Optimalisatie van functionele biodiversiteit in het agrarisch landschap. Felix Wäckers
|
|
- Vera de Backer
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Optimalisatie van functionele biodiversiteit in het agrarisch landschap Felix Wäckers
2 Agri Environment Schemes Landbouw Milieu Focus op natuurbescherming
3 Conflicterende objectieven
4 Telers kiezen voor ecologisch minst renderende opties
5 Agri Environment Schemes Landbouw Milieu Focus op ecosysteemdiensten 320 miljard/jaar 90 miljard/jaar (Constanza 1997)
6 Hoe ecosysteemdiensten optimaliseren? Traditioneel paradigma: Verhoog biodiversiteit (diversiteit = diensten)
7 Werkt het? Voorbeeld biologische plaagbestrijding Andow D.A. (Ann. Rev. Entomol. 36: ) Vegetational diversity and pest control Effecten zijn variabel 52% van de gepubliceerde studies zien verminderde plaagdruk in agrarische systemen met hoge biodiversiteit 33% zien geen of variabele effecten 15% zien juist een verhoogde plaagdruk.
8 Hoe ecosysteemdiensten te optimaliseren? Traditioneel paradigma: verhoog biodiversiteit Gericht landschapsmanagement: diversiteit selectief verhogen Focus op functionele groepen die de ecosysteemdiensten leveren Verschillende organismen hebben verschillende behoeftes 1. Identificeer ecologische eisen van doelorganismen die ESD leveren 2. Selecteer plantensoorten die effectief in deze behoeftes voorzien
9 Bottleneck: gebrek aan nectar en stuifmeel in veel gewassen
10 Consumer benefits De impact van bloemennectar op de biologische plaagbestrijding average number parasitized caterpillars Control 1 (N=6) Control 2 (N=5) Nectar 1 (N=6) Nectar 2 (N=6) age wasp [days] Winkler et al., (2006)
11 De meeste biologische bestrijders zijn afhankelijk van nectar/stuifmeel. Type Life-history omnivory Plantfeeding stage adult Arthropod examples can be found within: Neuroptera: Diptera: Hymenoptera: Coleoptera: Chrysopidae (green lacewings) Syrphidae (hoverflies) Cecidomyiidae (gall midges) Tachinidea (parasitoid flies) Ichneumonidae, Braconidae, a.o. (parasitoid wasps) Vespidae (social wasps) Formicidae (ants) Meloidae (blister beetles) Type of plant food utilised nectar, pollen nectar, pollen nectar nectar nectar nectar nectar, fruit nectar nectar, pollen juvenile Heteroptera: Pentatomidae (stink bugs) plant-juice Temporal omnivory adult Hymenoptera: Coleoptera: Ichneumonidae, Braconidae, a.o. (host feeding parasitoids) Cicindelidae (tiger beetles) nectar seeds juvenile Araneae: Araneidae (orb web spiders) pollen Permanent omnivory adult & juvenile Acari:Mesostigmat Heteroptera: Neuroptera: Thysanoptera: Coleoptera: Phytoseiidae (predatory mites) Pentatomidae (stink bugs) Miridae (mirid bugs) Geocorinae (big-eyed bugs) Anthocoridae (flower bugs) Chrysopa, Hemerobiidae (brown lacewings) Aeolothripidae, Phlaeothripidae Coccinellidae (ladybirds) Carabidae (ground beetles) nectar pollen plant juice plant juice plant juice pollen nectar, pollen leaves, pollen nectar pollen seeds
12 (Wäckers, 1996; 2004) Attractief Nectar bereikbaar Nectar niet bereikbaar Aegopodium podagraria Vicia sativa Leucanthemum vulgare Galium mollugo Geschikt om biologische bestrijding te ondersteunen Niet attractief Daucus carota Trifolium pratense Medicago lupulina Trifolium repens Origanum vulgare Erigeron annuus Achillea millefolium
13 Gericht landschapsmanagement Gefundeerde selectie van bloeiende vegetatie levert een multifunctioneel gereedschap om ecosysteem diensten te optimaliseren - Selecteer planten die gericht biologische bestrijders of bestuivers ondersteunen - Selecteer planten die niet geschikt zijn voor plagen. - Selecteer planten die meervoudige ecosysteemdiensten ondersteunen
