Onderzoek preferentiebeleid

Transcriptie

1 Onderzoek preferentiebeleid Effecten van het preferentiebeleid op beschikbaarheid van geneesmiddelen Openbaar 1

2 Even voorstellen.. Annette de Boer Adriaan Kraal Piet de Bekker Liesbeth Denée Merel Carp Openbaar 2

3 Programma 1. Welkom 2. Inleiding en onderzoeksopzet 3. Kwantitatieve resultaten 4. Bespreking onderzoeksresultaten 5. Conclusies en aanbevelingen 6. Vragen en discussie 7. Reflectie opdrachtgevers Openbaar 3

4 1 Inleiding en onderzoeksopzet 6 maart 2018 Openbaar 4

5 Inleiding: preferentiebeleid Preferentiebeleid: Overeenkomst tussen zorgverzekeraar en fabrikant van generieke geneesmiddelen; vergoeding beperkt tot product van die fabrikant. Resultaat: Lagere prijzen. Vergoedingen zorgverzekeraars Verzekeraar bepaalt, wettelijke basis Apotheker bepaalt Preferentiebeleid met openbare prijzen Preferentiebeleid met prijzen 'onder couvert' Laagsteprijsgarantie Pakjesmodel Openbaar 5

6 Aantal preferente middelen Inleiding: preferentiebeleid per zorgverzekeraar Het aantal preferente geneesmiddelen per zorgverzekeraar is gestegen over de jaren. Achmea/Zilveren Kruis heeft ruim 800 geneesmiddelen preferent aangewezen, VGZ ca. 600, en CZ en Menzis ca. 200 ( ) Het totaal aantal geneesmiddelen onder preferentiebeleid (middelen in een preferentiecluster) is ca.10 keer het aantal preferente geneesmiddelen. Bron: FarmInform, 2017 Openbaar 6

7 Inleiding: internationale vergelijking uitgaven geneesmiddelen Zorguitgaven aan geneesmiddelen per hoofd van de bevolking liggen in Nederland relatief laag. Jaarlijkse uitgaven aan geneesmiddelen per hoofd van de bevolking ( vs ) zijn in Nederland relatief sterk gedaald sinds Bron: OECD, Health at a Glance 2017 Openbaar 7

8 Onderzoeksopzet: vragen Onderzoeksvragen: 1. Wat is de invloed van het preferentiebeleid van Nederlandse zorgverzekeraars op geneesmiddelentekorten in Nederland? 2. Wat is de verdere impact van het preferentiebeleid voor de patiënt qua beschikbaarheid en wisselen van geneesmiddel? 3. Wat is de trend over twee, vijf en tien jaar voor de geneesmiddelentekorten bij handhaven van het huidige preferentiebeleid? 4. Wat is de invloed van een mogelijk preferentiebeleid voor biologische geneesmiddelen op deze tekorten? Openbaar 8

9 Onderzoeksopzet: gegevens Bronnen: SFK: aantal verstrekkingen naar PRK (prescriptiecode); KNMP Farmanco: het aantal geneesmiddelentekorten per HPK (handelsproductcode); Farminform: het aantal verkochte receptgeneesmiddelen ( counting units van ZI-nummers). Openbaar 9

10 3 Kwantitatieve resultaten 6 maart 2018 Openbaar 10

11 Onderwerpen Aantal fabrikanten en preferentiebeleid Gerapporteerde geneesmiddelentekorten Leveringsproblemen geneesmiddelen Markteffecten preferentiebeleid Per onderwerp: Hypothesen Figuur met resultaten Samenvatting van de resultaten Openbaar 11

12 Aantal fabrikanten en preferentiebeleid Te toetsen hypothesen 1. Het aantal fabrikanten van geneesmiddelen neemt af. 2. Er is een relatie tussen het aantal fabrikanten en het aantal preferent aangewezen geneesmiddelen. Openbaar 12

13 Aantal fabrikanten Aantal PRK's met preferentiebeleid Aantal fabrikanten en preferentiebeleid 900 1) Afname aantal fabrikanten? 2) Is er een relatie tussen aantal fabrikanten en aantal preferente middelen. Toename aantal preferentieclusters sinds Afname aantal fabrikanten van geneesmiddelen onder preferentiebeleid tot gemiddeld ca. vier per preferentiecluster (2017). Mogelijk is het aantal preferentieclusters en het aantal fabrikanten van deze PRK s geassocieerd. 0 0 # producenten # PRK's met pref.bel. Bron: SFK, 2017 Openbaar 13

14 Gerapporteerde geneesmiddelentekorten Te toetsen hypothesen 1. Het aantal gerapporteerde tekorten van (preferente) geneesmiddelen neemt toe. 2. Het aantal gerapporteerde tekorten van preferente geneesmiddelen neemt sneller toe dan het aantal gerapporteerde tekorten van niet-preferente geneesmiddelen. 3. Er is een verband tussen invoering van het preferentiebeleid en het aantal gerapporteerde geneesmiddelentekorten. Openbaar 14

