Optimalisatie van functionele biodiversiteit in het agrarisch landschap. Felix Wäckers

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Optimalisatie van functionele biodiversiteit in het agrarisch landschap. Felix Wäckers"

Transcriptie

1 Optimalisatie van functionele biodiversiteit in het agrarisch landschap Felix Wäckers

2 Agri Environment Schemes Landbouw Milieu Focus op natuurbescherming

3 Conflicterende objectieven

4 Telers kiezen voor ecologisch minst renderende opties

5 Agri Environment Schemes Landbouw Milieu Focus op ecosysteemdiensten 320 miljard/jaar 90 miljard/jaar (Constanza 1997)

6 Hoe ecosysteemdiensten optimaliseren? Traditioneel paradigma: Verhoog biodiversiteit (diversiteit = diensten)

7 Werkt het? Voorbeeld biologische plaagbestrijding Andow D.A. (Ann. Rev. Entomol. 36: ) Vegetational diversity and pest control Effecten zijn variabel 52% van de gepubliceerde studies zien verminderde plaagdruk in agrarische systemen met hoge biodiversiteit 33% zien geen of variabele effecten 15% zien juist een verhoogde plaagdruk.

8 Hoe ecosysteemdiensten te optimaliseren? Traditioneel paradigma: verhoog biodiversiteit Gericht landschapsmanagement: diversiteit selectief verhogen Focus op functionele groepen die de ecosysteemdiensten leveren Verschillende organismen hebben verschillende behoeftes 1. Identificeer ecologische eisen van doelorganismen die ESD leveren 2. Selecteer plantensoorten die effectief in deze behoeftes voorzien

9 Bottleneck: gebrek aan nectar en stuifmeel in veel gewassen

10 Consumer benefits De impact van bloemennectar op de biologische plaagbestrijding average number parasitized caterpillars Control 1 (N=6) Control 2 (N=5) Nectar 1 (N=6) Nectar 2 (N=6) age wasp [days] Winkler et al., (2006)

11 De meeste biologische bestrijders zijn afhankelijk van nectar/stuifmeel. Type Life-history omnivory Plantfeeding stage adult Arthropod examples can be found within: Neuroptera: Diptera: Hymenoptera: Coleoptera: Chrysopidae (green lacewings) Syrphidae (hoverflies) Cecidomyiidae (gall midges) Tachinidea (parasitoid flies) Ichneumonidae, Braconidae, a.o. (parasitoid wasps) Vespidae (social wasps) Formicidae (ants) Meloidae (blister beetles) Type of plant food utilised nectar, pollen nectar, pollen nectar nectar nectar nectar nectar, fruit nectar nectar, pollen juvenile Heteroptera: Pentatomidae (stink bugs) plant-juice Temporal omnivory adult Hymenoptera: Coleoptera: Ichneumonidae, Braconidae, a.o. (host feeding parasitoids) Cicindelidae (tiger beetles) nectar seeds juvenile Araneae: Araneidae (orb web spiders) pollen Permanent omnivory adult & juvenile Acari:Mesostigmat Heteroptera: Neuroptera: Thysanoptera: Coleoptera: Phytoseiidae (predatory mites) Pentatomidae (stink bugs) Miridae (mirid bugs) Geocorinae (big-eyed bugs) Anthocoridae (flower bugs) Chrysopa, Hemerobiidae (brown lacewings) Aeolothripidae, Phlaeothripidae Coccinellidae (ladybirds) Carabidae (ground beetles) nectar pollen plant juice plant juice plant juice pollen nectar, pollen leaves, pollen nectar pollen seeds

12 (Wäckers, 1996; 2004) Attractief Nectar bereikbaar Nectar niet bereikbaar Aegopodium podagraria Vicia sativa Leucanthemum vulgare Galium mollugo Geschikt om biologische bestrijding te ondersteunen Niet attractief Daucus carota Trifolium pratense Medicago lupulina Trifolium repens Origanum vulgare Erigeron annuus Achillea millefolium

13 Gericht landschapsmanagement Gefundeerde selectie van bloeiende vegetatie levert een multifunctioneel gereedschap om ecosysteem diensten te optimaliseren - Selecteer planten die gericht biologische bestrijders of bestuivers ondersteunen - Selecteer planten die niet geschikt zijn voor plagen. - Selecteer planten die meervoudige ecosysteemdiensten ondersteunen