14 (Wäckers and van Rijn, 2012) Selecteer planten die biologische bestrijding ondersteunen family species Floral Nectar depth Choice Hoverfly E. balteatus Hoverfly E. balteatus Longevity (AFLI) Lacewing C. carnea Parasitoids References parasitoids (species) Apiaceae Ammi majus Geneau et al., unpubl. (Microplitis mediator) Apiaceae Coriandrum sativum /- Vattala et al., 2006 (Microtonus hyperodae) Apiaceae Daucus carota 0 +/ Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Apiaceae Foeniculum vulgare Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Apiaceae Heracleum spondylium 0 +/- + +/- Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Apiaceae Pastinaca sativa /- Foster & Ruessink, 1984 (Meteorus rubens) Polygonaceae Fagopyrum esculentum Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Boraginaceae Borago officinalis Nilsson et al., unpubl. (Trybliographa rapae) Ranunculaceae Ranunculus acris Kehrli & Bacher, 2008 (Minotetrastichus frontalis) Caryophyllaceae Gypsophila elegans 1 +/ Asteraceae Matricaria chamomilla 1 +/ Nilsson et al., unpubl. (Trybliographa rapae) Asteraceae Achillea millefolium 1 +/- + +/- - Wäckers 2004 (Cotesia glomerata) Asteraceae L Cichorium intybus Asteraceae Chrysanthemum segetum 2 +/- + + Asteraceae Anthemis tinctoria 2 - +/- +/- Asteraceae Leucanthemum vulgare 2 +/- + - Wäckers 2004 (Cotesia glomerata) Asteraceae Tanacetum vulgare /- Asteraceae Calendula officinalis Rahat et al., 2005 (Trissolcus basalis) Asteraceae Centaurea cyanus (+EFN) 3 +/ /- Winkler et al., 2009 (Cotesia glomerata) Asteraceae Helianthus annuus (+EFN) Asteraceae Cosmos bipinnatus /- + Rahat et al., 2005 (Trissolcus basalis) Malvaceae Malva sylvestris Boraginaceae Phacelia tanacetifolia 4 +/- +/- +/- - Irvin et al., 2007 (Gonatocerus spp.) Fabaceae Medicago sativa Kehrli & Bacher, 2008 (Minotetrastichus frontalis) Fabaceae Vicia sativa (+EFN) Geneau et al., unpubl. (Microplitis mediator) Fabaceae Lotus corniculatus 4 - -
15 Selecteer planten die niet geschikt zijn voor plagen
16 (Winkler et al., 2009) Pieris rapae Plaag Cotesia glomerata Biologische bestrijder Anethum graveolens Fagopyrum esculentum Daucus carota Centaurea cyanus Trifolium pratense Medicago sp. Origanum vulgare Ornithopus sativus Centaurea jacae Control (water) survival (days)
17 Selecteer planten die meervoudige ecosysteem diensten ondersteunen
18 Bestuivers Biologische bestrijders
19 (Campbell, Biesmeijer Varma & Wäckers, 2012) Bestuiver mix Biologische bestrijdingl mix Combinatie
20 Vertaling naar de Praktijk FAB (Functionele AgroBiodiversiteit): Grootschalig biodiversiteitsproject in de Hoekse Waard samen met conventionele en biologische telers. Introductie van eenjarige en meerjarige akkerranden.
21 Demonstratie bedrijven
22 Demonstratie bedrijven
23 no./leaf ratio Resultaten over drie jaar mbt populaties bladluizen en biologische bestrijders aphids aphids predator/prey Potato Aphid peak: mid July farm A B C D aantal/halm verhouding aphids bladluizen Predator/prey rover/luis Wheat mid June bedrijf A B C D
24 De positieve spiraal Meer biodiversiteit Meer nuttigen Minder plagen Minder chemie
25 Optimizing Ecosystem Services in Terms of Agronomy and Conservation (ECOSTAC.CO.UK) Growing Wild
26 Biologische bestrijders in akkerranden June - Se pt 2010 Insects observed in flowering field margin Insects observed in grassy margin Mean insects observed Hoverflies Bumble bees Parasitoid w asps Ladybirds Beneficial insect group June -Sept 2011 Insects observed in flowering field margin Insects observed in grassy field margin Mean insects observed Hoverflies Bumble bees Parasitoid w asps Ladybirds Beneficial insect group
27 Gewas monitoring CF1 CF2 CF3
28 CF1 - CF2 - CF3 Sample site and date Proportional aphid distribution % parasitism Bladluis in erwt Aphid % distribution % parasitism
