand voor de verkiezingen ontvangen de 18 plussers een oproepingsbrief. In deze brief meldt het college van burgemeester en Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.5

6 schepenen van je gemeente dat je je op 07 juni met je oproepingsbrief en identiteitskaart naar het stembureau moet begeven. Het stembureau bevindt zich vaak in een school of ander openbaar gebouw in de gemeente. Soms kan het zijn dat je niet zelf kan gaan stemmen (ziekte, werk, reis,...). Dan geef je volmacht aan een persoon die in je plaats stemt. Een volmacht moet vooraf op het gemeentehuis aangevraagd worden. In het stembureau geef je je oproepingsbrief en identiteitskaart af. Je naam wordt afgeroepen en je krijgt 2 stembiljetten, één voor Vlaanderen en één voor Europa. Omdat de stemming geheim is, moet je met de 2 biljetten in het stemhokje. stembureaus dicht. De stembiljetten worden in een groot pak gestopt. Dit pak wordt met een stempel verzegeld, zodat men kan zien mocht er mee geknoeid worden. Alle stembrieven worden naar een stemopnemingsbureau of telbureau gebracht. Hier worden de stemmen geteld. Dit gebeurt zeer nauwkeurig. Als de stemmen geteld zijn, wordt de uitslag bekend gemaakt via radio, tv, internet, kranten,. Het kan tot de volgende dag duren vooraleer alle stemmen geteld zijn. Met een rood potlood kan je dan je stem uitbrengen. Als je gestemd hebt, plooi je het biljet en stop je het in de stembus. Als er in je gemeente met de computer wordt gestemd, krijg je een kaartje. In het stemhokje stop je het kaartje in de computer en met een elektronische pen kun je stemmen. Na de stemming stop je het kaartje in de stembus. Voor je het stembureau verlaat, krijg je een stempel op je oproepingsbrief als bewijs dat je je stemplicht hebt vervuld. Op een afgesproken uur gaan alle Geldig stemmen. Je kan op verschillende manieren je stem uitbrengen. - Je stemt je op een lijst = lijsstem. Je kleurt het bolletje bovenaan de partij van je voorkeur. - Je stemt op een persoon = naamstem. Je kleurt het bolletje naast de naam van de persoon waarvan je denkt dat die je best zal vertegenwoordigen. Je mag ook Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.6

7 meerder naamstemmen uitbrengen, maar dan wel bij dezelfde partij. Blanco stemmen: je hebt geen bolletje gekleurd. Het stembiljet blijft blanco, niet ingevuld. Ongeldig stemmen: er is geknoeid met het stembiljet. Je hebt voor meerdere partijen gestemd. Blanco stemmen en ongeldige stemmen worden niet meegeteld bij de verdeling van de zetels. Het is dus niet zo dat de blanco stemmen of ongeldige stemmen naar de meerderheid gaan. De grootste verkiezingen in de geschiedenis Van 4 tot en met 7 juni zullen de grootste verkiezingen in de geschiedenis van Europa plaatsvinden. 375 miljoen Europeanen in 27 landen van de Europese Unie zullen 736 leden van het Europese Parlement kiezen om hen te vertegenwoordigen. Elke lidstaat heeft een vast aantal zetels. Deze worden verdeeld naargelang het aantal inwoners dat een land telt. Voor België worden er 22 parlementsleden verkozen, Nederland krijgt er 25. Duitsland krijgt de meeste: 99, Malta de minste: 5. In de meeste landen (België, Frankrijk, Duitsland, ) wordt op 7 juni gestemd. In Nederland en Groot-Brittannië trekt men op 4 juni naar de stembus. De Ieren stemmen op 5 juni. In Cyprus en Malta gebeurt dat op 6 juni. Zo wordt Europa bestuurd. Na de verkiezingen wordt een nieuw Europees parlement samengesteld. De parlementsleden komen samen in het Europees parlement in het Franse Straatsburg. Het Europees parlement keurt voorstellen van de Commissie goed of verwerpt ze en controleert de werking ervan. De Europese Commissie is de regering van de Europese Unie met aan het hoofd de voorzitter (José-Manuel Baroso). De Europese commissarissen doen wetsvoorstellen en zorgen ervoor dat de Europese wetten in de lidstaten worden uitgevoerd. Maar dat is niet alles. Het bestuur van Europa zit nog iets ingewikkelder in elkaar. Er is ook nog de Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.7

