Bodemverontreiniging in het Brussels Gewest. historiek & bilan

Transcriptie

1 Bodemverontreiniging in het Brussels Gewest historiek & bilan Jean-Pierre JANSSENS Directeur Hoofd van de afdeling Milieupolitie en Bodems Gulledelle Brussel BELGIUM Tel. 02/ Fax 02/

2 STRUCTUUR Kort overzicht geschiedenis Ordonnantie13/05/2004 in cijfers Inventaris (RA) Beheer van dossiers Besluiten ordonnantie 13/05/2004

3 Brussel, een industrieel verleden dat sporen achterlaat 1992: eerste bewustwording van het historisch passief Carcoke Val d Or Texaco Het gebrek aan specifieke wetgeving brengt de administratie in nauwe schoentjes

4 Wettelijk kader van deze periode Wet van 26/03/1971 op de bescherming van grondwater Ordonnantie van 7/03/1991 betreffende het afvalbeheer Toen kwam de milieuvergunning : Nieuwe ordonnantie van 30/07/1992 betreffende MVG (art. 58, 2 en 5 ): elke exploitant moet :( ) 2 alle nodige maatregelen treffen om de gevaren, hinder of ongemakken ten gevolge van de inrichting te voorkomen, te verminderen of te verhelpen ; 5 de plaats van een inrichting waarvan de uitbating ten einde loopt of niet meer toegelaten is, opnieuw in een dusdanige toestand te brengen dat er zich geen gevaar, hinder of ongemak voordoet Geen notificatie van het einde van activiteit

5 Moeilijke werkvoorwaarden Dit juridische arsenaal beantwoordt niet aan de vele vragen die bodemverontreiniging opwekt: Bv.: Op welk moment is een bodem verontreinigd? Kort Tot waar saneren? Welke procedure volgen? Welke termijnen naleven?...

6 In 1997 is er een nieuwe ordonnantie MVG (art. 63, 1, 3 et 2) Elke houder van een milieuvergunning moet : ( ) 1, 3 alle nodige maatregelen treffen om de gevaren, hinder of ongemakken ten gevolge van de inrichtingen te voorkomen, te verminderen of te verhelpen 2 Elke persoon die de houder is of was van een milieuvergunning, is bovendien verplicht de plaats van een inrichting waarvan de uitbating ten einde loopt of niet meer toegelaten is, opnieuw in een dusdanige toestand te brengen dat er zich geen gevaar, hinder of ongemak voordoet ;

7 De nomenclatuur van geklasseerde inrichtingen werd gewijzigd met een nieuwe rubriek 12 "Inrichtingen voor bodemsanering", 1B - minder dan 3 maanden = tijdelijke inrichting - minder dan 3 jaar (bouwwerf) = tijdelijke installatie Probleem: installatie = in situ behandeling indien afgraven van grond = ex situ installatie"

8 In 1999 werd rubriek 12 vervangen door een nieuwe rubriek 29. Bodemsaneringswerven of werven voor het nemen van vrijwaringsmaatregelen met inbegrip van de ingedeelde inrichtingen die voor het saneren nodig zijn (maar met uitzondering van fysico-chemische behandeling van afvalstoffen )- klasse IB"

9 In 1999 wordt het instrumentarium uitgebreid met 2 belangrijke wetteksten Besluit 21/01/1999 benzinestations (Bofas) Technische normen voor exploitatie van benzinestations preventief sanering (Vr-Vs-Vi) / urgentiebepaling Duidelijke omschrijving: wanneer, wie en hoe saneren Ordonnantie 25/03/1999 milieupolitie Laat toe vast te stellen of de bodem verontreinigd is Laat toe op elk moment saneringsmaatregelen op te leggen (zelfs in geval van mogelijke hinder) Laat toe ambtshalve saneringen uit te voeren ten laste van de exploitant

10 In 2002 : art.15 besluit inzake oude afvalstorten van 2002 Art 15 : studies en maatregelen kunnen door de administratie opgelegd worden in het geval oude stortplaatsen aanleiding geven : tot de vorming van CH4 tot een verontreiniging van het grondwater laattijdige oplossing voor problematiek Val d Or Een ministeriële richtlijn in 2002 De richtlijn van 18/07/2002 betreffende de sanering van de geklasseerde inrichtingen tijdens de exploitatie inspiratie voor de toekomstige ordonnantie van 2004

11 Vanaf 2005 treedt een specifieke wetgeving in werking Ordonnantie van 13/05/2004 betreffende het beheer van verontreinigde bodems Meer rechtszekerheid 2 grote luiken : Informatie bodemsituatie: inventaris gelegaliseerd + validatieprocedure Beheer van potentieel verontreinigde bodems : onderzoeksprocedure (verkennend bodemonderz., RS, saneringsproject) verplichting studie + noodzaak actie (wanneer, wie) niveau sanering: beheer van risico s, wanneer verantwoordelijk voor pollutie saneren Hfdzkl. beheersmaatregelen, indijkings-, controlemaatregelen maar ook saneringsmaatregelen Batneec-principe Indien procedure gevolgd: risicostudie = MVG saneringsproject = MVG

12 Inventaris van (potentieel) vervuilde sites 2001" Basis = risicoactiviteit 73 RA/233 rubrieken MVG (percelen) 9,2 % ha (opp.) 20 % VERDELING OPPERVLAKTE PERCEEL /#/% Sites per Gemeente, onderscheiden in kleur m2 10% m2 55% m2 14,50% m2 19% > m2 1,50% 562 percelen 50% bestudeerd!!!!!