29 Opbrengst?
30 Tarwe (tonnen/ha) %
31 Erwten (tonnen/ha) %
32 Wortels (tonnen/ha) %
33 Focus op voordelen voor de telers Functionele Biodiversiteit Laat zien dat opbrengst en natuurbeheer verenigbare doelstellingen zijn Geeft telers oplossingen voor problemen mbt bestuiving en wegvallende chemische opties Compatibel met huidige praktijk Creëerd een win-win voor telers en natuur
34 Dank
35 Seed selection - Database of >100 plants - Categorized by 16 criteria
36 Flower species mix Tailor made - to meet grower s requirements - to maximize ecosystem services
37 0f8dE
38 Spraying Food Supplements
39 Spraying Food Supplements Pollen Dosage Interval N of applications Application method 500 g / ha / application (0,45 lbs / acre / application) Every 2 weeks min. 2-3 times, depending on predatory mite density To dust Use:
40 Better establishment and rapid population growth even before pests arrive! 30/11/2015
41 More with Less Crop: -Cut roses Result: - 2,5 times more predatory mites after 1 x introduction en 3 x Nutrimite as compared to 3 x introductions! Bron: Pijnakker, J., et al. Biobest Belgium
42 Spraying Food Supplements: Sugars Can we support biocontrol of California red scale, the most important pest in citrus? Aphytis melinus is thought to be the key parasitoid. Sugar availability is bottleneck. 42
43 Spraying Food Supplements: Sugars Immature Aphytis / fruit 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Control Releases Releases + sugars 43
44 Do diverse bird conservation margins provide floral resources for biocontrol? Meteorus autographae Parasitoid feeding at a vetch nectary
45
46 Conclusions High diversity field margins for bobwhite quail conservation failed to provide food to a biological control agent and did not enhance biological pest control in the adjacent crop. Parasitoids did clearly benefit from pure stands of cahaba white vetch. ug/wesp overall sugar levels in Meteorus autographae control bobwhite cahaba vetch Impact on Biocontrol is a function of resource availability (flower suitability), rather than diversity. Parasitoid feeding at a vetch nectary
Mogelijkheden voor FAB in de sierteelt. Joachim Moens
Mogelijkheden voor FAB in de sierteelt Joachim Moens Functionele AgroBiodiversiteit Beschikbaarheid van genetische diversiteit Gunstige bodemtoestand Bestuiving van gewassen Natuurlijke plaagbeheersing
Nadere informatieONDERZOEK NAAR PLAAGINSECTEN EN HUN
ONDERZOEK NAAR PLAAGINSECTEN EN HUN NATUURLIJKE VIJANDEN VANUIT DIVERSE INVALSHOEKEN Dieter Van Vlerken Pascale Willem 1 INHOUD Inleiding Projectsituering Nuttige insecten Demotuinen Bloemenweide Proefveld
Nadere informatie1.1 Terminologie... 4. 1.2 Is het een bloemenakker, bloemweide of akkerrand?... 6. 1.3 De akkerrand voor bestuivers... 7
1 Inhoudstafel Inhoudstafel... 1 Inleiding... 3 1 De FAB-akkerrand... 4 1.1 Terminologie... 4 1.2 Is het een bloemenakker, bloemweide of akkerrand?... 6 1.3 De akkerrand voor bestuivers... 7 1.4 De akkerrand
Nadere informatieGroen Blauw Stimuleringskader Zaaikaart
Groen Blauw Stimuleringskader Zaaikaart 2013 Bloemrijke rand, kruidenrijke zoom, graslandflora- en faunarand en akkerflora- en faunarand Aanleiding Deze zaaikaart is opgesteld voor de pakketten bloemrijke
Nadere informatieStuifmeel- richt- Nederlandse Latijnse naam naam. Opmerking. Acer campestre Veldesdoorn 5 5 6 2 3 2
Tabel Onderbouwing van de nectar- en stuifmeelscore per plantensoort voor www.drachtkalender.nl. De nectar- en stuifmeelscores zijn gebaseerd op de bevliegingsklasse en richtwaarde voor nectar- en per
Nadere informatieBloemstroken in Gerjan Brouwer. DLV Plant
Bloemstroken in 2014 Gerjan Brouwer 2013 De bloemenstrook is een teelt Aanwijzingen in Inzaai en onderhoud - Grondvoorbereiden - Onkruid bestrijden - Bemesten (weinig) - Zaaien - Beregenen/water - Maaien
Nadere informatieOpties en voorwaarden Algemene lijst Laatst gewijzigd 28 februari 2019
Opties en voorwaarden Algemene lijst 2019 Laatst gewijzigd 28 februari 2019 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kunt u in 2019 kiezen voor 1 of meer van de volgende elementen
Nadere informatieBloemrijke akkerranden voeden natuurlijke vijanden
226 Bloemrijke akkerranden voeden natuurlijke vijanden Paul C.J. van Rijn Felix L. Wäckers TREFWOORDEN functionele agrobiodiversiteit, ondersteuning biologische bestrijding, conservation biological control,
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 33 jrg8
SLOBKOUSNIEUWS 33 jrg8 Terwijl het secretariaat op verplaatsing was in Nederland gingen de Slobkousjes rondneuzen aan de Maas. Het maaswater had blijkbaar de droogte niet kunnen voorkomen maar het was
Nadere informatieFunctionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing
Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Marian Vlaswinkel Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenten (PPO-AGV) 22 oktober 2010
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika
Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Gerben Messelink, Chantal Bloemhard, Laxmi Kok Wageningen UR Glastuinbouw Boterbloemluis, Aulacorthum solani Groene perzikluis
Nadere informatieBloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
Nadere informatieFAB2 Onderdeel Bovengronds
FAB2 Onderdeel Bovengronds Universiteit van Amsterdam (IBED): Paul van Rijn (voorheen NIOO) Wageningen UR: Marian Vlaswinkel, Frans van Alebeek (PPO) Janneke Elderson, Eefje den Belder (PRI) Centrum Landbouw
Nadere informatieVELDBLOEMEN VOOR HET MOOISTE RESULTAAT
VELDBLOEMEN VOOR HET MOOISTE RESULTAAT In de vrije natuur is het aantal wilde bloemen en kruiden sterk afgenomen. Gelukkig creëert u met Top Green Veldbloemenmengsels een volkomen natuurgetrouwe wildflora.
