Beperking beloningen in de (semi)publieke sector: de WNT

Transcriptie

1 Beperking beloningen in de (semi)publieke sector: de WNT Sinds de financiële crisis is de beloning van topfunctionarissen een gevoelig onderwerp. Ieder jaar geeft de openbaarmaking van de jaarrekeningen van (semi)publieke instellingen weer aanleiding tot rumoer. Aan de roep de zogenaamde 'Balkenendenorm' wettelijk te verankeren is gehoor gegeven. Op 1 januari 2013 is Wet Normering van bezoldigingen van Topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (de "WNT") inwerking getreden. Deze notitie beschrijft een aantal belangrijke onderdelen van de WNT alsmede de vraag in hoeverre al voor de inwerkingtreding rekening diende te worden gehouden met de WNT-normen. Ten slotte wordt in een aantal voorbeelden (Q&A) de toepassing van de WNT na inwerkingtreding verduidelijkt. april 2013 Sinds 1 januari 2013 vervangt de WNT de tot dan geldende Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (de "WOPT"). De WNT is ingrijpender dan de WOPT omdat de WNT voor de (semi)publieke sector een wettelijke maximering van de bezoldiging en de contractuele ontslagvergoeding van topfunctionarissen bevat en de openbaarmakingsverplichtingen heeft uitgebreid. Gedurende de behandeling van de WNT in de Tweede Kamer zijn talloze amendementen ingediend waarvan er in totaal maar liefst 8 zijn aangenomen. Zo zijn als gevolg van een amendement ingediend door PvdA-kamerlid Pierre Heijnen in de WNT ook regels opgenomen met het doel beloningen voor leden van Raden van Toezicht en Raden van Commissarissen die als buitensporig zijn aan te merken, in de semipublieke sector te voorkomen. In het regeerakkoord van 29 oktober 2012 is opgenomen dat de WNT verder zal worden aangescherpt door een verlaging van het bezoldigingsmaximum naar 100% van een ministersalaris dat zal gelden voor alle medewerkers van (semi)publieke instellingen. De minister heeft aangekondigd met een aanpassingswet te zullen komen. Maximering bezoldiging De WNT kent twee regimes voor de maximering van de bezoldiging van topfunctionarissen: een wettelijk bezoldigingsmaximum en het sectorale bezoldigingsplafond. Regime 1: wettelijk bezoldigingsmaximum Voor instellingen die vallen onder het eerste 'strenge' regime is de bezoldiging van topfunctionarissen kort gezegd gemaximeerd tot de 'Balkenendenorm' (130% van het bruto salaris van een minister). Door de Tweede Kamer is het volgende absolute bezoldigingsmaximum vastgesteld. De som van de periodiek betaalde beloning* van topfunctionarissen* bedraagt per kalenderjaar niet meer dan EUR , inclusief belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen*; en voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn*, vermeerderd met de sociale verzekeringspremies De bezoldiging* van toezichthouders van publiekrechtelijke instellingen (hieronder genoemd onder 2.) en bepaalde privaatrechtelijke instellingen (hieronder genoemd onder 3. en 4.) bedraagt per kalenderjaar niet meer dan 5% van het voor die instellingen geldende bezoldigingsmaximum, met uitzondering van de voorzitter van het toezichthoudende orgaan voor wie een maximum van 7,5% geldt. * Zie voor een toelichting van deze begrippen hieronder de paragraaf Enkele belangrijke begrippen WNT.