15 Gerapporteerde geneesmiddelentekorten Aantal tekorten geneesmiddelen Aantal tekorten preferente (HPK s) geneesmiddelen (HPK s) ) Toename aantal tekorten? 2) Relatief sterke toename voor preferente middelen? 3) Is er een verband met invoering preferentiebeleid? Toename van het aantal bij KNMP Farmanco geregistreerde geneesmiddelentekorten. Toename van het aantal bij KNMP Farmanco geregistreerde tekorten aan preferente geneesmiddelen. Sinds de invoering van het preferentiebeleid is het aantal gerapporteerde geneesmiddelentekorten gestegen. Bron: KNMP Farmanco, 2017 Openbaar 15

16 % tekorten van preferente middelen t.o.v. totaal aantal tekorten Gerapporteerde geneesmiddelentekorten 1) Toename aantal tekorten? 2) Relatief sterke toename voor preferente middelen? 3) Is er een verband met invoering preferentiebeleid? 60% 50% : Aantal tijdelijke tekorten van preferente geneesmiddelen (HPK's) als % van totaal aantal tijdelijke tekorten. 40% 30% : Aantal tekorten van preferente geneesmiddelen (HPK s) als % van totaal aantal tekorten. 20% 10% Sterkere toename van tekorten van preferente middelen dan van geneesmiddelen in het algemeen. 0% Bron: KNMP Farmanco, 2017 Openbaar 16

17 Leveringsproblemen geneesmiddelen Te toetsen hypothesen 1. Preferent aangewezen geneesmiddelen zijn vaker niet beschikbaar dan niet-preferent aangewezen geneesmiddelen. 2. Dat preferent aangewezen geneesmiddelen vaker niet beschikbaar zijn dan niet-preferent aangewezen geneesmiddelen neemt toe in de tijd. Openbaar 17

18 1) Preferente middelen vaker niet beschikbaar? 2) Toename leveringsproblemen? Leveringsproblemen geneesmiddelen: beeld per zorgverzekeraar Aantal preferente middelen met leveringsproblemen (week ) (SFK, 2017) Totaal aantal preferente middelen jan 2017 (KNMP Farmanco, 2017) % leveringsproblemen t.o.v. totaal aantal preferente middelen Zilveren Kruis ,0% CZ ,3% Menzis ,9% VGZ ,9% Het percentage leveringsproblemen bij preferente middelen verschilt per preferentiebeleid van de zorgverzekeraar. Bron: SFK en KNMP Farmanco, 2017 Openbaar 18

19 Leveringsproblemen geneesmiddelen: leveringsproblemen Leveringsproblemen Niet onder preferentiebeleid Preferent aangewezen Opgenomen in preferentiecluster (A) (B) (C) Geen verkoop hele PRK 0% 1% 0% Geen verkoop van product 1% 12% 16% Bron: Farminform, ) Preferente middelen vaker niet beschikbaar? 2) Toename leveringsproblemen? Geen verkoop komt meer voor bij een groep preferente geneesmiddelen dan bij geneesmiddelen niet onder preferentiebeleid (B tov A). Geen verkoop komt meer voor bij andere geneesmiddelen in een preferentiecluster dan bij preferente geneesmiddelen (C tov B). Het preferentiebeleid heeft effect op beschikbaarheid van preferente middelen en andere middelen in hetzelfde cluster. Openbaar 19

20 % geen verkoop Leveringsproblemen geneesmiddelen: geen verkoop 1) Preferente middelen vaker niet beschikbaar? 2) Toename leveringsproblemen? 25% 20% 15% 10% : Percentage geen verkoop van geneesmiddelen in preferentiecluster. : Percentage geen verkoop van preferente geneesmiddelen. 5% 0% Bron: Farminform, 2017 Geen toename van leveringsproblemen voor preferente geneesmiddelen of voor geneesmiddelen in een preferentiecluster ( geen verkoop ). Openbaar 20

21 Markteffecten preferentiebeleid Te toetsen hypothesen Voor multi-source geneesmiddelen neemt het aantal afzonderlijke fabrikanten van geneesmiddelen toe. Het aantal afzonderlijke fabrikanten van preferent aangewezen geneesmiddelen neemt toe. Openbaar 21

22 Aantal fabrikanten Markteffecten preferentiebeleid 1) Toename aantal fabrikanten niet-preferente middelen? 2) Toename aantal fabrikanten preferente middelen? : Aantal fabrikanten van niet-preferente geneesmiddelen. : Aantal fabrikanten van preferente geneesmiddelen. Het aantal fabrikanten van preferente geneesmiddelen neemt sterker toe dan van niet-preferente geneesmiddelen. Bron: FarmInform, 2017 Openbaar 22