14 (Wäckers and van Rijn, 2012) Selecteer planten die biologische bestrijding ondersteunen family species Floral Nectar depth Choice Hoverfly E. balteatus Hoverfly E. balteatus Longevity (AFLI) Lacewing C. carnea Parasitoids References parasitoids (species) Apiaceae Ammi majus Geneau et al., unpubl. (Microplitis mediator) Apiaceae Coriandrum sativum /- Vattala et al., 2006 (Microtonus hyperodae) Apiaceae Daucus carota 0 +/ Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Apiaceae Foeniculum vulgare Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Apiaceae Heracleum spondylium 0 +/- + +/- Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Apiaceae Pastinaca sativa /- Foster & Ruessink, 1984 (Meteorus rubens) Polygonaceae Fagopyrum esculentum Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Boraginaceae Borago officinalis Nilsson et al., unpubl. (Trybliographa rapae) Ranunculaceae Ranunculus acris Kehrli & Bacher, 2008 (Minotetrastichus frontalis) Caryophyllaceae Gypsophila elegans 1 +/ Asteraceae Matricaria chamomilla 1 +/ Nilsson et al., unpubl. (Trybliographa rapae) Asteraceae Achillea millefolium 1 +/- + +/- - Wäckers 2004 (Cotesia glomerata) Asteraceae L Cichorium intybus Asteraceae Chrysanthemum segetum 2 +/- + + Asteraceae Anthemis tinctoria 2 - +/- +/- Asteraceae Leucanthemum vulgare 2 +/- + - Wäckers 2004 (Cotesia glomerata) Asteraceae Tanacetum vulgare /- Asteraceae Calendula officinalis Rahat et al., 2005 (Trissolcus basalis) Asteraceae Centaurea cyanus (+EFN) 3 +/ /- Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Asteraceae Helianthus annuus (+EFN) Asteraceae Cosmos bipinnatus /- + Rahat et al., 2005 (Trissolcus basalis) Malvaceae Malva sylvestris Boraginaceae Phacelia tanacetifolia 4 +/- +/- +/- - Irvin et al., 2007 (Gonatocerus spp.) Fabaceae Medicago sativa Kehrli & Bacher, 2008 (Minotetrastichus frontalis) Fabaceae Vicia sativa (+EFN) Geneau et al., unpubl. (Microplitis mediator) Fabaceae Lotus corniculatus 4 - -

15 Selecteer planten die niet geschikt zijn voor plagen

16 (Winkler et al., 2009) Pieris rapae Plaag Cotesia glomerata Biologische bestrijder Anethum graveolens Fagopyrum esculentum Daucus carota Centaurea cyanus Trifolium pratense Medicago sp. Origanum vulgare Ornithopus sativus Centaurea jacae Control (water) survival (days)

17 Selecteer planten die meervoudige ecosysteem diensten ondersteunen

18 Bestuivers Biologische bestrijders

19 (Campbell, Biesmeijer Varma & Wäckers, 2012) Bestuiver mix Biologische bestrijdingl mix Combinatie

20 Vertaling naar de Praktijk FAB (Functionele AgroBiodiversiteit): Grootschalig biodiversiteitsproject in de Hoekse Waard samen met conventionele en biologische telers. Introductie van eenjarige en meerjarige akkerranden.

21 Demonstratie bedrijven

22 Demonstratie bedrijven

23 no./leaf ratio Resultaten over drie jaar mbt populaties bladluizen en biologische bestrijders aphids aphids predator/prey Potato Aphid peak: mid July farm A B C D aantal/halm verhouding aphids bladluizen Predator/prey rover/luis Wheat mid June bedrijf A B C D

24 De positieve spiraal Meer biodiversiteit Meer nuttigen Minder plagen Minder chemie

25 Optimizing Ecosystem Services in Terms of Agronomy and Conservation (ECOSTAC.CO.UK) Growing Wild

26 Biologische bestrijders in akkerranden June - Se pt 2010 Insects observed in flowering field margin Insects observed in grassy margin Mean insects observed Hoverflies Bumble bees Parasitoid w asps Ladybirds Beneficial insect group June -Sept 2011 Insects observed in flowering field margin Insects observed in grassy field margin Mean insects observed Hoverflies Bumble bees Parasitoid w asps Ladybirds Beneficial insect group

27 Gewas monitoring CF1 CF2 CF3

28 CF1 - CF2 - CF3 Sample site and date Proportional aphid distribution % parasitism Bladluis in erwt Aphid % distribution % parasitism

29 Opbrengst?

30 Tarwe (tonnen/ha) %

31 Erwten (tonnen/ha) %

32 Wortels (tonnen/ha) %

33 Focus op voordelen voor de telers Functionele Biodiversiteit Laat zien dat opbrengst en natuurbeheer verenigbare doelstellingen zijn Geeft telers oplossingen voor problemen mbt bestuiving en wegvallende chemische opties Compatibel met huidige praktijk Creëerd een win-win voor telers en natuur

34 Dank

35 Seed selection - Database of >100 plants - Categorized by 16 criteria

36 Flower species mix Tailor made - to meet grower s requirements - to maximize ecosystem services

37 0f8dE

38 Spraying Food Supplements

39 Spraying Food Supplements Pollen Dosage Interval N of applications Application method 500 g / ha / application (0,45 lbs / acre / application) Every 2 weeks min. 2-3 times, depending on predatory mite density To dust Use:

40 Better establishment and rapid population growth even before pests arrive! 30/11/2015

41 More with Less Crop: -Cut roses Result: - 2,5 times more predatory mites after 1 x introduction en 3 x Nutrimite as compared to 3 x introductions! Bron: Pijnakker, J., et al. Biobest Belgium

42 Spraying Food Supplements: Sugars Can we support biocontrol of California red scale, the most important pest in citrus? Aphytis melinus is thought to be the key parasitoid. Sugar availability is bottleneck. 42

43 Spraying Food Supplements: Sugars Immature Aphytis / fruit 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Control Releases Releases + sugars 43

44 Do diverse bird conservation margins provide floral resources for biocontrol? Meteorus autographae Parasitoid feeding at a vetch nectary

45

46 Conclusions High diversity field margins for bobwhite quail conservation failed to provide food to a biological control agent and did not enhance biological pest control in the adjacent crop. Parasitoids did clearly benefit from pure stands of cahaba white vetch. ug/wesp overall sugar levels in Meteorus autographae control bobwhite cahaba vetch Impact on Biocontrol is a function of resource availability (flower suitability), rather than diversity. Parasitoid feeding at a vetch nectary