2 Het wettelijk bezoldigingsmaximum is van toepassing op de volgende instellingen: 1. centrale en decentrale overheidslichamen, waterschappen en openbare lichamen voor beroep en bedrijf (zoals NOVA, NIVRA, KNB) 2. publiekrechtelijke lichamen met Grondwettelijke verordenende bevoegdheid (zoals de SER), Europese groeperingen voor territoriale samenwerking in Nederland en zbo's die niet vallen onder 3. en 4. hieronder (zoals OPTA, Staatsbosbeheer, KB, KNAW, NWO, TNO) 3. bepaalde privaatrechtelijke rechtspersonen: a. privaatrechtelijke zbo s die fulltime de publieke taak uitvoeren (zoals DNB, AFM, CBR) b. rechtspersonen gerekend tot de openbare dienst c. gesubsidieerde rechtspersonen, die niet vallen onder regime 2, voor zover de jaarlijkse inkomsten voor meer dan 50% uit subsidie bestaan 1 d. rechtspersonen en instellingen die in bijlage 1 bij de WNT zijn opgenomen (of bij AMvB zijn toegevoegd), thans onder meer: woningcorporaties onderwijsinstellingen zorginstellingen die verzekerde zorg aanbieden (waaronder verzorgingshuizen, ziekenhuizen, academische ziekenhuizen, patiëntenorganisaties en Stichting Sanquin Bloedvoorziening) netbeheerders gas en elektriciteit drinkwaterbedrijven landelijke publieke omroepinstellingen en wereldomroep erfgoedsector kunstsector jeugdzorg en justitiële jeugdinrichtingen kennisinstituten (Vilans, Movisie en Nederlands Jeugdinstituut) instellingen met de ANBI status (goede doelen) 2 4. instellingen die in bijlage 2 bij de WNT zijn opgenomen, thans de onderwijskoepels PO-Raad, VO-Raad, MBO-Raad, HBO-Raad, VSNU en Colo. Bij ministeriële regeling kan de minister voor instellingen een verlaagd plafond instellen, de norm differentiëren afhankelijk van de omvang van de instelling en toezichthouders vrijstellen van het maximum van 5% en 7,5% van het Voor de verschillende onderwijssectoren en woningcorporaties zijn inmiddels lagere plafonds vastgesteld en ook voor de zorgsector is de minister inmiddels in overleg getreden met vertegenwoordigende partijen over een klassenindeling. Regime 2: sectorale bezoldigingsnorm Voor instellingen die vallen onder het tweede regime geldt dat geen bezoldiging van topfunctionarissen overeengekomen mag worden, die meer bedraagt dan het voor de betreffende sector toepasselijke maximum. De bezoldiging van topfunctionarissen bedraagt per kalenderjaar niet meer dan het bedrag dat jaarlijks (in de maand november voorafgaand aan het jaar waarop het bedrag betrekking heeft) door de verantwoordelijke minister is vastgesteld; De verantwoordelijke minister kan de instellingen die onder het tweede regime vallen indelen in klassen en kan voor verschillende klassen een lager bezoldigingsmaximum vaststellen; Voor toezichthouders van instellingen die onder het tweede regime vallen geldt dat de bezoldiging per kalenderjaar niet meer bedraagt dan 5% van het voor die instellingen geldende bezoldigingsmaximum, met uitzondering van de voorzitter van het toezichthoudende orgaan voor wie een maximum van 7,5% geldt. 1 De minister wil in een reparatiewetsvoorstel, naast het vereiste van 50%, een absoluut minimumbedrag opnemen voor toepasselijkheid van het wetsvoorstel. Daarnaast zal het reparatiewetsvoorstel een regeling bevatten over een minimale duur van de subsidie. Hierdoor wordt continuïteit van de subsidiëring vereist, waarmee wordt voorkomen dat een gesubsidieerde rechtspersoon het ene jaar wel en het andere jaar niet onder de regeling valt. Gedurende het wetgevingstraject zal de WNT ten opzichte van kleine subsidieontvangers niet gehandhaafd worden. 