(/I. BAG Nr. DSR 23I1EI R.M.M. S Toelichting bij Ontwerp programmabegroting 2013

Transcriptie

1 (/I Aan de deelnemers aan de gemeenschappelijke regeling van het Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen ^ Contactpersoon Doorkiesnummer Betreft gemeente gouda Ir.gskomen BAG Nr. 23I1EI12012 DSR R.M.M. S Toelichting bij Ontwerp programmabegroting 2013 Ovb^ Arcniefdd. Paraat. Ons ke nmerk I Iw IfpJimorlr Bijlagen Natuur- & Recreatieschap Reeuwijkse Plassen en omgeving Kantoorgebouw Schieburg Bezoekadres: Overschieseweg 204 Postbus AH Schiedam Telefoon RMi 3mMRS/ diverse Schiedam, 23 mei 2012 Geachte heer/mevrouw. Ter voldoening aan het gestelde in artikel 34 lid 1, van de Gemeenschappelijke Regeling Natuur- en Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen en omgeving, doe ik u hierbij toekomen de ontwerpprogrammabegroting 2013 met Meerjarenraming Deze ontwerp-begroting is door het Dagelijks Bestuur van het Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen en omgeving op 10 mei 2012 voorlopig vastgesteld. Tevens ontvangt u hierbij de Voorjaarsrapportage 2012 die het karakter heeft van een (eerste) begrotingswijziging Artikel 34, lid 3, geeft aan dat de deelnemers aan de Gemeenschappelijk Regeling hun zienswijze over de ontwerp-begroting kenbaar kunnen maken. Uw eventuele reactie zullen wij dan voegen bij de aanbieding aan het Algemeen Bestuur van het Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen. De onderhavige ontwerp-programmabegroting 2013 ca. zal ter vaststelling aan het Algemeen Bestuur worden aangeboden in de vergadering van 29 juni Het Dagelijks Bestuur maakt bij deze graag van de gelegenheid gebruik om u een nadere toelichting te geven op het bestuurlijke proces, dat in 2011 en 2012 ten grondslag heeft gelegen aan de onderhavige ontwerp-begroting. Inzicht in dit proces maakt het u bij het geven van uw zienswijze mogelijk om de door het Dagelijks Bestuur in de ontwerp-begroting gekozen oplossingen op hun waarde te schatten. De ontwerp-begroting 2013 bevat ten pnncipale de financiële vertaling van het akkoord in het DB over de structurele financiering van de beheerexploitatie op grond van het Terrein Beheer Model (TBM). Een kwestie die al vele jaren na het in werking treden van het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV) in 2005 speelt. Oplossing van deze financieringsproblematiek heeft plaats gehad in het perspectief van de aanwezige ambitie bij een aantal deelnemers om op korte termijn tot een andere, meer evenwichtige deelnemersbijdrage te komen (van procenten naar een bijdrage per inwoner). Ook heeft het DB oplossingen gezocht die passen bij de krimpende overheidsfinanciën. Ambities in het concept-gebiedsplan zijn beter in overeenstemming gebracht met het beschikbare investerings- en beheerbudget. Er is gezocht naar besparingen. De eigen inkomsten van het schap moeten binnen 3 jaar taakstellend verhoogd worden. Het gehele spectrum aan oplossingen heeft het DB aangeduid als een Packagedeal, omdat het nadeel van een gekozen oplossing voor één van de deelnemers steeds zoveel mogelijk wordt verzacht door tevens een voordeel te bieden. Dit komt het bestuurlijke draagvlak voor de Packagedeal ten goede, zo meent het DB. Het DB heeft de inhoud van de Packagedeal op 4 april jl. besproken in het AB. Dit is gebeurd in een besloten werkconferentie. Er is met tevredenheid kennis genomen vari het resultaat. De Packagedeal is voorts in maart en april 2012 in een aantal raadscommissies van deelnemende gemeenten reeds informeel toegelicht Uw bestuurlijk vertegenwoordiger in het DB heeft hierin het voortouw gehad. Hieronder (ad 1) wordt allereerst ingegaan op de problematiek achter de Packagedeal. Vervolgens (ad 2) wordt stilgestaan bij de door het DB gekozen oplossing. 1

2 1. De Droblematiel< Begin 2011 werd aan dit huidige schapsbestuur goed zichtbaar met welke weerbarstige problematiek het DB en AB te maken hadden. Er werd in een werkconferentie met het AB afgesproken om ieder deelprobleem inzichtelijk te maken en aan te pakken. Doel was om met ingang van het begrotingsjaar 2013 een nieuwe stabiele situatie te bereiken, waarin er voldaan wordt aan de BBV en er weer ruimte kan ontstaan voor een strategische beleidsagenda van het schap. In 2011 heeft het Dagelijks Bestuur in het kort de volgende problematiek aangetroffen. Duurzame instandhouding gebieden In weenvil van de BBV ontbreekt in het schap nog immer een beheerbeleid voor kapitaalgoederen waardoor een financiële doorvertaling hien^an niet is terug te vinden in de schapsbegroting. Dit is een bestuurlijke omissie, waarvan de accountant in 2011 heeft aangegeven dit niet langer goed te keuren. Immers voor de instandhouding van de kapitaalgoederen wordt niet gespaard. Na einde levensduur van een recreatieve voorziening of object wordt de vervanging gefinancierd uit het eigenvermogen. Bij het huidig areaal zal bij met deze financiering methodiek het vermogen over 4 jaar een negatief verloop krijgen. Het DB gaat er in de ontwerp-begroting 2013 definitief vanuit, dat voor het formuleren van het beheerbeleid gewerkt wordt met het extern gevalideerde Terrein Beheer Model (TBM), waarmee in vrijwel alle Recreatieschappen de kosten van het regulier- en groot onderhoud alsmede van de vervangingsinvesteringen worden begroot. Dit sluit aan bij het AB-besluit uit 2009 waarbij dit model weliswaar is omarmd, maar de invoering tot nader orde is uitgesteld. Het DB heeft geconstateerd, dat de toepassing van de begrotingssystematiek van het TBM op het huidige beheerareaal wijst op een structureel financieringstekort van ,- per jaar (prijspeil 2011) op de beheergelden. Invoering van TBM leidt niet, zoals wel eens wordt gedacht, tot hogere kosten voor deelnemers. Dit financieringstekort is al vele jaren een feit, het DB is van mening dat dit anno 2012 om bestuurlijke onderkenning vraagt. Wel met de kanttekening dat het onverkort oplossen van dit financieringstekort binnen artikel 38,lid 1 van de huidige gemeenschappelijke regeling in een tijdsgewricht van minder budget en zware bezuinigingen voor deelnemers een te grote financiële opgave zou zijn. Vandaar het gezochte maatwerk in de packagedeal. Zie verder paragraaf 2, Oplossingsrichtingen. Draagvlak samenwerking Er werd in het collegeprogramma van de nieuwe gemeente Bodegraven-Reeuwijk openlijk getwijfeld aan het nut en de noodzaak van de samenwerking in het schap. Er werd om een nader onderzoek gevraagd. Dit onderzoek is in schapsverband in mei 2011 opgepakt, omdat het draagvlak voor bovenregionale samenwerking bij meerdere deelnemers geërodeerd bleek. Daarnaast kondigde ook de provincie Zuid-Holland aan zich te beraden op haar positie in de samenwerking op schapsniveau. De provincie vindt de beleidssturing op bovenregionale openluchtrecreatie primair een taak voor de gemeenten. Zij zijn de eerste overheid. Als medefinancier prefereert de provincie een sturingspositie op afstand. In het Quick Scan onderzoek zijn in de tweede helft van 2011 twee vragen onderzocht. Allereerst de vraag of taken op het vlak van beheer en gebiedsontwikkeling door het recreatieschap kostenefficiënt worden uitgevoerd. Ten tweede de vraag in hoeverre het recreatieschap een geëigende samenwerkingsvorm is om de bestuurlijke ambities van de provincie Zuid-Holland en gemeenten op het vlak van regionale recreatie, toerisme, natuur en landschap te ondersteunen. Het onderzoek is uitgevoerd door het Instituut voor Advies en Beleidsvraagstukken (IVA, verbonden aan Tilburg University). De rapportage is in december 2011 tot tevredenheid besproken in het AB. De uitkomsten en adviezen werden herkend. Begin 2012 is de rapportage formeel aan uw College aangeboden. In een aantal gemeentelijke raadscommissies zijn op verzoek van de betrokken gemeenten de resultaten door het IVA mondeling toegelicht en besproken. Algemene conclusie van het onderzoek is dat de samenwerking lonend is, maar wél door alle deelnemers - ambtelijk en bestuurlijk - goed gepositioneerd en onderhouden moet worden (bestuurlijk, financieel en communicatief). Als niet 2

3 goed in de relatie wordt geïnvesteerd gaat opnieuw beeldvorming regeren. Hierdoor wordt nodeloos energie verspild. Het Quick Scan onderzoek is tegelijkertijd uitgevoerd met het proces van het formuleren van oplossingen in het kader van de packagedeal. Dekking Exploitatietekort De deelnemers dragen jaarlijks financieel bij in het exploitatietekort. In artikel 38, lid 1 van de regeling is aangegeven wat de deelnemers in procentuele zin bijdragen. Dit is na vaststelling en goedkeuring van de begroting door de toezichthouder een verplichte uitgave voor de betreffende deelnemer, Eén van de kenmerken van de bestuursvorm voor beheer en onderhoud is immers continuïteit. Het is niet mogelijk om het ene jaar wel te beheren en het andere jaar niet. Er moet minimaal zicht/zekerheid zijn op dekking van het exploitatietekort. De bijdrage van de deelnemers is vanuit historisch perspectief (zandwinning) gebaseerd op een percentage van het exploitatietekort en niet op inwoneraantal. Een eenzijdige vermindering van de bijdrage is niet mogelijk. Hiervoor is een meerderheidsbesluit van de deelnemers nodig. In 2006 is op verzoek van de gemeente Reeuwijk in het AB - onder voorwaarde van voldoende inkomsten - besloten de bijdrage van de toenmalige gemeente Reeuwijk in een periode van 5 jaar procentueel terug te brengen van 22,21 per inwoner tot ongeveer 7,00 per inwoner. Dit is voor 50% gefinancierd uit de extra bijdrage van de provincie van jaarlijks ,- in de jaren De andere helft is met ingang van 1 januari 2010 gefinancierd uit de overdracht van vastgoed aan de gemeente (de brug Korssendijk en de eilanden Elfhoeven). De totale korting tot op heden is berekend op ,- op jaarbasis (zie de begroting 2012). De oplossing om de korting aan de toenmalige gemeente Reeuwijk mede te financieren uit de extra provinciale bijdrage is echter niet structureel. Bij het oplossen van de financieringsproblematiek op de beheerexploitatie heeft de provincie toegezegd haar extra bijdrage van structureel te willen maken mits gemeenten erin slagen overeenstemming te bereiken over de packagedeal. In het licht van de afspraken over de korting aan de gemeente Reeuwijk, speelde al enkele jaren een bestuurlijk conflict tussen schap en gemeente over de hoogte van de deelnemersbijdrage, waardoor een hoge betalingsachterstand ontstaan was. De nieuwe gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft dit in 2012 naar tevredenheid van beide partijen opgelost. Door als gemeente Bodegraven toe te treden tot het schap komt de bijdrage van de nieuwe fusiegemeente neer op een bedrag van 7,- (prijspeil 2011) per inwoner in 2013, een en ander onder het voorbehoud dat de provincie haar extra bijdrage van ook daadwerkelijk structureel maakt. In het kielzog van de discussie over de deelnemersbijdrage van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft het DB besloten om bij de berekening van scenario's in het kader van de packagedeal ook te koersen op een herijking van de deelnemersbijdrage voor zowel gemeenten als provincie. Hierbij is uitgegaan van een bedrag van 7,- (prijspeil 2011) per inwoner voor gemeenten en voor de provincie van 13,5% met een maximum plafond van (prijspeil 2011), een en ander uiteraard onder voorbehoud van wijziging van 38, tid1 van de Gemeenschappelijke Regeling. Aanhouden en opschorten (kaderstellende) besluitvorming Op diverse kaderstellende dossiers had het vorige schapsbestuur de besluitvorming aangehouden, t.w. het Concept Gebiedsplan 2010 en het Concept-Masterplan Reeuwijkse Hout Door het gebrek aan strategische kaders was een situatie ontstaan, die de feitelijke besturing van het schap en de aansturing van de ambtelijke organisatie bemoeilijkte. Het DB heeft er daarom voor gekozen de notitie Herijking Gebiedsplan op te stellen en projecten uit 2010 per beheergebied opnieuw in volgorde van prioriteit te zetten in een concept meerjarig investeringsprogramma (MIP). Hierdoor ontstond een beter zicht op de beschikbare en benodigde investerings- en beheerruimte en de dekkingsmiddelen die hier tegenover zouden moeten staan. De notitie Herijking Gebiedsplan is op 16 december 2011 besproken in het Algemeen Bestuur. Afgesproken is om de besluitvorming over het nieuwe gebiedsplan met bijbehorend meerjarig investeringsprogramma uit te stellen totdat de begroting 2013 vastgesteld is. Bij de herijking van het 3