Mogelijkheden voor FAB in de sierteelt. Joachim Moens

Mogelijkheden voor FAB in de sierteelt. Joachim Moens Mogelijkheden voor FAB in de sierteelt Joachim Moens Functionele AgroBiodiversiteit Beschikbaarheid van genetische diversiteit Gunstige bodemtoestand Bestuiving van gewassen Natuurlijke plaagbeheersing

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR PLAAGINSECTEN EN HUN

ONDERZOEK NAAR PLAAGINSECTEN EN HUN ONDERZOEK NAAR PLAAGINSECTEN EN HUN NATUURLIJKE VIJANDEN VANUIT DIVERSE INVALSHOEKEN Dieter Van Vlerken Pascale Willem 1 INHOUD Inleiding Projectsituering Nuttige insecten Demotuinen Bloemenweide Proefveld

Nadere informatie

1.1 Terminologie... 4. 1.2 Is het een bloemenakker, bloemweide of akkerrand?... 6. 1.3 De akkerrand voor bestuivers... 7

1.1 Terminologie... 4. 1.2 Is het een bloemenakker, bloemweide of akkerrand?... 6. 1.3 De akkerrand voor bestuivers... 7 1 Inhoudstafel Inhoudstafel... 1 Inleiding... 3 1 De FAB-akkerrand... 4 1.1 Terminologie... 4 1.2 Is het een bloemenakker, bloemweide of akkerrand?... 6 1.3 De akkerrand voor bestuivers... 7 1.4 De akkerrand

Nadere informatie

Groen Blauw Stimuleringskader Zaaikaart

Groen Blauw Stimuleringskader Zaaikaart Groen Blauw Stimuleringskader Zaaikaart 2013 Bloemrijke rand, kruidenrijke zoom, graslandflora- en faunarand en akkerflora- en faunarand Aanleiding Deze zaaikaart is opgesteld voor de pakketten bloemrijke

Nadere informatie

Stuifmeel- richt- Nederlandse Latijnse naam naam. Opmerking. Acer campestre Veldesdoorn 5 5 6 2 3 2

Stuifmeel- richt- Nederlandse Latijnse naam naam. Opmerking. Acer campestre Veldesdoorn 5 5 6 2 3 2 Tabel Onderbouwing van de nectar- en stuifmeelscore per plantensoort voor www.drachtkalender.nl. De nectar- en stuifmeelscores zijn gebaseerd op de bevliegingsklasse en richtwaarde voor nectar- en per

Nadere informatie

Bloemstroken in Gerjan Brouwer. DLV Plant

Bloemstroken in Gerjan Brouwer. DLV Plant Bloemstroken in 2014 Gerjan Brouwer 2013 De bloemenstrook is een teelt Aanwijzingen in Inzaai en onderhoud - Grondvoorbereiden - Onkruid bestrijden - Bemesten (weinig) - Zaaien - Beregenen/water - Maaien

Nadere informatie

Opties en voorwaarden Algemene lijst Laatst gewijzigd 28 februari 2019

Opties en voorwaarden Algemene lijst Laatst gewijzigd 28 februari 2019 Opties en voorwaarden Algemene lijst 2019 Laatst gewijzigd 28 februari 2019 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kunt u in 2019 kiezen voor 1 of meer van de volgende elementen

Nadere informatie

Bloemrijke akkerranden voeden natuurlijke vijanden

Bloemrijke akkerranden voeden natuurlijke vijanden 226 Bloemrijke akkerranden voeden natuurlijke vijanden Paul C.J. van Rijn Felix L. Wäckers TREFWOORDEN functionele agrobiodiversiteit, ondersteuning biologische bestrijding, conservation biological control,

Nadere informatie

SLOBKOUSNIEUWS 33 jrg8

SLOBKOUSNIEUWS 33 jrg8 SLOBKOUSNIEUWS 33 jrg8 Terwijl het secretariaat op verplaatsing was in Nederland gingen de Slobkousjes rondneuzen aan de Maas. Het maaswater had blijkbaar de droogte niet kunnen voorkomen maar het was

Nadere informatie

Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing

Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Marian Vlaswinkel Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenten (PPO-AGV) 22 oktober 2010

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika

Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Gerben Messelink, Chantal Bloemhard, Laxmi Kok Wageningen UR Glastuinbouw Boterbloemluis, Aulacorthum solani Groene perzikluis

Nadere informatie

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.

Nadere informatie

FAB2 Onderdeel Bovengronds

FAB2 Onderdeel Bovengronds FAB2 Onderdeel Bovengronds Universiteit van Amsterdam (IBED): Paul van Rijn (voorheen NIOO) Wageningen UR: Marian Vlaswinkel, Frans van Alebeek (PPO) Janneke Elderson, Eefje den Belder (PRI) Centrum Landbouw

Nadere informatie

VELDBLOEMEN VOOR HET MOOISTE RESULTAAT

VELDBLOEMEN VOOR HET MOOISTE RESULTAAT VELDBLOEMEN VOOR HET MOOISTE RESULTAAT In de vrije natuur is het aantal wilde bloemen en kruiden sterk afgenomen. Gelukkig creëert u met Top Green Veldbloemenmengsels een volkomen natuurgetrouwe wildflora.

Nadere informatie

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.

Nadere informatie

Agriculture and biodiversity

Agriculture and biodiversity Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops

Nadere informatie

Natuurmengsels Mengsels voor bijen en vlinders, akkerranden, kruidenrijke berm, etc.