23 4 Bespreking onderzoeksresultaten 6 maart 2018 Openbaar 23

24 Effecten van preferentiebeleid Preferentiebeleid is geassocieerd met geneesmiddeltekorten. Rol van de zorgverzekeraars: grote verschillen onderling en in de tijd. Tekorten: kunnen ontstaan in de hele keten (productie tot verkoop van geneesmiddelen) kunnen zowel nationaal als internationaal van oorsprong zijn Prijzen: Lage prijzen te lage prijzen? Druk op ruimte in voorraadbeheer in de keten vanwege diversiteit contracten (verschillende zorgverzekeraars, nauwelijks handhaving leveringszekerheid) en (te) lage prijzen. Internationale ontwikkelingen: vanwege lage prijzen is Nederland als geneesmiddelenmarkt niet interessant meer Openbaar 24

25 Registratie van geneesmiddeltekorten Datum bezoek Farmanco site Apr 2017 Juni 2017 Juli 2017 Aug 2017 Sept 2017 Nov 2017 Dec 2017 Jan 2018 Feb 2018 Aantal tekorten van geneesmiddelen (totaal) Aantal tekorten van preferente middelen (1) Bij bezoek aan de site van KNMP Farmanco lijkt het aantal geneesmiddelen waarvoor op een bepaald tijdstip tekorten worden gerapporteerd, ongeveer stabiel. (2) Het aantal tekorten van preferente geneesmiddelen op een bepaald tijdstip neemt af. NB-a: dit zijn puntmetingen, niet het aantal tekorten opgetreden in een jaar NB-b: in interviews hebben we gehoord dat niet alle tekorten worden doorgegeven Goede monitoring van geneesmiddeltekorten (compleet en volgens overeengekomen definities) is dus erg belangrijk! Openbaar 25

26 Preferentiebeleid en impact voor de patiënt Impact preferentiebeleid voor de patiënt: - Door geneesmiddelentekorten: Onrust bij patiënten Extra werk voor apothekers Financiële gevolgen voor patiënten en apothekers - Door wisselen geneesmiddelen Hinder, verwarring, verminderde therapietrouw Bij Baxters weinig problemen Geen toename bijwerkingen. Incidenteel mogelijk gezondheidsschade door geneesmiddelentekort Patiënt en voorschrijver gebruiken uitweg voorschrijven op medische noodzaak. Openbaar 26

27 Preferentiebeleid en toekomst geneesmiddelentekorten Gezondheid van de bevolking in 2040: Gemiddelde levensverwachting naar bijna 86 jaar en meer ouderdomsziekten. Geneesmiddelengebruik niet kleiner, wel anders ((bio)technologie, vaker maatwerk). Preferentiebeleid past niet: Bij maatwerkmedicatie wordt voorraadbeheer passend bij preferentiebeleid onuitvoerbaar. Goedkope vergelijkbare maatwerkmedicijnen komen naar verwachting niet of minder snel beschikbaar (geneesmiddelen moeilijker te produceren, minder grote afzetmark). Meeste blockbusters uit patent, naar verwachting komen er weinig nieuwe op de markt (evt. cholesterolverlager Rosuvastatine). Lage prijzen + druk op marges = blijvende risico s voor beschikbaarheid Openbaar 27

28 Preferentiebeleid en biologische geneesmiddelen Bij preferentiebeleid op biosimilars: Te verwachten prijsdaling Omdat vergelijkbare biosimilars ongeveer tegelijkertijd op de markt komen, is er al druk op de prijzen Productie van biosimilars is complexer dan van chemische geneesmiddelen, daardoor naar verwachting weinig prijsdaling mogelijk Mogelijkheden voor substitutie: Van biologische geneesmiddelen naar biosimilars ingewikkeld: In veel gevallen verantwoord. Openbaar 28

29 5 Conclusies en aanbevelingen 6 maart 2018 Openbaar 29

30 Conclusies Geneesmiddeltekorten komen vaker voor bij preferent aangewezen geneesmiddelen dan bij niet-preferent aangewezen geneesmiddelen De impact van tekorten voor patiënten is beperkt, wel risico s in verband met wisselen. Uitbreiding preferentiebeleid in nabije toekomst kan voor een beperkt aantal geneesmiddelen. Invloed van preferentiebeleid voor biosimilars nog onduidelijk. Internationaal minder gerapporteerde geneesmiddelentekorten dan in Nederland. Openbaar 30

31 Aanbevelingen A. Schaf het preferentiebeleid niet af. B. Ga de negatieve effecten van het preferentiebeleid tegen door een gegarandeerde levering van preferente geneesmiddelen, door aan te dringen op: 1. Strengere voorwaarden bij aanbesteding van preferente middelen 2. Monitoring van geneesmiddelentekorten 3. Versoepeling van het preferentiebeleid bij terugkerende tekorten 4. Inperking van het preferentiebeleid in geval van bewezen slechte leverbaarheid 5. Vereenvoudiging van het preferentiebeleid Openbaar 31

32 6 Vragen en discussie 6 maart 2018 Openbaar 32

33 Vragen en discussie Openbaar 33

34 /berenschot Openbaar 34