4 gebiedsplan zijn globale ramingen gemaakt van de financiële consequenties in beheerlasten. Voorzien was dat er voor de investeringen en omvormingen, die voortvloeien uit het gebiedsplan de komende jaren een geleidelijke stijging van structurele beheerlasten van (prijspeil 2011) per jaar nodig zou zijn. Dit was vertrekpunt voor de berekeningen van de verschillende scenario's in het kader van de packagedeal In beheer nemen nieuwe gebieden Het in beheer nemen van nieuwe gebieden van bovenregionaal belang door het schap kost geld. De initiatiefnemer heeft veelal zorg gedragen voor de investering en inrichting van het nieuwe gebied. Beheerkosten van nieuwe gebieden worden doorgaans door de deelnemers in een schap naar rato gefinancierd, mits het om een recreatiegebied gaat met een (boven)regionaal belang. Tegen die achtergrond heeft de gemeente Gouda in 2011 aan het recreatieschap formeel gevraagd om een offerte uit te brengen voor het in beheer te nemen van de Oostpolder die momenteel met Provinciale subsidie wordt ingericht. Voor het in beheer nemen van dit gebied, conform het bestek, is bij de berekeningen voor de packagedeal uitgegaan van een netto een stijging van de beheerlasten van ca (prijspeil 2011) structureel per jaar. Het DB heeft bij de behandeling van de ontwerp-begroting op 10 mei 2012, op verzoek van Gouda, ingestemd met het in beheer nemen van de Oostpolder als onderdeel van de packagedeal. Résumé totale financiële problematiek De totale opgave van het schap in de packagedeal komt daarmee op een structurele financieringsopgave van (prijspeil 2011, prijspeil 2013) per jaar bestaande uit (prijspeil 2011, prijspeil 2013) structureel tekort op de beheerbegroting van het huidig beheerareaal vermeerderd met (prijspeil 2011, prijspeil 2013) voor het opvangen van de structurele toekomstige beheerslasten als gevolg van investeringen/omvormingen in de gebieden (gebiedsplan inclusief Meerjaren Investeringsplan). Ten slotte is er voor het in beheer nemen van de Oostpolder een stijging van de beheerslasten met (prijspeil 2011, prijspeil 2013) voorzien. Dit is voor het DB vertrekpunt geweest voor het doen van scenario-berekeningen in het kader van de packagedeal. 2. ODiossinasrichtinaen Het DB heeft bij de voorbereiding van de packagedeal de volgende kaders geformuleerd: Verlagen van uitgaven door de omvorming van beheerpercelen in de gebieden, waarbij de recreatieve waarde van het gebied als geheel zo min mogelijk wordt aangetast; Structurele verhoging van inkomsten uit erfpacht (bestaand en nieuw); Besparen op de reservering voor vervangingsinvesteringen door het in de toekomst bundelen van wandel- en fietspaden (zie par ontwerpbegroting 2013); Verhoging van inkomsten door herziening van de deelnemersbijdrage (sluitpost). Naast deze kaders waren er de volgende belangrijke vertrekpunten: De bijdrage van de provincie bestaat uit 13,5% van het exploitatietekort vermeerderd met (prijspeil 2011), onder de aanname dat alle deelnemers erin slagen overeenstemming te bereiken over de packagedeal; De berekende beheerlasten voor de toekomst op basis van het gebiedsplan ad (prijspeil 2011, prijspeil 2013), te benutten als stelpost voor o.a. het ingroeien in de deelnemersbijdrage in 5 jaar en het opvangen van nog niet gerealiseerde inkomsten uit erfpacht; De Oostpolder in Gouda, na oplevering, per 2013 in beheer te nemen met in acht name van de onderhoudstermijn van de aannemer gedurende 1 jaar;

5 Aan dein ISMH-verband overeengekomen bezuinigingstaakstelling van 10% ten opzichte van de begroting 2010, door de bezuiniging van 5% in 2011 en door het verschil in gehanteerde indexcijfers vanaf 2010, reeds in 2012 is voldaan. Op 4 april 2012 heeft het DB ingestemd met de op basis van deze kaders en vertrekpunten geformuleerde packagedeal en is de uitkomst besproken in het AB. Op 10 mei 2012 heeft het DB ingestemd met de ontwerpbegroting 2013 waarin deze packagedeal is verwerkt. Aangezien de realisatie van de packagedeal door de ingroeiregeling en de verdienopgave eerst in 2016 een feit is, wordt in de tussenliggende begrotingsjaren het beheergeld voor nieuwe investeringen (gebiedsplan) benut voor het opvangen vanfinancieringstekorten. Daarnaast wordt het benodigde beheergeld voor de Oostpolder pas in 2014 aangewend. Dit omdat de aannemer het eerste jaar na oplevering nog een onderhoudsplicht heeft. Besluitvorming van het DB over de packagedeal op 10 mei heeft geleid tot een nadere concretisering van de kaders, en wel als volgt: Verlagen van de uitgaven door omvorming van gebieden Om inzicht te krijgen in de rhogelijkheden van omvormingen binnen het gebied zijn omvorrningen berekend vvaarbij de noodzakelijke recreatieve voorzieningen in stand gehouden worden maar toch een substantiële omvorming uitgevoerd wordt. Met de hieronder genoemde wijzigingen wordt een structurele bezuiniging van (prijspeil 2013) gerealiseerd. Het gaat hierbij om de volgende omvormingen: Omvormingen van diverse grasvegetaties (speel- & ligwéide en recreatief gras naar bloemrijk grasland) Laten verlanden van watergangen binnen de Reeuwijkse Hout (20%) Opheffen van de haven in Twaalfmorgen Het geleidelijk omvormen van bruggen in het Reeuwijkse Hout naar dammen en duikers; Het geleidelijk omvormen van een gedeelte van de bruggen in het Gouwebos naar dammen en duikers. Verwijderen van steigers en vlonders Verhoging van de inkomsten uit nieuwe/bestaande ondernemingen Gezien de toekomstige ontwikkelingen in de gebieden is de verwachting dat er een stijging van inkomsten mogelijk is uit nieuwe ondernemingen, taakstellend geraamd op (Prijspeil 2011) en te bereiken in Deze stijging is bijvoorbeeld te realiseren door: Uitbreiding van het aantal erfpachtcontracten, oftewel het zoeken haar nieuwe exploitanten voor het schapsgebied, een en ander, onder het voorbehoud dat ruimtelijke ordening dit mogelijk maakt. Verhoging van de erfpachtcontracten ("openbreken contracten"); O Verhoging van de deelnemersbijdrage door nieuwe deelnemers in het schap te verwelkomen; dit is op bestuurlijk aangeven het sluitstuk. In de venvachting dat deze inkomsten ook daadwerkelijk in 2013 gerealiseerd kunnen worden is in de begroting 2013 reeds een bedrag geraamd van extra inkomsten. Huidige inkomsten bedragen (prijspeil 2011). Besparen op de reservering voor vervangingsinvesteringen door het in de toekomst bundelen van wande/- n fietspaden Onderdeel van de packagedeal is het beleidsvoornemen de verkeerssfrornen voor wandelaars en die van fietsers in de toekomst te laten samen vallen in de Reeuwijkse Hout. Daarnaast wordt ervan uitgegaan dat een groot deel van de bestaande bruggen in het gebied te zijner tijd vervangen kunnen worden door dammen en duikers. Aangezien in 2011 en 2Ó12 tientallen bruggen en wandelpaden zijn vervangen in de Reeuwijkse Hout en Goudse Hout hoeft in het,

6 licht van bovenstaande beleidsvoornemens de reservering voor vervangingsonderhoud voor deze onderdelen vooralsnog niet te worden opgenomen in de benodigde dotatie Groot Onderhoud. Met andere woorden, aan deze selectie van elementen wordt nog wel het dagelijks en groot onderhoud uitgevoerd. Concreet betekent dit pakket aan maatregelen: Het geleidelijk opheffen van een gedeelte van de wandelpaden Reeuwijkse hout (inclusief 30 bruggetjes), daar waar deze samengevoegd kunnen worden met het fietspad; Het geleidelijk opheffen van een fietspad in de Reeuwijkse Hout door deze samen te voegen met het parallel lopende fietspad; Het geleidelijk omvormen van een het overige gedeelte van de bruggen in het Gouwebos naar dammen en duikers. Administratief gaat het hier om een voorlopige herschikking van het kasritme. Gerealiseerde inkomsten kunnen naar verwachting over een aantal jaren (op aangeven van het bestuur) desgewenst ingezet worden om weer versneld te reserveren voor vervanging. Omdat er vooralsnog geen sprake is van het verwijderen van elementen en de realisatie van de inkomsten op termijn duidelijk zal worden, heeft dit besluit in de ontwerpbegroting 2013 het karakter van een beleidsvoornemen (omkeerbaarheid). Onverkort uitvoeren van deze maatregelen levert uiteindelijk op jaarbasis een besparing op van (prijspeil 2013) op de exploitatiebegroting. Verhoging van de inkomsten door herziening van de deelnemersbijdrage Verhogen van inkomsten door stijging van de deelnemersbijdrage is door het DB als onvermijdelijk aangemerkt. Door het pakket aan maatregelen in de packagedeal valt de stijging van de deelnemersbijdrage echter lager uit dan het geval zou zijn geweest indien artikel 38,lid 1 van de gemeenschappelijke regeling onverkort was toegepast. Dit is zelfs het geval als op het financieringstekort op de beheerexploitatie de omvormingen en het verhoogde verdienvermogen in mindering waren gebracht. Ter illustratie bijgaande staat, wettelijk afdwingbare extra bijdrage: wettelijk afdwingbaar conform art. 38, lid 1 GR, bij een financierings tekort van (na omvormingen van ) BoRe 26.60% Boskoop 5.50% Gouda 35.60% Waddinxveen 18.80% PZH 13,60% Één van de vertrekpunten van het DB was voorts om de huidige percentuele opbouw van de deelnemersbijdrage te herzien en om te zetten in een gelijke inwonerbijdrage per deelnemer van 7 (prijspeil 2011). Dit betekent wel, dat door het sluiten van de package deal de ene deelnemer - ten opzicht van de huidige bijdrage - meer gaat betalen en de andere minder. Het nadeel dat daardoor ontstaat voor de gemeente Gouda wordt gecompenseerd door het overnemen van de jaarlijkse onderhoudskosten door het schap van de Oostpolder. Zie inclusief ingroeiregeling (prijspeil 2011) de berekening hieronder. Ingroel bij psckags ini i tsd feml OlMtp., NP S 2016 BoRe (confonn brief d.d ) ^ f] ^ fl BDSI<OOP (fusie nieuw besui) «4.09 <6i:S75 4, ^ j , ïgouda " 5, ,65' 472, Waddinxveen 8,31" "« , «7^ ik ipzh 22, , , totaal bijdrage ( SS3 < SS6 ( « ( Uitgaande van het vertrekpunt dat de beheerlasten voor de toekomst op basis van het gebiedsplan kunnen worden benut als stelpost voor het ingroeien in de deelnemersbijdrage in 5

7 jaar levert doorrekening van de packagedeal bij een deelnemersbijdrage van 7,00 (prijspeil 2011) per inwoner een budgetruimte op voor nieuwe beheerlasten van (prijspeil 2011). De herziening van de deelnemersbijdrage levert ten opzichte van 2011 in 2016 een verhoging van de inkomsten op van (prijspeil 2011). In 2013 bedraagt de totale verhoging, geïndexeerd, Hiervan komt (prijspeil 2013) voor rekening van de provincie. Zie ontwerpbegroting 2013 paragraaf 3.6., pagina 26. Resumé financieringstekort (prijspeil ^11) beheer exploitatie 60Q.OOO gebiedsplan Oostpolder 120.ÖÖÖ totaaf S oplossingen (prijspem 2011} omvormifigen erfpacht beleidsvoornemen Wl 185:000 deelnemers bijdrage stelpost i^gebiedsjian Tenslotte Bij het verkennen van oplossingsrichtingen voor de financieringsproblematiek in het schap is in het DB stilgestaan bij het sociaal maatschappelijk belang van het invoeren van Social Return on Investment (SROI) in het schap. Dit zal de komende tijd in overleg met gemeenten verder uitgewerkt worden. Dit maakt geen onderdeel uit van de packagedeal. Het DB vertrouwt erop dat hiermee het nut en de noodzaak alsmede de toegevoegde waarde van de packagedeal aan u voldoende zijn toegelicht. Hoogachtend, Namens het Dagelijks Bestuur van het Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen Dhr. B. Cremers, Voorzitter

8 Programmabegroting 2013 Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen e.o. Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen e o. Postbus AH Schiedam Tel Fax April 2012 RP/