Natuurmengsels Mengsels voor bijen en vlinders, akkerranden, kruidenrijke berm, etc. Zaadhandel Neutkens b.v. / editie 1 / februari 2017 Natuurmengsels 2018 Mengsels voor bijen en vlinders, akkerranden, kruidenrijke berm, etc. Onze productgroepen a. Mengsels voor bijen en vlinders b. Kruidenrijke

Nadere informatie

Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing

Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Marian Vlaswinkel Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenten (PPO-AGV) 22 oktober 2010

Nadere informatie

NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING IN DE GRAANTEELT. Femke Temmerman, Inagro

NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING IN DE GRAANTEELT. Femke Temmerman, Inagro NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING IN DE GRAANTEELT Femke Temmerman, Inagro INHOUD 01_ Natuurlijke vijanden 02_ FAB? 03_ Onderzoek 2009 2012 04_ Besluiten 01_ NATUURLIJKE VIJANDEN IN GRANEN Natuurlijke vijanden

Nadere informatie

WILDBLOEMEN Advies:

WILDBLOEMEN Advies: WILDBLOEMEN 2018 Advies: Wildbloemen worden bij voorkeur ingezaaid vanaf maart tot half augustus. Het is aan te raden wildbloemen te zaaien zonder gras, dit heeft de neiging om het veld volledig dicht

Nadere informatie

LANDLAB studio voor landschapsarchitectuur. Iepenarboretum, Amsterdam. EYE-plein, Amsterdam

LANDLAB studio voor landschapsarchitectuur. Iepenarboretum, Amsterdam. EYE-plein, Amsterdam Eilandenboulevard Groen talud l Pilot LANDLAB studio voor landschapsarchitectuur Funenpark, Funenpark, Amsterdam Amsterdam Iepenarboretum, Amsterdam LANDLAB studio voor landschapsarchitectuur LANDLAB studio

Nadere informatie

Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 6 februari, Nieuw-Vennep

Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 6 februari, Nieuw-Vennep Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit Dave Dirks, 6 februari, Nieuw-Vennep Inhoudsopgave: - Waarom bloemrijke akkerranden? - Verschillende randen voor verschillende doelen. - Natuurlijke

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Monitoring en evaluatie Agroranden van Rijn, P.C.J. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Monitoring en evaluatie Agroranden van Rijn, P.C.J. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Monitoring en evaluatie Agroranden 13 van Rijn, P.C.J. Link to publication Citation for published version (APA): van Rijn, P. C. J. (14). Monitoring en evaluatie

Nadere informatie

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen

Nadere informatie

PPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen

PPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen PPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Algemene ledenvergadering GC tomaat 21-3-2016 Waarom dit project? 1) wittevlieg (Bemisia en kaswittevlieg) in

Nadere informatie

Opties en voorwaarden Akkerbouw-strokenpakket 2016

Opties en voorwaarden Akkerbouw-strokenpakket 2016 Opties en voorwaarden Akkerbouw-strokenpakket 2016 Laatst gewijzigd 2 september 2016 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kunt u in 2016 kiezen voor 1 of meer van de volgende

Nadere informatie

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015 De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen Wannes Keulemans 30 november 2015 structuur Voedselproductie en voedselzekerheid Wat verstaan we onder agrobiodiversiteit

Nadere informatie

6,5. Werkstuk door Z woorden 11 maart keer beoordeeld. Schermbloemenfamilie. Datum gevonden:

6,5. Werkstuk door Z woorden 11 maart keer beoordeeld. Schermbloemenfamilie. Datum gevonden: Werkstuk door Z. 1182 woorden 11 maart 2013 6,5 46 keer beoordeeld Vak Anders Schermbloemenfamilie Anthriscus sylvestris Umbelliferae Schermbloemenfamilie Fluitenkruid Datum gevonden: 05-05-2011 Hij stond

Nadere informatie

Opties en voorwaarden Algemene lijst 2015

Opties en voorwaarden Algemene lijst 2015 Opties en voorwaarden Algemene lijst 2015 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kon u in 2015 kiezen voor 1 of meer van de volgende elementen van de algemene lijst. Opties

Nadere informatie

Bermen en akkerranden. Voor natuurlijke plaagbeheersing. Ir. Bert Van Gils. 02/10/2012, Oedelem

Bermen en akkerranden. Voor natuurlijke plaagbeheersing. Ir. Bert Van Gils. 02/10/2012, Oedelem Bermen en akkerranden Voor natuurlijke plaagbeheersing Ir. Bert Van Gils 2/1/212, Oedelem Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij

Nadere informatie

Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt. Koppert Biological Systems

Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt. Koppert Biological Systems Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt Koppert Biological Systems Belangrijkste bladluizen in paprika Aulacorthum solani Boterbloemluis

Nadere informatie

3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR)

3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR) 3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR) Bestuivende insecten Ca. 88% wilde bloemplanten door insecten bestoven Ca. 84% gewassen in Europa door insecten bestoven Relevantie insectenbestuiving

Nadere informatie

Hightech meets Nature. Natuurinclusief en precisielandbouw

Hightech meets Nature. Natuurinclusief en precisielandbouw Hightech meets Nature Natuurinclusief en precisielandbouw Joris Roskam, 26 januari 2018 Bayer Science for a better life Innovatie voor mensen, dieren en planten Mensen Dieren Planten Page 2 Bayer Crop

Nadere informatie

Ecologische gewasbescherming: niet straks maar nu! Louise E.M. Vet Joop C. van Lenteren