Nadere informatieBloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
Nadere informatieAgriculture and biodiversity
Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops
Nadere informatieNatuurmengsels Mengsels voor bijen en vlinders, akkerranden, kruidenrijke berm, etc.
Zaadhandel Neutkens b.v. / editie 1 / februari 2017 Natuurmengsels 2018 Mengsels voor bijen en vlinders, akkerranden, kruidenrijke berm, etc. Onze productgroepen a. Mengsels voor bijen en vlinders b. Kruidenrijke
Nadere informatieFunctionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing
Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Marian Vlaswinkel Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenten (PPO-AGV) 22 oktober 2010
Nadere informatieNATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING IN DE GRAANTEELT. Femke Temmerman, Inagro
NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING IN DE GRAANTEELT Femke Temmerman, Inagro INHOUD 01_ Natuurlijke vijanden 02_ FAB? 03_ Onderzoek 2009 2012 04_ Besluiten 01_ NATUURLIJKE VIJANDEN IN GRANEN Natuurlijke vijanden
Nadere informatieWILDBLOEMEN Advies:
WILDBLOEMEN 2018 Advies: Wildbloemen worden bij voorkeur ingezaaid vanaf maart tot half augustus. Het is aan te raden wildbloemen te zaaien zonder gras, dit heeft de neiging om het veld volledig dicht
Nadere informatieLANDLAB studio voor landschapsarchitectuur. Iepenarboretum, Amsterdam. EYE-plein, Amsterdam
Eilandenboulevard Groen talud l Pilot LANDLAB studio voor landschapsarchitectuur Funenpark, Funenpark, Amsterdam Amsterdam Iepenarboretum, Amsterdam LANDLAB studio voor landschapsarchitectuur LANDLAB studio
Nadere informatieVan Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 6 februari, Nieuw-Vennep
Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit Dave Dirks, 6 februari, Nieuw-Vennep Inhoudsopgave: - Waarom bloemrijke akkerranden? - Verschillende randen voor verschillende doelen. - Natuurlijke
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Monitoring en evaluatie Agroranden van Rijn, P.C.J. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Monitoring en evaluatie Agroranden 13 van Rijn, P.C.J. Link to publication Citation for published version (APA): van Rijn, P. C. J. (14). Monitoring en evaluatie
Nadere informatieClimate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice
Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen
Nadere informatiePPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen
PPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Algemene ledenvergadering GC tomaat 21-3-2016 Waarom dit project? 1) wittevlieg (Bemisia en kaswittevlieg) in
Nadere informatieOpties en voorwaarden Akkerbouw-strokenpakket 2016
Opties en voorwaarden Akkerbouw-strokenpakket 2016 Laatst gewijzigd 2 september 2016 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kunt u in 2016 kiezen voor 1 of meer van de volgende
Nadere informatieDe toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015
De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen Wannes Keulemans 30 november 2015 structuur Voedselproductie en voedselzekerheid Wat verstaan we onder agrobiodiversiteit
Nadere informatie6,5. Werkstuk door Z woorden 11 maart keer beoordeeld. Schermbloemenfamilie. Datum gevonden:
Werkstuk door Z. 1182 woorden 11 maart 2013 6,5 46 keer beoordeeld Vak Anders Schermbloemenfamilie Anthriscus sylvestris Umbelliferae Schermbloemenfamilie Fluitenkruid Datum gevonden: 05-05-2011 Hij stond
Nadere informatieOpties en voorwaarden Algemene lijst 2015
Opties en voorwaarden Algemene lijst 2015 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kon u in 2015 kiezen voor 1 of meer van de volgende elementen van de algemene lijst. Opties
Nadere informatieBermen en akkerranden. Voor natuurlijke plaagbeheersing. Ir. Bert Van Gils. 02/10/2012, Oedelem
Bermen en akkerranden Voor natuurlijke plaagbeheersing Ir. Bert Van Gils 2/1/212, Oedelem Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Nadere informatieBiologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt. Koppert Biological Systems
Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt Koppert Biological Systems Belangrijkste bladluizen in paprika Aulacorthum solani Boterbloemluis