9 Inhoudsopgave 1. LEESWIJZER 4 2. GRONDSLAGEN VAN DE BEGROTING , PROGRAMMAPLAN. TOELICHTING PROGRAMMAPLAN 7 WAT WILLEN WE BEREIKEN? 9 PROGRAMMA 1. BESTUUR 11 Bestuursproducten, 11 Wat gaan we doen? 11 Wat gaat het kosten?.. 11 Juridische zaken 12 Wat gaan we doen? 12 Wat gaat het kosten?. 12 Financiën 13 Wat gaan we doen? 13 Wat gaat het kosten? PROGRAMMA 2. BEHEER, ONDERHOUD EN EXPLOITATIE GEBIEDEN 14 Terreinbeheer 14 Wat gaan we doen? 14 Wat gaat het kosten? r Economisch Beheer 16 Wat gaan we doen? 16 Wat gaat het kosten? 16 Communicatie 18 Wat gaan we doen? 18 Wat gaat het kosten? 19 Regelgeving & Handhaving 20 Wat gaan we doen? 20 Wat gaat het kosten? PROGRAMMA 3. ONTWIKKELINGEN Planvorming & Gebiedsontwikkeling Wat gaan we doen? Wat gaat het kosten? Marketing & Productontwikkeling Wat gaan we doen? Wat gaat het kosten? 25 ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN 26 PARAGRAFEN, Onderhoud kapitaalgoederen Weerstandsvermogen en risico 's Financiering (treasury) Bedrijfsvoering GEPROGNOSTICEERDE BALANS EN EXPLOITATIEBEGROTING GEPROGNOSTICEERDE BALANS PER 31 DECEMBER GEPROGNOSTICEERDE EXPLOITATIEBEGROTING WAARDERINGSGRONDSLAGEN TOELICHTING OP DE GEPROGNOSTICEERDE BALANS 36

10 4.4.1 Vaste activa Materiële vaste activa 36 investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut Vlottende activa Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar 36 overige vorderingen Vaste pass/va Eigen vermogen 36 Algemene reserve 36 Bestemmingsreserves 37 a. Investeringsreserve Voorzieningen 37 Onderhoudsegalisatievoorzieningen 37 a. Voorziening Groot Onderhoud TOELICHTING OP DE GEPROGNOSTICEERDE PROGRAMMAREKENING Programma 1 Bestuur Programma 2 Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Programma 3 Ontwikkelingen Algemene Dekkingsmiddelen 41 BIJLAGE 1 STAAT VAN RESERVES EN VOORZIENINGEN 42 BIJLAGE 2 CONVERSIE VAN KOSTENSOORTEN NAAR PRODUCTEN 43

11 1. Leeswijzer Voor u ligt de programmabegroting 2013 en de meerjarenbegroting van natuur- en recreatieschap Reeuwijkse Plassen e.o. De grondslagen en kaders voor deze begroting worden uiteengezet in hoofdstuk 2. Het programmaplan (hoofdstuk 3) is als volgt opgebouwd: Programma 1 Bestuur Programma 2 Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Programma 3 Ontwikkeling Algemene Dekkingsmiddelen In paragraaf 3.2 "Wat willen we bereiken?" worden de missie en/of doelstellingen conform de Gemeenschappelijke Regeling weergegeven. Deze gelden vooralle programma's. Daarnaast worden in deze paragraaf de speerpunten van het schap toegelicht. Deze speerpunten zijn zaken waar in 2012 specifieke aandacht gegeven zal worden. In de paragraaf "Wat gaan we doen?" is een tabel opgenomen met alle projecten, plannen en/of producten. Indien van toepassing, wordt vermeld op welk speerpunt het project, plan of product betrekking heeft en welke prestaties geleverd worden. Indien er geen referentie naar een speerpunt is opgenomen, valt de activiteit onder de reguliere werkzaamheden. Vervolgens is een aanzet gemaakt om voor de begrotingsjaren aan te geven wanneer de prestaties worden geleverd. Per programma wordt tot slot, voor zover relevant, een nadere toelichting gegeven op de projecten, plannen en producten. In de paragraaf "Wat gaan we doen" wordt per reeds vastgesteld project/krediet de jaarschijf 2013 inhoudelijk toegelicht. In de paragraaf "Wat gaat het kosten? " worden per producten de lasten en baten gepresenteerd. In de financiële toelichtingen worden eventuele beleidswijzigingen ten opzichte van de programmabegroting 2012 toegelicht. Voorliggende programmabegroting is gebaseerd op het in april 2012 voorgelegde geactualiseerde Gebiedsplan inclusief MIP. In paragraaf 3.5 zijn de volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (hierna te noemen BBV) verplichte paragrafen opgenomen: 1. Onderhoud kapitaalgoederen 2. Weerstandsvermogen en risico's 3. Financiering 4. Bedrijfsvoering Hoofdstuk 4 bevat de geprognosticeerde balans met toelichting en exploitatiebegroting. Hier worden de cijfers 2013 toegelicht en vergeleken met voorgaande jaren. De meerjarenraming is opgenomen en toegelicht in hoofdstuk 5. Ter informatie zijn de volgende bijlagen opgenomen: Bijlage 1 Staat van reserves en voorzieningen Bijlage 2 Conversie van kostensoorten naar producten

12 2. Grondslagen van de begroting Op voorliggende programmabegroting 2013 en meerjarenraming zijn de bepalingen uit het BBV toegepast. Presentatie staat van lasten en baten De staat van lasten en baten is opgebouwd uit de volgende onderdelen: 1. Gewone bedrijfsvoering 2. Incidentele lasten en baten inclusief kredieten 3. Dotaties en onttrekkingen reserves / Resultaatbestemming Ad. 1 Onder gewone bedrijfsvoering zijn de structurele exploitatielasten en -baten van de reguliere schapsactiviteiten opgenomen. Dit zijn de jaarlijks min of meer in gelijke vorm en omvang terugkerende activiteiten. Ad. 2 Onder de incidentele baten en lasten zijn de exploitatieposten opgenomen die niet onder de gewone bedrijfsvoering vallen. Het betreft vooral investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte en overige kredieten die worden gedekt uit de algemene of bestemmingsreserves. Ad. 3 Het onderdeel dotaties en onttrekkingen reserves bevat alle mutaties (stortingen en onttrekkingen) van de reserves van het schap. Bezuinigingen Het recreatieschap weet zich geconfronteerd met een aantal financiële dilemma's die om een oplossing vragen. Oplossen van het tekort binnen de financiële verdeelsleutel in de gemeenschappelijke regeling betekent per deelnemer een forse financiële inspanning. Derhalve is gezocht naar een totaalpakket van afspraken over de financiering van het exploitatietekort. Dit totaalpakket (package deal) is gebaseerd op drie pijlers: Verhoging van de inkomsten door herziening van de deelnemersbijdrage en verhoging van de inkomsten uit nieuwe/bestaande ondernemingen, Verlagen van de uitgaven door omvorming van gebieden, Uitstel van uitgaven door het uitstellen van het sparen voor het doen van vervangingsinvesteringen. Vanwege de verplichting vanuit de Wet Gemeenschappelijke Regelingen om uiterlijk 15 juli 2012 een vastgestelde programmabegroting 2013 aan te leveren bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is ervoor gekozen de te realiseren oplossing te splitsen in taakstellende verhoging van inkomsten, door enerzijds de herziening van de deelnemersbijdrage en anderzijds het vergroten van de verdiencapaciteit, en omvormingen het areaal met een rechtstreeks effect op dienstverlening en de materiële budgetten. Indexering De door de gemeenten in het WGR gebied Hollands-Midden gehanteerde indexeringscijfers, welke uitgangspunt vormen voor de voorgestelde bezuiniging van 10% in 2013, zijn niet gelijk aan de door het schap gehanteerde indexcijfers (inclusief bezuinigingen) in diezelfde periode. Indien deze met elkaar worden vergeleken, heeft het schap reeds voldaan aan de voorgestelde bezuiniging: In 2011 is ten opzichte van 2010 reeds 5% bezuinigd en het verschil in indexering tussen Hollands-Midden en

13 NRRP is in de jaren 2011 en ,50% (negatieve indexatie). Daarmee is de begroting t.o.v met 11,5% afgenomen. Begrotingsrichtlijnen De deelnemersbijdrage wordt bepaald door het totaal aan lasten te verminderen met de overige baten. De deelnemersbijdrage is in principe niet lager dan de deelnemersbijdrage van het voorgaand jaar gecorrigeerd voor de prijsindex. Dit geldt alleen wanneer er geen wijzigingen zijn in het beleid. Wijzigingen in het beleid kunnen positieve of negatieve gevolgen hebben voor de deelnemersbijdrage, afhankelijk van het soort wijziging. Wanneer na bovenstaande acties een batig saldo resulteert voor de begroting zal het vastgestelde beleid ten aanzien van de resultaatbestemming en de deelnemersbijdrage worden gevolgd: 1. Een extra dotatie aan de voorziening groot onderhoud ten behoeve van de vervangingsinvesteringen; 2. Reservering van middelen voor door het bestuur gewenste maar financieel nog niet afgedekte nieuwe investeringen; 3. Overige door het bestuur gewenste reserveringen; 4. Extra afschrijvingen van geactiveerde investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte; 5. Verlaging van de deelnemersbijdrage, mits er geen lopende ingroeiregeling meer is en punt 1 tot en met 4 niet van toepassing zijn. Deze beleidslijn wordt ook gevolgd bij het bestemmen van het jaarrekeningresultaat. Uitzondering hierop kunnen werkzaamheden uit meerjarige onderhoudsbestekken zijn die worden doorgeschoven in de tijd. Het is mogelijk dat een deel van het voordelige resultaat moet worden gereserveerd om deze in de resterende looptijd van het bestek nog uit te voeren onderhoudswerkzaamheden te dekken. Investeren, waarderen en afschrijven In 2010 heeft het bestuur de Kadernota Investeringen, Waarderingen en Afschrijvingen vastgesteld. Deze kadernota bevat het beleid ten aanzien van het activeren en afschrijven van investeringen. Voorliggende begroting voldoet aan de beleidslijnen uitgezet in de kadernota en het BBV. Samengevat worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: Investeringen met economisch nut boven worden geactiveerd. Er wordt jaarlijks lineair afgeschreven op het actief gedurende de levensduur van het actief; Investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte worden bij voorkeur niet geactiveerd maar komen direct ten laste van het resultaat. In voorkomende gevallen is het Algemeen Bestuur wel bevoegd te besluiten dergelijke investeringen te activeren; Groot onderhoud wordt direct afgeboekt van de voorziening groot onderhoud en dus niet geactiveerd.

14 3. Programmaplan 3.1 Toelichting programmaplan De in deze programmabegroting benoemde programma's zijn: Programma 1: Het programma Bestuur omvat de diensten en producten ten behoeve van directe ondersteuning van het bestuur. Programma 2: Het programma Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden omvat de diensten, producten en werken die behoren bij het beheren en exploiteren van de bestaande natuur- en recreatiegebieden (functiebehoud). Programma 3: Het programma Ontwikkelingen omvat de diensten, producten en werken die behoren bij het (her)inrichten, de ontwikkelingen van nieuwe gebieden en nieuw beleid binnen de werkingssfeer van de gemeenschappelijke regeling. De algemene dekkingsmiddelen worden afzonderlijk toegelicht. In deze toelichting is het totaal van de dekkingsmiddelen opgenomen die niet gekoppeld zijn aan een specifiek programma, zoals onvoorzien en de deelnemersbijdragen. De cijfers in onderstaande recapitulatiestaat worden verderop in dit hoofdstuk bij de 3 W-vraag toegelicht. Recapitulatiestaat Programma's Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Lasten en baten gewone bedrijfsvoering Programma 1. Bestuur Programma 2. Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Programma 3. Ontwikkelingen Alg. dekkingsmiddelen, deelnemersbijdrage Overige algemene dekkingsmiddelen Saldo gewone bedrijfsvoéring Incidentele Baten en Lasten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten Kredieten baten (bijdragen derden) Totaal incidentele baten en lasten Saldo na Incidentele lasten en baten r Resultaatbestemming Storting reserves Onttrekking reserves Saldo resultaatbestemming Saldo na resultaatbestemming In bovenstaande tabel zijn de lasten als negatieve bedragen opgenomen en de baten als positieve bedragen. Vergelijking lasten en baten gewone bedrijfsvoering In voorliggende begroting zijn, naast de indexering, de volgende wijzigingen aangebracht ten opzichte van de begroting 2012: De bestuurskosten, advieskosten juridische zaken, bank- en treasurykosten en accountantskosten zijn qua budget gelijk gehouden aan 2012 (zonder indexering). Op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte uitgaven voor 2012 en 2013 zijn deze budgetten voldoende; De rentebaten zijn neerwaarts bijgesteld als gevolg van het verwachte rentepercentage en de voor uitzetting beschikbaar zijnde middelen; Het regulier en groot onderhoud inclusief de dienstverlening rondom het onderhoud zijn in de begroting verwerkt conform de berekeningen vanuit het Terrein Beheer Model; Het budget voor energie en water is op basis van de daadwerkelijke uitgaven van de afgelopen jaren neerwaarts bijgesteld;

15 De budgetten voor verzekeringen, belastingen, vergunningen en leges, bijdragen derden en huren en pachten zijn opgenomen op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte uitgaven voor 2012 en 2013; Bij de baten voor economisch beheer is het eerste deel van de taakstellende extra inkomsten opgenomen. De verwachting is dat in 2013 de eerste aan extra opbrengsten gerealiseerd wordt. Om de realisatie van de taakstellende inkomstenverhoging goed in beeld te kunnen brengen, wordt de taakstelling apart gepresenteerd van de reguliere inkomsten uit huren en erfpachten; De baten vanuit de verkoop van folders zijn neerwaarts bijgesteld aan de hand van de daadwerkelijke inkomsten behaald in 2011 en de venwachtingen voor 2012 en 2013; De deelnemersbijdrage is opgenomen conform de besluitvorming inzake de package deal inclusief indexering. Incidentele lasten en baten (inclusief lasten en baten kredieten) In voorliggende programmabegroting worden geen nieuwe kredieten aangevraagd.