Ecologische gewasbescherming: niet straks maar nu! Louise E.M. Vet Joop C. van Lenteren Ecologische gewasbescherming: niet straks maar nu! Louise E.M. Vet Joop C. van Lenteren tot 1945 1980 2000: grote resultaten geboekt met geïntegreerde en biologische gewasbescherming! Gifgebruik met 50

Nadere informatie

Advies betreffende de samenstelling van bloemzaadmengsels voor de aanleg van gemengde grasstroken in het kader van beheerovereenkomsten

Advies betreffende de samenstelling van bloemzaadmengsels voor de aanleg van gemengde grasstroken in het kader van beheerovereenkomsten Advies betreffende de samenstelling van bloemzaadmengsels voor de aanleg van gemengde grasstroken in het kader van beheerovereenkomsten Nummer: INBO.A.2014.23 Datum advisering: 7 april 2014 Auteur(s):

Nadere informatie

EIP Biofruit Debuggers

EIP Biofruit Debuggers Visit Operational group 25/10/2018 EIP Biofruit Debuggers Tim Belien & Gertie Peusens Zoology department, pcfruit vzw tim.belien@pcfruit.be EIP: Operationele groep (OG): Operationele groep pcfruit vzw

Nadere informatie

Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer. Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding. Workshop Bestuivers

Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer. Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding. Workshop Bestuivers Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding Workshop Bestuivers Inhoud Bestuiving Bestuivers Belang van bestuiving voor voedselvoorziening

Nadere informatie

BOOMPLANTACTIE MILIEUFRONT OMER WATTEZ LEIEVALLEI SOORTENOVERZICHT

BOOMPLANTACTIE MILIEUFRONT OMER WATTEZ LEIEVALLEI SOORTENOVERZICHT BOOMPLANTACTIE MILIEUFRONT OMER WATTEZ LEIEVALLEI SOORTENOVERZICHT Bosplantsoen Bomen waar een * bij staat zijn afkomstig van autochtoon plantgoed. Soortnaam, Wetenschappelijke naam 1. Beuk (groen), Fagus

Nadere informatie

Bermbesluit. Aard : Besluit van de Vlaamse regering Over : maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen beheerd door publiekrechtelijke rechtspersonen

Bermbesluit. Aard : Besluit van de Vlaamse regering Over : maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen beheerd door publiekrechtelijke rechtspersonen Bermbeheer Beveren Bermbesluit Aard : Besluit van de Vlaamse regering Over : maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen beheerd door publiekrechtelijke rechtspersonen Datum : 27/06/1984 Pagina B.S. :13392

Nadere informatie

Project. Actief Randenbeheer Brabant II. Pilot Functionele Agro Biodiversiteit. Inhoudelijke rapportage 2007-2009

Project. Actief Randenbeheer Brabant II. Pilot Functionele Agro Biodiversiteit. Inhoudelijke rapportage 2007-2009 Project Actief Randenbeheer Brabant II Pilot Functionele Agro Biodiversiteit Inhoudelijke rapportage 27-29 27 28 29 Informatieborden FAB pilot ARB II Inhoudelijke eindrapportage 27-29 1 Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

Hoe werkt natuurlijke plaagbeheersing?

Hoe werkt natuurlijke plaagbeheersing? Hoe werkt natuurlijke plaagbeheersing? WUR Onderwijsaanbod Gewasbescherming 2007 Modules Akkerbouw Frans van Alebeek (PPO-AGV, Lelystad) frans.vanalebeek@wur.nl Preventie van plagen Eén van de lange termijn

Nadere informatie

Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf.

Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf. Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf. Gewasbescherming en FAB: Functionele Agro Biodiversiteit: Conflicterend of aanvullend? Gewasbescherming en FAB: De akkerrand als oplossing?

Nadere informatie

Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods

Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods Gerd Wübbeler, Peter M. Harris, Maurice G. Cox, Clemens Elster ) Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) ) National Physical

Nadere informatie

Groen Kapitaal. Bevorderende maatregelen voor wilde bijen. Jeroen Scheper

Groen Kapitaal. Bevorderende maatregelen voor wilde bijen. Jeroen Scheper Groen Kapitaal Bevorderende maatregelen voor wilde bijen Jeroen Scheper 3 In Europa ~ 2000 wilde bijensoorten 275 264 357 376 548 913 580 647 1043 Theo Peeters Bloembezoek - Bijen zijn geheel afhankelijk

Nadere informatie

Er is meer dan mais!!! Bij zoekt boer d.m.v. Alternatieve teelten.

Er is meer dan mais!!! Bij zoekt boer d.m.v. Alternatieve teelten. Er is meer dan mais!!! Bij zoekt boer d.m.v. Alternatieve teelten. Inhoud. Inleiding. Klaver. Luzerne. Veldbonen. Amarant. Lupine. Koolzaad. Kemp of hennep. Silphie. Wikke. Facelia. Tagetes. Seradella.