Nadere informatie3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR)
3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR) Bestuivende insecten Ca. 88% wilde bloemplanten door insecten bestoven Ca. 84% gewassen in Europa door insecten bestoven Relevantie insectenbestuiving
Nadere informatieHightech meets Nature. Natuurinclusief en precisielandbouw
Hightech meets Nature Natuurinclusief en precisielandbouw Joris Roskam, 26 januari 2018 Bayer Science for a better life Innovatie voor mensen, dieren en planten Mensen Dieren Planten Page 2 Bayer Crop
Nadere informatieEcologische gewasbescherming: niet straks maar nu! Louise E.M. Vet Joop C. van Lenteren
Ecologische gewasbescherming: niet straks maar nu! Louise E.M. Vet Joop C. van Lenteren tot 1945 1980 2000: grote resultaten geboekt met geïntegreerde en biologische gewasbescherming! Gifgebruik met 50
Nadere informatieAdvies betreffende de samenstelling van bloemzaadmengsels voor de aanleg van gemengde grasstroken in het kader van beheerovereenkomsten
Advies betreffende de samenstelling van bloemzaadmengsels voor de aanleg van gemengde grasstroken in het kader van beheerovereenkomsten Nummer: INBO.A.2014.23 Datum advisering: 7 april 2014 Auteur(s):
Nadere informatieEIP Biofruit Debuggers
Visit Operational group 25/10/2018 EIP Biofruit Debuggers Tim Belien & Gertie Peusens Zoology department, pcfruit vzw tim.belien@pcfruit.be EIP: Operationele groep (OG): Operationele groep pcfruit vzw
Nadere informatieBeneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer. Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding. Workshop Bestuivers
Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding Workshop Bestuivers Inhoud Bestuiving Bestuivers Belang van bestuiving voor voedselvoorziening
Nadere informatieBOOMPLANTACTIE MILIEUFRONT OMER WATTEZ LEIEVALLEI SOORTENOVERZICHT
BOOMPLANTACTIE MILIEUFRONT OMER WATTEZ LEIEVALLEI SOORTENOVERZICHT Bosplantsoen Bomen waar een * bij staat zijn afkomstig van autochtoon plantgoed. Soortnaam, Wetenschappelijke naam 1. Beuk (groen), Fagus
Nadere informatieBermbesluit. Aard : Besluit van de Vlaamse regering Over : maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen beheerd door publiekrechtelijke rechtspersonen
Bermbeheer Beveren Bermbesluit Aard : Besluit van de Vlaamse regering Over : maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen beheerd door publiekrechtelijke rechtspersonen Datum : 27/06/1984 Pagina B.S. :13392
Nadere informatieProject. Actief Randenbeheer Brabant II. Pilot Functionele Agro Biodiversiteit. Inhoudelijke rapportage 2007-2009
Project Actief Randenbeheer Brabant II Pilot Functionele Agro Biodiversiteit Inhoudelijke rapportage 27-29 27 28 29 Informatieborden FAB pilot ARB II Inhoudelijke eindrapportage 27-29 1 Inhoudsopgave 1.
Nadere informatieHoe werkt natuurlijke plaagbeheersing?
Hoe werkt natuurlijke plaagbeheersing? WUR Onderwijsaanbod Gewasbescherming 2007 Modules Akkerbouw Frans van Alebeek (PPO-AGV, Lelystad) frans.vanalebeek@wur.nl Preventie van plagen Eén van de lange termijn
Nadere informatieDilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf.
Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf. Gewasbescherming en FAB: Functionele Agro Biodiversiteit: Conflicterend of aanvullend? Gewasbescherming en FAB: De akkerrand als oplossing?
Nadere informatieEvaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods
Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods Gerd Wübbeler, Peter M. Harris, Maurice G. Cox, Clemens Elster ) Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) ) National Physical
Nadere informatieGroen Kapitaal. Bevorderende maatregelen voor wilde bijen. Jeroen Scheper
Groen Kapitaal Bevorderende maatregelen voor wilde bijen Jeroen Scheper 3 In Europa ~ 2000 wilde bijensoorten 275 264 357 376 548 913 580 647 1043 Theo Peeters Bloembezoek - Bijen zijn geheel afhankelijk
Nadere informatieEr is meer dan mais!!! Bij zoekt boer d.m.v. Alternatieve teelten.
Er is meer dan mais!!! Bij zoekt boer d.m.v. Alternatieve teelten. Inhoud. Inleiding. Klaver. Luzerne. Veldbonen. Amarant. Lupine. Koolzaad. Kemp of hennep. Silphie. Wikke. Facelia. Tagetes. Seradella.