16 3.2 Wat willen we bereiken? Missie / (maatschappelijke) doelen van het schap Missie / (maatschappelijke) doelen van het schap Het natuur- en recreatieschap heeft binnen het gebied tot doel in onderlinge samenhang: a. het behartigen van de bovengemeentelijke belangen van de openluchtrecreatie binnen het gebied; b. de behartiging van de belangen van de natuurbescherming binnen het gebied; c. het bewaren en bevorderen van het natuur- en landschapsschoon binnen het gebied. Het actief uitvoering geven aan de recreatieve aspecten van het Groene Hartbeleid, afgestemd op de ontwikkeling van duurzame en veilige openbare (deel)gebieden waarbij tevens aandacht uitgaat naar routestructuren, nieuwe recreatietrends, landbouw, natuur en differentiatie tussen de deelgebieden. (Schapsvisie ) De missie en (maatschappelijke) doelen van het schap zijn afgeleid uit de gemeenschappelijke regeling en het Gebiedsplan. In onderstaande tabel wordt toegelicht welke speerpunten voor 2013 gelden. Aan de hieronder genoemde onderwerpen zal in 2013 speciale aandacht worden besteed. Onderwerpen Adequate uitvoering beheerexploitatie Speerpunten in 'Wat willen we bereiken' De in 2012 gemaakte bestuurlijke afspraken financieel beheer van het schap op langere termijn (package deal) zijn verwerkt in de ontwerp-begroting Nu het bestuur van het schap in de ontwerp-begroting 2013 definitief een voorziening heeft getroffen voor het structureel reserveren van middelen voor de beheerexploitatie, w.o. groot onderhoud en vervangingsinvesteringen, wordt voldaan aan de vereisten in het Besluit Begroten en Verantwoorden voor provincies en gemeenten (BBV). De package deal leidt voor de gemeentelijke deelnemers o.a. tot een gelijke deelnemersbijdrage van 7 (prijspeil 2011) per inwoner. Hierop dient artikel 38,lid 1 in de gemeenschappelijke regeling te worden aangepast. De negatieve gevolgen van de herijking van de deelnemersbijdrage zijn voor Gouda gecompenseerd door het per 2013 in beheer nemen van het nieuwe recreatiegebied Oostpolder. De provinciale bijdrage stijgt 13,5% (prijspeil 2011). Indien de samenvoeging van de gemeenten Boskoop, Alphen aan den Rijn en Rijnwoude per 1 januari 2014 een feit is, wordt de bijdrage van de nieuwe fusiegemeente conform de wet ARHI opnieuw bezien. Voor het doen van investeringen en omvormingen in het kader van de package deal is het in 2012 herijkte gebiedsplan met

17 Bereikbaarheid gebieden Ontwikkeling exploitatiemogelijkheden investeringsprogramma kaderstellend en richtinggevend. Het volume van de package deal bedraagt Deelnemende gemeenten geven onder regie van ISMH het beleidsmatige en financiële kader aan voor het gewenste recreatief routenetwerk in het werkingsgebied van het schap (wandelen, fietsen, varen). Het schap is één van de partijen die de uitvoering van een routestructuur operationeel ter hand kan nemen (subsidieaanvraag, bebording, beheer, communicatie, promotie, marketing). Hoofddoel van het schap is dat er in alle recreatiegebieden een optimaal functionerend recreatief routenetwerk is dat aansluit op omliggende gebieden. Dit routenetwerk wordt - afhankelijk van de beschikbare financiële middelen - stapsgewijs geoptimaliseerd. De samenhang tussen het recreatief gebruik van de Reeuwijkse Hout en het Fort Wierickerschans worden versterkt. De realisatie in 2012 van het Fietspad Wiericke is in deze een belangrijke mijlpaal. Nieuwe exploitaties of uitbreiding van bestaande exploitaties zullen worden nagestreefd. Het aanbod aan recreanten wordt hierdoor vergroot en de inkomsten van het schap verhoogd. Onderdeel van de package deal is dat het verdienvermogen van het schap uiterlijk bij begroting 2016 met is toegenomen. Bij begroting 2013 is hiervoor ter dekking eén eerste schijf opgenomen van Hiermee wordt voorgesorteerd op aanstaande gebiedsontwikkelingen in de Reeuwijkse Hout en de Goudse Hout. In 2013 wordt verder gewerkt aan de revitalisering en herontwikkeling van de camping op de Reeuwijkse Hout. In dat verband vindt met de exploitant overleg plaats over de inpassing van het nieuwe plan (bestemmingsplanprocedure), w.o. de nieuwe toegang van het recreatiepark alsmede over de nieuwe canon. 10

18 3.3 Programma 1. Bestuur Bestuursproducten Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Bestuursproducten Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Dit product omvat de advisering aan en ondersteuning van het Dagelijks en het Algemeen Bestuur evenals de voorbereiding, verslaglegging en afhandeling van de vergaderingen van het Dagelijks Bestuur en de vergaderingen van het Algemeen Bestuur. Daarnaast worden representatieve en andere bijzondere gelegenheden voor het schapsbestuur georganiseerd. Onder bestuursproducten valt: het ambtelijk ondersteunen van het schapsbestuur; het vertegenwoordigen van het schapsbestuur dan wel ondersteunen van schapsbestuurders naar buiten toe (bijvoorbeeld in ambtelijk overleg, béwonërsavonden, contacten met de pers). 3.3,1.2. Wat gaat het kosten? Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Besfuursproducten Lasten Baten Saldo Toelichting begrotingsverschil : De lasten zijn geïndexeerd. Het budget voor bestuurskosten is verlaagd op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte ijitgaven voor 2012 en

19 3.3.2 Juridische zaken Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Juridische ondersteuning en advisering Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Dit product omvat juridische advisering en het toepassen en evalueren van wet- en regelgeving. Daarnaast wordt regelgeving door het schap voorbereid eri ter besluitvorming voorgelegd. De ingezette deregulering wordt geëvalueerd en zal waar nodig verder vorm krijgen. Uitgangspunt hierbij is: regels voor wat er moet en mogelijkheden voor wat er kan. Daarnaast zal de juridische risicobeheersing gelijke tred houden met de toenemende juridisering in het maatschappelijk verkeer Wat gaat het kosten? Juridische Zaken Lastën Baten Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 " Ö"Ö ^ Saldo Toelichting begrotingsverschil : Het budget voor advieskosten juridische zaken is qua budget gelijk gehouden aan 2012 (zonder indexering). Op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte uitgaven voor 2012 en 2013 is dit budget voldoende. 12

20 3.3.3 Financiën Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Financiële administratie Financiële beleidsadvisering / - ontwikkeling Treasury en cashmanagement Jaarstukken Bestuursrapportages Programmabegroting Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Tijdige en systematische vastlegging van baten, lasten en in- en uitgaande geldstromen. In het najaar vindt de jaarlijkse interim controle door de accountant plaats. In 2013 wordt de verbijzonderde interne controle, gericht op getrouwheid en rechtmatigheid op financieel gebied, structureel uitgevoerd. De nadruk ligt hierbij op 'inkoop en aanbestedingen', het betalingsverkeer en de volledigheid van huur- en erfpachtopbrengsten. Alle bestuursvoorstellen met financiële gevolgen worden getoetst en voorzien van een financieel belegvel waarin de financiële gevolgen van de beleidsvoornemens en de dekking daarvan zijn opgenomen. Het aantrekken en uitzetten van geldmiddelen zal voldoen aan de door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en het schap vastgestelde wet- en regelgeving. De jaarstukken 2012 worden opgesteld en ter besluitvorming aangeboden. De bestuursrapportages worden opgesteld waardoor het schapsbestuur in staat is op de uitvoering yan het beleid en dé afspraken in de begroting bij te sturen. Het betreft een voor- en najaarsrapportage. De programmabegroting 2014 wordt opgesteld en ter besluitvorming aangeboden Wat gaat het kosten? Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Financiën Lasten ;500 Baten Saldo Toelichting begrotingsverschil : De budgetten voor bank- en treasurykosten en accountantskosten zijn qua budget gelijk gehouden aan 2012 (zonder indexering). Op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte uitgaven voor 2012 en 2013 zijn deze budgetten voldoende. De rentebaten zijn neerwaarts bijgesteld als gevolg van het verwachte rentepercentage en de voor uitzetting beschikbaar zijnde middelen. 13

21 3.4 Programma 2. Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Terreinbeheer Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Onderhoud van recreatiegebieden Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Onder het product terreinbeheer wordt verstaan de integrale regie over het dagelijks beheer van de gebieden. Het is gericht op schone, veilige en goed onderhouden gebieden voor optimaal gebruik door de recreant. Het beheer wordt uitgevoerd op basis van het Terrein Beheer Model (TBM) waarin de cyclus van het beheer als geheel (integraal) in kaart gebracht is. Op basis van de wensen van de inrichting van het schapsgebied en het afgesproken kwaliteitsniveau wordt met behulp van het Terrein Beheer Model een financiële (lange termijn) doorkijk gemaakt ten aanzien van de beheerslasten voor het gebied. In 2013 wordt Oostpolder toegevoegd aan het te beheren areaal. Om de kwaliteit van de recreatieve voorzieningen te handhaven en waar nodig te verbeteren, wordt gebruik gemaakt van de vakdeskundigheid, gebiedskennis en het netwerk van de diverse medewerkers onder lokale bezoekers en exploitanten. Dagelijks beheer van de gebieden omvat onder meer de volgende zaken: 1. Inspecties Inspecties worden uitgevoerd om de stand van zaken van de gebieden inzichtelijk te houden. Indien nodig kunnen op basis hiervan directe acties opgezet worden gericht op het voorkomen van calamiteiten en/of onveilige situaties. Tevens kunnen vergelijkingen plaatsvinden inzake het onderhoud conform langetermijnplanning versus de praktijksituatie. Inspecties vormen tevens input voor evaluatie van het proces. Daarnaast kan sprake zijn van keuringen en/of inspecties vanuit bepaalde regelgeving. Tot slot wordt door middel van inspecties getoetst of de gebiedskwaliteit in de praktijk strookt met die van de uitgangspunten (TBM). 2. Storingsdiensten In de storingsdiensten worden calamiteiten gemeld en direct afgehandeld. Dit levert een belangrijke bijdrage aan de verhoging van de veiligheid, maar ook aan de hygiëne binnen en uitstraling van de gebieden. 3. Uitvoering Ten aanzien van het onderhoud en (her)inrichting vindt werkvoorbereiding en directievoering plaats op werkzaamheden die uitgevoerd worden door derden. Onderhoud in eigen beheer vindt alleen plaats bij de storingsdiensten. Bij onderhoud wordt onderscheid gemaakt tussen regulier onderhoud met een cyclus van maximaal één jaar en groot onderhoud met een cyclus van meer dan één jaar. Wijzigingen in het de wijze van het onderhoud kunnen optreden naar aanleiding van besluitvorming door het schapsbestuur bij voor- dan wel 14