Nadere informatie

Versie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen

Versie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen Pakketvoorwaarden A16a1 Versie 2018 Vogelakker (voor Patrijzen) Beschrijving Deze vogelakker biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De vogelakker bestaat

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Ontwikkelingen in de biologische bestrijding Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Wat zijn de ontwikkelingen? Grote ontwikkelingen op het gebied van roofmijten Veel studies naar interacties in

Nadere informatie

Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid. gewassubgroep

Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid. gewassubgroep Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid Deel A. Groenten en kruiden gewas gewassubgroep Allium ascalonicum - sjalot plantsjalot rood Allium ascalonicum

Nadere informatie

Weerbare productiesystemen

Weerbare productiesystemen Weerbare productiesystemen Van theorie naar praktijk 26 november 2014, Wijnand Sukkel Produceren we voedsel in een ecosysteem of in een fabriek? Beheren? of beheersen? Ontwikkelingen in de landbouw Schaalvergroting,

Nadere informatie

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten The relationship between depression symptoms, anxiety symptoms,

Nadere informatie

2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer. Vlaanderen, bij-zonder landschap?

2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer. Vlaanderen, bij-zonder landschap? 2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer Vlaanderen, bij-zonder landschap? Inhoud Wilde bijen? Belang van wilde bijen Landschap zonder bijen? Vlaanderen: bij-zonder landschap Wilde bijen?

Nadere informatie

SLOBKOUSNIEUWS 34 jrg7

SLOBKOUSNIEUWS 34 jrg7 SLOBKOUSNIEUWS 34 jrg7 Eindelijk kan ik nog eens schrijven over een activiteit waar ik zelf aan deelnam maar de slobkousjes zijn al zo gewoon om voor alles zelf te moeten zorgen dat Isabelle me ook nu

Nadere informatie

Catalogus. bloemenweiden

Catalogus. bloemenweiden Catalogus bloemenweiden Inhoud 1. Ecoflora 3 2. Praktische informatie 4 3. Algemene informatie over bloemenweiden 5 4. De verschillende types bloemenweidemengsels 6 5. Aanleg en beheer 7 6. Overzicht en

Nadere informatie

Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 26 januari 2017, Maasbree

Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 26 januari 2017, Maasbree Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit Dave Dirks, 26 januari 2017, Maasbree Inhoudsopgave: - Waarom bloemrijke akkerranden? - Verschillende randen voor verschillende doelen. - Natuurlijke

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Agro Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den

Nadere informatie

Script. Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals.

Script. Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals. Script Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals. Livestock and fish health influence human health, since animal protein is an indispensable part of our food

Nadere informatie

Ontwikkeling van kruidenrijke akkers voor wilde bijen

Ontwikkeling van kruidenrijke akkers voor wilde bijen Kennisimpuls bestuivers 2018-6 Ontwikkeling van kruidenrijke akkers voor wilde bijen Fabrice Ottburg en Jeroen Scheper, 30 juli 2018, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. Jeroen Scheper

Nadere informatie

Strokenteelt, waarom en hoe. Dirk van Apeldoorn Farming Systems Ecology Group en Praktijkonderzoek Open Teelten Wageningen University and Research

Strokenteelt, waarom en hoe. Dirk van Apeldoorn Farming Systems Ecology Group en Praktijkonderzoek Open Teelten Wageningen University and Research Strokenteelt, waarom en hoe Dirk van Apeldoorn Farming Systems Ecology Group en Praktijkonderzoek Open Teelten Wageningen University and Research Strokenteelt: verschillende gewassen met eigen management

Nadere informatie

Versie bij voorkeur breder

Versie bij voorkeur breder Pakketvoorwaarden A19c2 Versie 2019 Patrijzenrand Beschrijving Deze rand biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De rand bestaat uit 3 stroken. Eén strook

Nadere informatie

SLOBKOUSNIEUWS 29 jrg7

SLOBKOUSNIEUWS 29 jrg7 SLOBKOUSNIEUWS 29 jrg7 De wandeling naar het Munsterbos had veel van de processie van Echternacht! Twee voorwaarts en een achterwaarts. Net voor het vertrekuur zag de voorspelling op de buienradar er gewoon

Nadere informatie

Agroranden: Zuivere natuur tussen. akkers en sloten

Agroranden: Zuivere natuur tussen. akkers en sloten Agroranden: Zuivere natuur tussen akkers en sloten N e d e r l a n d e n w a t e r zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Meren, rivieren en sloten horen bij het landschap. Ze vormen het landschap,

Nadere informatie

Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid. gewassubgroep

Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid. gewassubgroep Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid Deel A. Groenten gewas Allium ascalonicum - sjalot Allium ascalonicum - sjalot Allium cepa (zaai-)ui Allium

Nadere informatie

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit)

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) E-mail:w.deboer@nioo.knaw.nl Ziekteverwekkers Actoren Activiteit / Mechanisme Gevolg Duur Ziekteverwekkers Indringers Verstoring

Nadere informatie

Nieuwsbrief Plantenwerkgroep KNNV Alkmaar - Den Helder

Nieuwsbrief Plantenwerkgroep KNNV Alkmaar - Den Helder Nieuwsbrief Plantenwerkgroep KNNV Alkmaar - Den Helder Zestiende jaargang, no. 2 13 mei 2018 De kop is er af Op 8 mei vond de eerste excursie van dit seizoen plaats. Het was een heerlijk warme avond. De

Nadere informatie

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans

Nadere informatie

Samenvatting Tussen januari 2002 en december 2005 is er een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar de kosten-effectiviteit van gezins cognitieve gedra

Samenvatting Tussen januari 2002 en december 2005 is er een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar de kosten-effectiviteit van gezins cognitieve gedra 139 Samenvatting Tussen januari 2002 en december 2005 is er een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar de kosten-effectiviteit van gezins cognitieve gedragstherapie en individuele of kind cognitieve gedragstherapie