2 ANBI s, die niet op andere grond zijn opgenomen in bijlage 1, zullen door het reparatiewetsvoorstel buiten de werking van de WNT vallen. Dergelijke ANBI s kunnen meestal niet tot de semipublieke sector worden gerekend waardoor deze instellingen niet binnen de WNT passen. Bovendien bestaan er al diverse maatregelen en initiatieven om hoge beloningen bij ANBI s tegen te gaan. Gedurende het wetgevingstraject zal de WNT ten opzichte van deze ANBI's niet gehandhaafd worden. De sectorale bezoldigingsnorm is van toepassing op de in bijlage 3 bij de WNT benoemde private instellingen die gefinancierd worden uit publieke middelen. Thans betreft dit uitsluitend de zorgverzekeraars. Voor 2013 is de sectorale bezoldigingsnorm voor zorgverzekeraars vastgesteld op een ongedifferentieerd plafond van EUR bruto-inkomen plus pensioenpremie uit het reguliere verzekeringspakket. In het bedrag van EUR moeten de eventuele belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen zijn meegenomen. Het bedrag is verder exclusief het werkgeversdeel van de sociale verzekeringspremies. Naar verwachting zal deze norm voor /5

3 worden gedifferentieerd naar factoren als aantal personeelsleden, omzet en output. Maximering ontslagvergoeding Voor alle instellingen waarop de WNT van toepassing is geldt dat de contractuele ontslagvergoeding van een topfunctionaris niet meer mag bedragen dan een jaarsalaris en ten hoogste zal zijn. Hierbij dient te worden opgemerkt dat een nietcontractuele ontslagvergoeding, zoals een beëindigingsvergoeding die in rechte wordt vastgesteld, hoger mag en kan zijn. Bonusverbod De WNT bepaalt dat prestatiegerelateerde beloning of andere vormen van variabele beloning geen onderdeel mogen uitmaken van de bezoldiging van topfunctionarissen in de (semi)publieke sector. Alle vormen van prestatiebeloning vallen onder dit verbod, waaronder bonussen, winstdelingen, tantièmes, gratificaties, SAR s en vergoedingen bij indiensttreding. Bij AMvB is een uitzondering gemaakt voor gratificaties die niet direct gerelateerd zijn aan prestaties vanwege een ambtsjubileum, mobiliteitstoeslag of bindingspremie. Prestatiebeloningen of andere vormen van variabele beloning die op grond van een AMvB zijn toegestaan tellen wel mee bij de toetsing van de beloning* aan het relevante * Zie voor een toelichting van dit begrip hieronder de paragraaf Enkele belangrijke begrippen WNT Openbaarmaking Alle instellingen waarop de WNT van toepassing is moeten jaarlijks onder andere de volgende gegevens publiceren: de bezoldiging van iedere topfunctionaris op naam, ongeacht de hoogte van de bezoldiging; en de bezoldiging van iedere werknemer op functieniveau, indien die bezoldiging meer bedraagt dan het voor topfunctionarissen geldende Handhaving Bezoldigingsmaxima De WNT richt zich tot de instellingen in het (semi)publieke domein alsmede degenen die de bezoldiging ontvangen. Beide groepen hebben de verantwoordelijkheid om contracten en aanstellingen overeen te komen die voldoen aan de in de WNT gestelde eisen. Indien dat niet het geval is, heeft de minister de bevoegdheid om een last onder dwangsom op te leggen aan de betreffende instelling èn de topfunctionaris. Nu voor het herzien van gemaakte bezoldigingsafspraken de medewerking van beide partijen nodig is, zal deze last dan ook inhouden dat bestaande afspraken met terugwerkende kracht in overeenstemming worden gebracht met de WNT en dat het teveel betaalde door de topfunctionaris aan de instelling wordt terugbetaald. Verbeurde dwangsommen mogen door de minister worden verrekend met door de instelling van de minister te ontvangen gelden (subsidie). Indien de last niet wordt uitgevoerd heeft de minister de verregaande bevoegdheid om de bedragen die in strijd met de WNT zijn betaald op te eisen van de topfunctionaris, eventueel onder oplegging van een dwangbevel. Om dubbele betaling te voorkomen vervalt in dat geval het recht van de instelling om de bedragen als onverschuldigd terug te vorderen van de topfunctionaris. Openbaarmakingsverplichtingen De minister heeft de bevoegdheid om gegevens die in strijd met de WNT niet openbaar zijn gemaakt, te publiceren in de Staatscourant en zo nodig de Kamer van Koophandel. De kosten van publicatie worden