22 najaarsrapportage. Groot onderhoud Afschrijvingslasten De activa met economisch nut en de activa met maatschappelijk nut waarop wordt afgeschreven behoren tot de inrichting van het gebied. De afschrijvingslasten worden daarom opgenomen bij terreinbeheer. Met behulp van het Terrein Beheer Model en de (externe) inspecties naar de stand van onderhoud bij de recreatieve elementen is een meerjarenonderhoudsplanning opgesteld voor de groot onderhoudswerkzaamheden. Het daadwerkelijke tijdstip van uitvoeren wordt echter bepaald op basis van inspecties in het veld waarbij de staat van onderhoud in de gaten gehouden wordt. Deze inspecties kunnen voor aanpassing in planning en uitvoering van het groot onderhoud zorgen. Zo kan het voorkomen dat bij een brug het TBM aangeeft dat een groot onderhoudsmaatregel volgens de planning uitgevoerd zou moeten worden maar dat bij inspectie blijkt dat deze werkzaamheden nog niet nodig zijn. Uiteraard kan ook het omgekeerde zich voordoen namelijk wanneer een voorziening qua staat van onderhoud al wel de nodige werkzaamheden verlangt terwijl dit vólgens de planning nog niet het geval is. Ook hierbij zijn de inspecties in het veld leidend. Ten behoeve van deze werkzaamheden eh de voorbereidingen voor de groot onderhoudswerkzaamheden in 2014 zal in (inclusief dienstverlening G.Z-H) onttrokken worden aan de voorziening groot onderhoud Wat gaat het kosten? Rekening 2011 Primitieve Primitieve Begroting 2012 Begroting 2013 Terreinbeheer Lasten Baten Saldo Toelichting begrotingsverschil : Het regulier en groot onderhoud inclusief de dienstverlening rondom het onderhoud zijn in de begroting verwerkt conform de berekeningen vanuit het Terrein Beheer Model. Daarnaast is het budget voor energie en Water op basis van de daadwerkelijke uitgaven van de afgelopen jaren neerwaarts bijgesteld. 15

23 3.4.2 Economisch Beheer Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Contract-, relatie- en vastgoed beheer Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Contractbeheer Gontractbeheer behelst alle werkzaamheden inzake contracten en overeenkomsten tussen (natuur- en) recreatieschappen en ondernemers/ huurders/ pachters/ verenigingen of overige partijen binnen beheergebieden van het schap. Relatiebeheer Het relatiebeheer sluit hierop aan en omvat de communicatie met (potentiële) contractanten. Hierbij worden problemen, klachten en/of knelpunten en ontwikkelingsmogelijkheden doorgenomen. Daarnaast worden tot relatiebeheer de contacten met verenigingen en dergelijke gerekend. Operationeel vastooedbeheer Operationeel vastgoedbeheer waarborgt de zakelijke rechten van het schap op de onroerende zaken binnen het werkingsgebied. Hieronder wordt eveneens verstaan kleine aan- en verkoop, uitgiftes In erfpacht, verhuur van percelen grond en verzekeringen/belastingen, energie & water. Tevens worden binnen dit product de belastingaanslagen beoordeeld en afgehandeld. Verzekeringen Het verzekeringenpakket van het schap wordt beheerd. Door een toenemende juridisering van hét maatschappelijk verkeer neemt de kans op aansprakelijkstelling toe. Globaal kan onderscheid worden gemaakt tussen een civielrechtelijke aansprakelijkstelling en een verzoek om nadeelcompensatie. Van belang hierbij is dat doorgaans nadeelcompensatie niet door de verzekeringpolis wordt gedékt. Een verzoek om nadeelcompensatie vereist dan ook een andere behandeling dan een civielrechtelijke aansprakelijkstelling. Beiden worden vanuit deze activiteit namens het schap uitgevoerd. Bovendien worden binnenkomende schademeldingen afgehandeld Wat gaat het kosten? Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Economisch Beheer Lasten Baten Saldo

24 Toelichting begrotingsverschil : De budgetten voor verzekeringen, belastingen, vergunningen en leges, bijdragen derden en huren en pachten zijn opgenomen op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte uitgaven voor 2012 en Bij de baten voor economisch beheer is het eerste deel van de taakstellende extra inkomsten opgenomen. De verwachting is dat in 2013 de eerste aan extra opbrengsten gerealiseerd wordt. Om de realisatie van de taakstellende inkomstenverhoging goed in beeld te kunnen brengen, wordt de taakstelling apart gepresenteerd van de reguliere inkomsten uit huren en erfpachten. 17

25 3.4.3 Communicatie Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Communicatiebeleid Pers en voohichting Door middel van persberichten, beantwoording van persvragen en het geven van voorlichting zal enerzijds de bekendheid van het recreatiegebied worden vergroot en zal anderzijds de recreant worden geïnformeerd over bijvoorbeeld werkzaamheden of veranderingen in het recreatiegebied. Folders, drukwerk, relatiegeschenken, websites, cartografie en panelen Met behulp van zowel fysieke als digitale communicatievormen zal de recreant geïnformeerd worden over de diverse recreatiemogelijkheden in het recreatiegebied. Daarnaast wordt hiermee de kenbaarheid van de gebieden vergroot. Projecten _^ Voor de uitvoering van diverse projecten is communicatie een onmisbaar element om recreanten, omwonenden en anderen te informeren en te betrekken. Hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om bewonersavonden als input voor een schapsplan of om concrete gebiedsontwikkelingen. Openingen en jubilea Bij de afronding en oplevering van projecten zal communicatie ingezet worden om bekendheid te genereren voor de handelingen. Beleid en strategisch Zowel interne ontwikkelingen (zoals ombuigingen) als externe ontwikkelingen (zoals de aanleg van grote infrastructurele werken) vereisen een doordachte communicatieve invalshoek. Overkoepelend (Recreatie Zuid-Holland, Wandelingen Er-op-Uit, etc) Hierbij gaat het om de verdere ontwikkeling van de internetportal en de koppeling van de Er-op-uit wandelingen aan andere activiteiten in de gebieden. 18

26 3: Wat gaat het kostëifi? Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve. Begroting 2013 Commun/cat/e Lasten Baten Saldo Toelichting begrotingsverschil : De baten vanuit de verkoop van folders zijn neerwaarts bijgesteld aan de hand van de daadwerkelijke inkomsten behaald^ in ZOit en de Verwachtingen voor 2012 en

27 3.4.4 Regelgeving & Handhaving Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Vergunningen en toestemmingen De recreatiegebieden zijn voor iedereen vrij toegankelijk. Dit betekent niet dat alles altijd mag en kan. Uit het oogpunt van doelstellingen van het schap en de openbare orde en veiligheid is daarom voor een aantal activiteiten vergunning, ontheffing of toestemming nodig. Vergunningen en Ontheffingen kunnen worden verleend op basis van de Algemene Verordening. Het is voor betrokkenen en aanvragers mogelijk bezwaar aan te tekenen tegen een afgegeven vergunning, ontheffing of een weigering. Deze bezwaren worden namens het schap afgehandeld. Voor zover geen Algemene Verordening van kracht is, zal privaatrechtelijke toestemming moeten worden verleend voor het gebruik van gronden. Privaatrechtelijke toestemming geschiedt op basis van het eigendomsrecht of_ in het kader van de hoedanigheid van erfpachter. Ook in deze hoedanigheid is het recreatieschap gebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Vaak is namelijk bijvoorbeeld een Algemene Plaatselijke Verordening van een gemeente van kracht in het desbetreffende gebied. Het recreatieschap, als vertegenwoordiger van het recreatiebelang binnen de veelheid aan publieke belangen, zal in dat geval niet zonder meer door middel van het weigeren of verlenen van privaatrechtelijke toestemming mogen afwijken van het standpunt van de desbetreffende gemeente. In het kader van dit privaatrechtelijk aspect zal dus, indien nodig, nauwe samenwerking met andere bestuursorganen worden gezocht. Toezicht en Handhaving Binnen het product Toezicht en Handhaving wordt invulling gegeven aan de Onderdelen gastheerschap, handhaving en regierol samenwerking. Indien één van deze onderdelen ontbreekt, is er geen sprake meer van een kwalitatief volwaardig product Toezicht en Handhaving. Hierna wordt aangegeven per onderdeel welke zaken daaronder worden uitgevoerd of uitgevoerd zouden moeten worden. De uitvoering is afhankelijk van het beschikbare budget voor het totale product. In dit geval is het budget voldoende om alle onderdelen naar behoren uit te voeren. Op basis van de vraag vanuit de gebieden en de opgedane ervaringen in eerdere jaren wordt een verdeling gemaakt over de onderdelen. Globaal kan worden gesteld dat 30% van de tijd wordt besteed aan gastheerschap; 50% aan handhaving en 20% aan het invullen van de regierol. Gastheerschap Hieronder valt: Het begeleiden van zowel evenementen als individuele bezoekers. De pro-actie, preventie en preparatiefase als onderdeel van de handhavingketen. 20

28 Onderhouden van een relevant netwerk. Advisering op het gebied van mogelijkheden voor het houden van evenementen. Het begeleiden van bezoekers van recreatiegebieden in georganiseerd verband dan wel van de individuele bezoekers. De begeleiding gebeurt door de recreant indien nodig te informeren, adviseren en te verwijzen. Hiertoe zijn de handhavers veelvuldig zichtbaar en benaderbaar aanwezig in het gebied. Als onderdeel van de handhavingketen in de pro-actie, preventie en preparatiefase een rol vervullen. Hierin wordt in een vroeg stadium, door te luisteren naar de wensen over bijvoorbeeld (her)inrichting, voorlichting en informatievoorziening, vanuit het gastheerschap kennis benut om andere vakgebieden binnen de organisatie hierover te informeren. Daarnaast kan deze informatie ook gebruikt worden om andere stappen in de handhavingketen een vervolg te geven of om te voorkomen dat in een later stadium veel inzet moet Worden gepleegd op handhaving. De handhavers onderhouden contacten met alle netwerkpartners om de diverse belangen te benutten voor samenwerking. Daarnaast adviseert de handhaver in zijn rol als gastheer op het gebied van mogelijkheden voor het houden van evenementen. Handhaving De handhavers houden zich primair bezig met de handhaving van de wet- en regelgeving, de bescherming van de belangen van het recreatieschap en het waarborgen van de veiligheid van recreanten. Ook dit jaar zal de prioriteit voor de handhavers liggen bij de feitelijke (preventieve en repressieve) handhaving in het recreatiegebied en de regie op deze handhaving. Invulling van het gastheerschap krijgt hierdoor de laagste prioriteit. Enkele jaren geleden had gastheerschap een belangrijke plek had binnen het takenpakket van de handhavers. De prioriteit is in de loop van de tijd echter verschoven naar handhaving. Deze verschuiving houdt nagenoeg gelijke trend met een veranderende maatschappij, waaruit de roep om en noodzaak tot handhaving steeds duidelijker is geworden. Reguliere handhaving voor de komende jaren De reguliere handhaving voor de komende jaren voor dit recreatieschap behelst vooral de volgende aandachtspunten (in willekeurige volgorde): hondenoverlast op strand en ligweide in het Reeuwijkse Hout illegale dumpingen die plaatsvinden op de parkeerplaatsen Goudse Hout en Reeuwijkse Hout. vandalisme/vernielingen aan terrein- en wegmeubilair door het gehele gebied, en in het bijzonder aan toiletgebouwen Reeuwijkse Hout en Elfhoeven. natuurbeschermingwet (Natura 2000) plas Vettebroek Reeuwijkse Hout. overlast homoactiviteiten; vindt nu nog grotendeels plaats op de parkeerplaats nabij de surfclub in het Reeuwijkse Hout. Het komende jaar zal dit door de herinrichting van onder andere deze parkeerplaats verplaatsen naar andere delen in het gebied. Het monitoren zal hierbij noodzakelijk zijn. ruiters; in het Weegje en in het Reeuwijkse Hout. 21

29 hangjeugd, op de ligweiden en parkeerplaatsen van Reeuwijkse Hout, Goudse Hout, Gouwebos, Elfhoeven. verkeersoverlast; parkeerovertredingen Reeuwijkse Hout en Elfhoeven. Uitvoering De daadwerkelijke handhaving wordt ingevuld tijdens reguliere surveillances en op projectbasis. Tijdens de réguliere surveillance worden alle vormen van ongewenst gedrag aangepakt. Vooral op de zgn. hotspots zal veel tijd worden besteed aan het surveilleren en de daadwerkelijke handhaving. Indien dit niet kan in verband met de veiligheid van de handhaver of indien het beoogde resultaat niet op die wijze kan worden bereikt, zal overgegaan worden op een projectmatige aanpak. Hieronder wordt verstaan een kortstondige, effectieve en stevige inzet om het geconstateerde probleem op te lossen, veelal in samenwerking met de partners. Projectmatig werken Met andere handhavingpartners zullen ook dit jaar afspraken worden gemaakt over de uitvoering van de handhavingprojecten, met als doel gezamenlijk met meer capaciteit de beoogde resultaten te behalen. Problemen zoals overlast van groepen jeugd (vernielingen/ druggebruik) op vaste hangplekken zijn door de handhavers werkzaam voor het recreatieschap meestal niet aan te pakken zonder samenwerking met de politie. Op verschillende locaties in het gebied zullen gezamenlijke acties plaats gaan vinden. Vandalisme Vandalisme aan het terreinmeubilair en wegmeubilair blijft net als voorgaande jaren ook dit jaar een punt van aandacht. Het recreatiegebied is een favoriete verzamelplaats voor jongeren met alle ongewenste uitwassen (vervuiling, vernieling) van dien. Alle vandalisme-uitingen worden zoveel mogelijk geregistreerd met tijdstip en locatie. Hierdoor komen locaties die regelmatig doelwit zijn van vernielingen snel in beeld en zal er extra op gesurveilleerd worden. De geregistreerde gegevens zullen aan het bestuur gemeld worden. Regierol Handhaving De context waarbinnen de handhavers namens het schap de regierol op zich willen nemen, is de regie op het gebied van handhaving in de voor natuur en recreatie ingerichte gebieden. De handhavers beschikken over veel gebiedskennis en zijn als geen ander bekend met de specifieke regelgeving en problematiek van de verschillende deelgebieden. Van alle handhavingspartners is het schap de continue factor in de gebieden; zij zijn bijna dagelijks in het gebied aanwezig. Zij hebben een gedifferentieerd netwerk van samenwerkings- en (in)formele overlegcircuits tussen overheid, maatschappelijke organisaties, burgers, belangengroepen en bedrijven. Zowel voor de daadwerkelijke handhaving als het initiëren van samenwerking wordt het schap als trekker gezien. Kerntaken en capaciteit spelen uiteraard een rol bij de mogelijkheden dit goed op te pakken. Vanuit de regierol is bekeken hoe een aantal problemen structureel opgepakt kunnen worden. Hiertoe is een samenwerkingsconvenant opgesteld met andere terreinbeheerders (Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Stichting 22