Nadere informatieVersie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen
Pakketvoorwaarden A16a1 Versie 2018 Vogelakker (voor Patrijzen) Beschrijving Deze vogelakker biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De vogelakker bestaat
Nadere informatieOntwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw
Ontwikkelingen in de biologische bestrijding Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Wat zijn de ontwikkelingen? Grote ontwikkelingen op het gebied van roofmijten Veel studies naar interacties in
Nadere informatieBijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid. gewassubgroep
Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid Deel A. Groenten en kruiden gewas gewassubgroep Allium ascalonicum - sjalot plantsjalot rood Allium ascalonicum
Nadere informatieWeerbare productiesystemen
Weerbare productiesystemen Van theorie naar praktijk 26 november 2014, Wijnand Sukkel Produceren we voedsel in een ecosysteem of in een fabriek? Beheren? of beheersen? Ontwikkelingen in de landbouw Schaalvergroting,
Nadere informatieDe relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten
De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten The relationship between depression symptoms, anxiety symptoms,
Nadere informatie2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer. Vlaanderen, bij-zonder landschap?
2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer Vlaanderen, bij-zonder landschap? Inhoud Wilde bijen? Belang van wilde bijen Landschap zonder bijen? Vlaanderen: bij-zonder landschap Wilde bijen?
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 34 jrg7
SLOBKOUSNIEUWS 34 jrg7 Eindelijk kan ik nog eens schrijven over een activiteit waar ik zelf aan deelnam maar de slobkousjes zijn al zo gewoon om voor alles zelf te moeten zorgen dat Isabelle me ook nu
Nadere informatieCatalogus. bloemenweiden
Catalogus bloemenweiden Inhoud 1. Ecoflora 3 2. Praktische informatie 4 3. Algemene informatie over bloemenweiden 5 4. De verschillende types bloemenweidemengsels 6 5. Aanleg en beheer 7 6. Overzicht en
Nadere informatieVan Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 26 januari 2017, Maasbree
Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit Dave Dirks, 26 januari 2017, Maasbree Inhoudsopgave: - Waarom bloemrijke akkerranden? - Verschillende randen voor verschillende doelen. - Natuurlijke
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Agro Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den
Nadere informatieScript. Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals.
Script Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals. Livestock and fish health influence human health, since animal protein is an indispensable part of our food
Nadere informatieOntwikkeling van kruidenrijke akkers voor wilde bijen
Kennisimpuls bestuivers 2018-6 Ontwikkeling van kruidenrijke akkers voor wilde bijen Fabrice Ottburg en Jeroen Scheper, 30 juli 2018, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. Jeroen Scheper
Nadere informatieStrokenteelt, waarom en hoe. Dirk van Apeldoorn Farming Systems Ecology Group en Praktijkonderzoek Open Teelten Wageningen University and Research
Strokenteelt, waarom en hoe Dirk van Apeldoorn Farming Systems Ecology Group en Praktijkonderzoek Open Teelten Wageningen University and Research Strokenteelt: verschillende gewassen met eigen management
Nadere informatieVersie bij voorkeur breder
Pakketvoorwaarden A19c2 Versie 2019 Patrijzenrand Beschrijving Deze rand biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De rand bestaat uit 3 stroken. Eén strook
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 29 jrg7
SLOBKOUSNIEUWS 29 jrg7 De wandeling naar het Munsterbos had veel van de processie van Echternacht! Twee voorwaarts en een achterwaarts. Net voor het vertrekuur zag de voorspelling op de buienradar er gewoon
Nadere informatieAgroranden: Zuivere natuur tussen. akkers en sloten
Agroranden: Zuivere natuur tussen akkers en sloten N e d e r l a n d e n w a t e r zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Meren, rivieren en sloten horen bij het landschap. Ze vormen het landschap,
Nadere informatieBijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid. gewassubgroep
Bijlage 2. Lijst niveau 2 van gewassen en gewassubgroepen als vermeld in artikel 2, tweede lid Deel A. Groenten gewas Allium ascalonicum - sjalot Allium ascalonicum - sjalot Allium cepa (zaai-)ui Allium
Nadere informatieWeerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit)
Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) E-mail:w.deboer@nioo.knaw.nl Ziekteverwekkers Actoren Activiteit / Mechanisme Gevolg Duur Ziekteverwekkers Indringers Verstoring
Nadere informatieNieuwsbrief Plantenwerkgroep KNNV Alkmaar - Den Helder
Nieuwsbrief Plantenwerkgroep KNNV Alkmaar - Den Helder Zestiende jaargang, no. 2 13 mei 2018 De kop is er af Op 8 mei vond de eerste excursie van dit seizoen plaats. Het was een heerlijk warme avond. De