verhaald op de verantwoordelijke die in gebreke is gebleven. Meldingsplicht accountant De accountant van de instelling is op grond van de WNT verplicht om betalingen in strijd met de WNT, die niet zijn opgenomen in de jaarrekening, te melden aan de minister. Indien niet aan de openbaarmakingsverplichtingen van de WNT is voldaan moet dit door de accountant eveneens bij de minister worden gemeld. Enkele belangrijke begrippen WNT Topfunctionarissen Onder beide regimes wordt in de WNT onder topfunctionarissen verstaan: de leden van het hoogste uitvoerende en toezichthoudende orgaan, de hoogst ondergeschikte of groepen ondergeschikten en degene met de dagelijkse leiding. Hieruit kan worden opgemaakt dat onder topfunctionarissen in ieder geval het hoogste kader binnen de instelling valt. Ook is duidelijk geworden dat er MT-leden onder dienen te vallen, echter slechts voor zover zij leiding geven aan de hele organisatie van de WNT-instelling. Bezoldiging 3/5

4 De WNT hanteert, anders dan de WOPT, het begrip "bezoldiging". Dit begrip wordt gebruikt als een verzamelbegrip waar de volgende elementen onderdeel van uitmaken: de periodiek betaalde beloningen, waaronder mede wordt begrepen bruto salaris, vakantiegeld, eindejaarsuitkering, vergoedingen in natura, winstdelingen en bonusbetalingen; de sociale verzekeringspremies; de belastbare vaste en variabele vergoedingen; en de (voorziening voor) beloningen betaalbaar op termijn, waaronder bruto betalingen i.v.m. langdurig verlof, jubileumuitkeringen, VUT en prepensioen, aanvulling op sociale uitkering en arbeidsongeschiktheid(sverzekeringen). Overgangsregeling De WNT voorziet in een overgangsregeling onderscheiden naar - kort gezegd - bestaande en nieuwe gevallen. Bestaande gevallen: < 6 december 2011 Afspraken over de bezoldiging en de contractuele ontslagvergoeding boven de WNT-norm die zijn gemaakt vóór 6 december 2011, worden voor een periode van 4 jaar na 1 januari 2013 gerespecteerd. Na ommekomst van deze periode dienen deze afspraken in een periode van 3 jaar te worden teruggebracht naar het voor die instelling geldende maximum, in de volgende stappen: jaar 1: een verlaging van 1/4 van het deel van de bezoldiging boven het bezoldigingsmaximum; jaar 2: een verlaging van 1/3 van het deel van de (verlaagde) bezoldiging boven het bezoldigingsmaximum; jaar 3: een verlaging van 1/2 van het deel van de (verlaagde) bezoldiging boven het Afspraken over winstdelingen en bonusbetalingen die zijn gemaakt vóór 6 december 2011 worden slechts voor een periode van 4 jaar na 1 januari 2013 gerespecteerd. De wetgever heeft willen voorkomen dat (semi)publieke instellingen vóór de inwerkingtreding van de WNT de bezoldiging van de topfunctionarissen verhogen boven de WNTnorm of het dienstverband omzetten in onbepaalde tijd, om nog een aantal jaren gebruik te kunnen maken van de overgangsregeling. Daarom is er voor gekozen om de situatie per 6 december 2011, de datum waarop de Tweede Kamer het wetsvoorstel WNT heeft aanvaard, feitelijk te bevriezen. De eerbiedigende werking van de WNT voor een periode van 4 jaar en een afbouwperiode van 3 jaar, ziet uitsluitend op afspraken die zijn gemaakt vóór 6 december Bestaande gevallen: 6 december januari 2013 De WNT bepaalt dat wijzigingen in de bezoldiging of de duur van het dienstverband tussen 6 december 2011 en 1 januari 2013, geen aanspraak geven op de uitloopperiode van 4 jaar en de afbouwperiode van 3 jaar. Een verhoging van de bezoldiging van een topfunctionaris boven de WNT-norm die tussen 6 december 2011 en 1 januari 2013 is overeengekomen, valt nu direct onder de WNT als gevolg waarvan de minister de bevoegdheid heeft om in te grijpen. Hetzelfde geldt voor wijzigingen in de duur van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd van een topfunctionaris die tussen 6 december 2011 en 1 januari 2013 zijn overeengekomen. Deze wijzigingen blijven