30 het Zuid-Hollands Landschap) om in eikaars gebieden te kunnen optreden. Hierdoor zijn problemen daadwerkelijk aan te pakken. Ze verplaatsen niet meer van gebied naar gebied maar worden opgelost. Het oppakken van de regierol betekent wel dat er voor de handhavers van het schap minder uren beschikbaar zijn voor de daadwerkelijke handhaving in de gebieden Wat gaat het kosten? Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Regelgeving & Handhaving Lasten Baten Saldo Toelichting begrotingsverschil : De lasten zijn geïndexeerd. 23

31 3.5 Programma 3. Ontwikkelingen Planvorming & Gebiedsontwikkeling Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Gebiedsplan Planadviezen Gebiedsontwikkeling De uitwerking en uitvoering van het gebiedsplan is afhankelijk van de package deal waarover in juni 2012 een definitief besluit door het Algemeen Bestuur wordt genomen. Het bestuur van het schap wordt inhoudelijk geadviseerd over in te nemen standpunten ten aanzien van initiatieven die de doelstelling van het schap raken. Er wordt inspraak geleverd op structuur-, streek- en bestemmingsplannen en initiatieven van derden. Er worden adviezen uitgebracht met betrekking tot milieueffectrapportages, de Zwemwaterrichtlijn en maatregelen voortkomend uit de Waterbeheerplannen, de Kaderrichtlijn Water en Natura Daarnaast wordt bijgedragen aan initiatieven en plannen van derden op het vlak van recreatie en toerisme. Gebiedsontwikkeling betreft de ontwikkeling van nieuwe gebieden, het herontwikkelen van bestaande gebieden en het toevoegen van nieuwe functies aan gebieden. De basis hiervoor kan zowel liggen in het schapsplan als in externe ontwikkelingen, zoals de aanleg van infrastructurele werken en in gewenste initiatieven vanuit de markt. Vastgoedontwikkeling Binnen het proces van gebieds- en locatieontwikkeling heeft de inzet van het vastgoedinstrumentarium een tweeledige doelstelling. Enerzijds wordt door middel van instrumenten als verwerving, tijdelijk beheer en uitgifte, bijvoorbeeld in erfpacht, een bijdrage geleverd aan het bereiken van de doelstellingen van het schap op natuur- en recreatief gebied. Anderzijds wordt met deze instrumenten geld gegenereerd. Vanuit vastgoedontwikkeling wordt geparticipeerd in de totstandkoming van visies én plannen op gebieds- en locatieniveau waarbij gestreefd wordt naar optimale vestigingsmogelijkheden voor private partijen. Inzet daarbij is te komen tot maximale commerciële benuhing van eigendomsposities binnen de kaders van het natuur- en recreatiebeleid. De feitelijke uitwerking op gebieds- en locatieniveau vertaalt zich met name in de venverving van strategische- en sleutelpercelen en de uitgifte van percelen tegen marktconforme condities Wat gaat het kosten? Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Planvorming & Gebiedsontwikkeling Lasten Baten Saldo

32 Toelichting begrotingsverschil : De lasten zijn geïndexeerd Marketing & Productontwikkeling Wat gaan we doen? Reguliere dienstverlening Toelichting op de realisatie van de begrotingsdoelstellingen Marketing & productontwikkeling Vanuit dit product worden trends gevolgd en worden concepten Ontwikkeld die vervolgens in het schap kunnen worden Uitgerold, zoals het concept speel polders. 3.5;2.2. Wat gaat het kosten? Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Marketing & Productontwikkeling Lasten Baten Saldo Toelichting begrotingsverschil : De lasten zijn geïndexéerd. 25

33 3.6 Algemene dekkingsmiddelen Algemene Dekkingsmiddelen Toelichting op de realisatie Deelnemersbijdrage DEELNEMERS Bijdragen deelnemers conform begroting 2013 PROVINCIE ZUID-HOLLAND GOUDA BODEGRAVEN/REEUWIJK WADDINXVEEN ^ BOSKOOP De deelnemersbijdrage is opgenomen conform de besluitvorming inzake de package deal inclusief indexering. 26

34 3.7 Paragrafen Onderhoud kapitaalgoederen Voor het beheer en onderhoud van de recreatiegebieden wordt het Terrein Beheer Model (hierna te noemen TBM) gehanteerd. Dit model is gebaseerd op zogenaamde doeltypen (bijvoorbeeld speel- en ligweide, houten oever of een brug) waarvoor een gestandaardiseerde inrichting, beheer en normkosten zijn bepaald. De normkosten omvatten een totaal van regulier onderhoud, groot onderhoud en vervangingen. Met het regulier onderhoud worden de jaarlijks terugkerende werkzaamheden bedoeld. Het groot onderhoud kent een lagere frequentie en is gericht op het in stand houden van het element (verlengen van de levensduur). Na de theoretische levensduur is binnen het TBM een bedrag geraamd voor een totale vervanging. Voor deze vervanging wordt jaarlijks een reservering gemaakt door middel van een dotatie aan de voorziening groot onderhoud. Deze theoretische levensduur is gebaseerd op ervaringscijfers maar uiteraard ook onder voorwaarde dat het benodigde groot onderhoud aan het betreffende element uitgevoerd wordt. Het totaal van alle doeltypen binnen een recreatiegebied bepaalt daarmee de benodigde budgeften voor beheer en onderhoud. Specifiek voor groot onderhoud en vervangingen wordt jaarlijks een bedrag gedoteerd in een voorziening groot onderhoud. Op basis van planmatig beheer worden vervolgens groot onderhoudsmaatregelen uitgevoerd welke gedekt worden uit deze voorziening. Het regelmatig uitvoeren van (technische) inspecties geeft input voor de planning van het groot onderhoud en de vervangingen. Op deze wijze wordt een zorgvuldig en duurzaam kapitaalgoederenbeheer nagestreefd binnen de gebieden. In 2008 is de eerste keer voor de gebieden van de Reeuwijkse Plassen een doorrekening gemaakt van de benodigde budgetten conform het TBM. Hierop is destijds geen besluit genomen maar is een verzoek gedaan tot een nadere verkenning ten aanzien van de kwaliteitsniveaus van het TBM, in vergelijking met de participerende gemeenten in het schap. Deze verkenning heeft in 2009 plaatsgevonden en de uitkomsten ervan waren dat er geen aanwijsbare verschillen in kwaliteit waren. Eind 2009 is dan ook verzocht om het TBM in de begroting van 2011 van het schap te integreren. Met name het aanpassen van de dotatie aan de voorziening groot onderhoud was hierbij aan de orde om zorgvuldig beheer van de aanwezige kapitaalgoederen zeker te stellen. Bij de bespreking van de Programmabegroting 2011 is besloten om de implementatie van het TBM binnen de begroting wederom uit te stellen en is daarmee de noodzakelijke verhoging van de dotatie voor groot onderhoud aangehouden. Jaarlijks werd hierdoor een te laag bedrag aan de voorziening toegevoegd om op de lange termijn de bestaande kapitaalgoederen duurzaam in stand te kunnen houden. In 2011 zijn in samenspraak met de ambtelijke organisaties diverse bijeenkomsten georganiseerd worden waarin het totaalbeeld van de bezuinigingsopgave en tekorten op de beheerbudgetten conform het TBM gepresenteerd is. De gevolgen voor de inrichting en het beheer van de recreatiegebieden is in samenhang met het actualiseren van het gebiedsplan nadere uitgewerkt in een package deal. De consequenties van deze package deal zijn verwerkt in de programmabegroting van 2013 en verder. Onderdeel van de package deal is het beleidsvoornemen de verkeersstromen voor wandelaars en die van fietsers in de toekomst te laten samenvallen binnen de Reeuwijkse Hout. Daarnaast wordt ervan 27

35 uitgegaan dat een groot deel van de bestaande bruggen in het gebied te zijner tijd vervangen kunnen worden door dammen en duikers. Aangezien in 2011 en 2012 tientallen bruggen en wandelpaden zijn vervangen in Reeuwijkse Hout en Goudse Hout hoeft in het licht van bovenstaande beleidsvoornemens de reservering voor vervangingsonderhoud voor deze onderdelen niet te worden opgenomen in de benodigde dotatie Groot Onderhoud. 28

36 3.7.2 Weerstandsvermogen en risico's Een risico is een kans op het optreden van een gebeurtenis met een bepaald gevolg. Risico's die relevant zijn voor het weerstandsvermogen zijn die risico's die niet op een andere manier zijn ondervangen en die financieel nadelige gevolgen kunnen hebben. Doen deze risico's zich voor dan worden de mogelijke financiële risico's ondervangen via het weerstandsvermogen. De risico's van het schap zijn geïnventariseerd. Voor het kunnen bepalen van het benodigde weerstandsvermogen is de financiële impact per risico zo goed mogelijk ingeschat c.q. berekend. Om voor de meeste risico's tot een inschatting van de financiële gevolgen te kunnen komen, zijn de bepalende factoren voor een schatting van de kans van optreden (Hoog / Midden / Laag) en de impact van het risico (in euro's) geïdentificeerd. Zoveel mogelijk is de (gemiddelde) omvang van de bij het risico betrokken exploitatielasten en/of investeringsbedragen meegenomen bij de bepaling van de kans en het effect. Dit betekent dat niet de gehele omvang van de mogelijke financiële impact wordt opgenomen als risicobuffer. Door vermenigvuldiging van de impact met een kans van optreden wordt een onnodig hoge risicobuffer vermeden terwijl door de combinatie van verschillende risico's in de bepaling van de weerstandscapaciteit redelijkerwijs wel voldoende vermogen beschikbaar is voor tegenvallers. Op basis van de risico-inventarisatie is een aantal risico's onderkend. In onderstaande tabel zijn de risico's benoemd, is aangegeven wat de kans op voordoen is, of de financiële impact structureel of incidenteel is en wat de inschatting van de financiële impact is. Incidenteel/St Financiële Uitgaande van 4 Risico Kans ructureel impact jaar* Schade aan eigendommen Hoog Risico Incidenteel Inkoop en aanbesteding Hoog Risico Incidenteel Milieuverontreinigingen algemeen Laag Risico Incidenteel p.m p.m Subsidie aanvragen Reeuwijkse Hout Laag Risico Incidenteel Niet gekwantificeerde risico's Totaal Schade aan eigendommen Het schap wordt geconfronteerd met schade aan eigendommen. Deze schade wordt veroorzaakt door derden (vandalisme, graffiti, diefstal, enzovoort) of is het gevolg van weersomstandigheden (storm, ijsgang, enzovoort). In de begroting is (onder regulier onderhoud) rekening gehouden met de gevolgen van deze vormen van schade (met relatief beperkte financiële consequenties). De gevolgen zijn ingrijpender wanneer gebouwen (toilethuisjes, steunpunten, servicepunten, enzovoort) of civieltechnische kunstwerken (als bruggen, steigers, enzovoort) worden vernield. Deze vernielingen (die bij verschillende schappen steeds vaker voorkomen) brengen hogere kosten met zich mee. De schade is overigens verzekerd. Het eigen risico bedraagt per geval echter 5.000; gemiddeld wordt rekening gehouden met 3 gevallen per jaar. ( x80% = ) 2. Inkoop en aanbesteding Het voeren van aanbestedingen vergt zorgvuldigheid. Fouten in de procedure kunnen leiden tot claims en tot het uitstellen van de gewenste doelen. Daarnaast is het schap voor de kosten afhankelijk van wat de markt aanbiedt via de aanbestedingen. De afgelopen tijd zijn als gevolg van de economische recessie de aanbiedingen via de aanbestedingen veelal onder de ramingen. Gezien de reden van 29