Nadere informatieRisico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R
Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans
Nadere informatieSamenvatting Tussen januari 2002 en december 2005 is er een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar de kosten-effectiviteit van gezins cognitieve gedra
139 Samenvatting Tussen januari 2002 en december 2005 is er een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar de kosten-effectiviteit van gezins cognitieve gedragstherapie en individuele of kind cognitieve gedragstherapie
Nadere informatietest ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN AKKERRANDEN OP FUNCTIONELE BIODIVERSITEIT EN NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING
test ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN AKKERRANDEN OP FUNCTIONELE BIODIVERSITEIT EN NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING Eindrapport - Maart 2012 Femke Temmerman, Philippe France, Lieven Delanote en Marion Liberloo
Nadere informatieFunctionele Agrobiodiversiteit. Inleiding inspiratiedag
Functionele Agrobiodiversiteit Inleiding inspiratiedag Initiatiefnemers? AGNABIO kernteam Karen Katrien AGNABIO Structureel overleg tussen LNE en LV mbt Agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit Karolien
Nadere informatieVergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine
Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj, Laxmi Kok Rapport GTB-1152 Referaat In twee kassen met een aubergineteelt is gevolgd hoe biologische bestrijders
Nadere informatieWeerbaarheid in grondgebonden teelten
Weerbaarheid in grondgebonden teelten 23-5-2013, Joeke Postma 1) & Wopke van der Werf 2) 1) Biointeracties en Plantgezondheid - WUR 2) Centre for Crop Systems Analysis - WUR Weerbaarheid - schaalniveau
Nadere informatieCompetencies atlas. Self service instrument to support jobsearch. Naam auteur 19-9-2008
Competencies atlas Self service instrument to support jobsearch Naam auteur 19-9-2008 Definitie competency The aggregate of knowledge, skills, qualities and personal characteristics needed to successfully
Nadere informatieFeedback WG System Operations 21 November 2012
Feedback WG System Operations 21 November 2012 User Group 06/12/2012 Wim Michiels Content Feedback IGCC Winter action plan Draft ENTSO-E winter outlook 2012 2013 Capaciteit noordgrens Overview of dynamic
Nadere informatieAGROBIODIVERSITEIT, VANDAAG EN MORGEN
TERUGBLIK Symposium 30 november 2015 AGROBIODIVERSITEIT, VANDAAG EN MORGEN Landbouwers in Vlaanderen ondersteunen en benutten sinds jaar en dag verschillende ecosystemen. Daarbij groeit het inzicht in
Nadere informatieBIJENLANDSCHAP OP DE KAART. Koos Biesmeijer Naturalis Biodiversity Center
BIJENLANDSCHAP OP DE KAART Koos Biesmeijer Naturalis Biodiversity Center Koos.biesmeijer@naturalis.nl BIJENLANDSCHAP OP DE KAART Bijen op de kaart figuurlijk letterlijk Bijenlandschap op de kaart BIJEN
Nadere informatie1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek
1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek Heeft u ervaring met akkerranden? 1 Met intensivering zijn we RANDvoorwaarden uit het oog verloren Bloemen
Nadere informatieAgrorobotica. De belofte voor 2020? 21 januari 2016, Joris IJsselmuiden
Agrorobotica De belofte voor 2020? 21 januari 2016, Joris IJsselmuiden Farm Technology Group, Wageningen Universiteit joris.ijsselmuiden@wur.nl, 0317 481258 Overzicht Waarom agrorobotica? Nieuwe teeltsystemen
Nadere informatieWetenschappelijke naam: Bellis Perennis. Compositae
Gemaakt door: Datum: Thomas Rozendaal 9-10-'11 Pagina 3 Madelief Pagina 4 Kale jonker Pagina 5 Speerdistel Pagina 6 Boterbloem Pagina 7 Gewone Brunel Pagina 8 Witte smeerwortel Pagina 9 Guichelheil Pagina
Nadere informatieVergroening van de landbouw: hoe maken we stappen/ hoe maken we sprongen? Jolanda Wijsmuller, BCS
Vergroening van de landbouw: hoe maken we stappen/ hoe maken we sprongen? Jolanda Wijsmuller, BCS Markt trends Vraag naar veilig en duurzaam geteeld voedsel Sterkere focus op voedselkwaliteit en gezonde
Nadere informatieAkkernatuur. stimuleer nuttige natuur
Akkernatuur Herken en 1 stimuleer nuttige natuur Dankwoord Dit boekje is tot stand gekomen met financiering van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het Europese Landbouwfonds
Nadere informatieDe kracht van de nawerking in maïs en bieten INTERN
Frontier Elite De kracht van de nawerking in maïs en bieten INTERN 1 Frontier Elite Basisproduct voor de nawerking bij de onkruidbestrijding in veel teelten andijvie asperge cichorei maïs rode bieten prei
Nadere informatieRunning head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety
Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1 The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety De Rol van Gevarieerd Ontbijten en Consciëntieusheid in Angst