Nadere informatie

test ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN AKKERRANDEN OP FUNCTIONELE BIODIVERSITEIT EN NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING

test ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN AKKERRANDEN OP FUNCTIONELE BIODIVERSITEIT EN NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING test ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN AKKERRANDEN OP FUNCTIONELE BIODIVERSITEIT EN NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING Eindrapport - Maart 2012 Femke Temmerman, Philippe France, Lieven Delanote en Marion Liberloo

Nadere informatie

Functionele Agrobiodiversiteit. Inleiding inspiratiedag

Functionele Agrobiodiversiteit. Inleiding inspiratiedag Functionele Agrobiodiversiteit Inleiding inspiratiedag Initiatiefnemers? AGNABIO kernteam Karen Katrien AGNABIO Structureel overleg tussen LNE en LV mbt Agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit Karolien

Nadere informatie

Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine

Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj, Laxmi Kok Rapport GTB-1152 Referaat In twee kassen met een aubergineteelt is gevolgd hoe biologische bestrijders

Nadere informatie

Weerbaarheid in grondgebonden teelten

Weerbaarheid in grondgebonden teelten Weerbaarheid in grondgebonden teelten 23-5-2013, Joeke Postma 1) & Wopke van der Werf 2) 1) Biointeracties en Plantgezondheid - WUR 2) Centre for Crop Systems Analysis - WUR Weerbaarheid - schaalniveau

Nadere informatie

Competencies atlas. Self service instrument to support jobsearch. Naam auteur 19-9-2008

Competencies atlas. Self service instrument to support jobsearch. Naam auteur 19-9-2008 Competencies atlas Self service instrument to support jobsearch Naam auteur 19-9-2008 Definitie competency The aggregate of knowledge, skills, qualities and personal characteristics needed to successfully

Nadere informatie

Feedback WG System Operations 21 November 2012

Feedback WG System Operations 21 November 2012 Feedback WG System Operations 21 November 2012 User Group 06/12/2012 Wim Michiels Content Feedback IGCC Winter action plan Draft ENTSO-E winter outlook 2012 2013 Capaciteit noordgrens Overview of dynamic

Nadere informatie

AGROBIODIVERSITEIT, VANDAAG EN MORGEN

AGROBIODIVERSITEIT, VANDAAG EN MORGEN TERUGBLIK Symposium 30 november 2015 AGROBIODIVERSITEIT, VANDAAG EN MORGEN Landbouwers in Vlaanderen ondersteunen en benutten sinds jaar en dag verschillende ecosystemen. Daarbij groeit het inzicht in

Nadere informatie

BIJENLANDSCHAP OP DE KAART. Koos Biesmeijer Naturalis Biodiversity Center

BIJENLANDSCHAP OP DE KAART. Koos Biesmeijer Naturalis Biodiversity Center BIJENLANDSCHAP OP DE KAART Koos Biesmeijer Naturalis Biodiversity Center Koos.biesmeijer@naturalis.nl BIJENLANDSCHAP OP DE KAART Bijen op de kaart figuurlijk letterlijk Bijenlandschap op de kaart BIJEN

Nadere informatie

1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek

1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek 1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek Heeft u ervaring met akkerranden? 1 Met intensivering zijn we RANDvoorwaarden uit het oog verloren Bloemen

Nadere informatie

Agrorobotica. De belofte voor 2020? 21 januari 2016, Joris IJsselmuiden

Agrorobotica. De belofte voor 2020? 21 januari 2016, Joris IJsselmuiden Agrorobotica De belofte voor 2020? 21 januari 2016, Joris IJsselmuiden Farm Technology Group, Wageningen Universiteit joris.ijsselmuiden@wur.nl, 0317 481258 Overzicht Waarom agrorobotica? Nieuwe teeltsystemen

Nadere informatie

Wetenschappelijke naam: Bellis Perennis. Compositae

Wetenschappelijke naam: Bellis Perennis. Compositae Gemaakt door: Datum: Thomas Rozendaal 9-10-'11 Pagina 3 Madelief Pagina 4 Kale jonker Pagina 5 Speerdistel Pagina 6 Boterbloem Pagina 7 Gewone Brunel Pagina 8 Witte smeerwortel Pagina 9 Guichelheil Pagina

Nadere informatie

Vergroening van de landbouw: hoe maken we stappen/ hoe maken we sprongen? Jolanda Wijsmuller, BCS

Vergroening van de landbouw: hoe maken we stappen/ hoe maken we sprongen? Jolanda Wijsmuller, BCS Vergroening van de landbouw: hoe maken we stappen/ hoe maken we sprongen? Jolanda Wijsmuller, BCS Markt trends Vraag naar veilig en duurzaam geteeld voedsel Sterkere focus op voedselkwaliteit en gezonde

Nadere informatie

Akkernatuur. stimuleer nuttige natuur

Akkernatuur. stimuleer nuttige natuur Akkernatuur Herken en 1 stimuleer nuttige natuur Dankwoord Dit boekje is tot stand gekomen met financiering van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het Europese Landbouwfonds

Nadere informatie

De kracht van de nawerking in maïs en bieten INTERN

De kracht van de nawerking in maïs en bieten INTERN Frontier Elite De kracht van de nawerking in maïs en bieten INTERN 1 Frontier Elite Basisproduct voor de nawerking bij de onkruidbestrijding in veel teelten andijvie asperge cichorei maïs rode bieten prei

Nadere informatie

Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety

Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1 The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety De Rol van Gevarieerd Ontbijten en Consciëntieusheid in Angst