37 deze afwijkingen is er vooralsnog geen reden de normkosten op basis waarvan de ramingen worden opgesteld bij- dan wel aan te passen. Als risico wordt rekening gehouden met 3% van de leveranties en diensten derden en komt uit op een bedrag van ( x80% = ) 3. Milieuverontreinigingen algemeen In een gebied als Reeuwijkse Plassen kunnen milieuverontreinigingen aanwezig zijn die momenteel niet bij het schap bekend zijn en waarvan de veroorzaker na ontdekking niet kan worden aangesproken. In een aantal gevallen kan het schap echter wel verantwoordelijk gehouden worden voor de kosten van sanering. De omvang van dit risico is moeilijk in te schatten en is derhalve als p.m. post opgenomen. 4. Klimaatverandering Door extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering is het risico aanwezig dat door bijvoorbeeld droogte of extreme regenval schade aan recreatievoorzieningen in schapsgebieden ontstaat. In veengebieden zijn de aan deze risico's verbonden kosten nog hoger dan in andersoortige gebieden. Voorbeelden van schades zijn verdroging en afsterven van grasvegetaties en/of beplanting, scheuren in fietspaden en oeverafslag langs watergangen en recreatiepiassen. De omvang van dit risico is moeilijk in te schatten en is derhalve als p.m. post opgenomen. 5. Subsidieaanvragen Reeuwijkse Hout Voor het project Reeuwijkse Hout zijn subsidies aangevraagd en beschikt vanuit het P0P2- programma van en het ILG-programma voor (art 8). Daarnaast wordt door de provincie nog een bedrag van beschikbaar gesteld. Daarnaast bestaat het risico dat er een gedeelte van de subsidie moet worden terugbetaald wanneer bij de accountantscontrole blijkt dat niet aan de subsidievoorwaarden is voldaan, bijvoorbeeld de kans dat niet alle kosten subsidiabel zijn. ( X 20% = ) 6. Niet gekwantificeerde risico's Hier wordt uitgegaan van 2% van de structurele inkomsten. Het rijk stelt voor de gemeenten die vallen onder het artikel 12-regime, de minimale buffer van de algemene reserve ook op 2% van de som van de structurele inkomsten. Voor Reeuwijkse Plassen e.o. komt 2% van de structurele inkomsten overeen met een bedrag van Dit bedrag is daarmee het minimaal gewenste/benodigde weerstandsvermogen voor niet gekwantificeerde risico's. Weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Het weerstandsvermogen weerspiegelt de mate waarin het schap in staat is middelen vrij te maken om de risico's die zich in de praktijk voordoen op te vangen zonder dat dit betekent dat het beleid veranderd / ingekrompen moet Worden. Het vermogen om het beleid door te zetten, is afhankelijk van de omvang van de weerstandscapaciteit. Het totale benodigde weerstandsvermogen komt daarmee op een bedrag van Onder weerstandscapaciteit wordt verstaan: het geheel aan beschikbare en vrij aanwendbare financiële middelen om mogelijke "resterende" risico's met financiële gevolgen op te kunnen vangen. Met "resterende" risico's worden bedoeld: de risico's die onvoldoende "in control" zijn of kunnen worden gehouden door stuur- en beheersmaatregelen en/of waarvoor (nog) geen specifieke voorzieningen zijn of kunnen worden getroffen. Met vrij aanwendbare financiële middelen wordt bedoeld alle reserves waar nog geen (toekomstige) beslagen op liggen. Dit zijn de middelen in de reserves die niet zijn toegekend voor kredieten. 30

38 Ratio Weerstandsvermogen Het benodigde weerstandsvermogen dat uit de risico-inventarisatie voortvloeit, kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt de ratio weerstandsvermogen. Indien de ratio 1 of hoger is dan kan het schap de risico's op het moment dat deze zich allen tegelijker tijd voordoen financieel opvangen. Bij een ratio lager dan één kan het schap dat niet. Ratio weerstandsvermogen =Beschikbare weerstandscapaciteit * Benodigde weerstandsvermogen Om de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen, wordt gebruik gemaakt van de volgende waarderingstabel. Deze normeringsystematiek is ontwikkeld door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement in samenwerking met de universiteit van Twente. Waarderingscijfer Ratio weerstandsvermogen Betekenis A > 2,0 Uitstekend B 1,4<x<2,0 Ruim voldoende C 1,0<x<1,4 Voldoende D 0,8<x< 1,0 Matig E 10,6<x<0,8 Onvoldoende F < 0,6 Ruim onvoldoende Het benodiigde weerstandsvermogen op basis van de risico-invenfarisatié lis De beschikbare weerstandscapaciteit komt uit op , wat betekent dat de ratio weerstandsvermogen uitkomt op 1,5. Dit resulteert in een waarderingscijfer B en betekent dat het weérstandsvermogen ruim voldoende is. Bij de bepaling van het weerstandsvermogen worden alleen de reserves meegenomen. De voorzieningen (instandhouding kapitaalgoederen) maken hier geen onderdeel vian uit. De zeggenschap van het bestuur is namelijk gerelateerd aan de reserves. 31

39 3.7.3 Financiering (treasury) In de wet financiering decentrale overheden (hierna te noemen FIDO) worden de kasgeldlimiet en de renterisiconorm genoemd. Aan beide normen wordt voldaan. Kasgeldlimiet Tot het kasgeld behoren alle vlottende schulden < 1 jaar, de contante gelden in kas, de uitstaande gelden < 1 jaar en de tegoeden / schulden rekening-courant. Doel van de kasgeldlimiet is het beperken van de renterisico's op de korte schuld. De korte schuld is bedoeld voor de lopende uitgaven en zodoende is de limiet gekoppeld aan het begrotingstotaal. De kasgeldlimiet is voor de gemeenschappelijke regeling vastgesteld op 8,2% van het totaal van de jaarbegroting bij aanvang van het jaar. Renterisiconorm Renterisico is het geldbedrag aan leningen dat in een bepaald jaar aan renteherziening en herfinanciering onderhevig is. Het renterisico voor de gemeenschappelijke regeling mag maximaal 20% van het begrotingstotaal per 1 januari van het betreffende jaar bedragen. De renterisiconorm benadrukt het belang van een goede spreiding van de leningenportefeuille en de renterisico's. Renteontwikkeling De rente op de geldmarkt (kortlopende uitzettingen) stond in 2011 op een historisch laag niveau. De rente is in de eerste helft van 2011 verhoogd van 1 tot 1,5%. Door de rente te verhogen, heeft de Europese Centrale Bank (ECB) getracht te voorkomen dat de inflatie verder oploopt. Door de economische teruggang en de continue zorgen rondom de Euro heeft de ECB de rente vanaf november 2011 in twee stappen verlaagd tot 1%. De lagere rentestand heeft een neerwaarts effect op de renteopbrengsten van het schap. De werkelijke rente over 2011 is bepaald door de ontwikkelingen op de geldmarkt en de beschikbare liquide middelen. Ten opzichte van de prognose in de najaarsrapportage, zijn de daadwerkelijk gerealiseerde rentebaten hoger uitgevallen. De reden hiervoor is de grotere hoeveelheid liquide middelen waarover rente is ontvangen dan voorzien ten tijde van de najaarsrapportage. De grotere hoeveelheid liquide middelen is ontstaan door de lagere projectuitgaven Bedrijfsvoering De afspraken over de dienstverlening door G.Z-H aan het schap worden vastgesteld in de Dienstverleningsovereenkomst. De activiteiten die in het kader van de reguliere dienstverlening worden uitgevoerd, zijn per programma toegelicht in de programmaverantwoording. 1. Bestuur 2. Beheer, onderhoud en 3. Ontwikkeling Alg. dekkingsmiddelen Totaal Productomschrijving expl. gebieden Bestuurlilke aangelegenheden Inrictiting, beheer en exploitatie Communicatie Regelgeving & Handhaving Planvorming & Gebiedsontwikkeling Marketing & Productontwikkeling Subtotaal Dienstverlening in uitgaven voorziening Groot Onderhoud Totaal

40 Geprognosticeerde balans en exploitatiebegroting 4.1 Geprognosticeerde balans per 31 december 2013 Voor resultaatbestemming ACTIVA 31 december december 2013 Vaste activa - Investeringen openbare ruimte maatschappelijk nut Vlottende activa 1- Overige vorderingen PASSIVA 31 december december 2013 Vaste passiva - Algemene reserve - Bestemmingsreserves - Nog te bestemmen resultaat Onderhoudsegalisatievoorzieningen ^P

41 4.2 Geprognosticeerde exploitatiebegroting 2013 Rekening 2010 Primitieve Beqroting 2011 Primitieve Begroting 2012 Programmarekening Gewone bedrijfsvoering Lasten Programma 1. Bestuur 227: Programma 2. Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Programma 3. Ontwikkelingen Overige algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten Baten Programma 1. Bestuur Programma 2. Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Programma 3. Ontwikkelingen Alg. dekkingsmiddelen, deelnemersbijdrage Overige algemene dekkingsmiddelen Totaal baten Saldo gewone bedrijfsvoering Incidentele lasten en baten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten lasten Kredieten baten (bijdragen van derden) Saldo incidentele lasten en baten Saldo na Incidentele lasten en baten Resultaatbestemming Storting reserves Onttrekking reserves Saldo resultaatbestemming Saldo na resultaatbestemming

42 4.3 Waarderingsgrondslagen De programmabegroting 2013 is opgesteld conform de voorschriften van het BBV. Voor zovér niet anders vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde en afgerond op bedragen van 1 nauwkeurig^ Materiële vaste activa Op 8 december 2010 heeft het AB de Kadernota Investeringen, Waarderingen en Afschrijvingen vastgesteld. Hierin is het voliëdige beleid ten aanzien van materiële vaste activa beschreven. Het BBV onderscheidt de navolgende investeringen: 1. Investeringen met economisch nut 2. Investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte Investeringen met economisch nut Investeringen hebben een economisch nut Wanneer ze verhandelbaar zijn en/of indien ze kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. Vanuit het BBV is het verplicht investeringen met een economisch nut te activeren. Investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte Investeringen in de openbare ruimfe met een maatschappelijk nut worden niet geactiveerd tenzij het AB van het schap in een specifiek geval besluit dit wel te doen, bijvoorbeeld wanneer vanuit financieel oogpunt belangrijke investeringen in de openbare ruimte anders niet gedaan kunnen worden. Indien dergelijke investeringen wel geactiveerd worden, zal dit specifiek in het bestuursbesluit worden opgenomen conform het vastgestelde beleid ih dé Kadernota. De volgende richtlijnen zijn gehanteerd voor de afschrijvingstermijnen: - gronden en terreinen geen afschrijving - bedrijfsgebouwen 35 jaar - grond- weg- en waterbouwkundige werken 35 jaar - machines, apparaten en installaties 10 jaar - overige materiële vaste activa 30 jaar Indien investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden geactiveerd, vindt de afschrijving hiervan eveneens lineair plaats waarbij resultaatafhankelijke extra afschrijvingen zijn toegestaan mits de financiële positie dat toelaat. Eventuele extra afschrijvingen zullen in de begroting of via een separaat voorstel aan het bestuur ter goedkeuring worden voorgelegd. Vlottende activa en passiva De vorderingen en schulden zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Voorzieningen De voorzieningen worden tegen de nominale waarde gewaardeerd. Waarborgsommen Waarborgsommen zijn conform het BBV opgenomen onder langlopende schulden. Waarderingsgrondslagen voor rësultaatbepaling Baten en lastën De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. 35

43 4.4 Toelichting op de geprognosticeerde balans Vaste activa Materiële vaste activa investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut Het onderstaand overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut weer Boekwaarde Bijdragen van derden Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Afwaarderingen Boekwaarde Gronden en terreinen Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Vlottende activa Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar overige vorderingen Geraamde boekwaarde per 1 januari Mutatie liquide en deposito belegde middelen Geraamde boekwaarde 31 december _ _ ,4.3 Vaste passiva 4, Eigen vermogen Reserves. Algemene reserve De algemene reserve heeft als belangrijkste functie het vormen van een buffer voor financiële tegenvallers. Geraamde boekwaarde 1 januari Bij: Stortingen Af: Onttrekkingen Geraamde boekwaarde 31 december

44 Bestemmingsreserves a. Investeringsreserve Het doel van de investeringsreserve is het dekken van de kosten van nieuwe investeringen. Geraamde boekwaarde 1 januari Bij: Stortingen Af: Onttrekkingen - Geraamde boekwaarde 31 december Voorzieningen Onderhoudsegalisatievoorzleningen a. Voorziening Groot Onderhoud Groot onderhoud is noodzakelijk om de duurzame instandhouding van de gebieden te garanderen. Regulier onderhoud kent een jaarlijkse cyclus. Groot onderhoud heeft een cyclus groter dan één jaar. Voor het verrichten van groot onderhoud is deze voorziening beschikbaar. Het doel van deze voorziening is de lasten van groot onderhoud gelijkmatig over de jaren te verdelen. Op basis van het geplande onderhoud, zoals in de programmabegroting 2013 is opgenomen, is de voorziening voor 2013 toereikend. Geraamde boekwaarde 1 januari Bij: Stortingen Af: Onttrekkingen Geraamde boekwaarde 31 december