8 Raad van Ministers (bvb alle ministers van landbouw van de lidstaten) en de Raad van Europa (alle regeringsleiders van de EU). Deze 2 vergaderingen komen op passende tijdstippen bij elkaar. De EU beslist over de munt, de euro, de landbouw, het milieu 8700 besteden. Tijdens de campagne mogen kandidaten geen geschenken uitdelen, zoals balpennen, ballonnen Kiescampagne mag max kosten. Ongeveer 2 maanden voor de verkiezingen verschijnen de eerste verkiezingsborden in de straten. Dit is meteen de start van de kiescampagne. In folders en op grote affiches prijzen de politieke partijen hun programma aan. Sommige partijen halen echte reclamemakers in huis om slogans en reclamespots te bedenken om zoveel mogelijk kiezers te overtuigen van de ideeën van de partij. Campagne voeren kost veel geld. Partijen mogen voor de verkiezingen van 7 juni maximaal uitgeven. Lijsttrekkers mogen daarboven individueel nog eens maximum Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.8

9 "Van-A-3" verheldert Met de hulp van "Van-A-3" kun je de volgende opdrachten oplossen. Mits een beetje speurwerk vind je alle antwoorden in de krant. Veel succes! Vind je de weg naar de stembus? De grote maak de "bollekes" maar rood quiz! 1) In België is er stemplicht. 2) Je kan iemand een volmacht geven om voor jou te gaan stemmen. 3) Om de hoeveel jaar zijn er Vlaamse- en Europese verkiezingen? O 4 jaar O 5 jaar O 6 jaar Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.9

10 4) Elektronisch stemmen kan via: O een gsm O het internet O een computer 5) Koning Albert II gaat ook stemmen. 6) Wie bewust met het stembiljet knoeit, mag opnieuw stemmen. 7) Mag je op meerdere personen van dezelfde partij kiezen? 8) Mag je voor meerdere partijen stemmen? 9) België is lid van de EU. 10) Hoeveel lidstaten telt de Europese Unie telt op 7 juni 2009? O 27 O 25 O 35 11) Democratie = O Eén persoon beslist alles. O De koning beslist alles. O Het volk stemt en beslist. 12) België telt 3 gewesten. Welke drie? O Vlaanderen, Wallonië, Brussels hoofstedelijk gewest O Vlaanderen, Antwerpen, Wallonië O Vlaanderen, Ardennen, Haspengouw Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.10

11 13) Stemmen gebeurt met welke kleur potlood? O geel O zwart O rood O grijs 14) Hoeveel handtekeningen van kiezers heb je nodig om een nieuwe partij op te richten? O 1000 O 2 O 500 O ) Een lijsstem is een stem voor: O een partij O een persoon 16) De verkiezingen win je met: O 50% O 50% + 1 stem O 51% 17) Elke partij krijgt bij lottrekking een lijstnummer. 18) De kandidaten mogen geschenken uitdelen. 19) Het aantal Euro parlementsleden hangt af van het aantal inwoners van het land. 20) Het Europese parlement bevindt zich in: O Brussel (B) O Straatsburg (F) O Den Haag (Nl) Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.11

12 21) Heb jij interesse voor politiek? O nee Vind jij volgende woorden in het letterrooster? Blanco, Vlaanderen, minister, democratie, campagne, kieshokje, parlement, stembus, verkiezing, volmacht, partij, Europa. Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.12