Nadere informatie

Exoten in het soortenregister. Berry van der Hoorn Vincent Kalkman

Exoten in het soortenregister. Berry van der Hoorn Vincent Kalkman Exoten in het soortenregister Berry van der Hoorn Vincent Kalkman Taxonomie Kenmerken Beschrijvingen Verspreiding Ecologie Beleid & wetgeving Literatuur Sleutels 1. Eerste versie thema exoten (2009)

Nadere informatie

Catalogus. bloemenweiden

Catalogus. bloemenweiden Catalogus bloemenweiden Inhoud 1. Ecoflora 3 2. Praktische informatie 4 3. Algemene informatie over bloemenweiden 5 4. De verschillende types bloemenweidemengsels 6 5. Aanleg en beheer 7 6. Overzicht en

Nadere informatie

Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen

Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen Speuren naar bloeiende planten langs het Henri Dunantpad, 30 december 2015 foto: Pieter Hielema Theo van Schie Eindejaars Plantenjacht 2015 FLORON

Nadere informatie

Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika. Chantal Bloemhard en Marc van Slooten

Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika. Chantal Bloemhard en Marc van Slooten Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika Chantal Bloemhard en Marc van Slooten Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Glastuinbouw PPO nr. 3241210600 Januari 2007 2007 Wageningen,

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1

Bijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1 Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 1 biologie CSE KB. KB-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 46. Bij het beantwoorden van die vragen

Nadere informatie

Versie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen

Versie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen Pakketvoorwaarden A16a1 Versie 2019 Vogelakker (voor Patrijzen) Beschrijving Deze vogelakker biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De vogelakker bestaat

Nadere informatie

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014 Process Mining and audit support within financial services KPMG IT Advisory 18 June 2014 Agenda INTRODUCTION APPROACH 3 CASE STUDIES LEASONS LEARNED 1 APPROACH Process Mining Approach Five step program

Nadere informatie

Green Challenges project

Green Challenges project GREEN CHALLENGES Green Challenges project Uitdaging Het ontwerpen en testen van een systeemaanpak voor (nietchemische) ziekte- en plaagbestrijding > Identificeren van systeemsprongen 3 onderdelen Functionele

Nadere informatie

VOLSOG. Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM)

VOLSOG. Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM) VOLSOG Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM) Functionele Agro-Biodiversiteit (FAB) = de natuurlijke soortenrijkdom van planten en dieren die nuttige functies

Nadere informatie

Plaagregulatie door groenblauwe dooradering

Plaagregulatie door groenblauwe dooradering Plaagregulatie door groenblauwe dooradering Biologische bestrijding Natuurlijke vijanden Niet productieve landschapselementen Ruimtelijke samenhang Duurzaamheid Perspectieven in het agrarische landschap

Nadere informatie

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50 De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and

Nadere informatie

Bodemerfenis van winter groenbemesters

Bodemerfenis van winter groenbemesters Bodemerfenis van winter groenbemesters Diversiteit in rotatie & mengsels 30 November 2017 Janna M. Barel, Thomas W. Kuyper, Wietse de Boer, Jacob C. Douma & Gerlinde B. De Deyn Janna.barel@wur.nl @jannabarel

Nadere informatie

De Groenzoom Planten 1

De Groenzoom Planten 1 De Groenzoom Planten 1 Inhoudsopgave Brunel prunella vulgaris Brunel (Prunella vulgaris ) 3 Cichorei ( Cichorium intybus ) 4 Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi) 5 Egelboterbloem ( Ranunculus flammula

Nadere informatie

SLOBKOUSNIEUWS 18 jrg8

SLOBKOUSNIEUWS 18 jrg8 SLOBKOUSNIEUWS 18 jrg8 Jan, Pierre, Rina, Henri, Marina, Luc, Pierre, Annemie, Jozefa, Willy, Dirk, Paul, Peter, Pat en Marie struinden deze keer door het intussen geel en wit gekleurde grasland van de

Nadere informatie

Plantensoorten kiezen

Plantensoorten kiezen Plantensoorten kiezen De keuze lijkt ontzettend groot Een ieder heeft zijn eigen voorkeur Een kort overzicht van de vele mogelijkheden Klein kan effectief zijn Mantel en zoom meidoorn en voorjaarszonnebloem

Nadere informatie

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos ECOMPRIS Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Ingrid Coninx, Art Dewulf, Merel van der Wal : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos Maatschappelijke relevantie:

Nadere informatie

DE SECRETARIS-GENERAAL VAN HET DEPARTEMENT LANDBOUW EN VISSERIJ,

DE SECRETARIS-GENERAAL VAN HET DEPARTEMENT LANDBOUW EN VISSERIJ, Vlaams Ministerie van Landbouw en Visserij Departement Landbouw en Visserij Besluit van de secretaris-generaal tot vaststelling van de lijsten niveau 1 en 2 als bepaald in het ministerieel besluit van

Nadere informatie

Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren?

Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren? Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren? Gewasbijeenkomst Chrysant 10 februari 2016 te Gambora Juliette Pijnakker, Gert-Jan de Vast Kurt Put, Yves Arijs, Apostolos Pekas & Felix

Nadere informatie

Samenvatting Inleiding

Samenvatting Inleiding Inleiding Biodiversiteit in de zin van aantallen soorten kan een cruciale rol spelen voor processen in een ecosysteem. Aangezien wereldwijd de soortenrijkdom achteruitgaat, kan dat het functioneren van

Nadere informatie