45 4.5 Toelichting op de geprognosticeerde programmarekening Programma 1 Bestuur Programma 1. Bestuur Rekening 2011 Primitieve Beqroting 2012 Primitieve Begroting 2013 Lasten Bestuurlijke aangelegenheden Totaal lasten Bafen Bestuurlijke aangelegenheden Totaal baten Saldo gewone bedrijfsvoering Incidentele Baten en Lasten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten Kredieten baten (bijdragen derden) Totaal incidentele baten en lasten Resultaatbestemming Storting reserves Onttrekking reserves Saldo resuitaatbestemming Saldo na resuitaatbestemming Toelichting begrotingsverschillen Lasten: De bestuurskosten, advieskosten juridische zaken, bank- en treasurykosten en accountantskosten zijn qua budget gelijk gehouden aan 2012 (zonder indexering). Op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte uitgaven voor 2012 en 2013 zijn deze budgetten voldoende. De overige lasten zijn geïndexeerd. Toelichting begrotingsverschillen Baten: De rentebaten zijn neerwaarts bijgesteld als gevolg van het venwachte rentepercentage en de voor uitzetting beschikbaar zijnde middelen. 38

46 4.5.2 Programma 2 Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Programma 2. Beheer, onderhoud en exploitatie Primitieve 1 TT. 1 Rekening 2011 Pnmrtieve gebieden Begroting 2012 Beqroting 2013 Lasten Inrichting. Beheer en Expioitatle Communicatie Regelgeving & Handhaving Totaal lasten Baten Inrichting, Beheer en Exploitatie Communicatie Regelgeving en Handhaving Totaal baten Saldo gewone bedrijfsvoering Incidentele Baten en Lasten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten 268, Kredieten baten (bijdragen derden) Totaal incidentele baten en lasten Resultaatbestemming Storting reserves Onttrekking reserves Saldo resultaatbestemming Saldo na resultaatbestemming Toelichting begrotingsverschillen Lasten: Het regulier en groot onderhoud inclusief de dienstverlening rondom het onderhoud zijn in de begroting verwerkt conform de berekeningen vanuit het Terrein Beheer Model. Daarnaast is het budget voor energie en water is op basis van de daadwerkelijke uitgaven van de afgelopen jaren neerwaarts bijgesteld. De budgetten voor verzekeringen, belastingen, vergunningen en leges, bijdragen derden en huren en pachten zijn opgenomen op basis van de daadwerkelijke uitgaven 2011 en de verwachte uitgaven voor 2012 en De overige lasten zijn geïndexeerd. Toelichting begrotingsverschillen Baten: Bij de baten voor economisch beheer is het eerste deel van de taakstellende extra inkomsten opgenomen. De verwachting is dat in 2013 de eerste aan extra opbrengsten gerealiseerd wordt. Om de realisatie van de taakstellende inkomstenverhoging goed in beeld te kunnen brengen, wordt de taakstelling apart gepresenteerd van de reguliere inkomsten uit huren en erfpachten. De baten vanuit de verkoop van folders zijn neerwaarts bijgesteld aan de hand van de daadwerkelijke inkomsten behaald in 2011 en de verwachtingen voor 2012 en Toelichting begrotingsverschillen Incidentele baten en lasten: In de begroting 2013 zijn geen kredietlasten opgenomen. 39

47 4.5.3 Programma 3 Ontwikkelingen Programma 3. Ontwiltkeiingen Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Beqroting 2013 Lasten Planvorming & Gebiedsontwikkeling Marketing & Productontwikkeling Totaal lasten Baten Planvorming & Gebiedsontwikkeling Marketing & Productontwikkeling Totaal baten Saldo gewone bedrijfsvoering Incidentele Baten en Lasten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten Kredieten baten (bijdragen derden) Totaal incidentele baten en lasten Resultaatbestemming storting reserves Onttrekking reserves Saldo resultaatbestemming Saldo na resultaatbestemming Toelichting begrotingsverschillen Lasten: De lasten zijn geïndexeerd. 40

48 4.5.4 Algemene Dekkingsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen Rekening 2011 Primitieve Begroting 2012 Primitieve Beqrotinq 2013 Lasten Overige structurele lasten Onvoorzien Totaal lasten Bafen Overige structurele baten Deelnemersbijdrage ,554 1,226,126 Totaal baten Saldo gewone bedrijfsvoering Incidentele Baten en Lasten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten Kredieten baten (bijdragen derden) Totaal incidentele baten en lasten Resultaatbestemming Storting reserves Onttrekking reserves Saldo resultaatbestemming Saldo na resultaatbestemming Toelichting begrotingsverschillen Lasten: De deelnemersbijdrage is opgenomen conform de besluitvorming inzake de package deal inclusief indexering. Dit heeft ertoe geleid dat de korting van niet meer in de begroting is opgenomen. De post onvoorzien is neerwaarts bijgesteld. Toelichting begrotingsverschillen Baten: De deelnemersbijdrage is opgenomen conform de besluitvorming inzake de package deal inclusief indexering. 41

49 Bijlage 1 Staat van reserves en voorzieningen Algemene Reserve Saldo Resultaat Saldo Vermeerderinqen Verminderingen Vermeerderingen Verminderingen Saldo ,368 BESTEMMINGSRESERVES Investeringsreserve ,504 Subtotaal bestemmiiïgsreserves Totaal Meerjarig perspectief staat van reserves Algemene Reserve Saldo Saldo Vermin, deringen Saldo Saldo ,368 Vermeerderingen Verminderingen Vermeerderingen Vermeerderingen Verminderingen Vermeerderingen Verminderingen Saldo ,368 BESTEMMINGSRESERVES Reserve recreantenonderzoek , ,634 Subtotaal bestemmingsreserves Totaal Voorziening Groot Ondertioud Totaal Meerjarig perspectief verloop voorzieningen Voorziening Groot Onderhoud Saldo Vermeerderingederingen Vermin Saldo Vermeer- Vermin Saldo derinaen deringen , , , Saldo Vermeerderingederingen Vermin Saldo Vermeer Vermin Saldo Vermeer Vermin Saldo Vermeer Vermin- Saldo deringen deringen deringen deringen deringen deringen , Totaal

50 3ijlage 2 Conversie van kostensoorten naar producten l'i-9r<,;:r'ij 20]:: begroting 2013 Productomschriivinq laslei-. 20i:' bal&n 2012 saldc 2012 lasten 2Q13 halen 2013 Bestuurlijke aangelegenheden Bestuursproducten dienstverlening G.Z-H 124, bestuurskosten ,000 Juridische Zaken dienstverlening G.Z-H advieskosten Financiën dienstverlening G.Z-H 64, ,800 lunta nis kosten 5,400-5, bank- en treasurykosten rentebaten , Inrichting. Beheer en Exploitatie Terrein ba heer dienstverlening G.Z-H dienstverlening G.Z-H TBM RO afschrijvingen , energie- en waterverbruik TBM Regulier ondertioud TBM dotatie voorziening Groot ondertioud (M) TBM dotatie voorziening Groot ondertxiud (P) leveranties en diensten derden O ondertiouds tasten fiets knoop puntensysteem (RO) O onderhoudslaslen fietsknooppuntensysteem (GO) O dotatie voorziening groot onderhoud ,632 kortingsbedrag 6 ode graven/reeuwijk ,000 bijdrage PZH (kortingsbedrag Reeuwijk) O bijdrage PZH 50,000 50,000 subsdie natuurt>eheer Economisch beheer dienstverlening G.Z-H ,500 betastingen 20, verzekeringen 3,300 3, vergunningen en leges Advieskosten bijdragen derden ,750 huren en pachten huren en pachten 145, taakstelling opbrengsten Communicatie dienstverlening G.Z-H 25, publiciteit en voorlichting ,500 20, bijdrage folders derden 2, dienstverlening G.Z-H Planvormjn^^»n^^bM»ontwikkBling dienstverlening G.Z-H Mmrktdng A Productontwikkeling dienstverlening G.Z-H onvoorziene li Ovrnrig» structurmie lasten kortingsbedrag Bodegraven/Reeuwijk bijdrage PZH (koningsbedrag Reeuwijk) bedrijfsvoering Kredieten programma 2 RESULTAAT VOOR BESTEMMING Resuffaatfcestemmm^ Dotaties reserves programma 2 Onttrekking reserves programma RESULTAAT NA BESTEMMING Deelnemersbijdrage Totaaltelllng lasten en baten

51 aarsrapportage 20 Natüy^ eiï Re(^reatiêseli^p Reeüwij'fea P lasseii: e, Ö. Opgesteld dóór:ï ; I&-Z-H. :, v: "., '.' ' Inippdrachtyan: NatiiLir? ei^, Rècrèatieschap Reeutwijksè Piassëri ié.:0: Postbus 34if 31ÓÓ;AHrSchieclarn. Tel:010T298ipiO. Fax: '. ' April T

52 Inhoudsopgave 1. INLEIDING 3 2. PROGRAMMABEGROTING 4 3. TOELICHTING PER PROGRAMMA Programma 1 Bestuur Financieel overzicht van het totaal van de producten in programma Programma 2 Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Financieel overzicht van het totaal van de producten in programma Programma 3 Ontwikkeling Financieel overzicht van het totaal van de producten in programma Algemene dekkingsmiddelen 9 BIJLAGE 1.1^ BEGROTINGSWIJZIGING

53 1. Inleiding Het doel van de voorjaarsrapportage 2012 is het bijsturen op de programmabegroting Deze bijsturing kan het gevolg zijn van: Resultaten 2011 zoals weergegeven in de programmaverantwoording en jaarrekening 2011; Beleidswijzigingen die zich hebben voorgedaan na vaststelling van de programmabegroting 2012, voor zover structureel zijn deze ook venwerkt in de programmabegroting 2013; Overige bekende feiten die invloed hebben op de programmabegroting 2012, bijvoorbeeld nu al vaststaande afwijkingen op de planning of financiële ontwikkelingen die bij het opstellen van de programmabegroting 2012 nog niet konden worden voorzien. In deze rapportage zal alleen worden gerapporteerd op uitzonderingen. Onderdelen uit de programmabegroting waan/oor niets wordt gemeld, lopen conform planning.

54 2. Programmabegroting Gewone bedrijfsvoering per product Lasten PI bestuur P2 beheer, onderhoud en exploitatie P3 ontwikkeling Algemene dekkingsmiddelen Subtotaal Baten Pi bestuur P2 beheer, onderhoud en exploitatie P3 ontwikkeling Algemene dekkingsmiddelen Subtotaal Incidentele lasten en baten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten lasten Dekking kredieten (biidraae derdenj) Saldo na incidentele lasten en baten Resultaat bestemming Storting reserves Onttrekking reserves \- : ' ' '>'ft''i^'-^r''?t't r * De begrotingswijzigingen worden toegelicht in Hoofdstuk 3.

55 3. Toelichting per programma 3.1. Programma 1 Bestuur Financieel overzicht van het totaal van de producten in programma 1 Gewone bedrijfsvoering per product Lasten. voorgestwöe Bestuurlijke aangelegenheden Totaal Lasten Baten Bestuurlijke aangelegenheden ,000 Totaal Baten Incidentele lasten en baten Incidentele lasten Incidentele baten Kredieten lasten Dekking kredieten (bijdrage derden) - Saldo na incidentele lasten en baten ,200- Resultaat bestemming Storting reserves Onttrekking reserves

56 3.2. Programma 2 Beheer, onderhoud en exploitatie gebieden Financieel overzicht van het totaal van de producten in programma 2 Gewone bedrijfsvoering per product Lasten Inrichting, Beheer & Exploitatie Communicatie Regelgeving & Handhaving Totaal Lasten Baten Inrichting, Beheer & Exploitatie Communicatie ,000 Regelgeving & Handhaving. Totaal Baten Incidentele lasten en baten Incidentele lasten - Incidentele baten - Kredieten lasten Dekking kredieten (bijdrage derden) - Saldo na incidentele lasten en baten Resultaat bestemming Storting reserves , Onttrekking reserves [Saü^ Jmm«fl*«besten>OTlnQ..! ' \ Toelichtino beqrotinqswiiziqinqen Via de begrotingswijziging wordt de resultaatbestemming over 2011 financieel venwerkt. Het totale resultaat over 2011 was , waarvan gedoteerd wordt aan de voorziening Groot Onderhoud en wordt toegevoegd aan het onderhoudsbudget voor doorgeschoven werkzaamheden. In totaal leidt dit tot een verhoging van van het budget voor Inrichting, Beheer & Exploitatie. Bij de resultaatbestemming is de overboeking van de Algemene Reserve naar de Investeringsreserve ten behoeve van het fietspad Wiericke venwerkt ( ).