buiten beschouwing zodat deze niet leiden tot een langere werking van de overgangsregeling. De minister heeft aangegeven dat indien tussen 6 december 2011 en 1 januari 2013 (i) een wijziging in de contractuele ontslagvergoeding boven de WNT-norm en/of (ii) een nieuwe benoeming/aanstelling boven de WNT-normen is overeengekomen, dergelijke afspraken onder de overgangsregeling vallen. Nieuwe gevallen: > 1 januari 2013 Contracten of aanstellingen overeengekomen op of na 1 januari 2013 vallen direct onder de werking van de WNT. Een herbenoeming op of na 1 januari 2013 wordt beschouwd als een nieuw contract of aanstelling waarop de WNT dus direct van toepassing is. Indien de bezoldiging contractueel is overeengekomen vóór 6 december 2011, houdt de topfunctionaris ook bij herbenoeming recht op de overeengekomen bezoldiging en geldt de overgangsregeling. Voor zowel bestaande gevallen als nieuwe gevallen geldt dat de openbaarmakingsverplichtingen opgenomen in de WNT, direct (dus per 1 januari 2013) van toepassing zijn. 4/5

5 Q&A* De RvC/RvT heeft op 1 januari 2011 een bestuurder aangesteld met een dienstverband voor onbepaalde tijd en een salaris van EUR , hoe lang geldt het overgangsrecht voor deze bestuurder? Het salaris van deze bestuurder wordt gedurende 4 jaar na 1 januari 2013 gerespecteerd en moet daarna in 3 jaar worden afgebouwd naar het De RvC/RvT heeft op 1 januari 2011 een bestuurder aangesteld met een dienstverband voor onbepaalde tijd. Onderdeel van zijn salaris is een prestatiebonus oplopend tot EUR , hoe lang geldt het overgangsrecht hiervoor? De prestatiebonus van deze bestuurder wordt gedurende 4 jaar na 1 januari 2013 gerespecteerd. Direct na ommekomst van deze 4 jaar moet de prestatiebonus zijn afgeschaft. De RvC/RvT heeft per 1 juli 2012 het dienstverband met een bestuurder verlengd tegen een verhoging van zijn salaris van EUR naar EUR , hoe lang geldt het overgangsrecht voor deze bestuurder? Geen overgangsrecht. Hetgeen na 1 januari 2013 boven het bezoldigingsmaximum aan deze bestuurder is betaald kan worden teruggevorderd en de bezoldiging moet direct worden teruggebracht naar het De RvC/RvT heeft in 2012, vooruitlopend op de inwerkingtreding van de WNT, het salaris van een bestuurder verlaagd van EUR naar en de bestuurder heeft daarmee ingestemd. Geldt het overgangsrecht voor deze bestuurder? Het voorafgaand aan de inwerkingtreding van de WNT 'versneld' afbouwen van de bezoldiging in de richting van (maar nog steeds boven) de WNT-normen moet geacht worden te passen in de geest van de WNT, waardoor deze wijziging (verlaging) in de bezoldiging niettemin aanspraak geeft op de overgangsregeling. Hoe dient de openbaarmaking van de bezoldigingen onder de WNT plaats te vinden? Openbaarmaking dient te geschieden door middel van het 'financieel verslagleggingsdocument' en hieronder wordt in de WNT (net als de WOPT) de jaarrekening verstaan. * De vragen zijn beantwoord op basis van een logische uitleg van de toelichting van de minister bij de WNT De RvC/RvT heeft op 1 januari 2012 het dienstverband met een bestuurder met een salaris van EUR van bepaalde tijd (tot 1 januari 2014) omgezet naar onbepaalde tijd, hoe lang geldt het overgangsrecht voor deze bestuurder? Het salaris van deze bestuurder wordt gerespecteerd tot 1 januari 2014, de afloopdatum van het oorspronkelijke dienstverband. Vanaf 1 januari 2014 dient de bezoldiging te voldoen aan het De RvC/RvT heeft per 1 juli 2012 een nieuwe bestuurder benoemd voor onbepaalde tijd met een salaris van EUR , een prestatiebonus en een contractuele ontslagvergoeding van , mag dat? Deze afspraken vallen onder de overgangsregeling. Het salaris van deze bestuurder wordt gedurende 4 jaar na 1 januari 2013 gerespecteerd en moet daarna in 3 jaar worden afgebouwd naar het De contractuele ontslagvergoeding en de bonus vallen slechts gedurende vier jaar onder het overgangsrecht. 5/5