Nadere informatieExoten in het soortenregister. Berry van der Hoorn Vincent Kalkman
Exoten in het soortenregister Berry van der Hoorn Vincent Kalkman Taxonomie Kenmerken Beschrijvingen Verspreiding Ecologie Beleid & wetgeving Literatuur Sleutels 1. Eerste versie thema exoten (2009)
Nadere informatieCatalogus. bloemenweiden
Catalogus bloemenweiden Inhoud 1. Ecoflora 3 2. Praktische informatie 4 3. Algemene informatie over bloemenweiden 5 4. De verschillende types bloemenweidemengsels 6 5. Aanleg en beheer 7 6. Overzicht en
Nadere informatieVerslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen
Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen Speuren naar bloeiende planten langs het Henri Dunantpad, 30 december 2015 foto: Pieter Hielema Theo van Schie Eindejaars Plantenjacht 2015 FLORON
Nadere informatieVerbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika. Chantal Bloemhard en Marc van Slooten
Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika Chantal Bloemhard en Marc van Slooten Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Glastuinbouw PPO nr. 3241210600 Januari 2007 2007 Wageningen,
Nadere informatieBijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1
Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 1 biologie CSE KB. KB-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 46. Bij het beantwoorden van die vragen
Nadere informatieVersie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen
Pakketvoorwaarden A16a1 Versie 2019 Vogelakker (voor Patrijzen) Beschrijving Deze vogelakker biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De vogelakker bestaat
Nadere informatieProcess Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014
Process Mining and audit support within financial services KPMG IT Advisory 18 June 2014 Agenda INTRODUCTION APPROACH 3 CASE STUDIES LEASONS LEARNED 1 APPROACH Process Mining Approach Five step program
Nadere informatieGreen Challenges project
GREEN CHALLENGES Green Challenges project Uitdaging Het ontwerpen en testen van een systeemaanpak voor (nietchemische) ziekte- en plaagbestrijding > Identificeren van systeemsprongen 3 onderdelen Functionele
Nadere informatieVOLSOG. Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM)
VOLSOG Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM) Functionele Agro-Biodiversiteit (FAB) = de natuurlijke soortenrijkdom van planten en dieren die nuttige functies
Nadere informatiePlaagregulatie door groenblauwe dooradering
Plaagregulatie door groenblauwe dooradering Biologische bestrijding Natuurlijke vijanden Niet productieve landschapselementen Ruimtelijke samenhang Duurzaamheid Perspectieven in het agrarische landschap
Nadere informatieFysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50
De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and
Nadere informatieBodemerfenis van winter groenbemesters
Bodemerfenis van winter groenbemesters Diversiteit in rotatie & mengsels 30 November 2017 Janna M. Barel, Thomas W. Kuyper, Wietse de Boer, Jacob C. Douma & Gerlinde B. De Deyn Janna.barel@wur.nl @jannabarel
Nadere informatieDe Groenzoom Planten 1
De Groenzoom Planten 1 Inhoudsopgave Brunel prunella vulgaris Brunel (Prunella vulgaris ) 3 Cichorei ( Cichorium intybus ) 4 Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi) 5 Egelboterbloem ( Ranunculus flammula
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 18 jrg8
SLOBKOUSNIEUWS 18 jrg8 Jan, Pierre, Rina, Henri, Marina, Luc, Pierre, Annemie, Jozefa, Willy, Dirk, Paul, Peter, Pat en Marie struinden deze keer door het intussen geel en wit gekleurde grasland van de
Nadere informatiePlantensoorten kiezen
Plantensoorten kiezen De keuze lijkt ontzettend groot Een ieder heeft zijn eigen voorkeur Een kort overzicht van de vele mogelijkheden Klein kan effectief zijn Mantel en zoom meidoorn en voorjaarszonnebloem
Nadere informatieECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos
ECOMPRIS Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Ingrid Coninx, Art Dewulf, Merel van der Wal : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos Maatschappelijke relevantie:
Nadere informatieDE SECRETARIS-GENERAAL VAN HET DEPARTEMENT LANDBOUW EN VISSERIJ,
Vlaams Ministerie van Landbouw en Visserij Departement Landbouw en Visserij Besluit van de secretaris-generaal tot vaststelling van de lijsten niveau 1 en 2 als bepaald in het ministerieel besluit van
Nadere informatieKunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren?
Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren? Gewasbijeenkomst Chrysant 10 februari 2016 te Gambora Juliette Pijnakker, Gert-Jan de Vast Kurt Put, Yves Arijs, Apostolos Pekas & Felix
Nadere informatieSamenvatting Inleiding
Inleiding Biodiversiteit in de zin van aantallen soorten kan een cruciale rol spelen voor processen in een ecosysteem. Aangezien wereldwijd de soortenrijkdom achteruitgaat, kan dat het functioneren van
Nadere informatie