13 Procedure voor de validering van de inventaris Momenteel : 1940 sites gevalideerd (10 %) -> 469 ha (14 %) > 3000 eigenaars/exploitanten gecontacteerd 75 % reacties Valideringsresultaten: 79 % ingeschreven in cat. potentieel vervuild 17 % ingeschreven in cat. vervuild 4 % geschrapt uit de inventaris Impliciet (1242 ha VBO dossiers): > 37 % gevalideerd

14 Evolutie aanvragen om informatie ontwerpinventaris Evolutie van de aanvragen om informatie ontwerpinventaris: : vragen - 95 % notarissen - 5 % ondernemingen administraties 1400 Evolutie van de elektronische aanvragen tussen 07/08 en 12/08 : van 26 % in 07/08 tot 80 % in 12/08! aantal elektronische aanvragen aantal aanvragen op papier juillet août septembre octobre novembre décembre Maand Publicatie brochure: Vastgoed verkopen in Brussel + contacten federatie van notarissen

15 Bodemstudies procedure (in cijfers) RA ngevallen Vermoedelijk vervuilde terreinen Inventaris Toevallige ontdekkingen Overdacht zakelijke rechten 70% Stopzetting RA 15% GENEREREND FEIT VBO (project) Opstarten RA 9% Overdracht MVG-RA 5% Ongevallen en toevallige ontdekkingen 1% Elke activiteit op terrein uit INV : niet van toepassing Risicostudie (project) Aandeel bestudeerde activiteitensectoren Saneringsproject 2% 1% 2% 2% 2% 3% 6% 7% 14% 22% 39% stookolietanks tankstations onderhoudsateliers voertuigen drukkerijen fabricage vernis en verf metaalindustrie droogkuis chemische industrie Recuperatie afval en stortplaatsen gasproductie Blekerijen en ververijen

16 Evolutie aantal dossiers jaar # dossiers

17 Evolutie aantal dossiers Bodemordonnantie: evolutie van het aantal bodemonderzoeken aantal studies jaren verkennende bodemonderzoeken risicostudies saneringsprojecten voor 2008 : studies onderzocht technische adviezen (2 adviezen /agent per dag) Tankstations: evolutie van het aantal bodemonderzoeken aantal studies jaren prospectieve bodemonderzoeken gedetailleerde onderzoeken saneringsonderzoeken

18 Evolutie aantal geopende dossiers Meer gedetailleerde analyse 2853 dossiers geopend sinds 2005 Verplichtinghouders: 90 % privé 10 % openbaar dossiers (3 650 percelen) 1242 ha -198 geen VBO (technisch onmogelijk) 2655 VBO Niet-vervuilde terreinen 49 % (1285 dossiers) Vervuilde terreinen 110 RS = gedetailleerde studie 4 % 51 % (1370 RS) 8 % 92 % 1260 RS = gedetaille erde studie + risico-evaluatie 47 % 100 % 36 % 64 % 110 saneringen 4 % Noodzakelijke acties 21 % Niet-tolereerbaar risico 456 dossiers 17 % Risicobeheer Tolereerbaar risico 804 dossiers 30 %

19 Samenvatting dossiers Samenvatting percelen: dossiers percelen 17 % gestion des risques 4 % assainissement 21% actie 49 % sites propres 79 % geen actie 30 % risques tolérables Samenvatting % oppervlakte: dossiers ha 18,5% tolereerbaar risico 12,5% risicobeheer 66% zuivere dossiers 84,5 % geen actie 15,5 % actie 3% sanering

20 Aandeel vervuilde sites per activiteitensector Percentage verontreinigde sites per activiteitensector aandeel stookolietanks tankstations onderhoudsplaatsen drukkerijen productie van verf en vernis metaalindustrie textielreiniging chemische industrie stortplaatsen productie van gas blekerijen en ververijen Bestudeerde sites Sites die een RS nodig hebben

21 Types van behandeling (1) Verdeling van de risicobeheersmaatregelen 20% Ophoging van terreinen Lichte sanering = verwijderen van een drijflaag vervuilingskern 50% 30% Harde bedekking = betondallen

22 Types van behandeling (2) Verdeling van de saneringstechnieken afzuigen van de lucht 3% oppompen en zuiveren van het water 4% natuurlijke vermindering 2% (chemische oxidatie, gestimuleerde bioremediëring,...) 2% Afgraven 89%

23 Vastgestelde vervuiling Type van vervuiling Bodem Grondwaterlaag Koolwaterstoffen 82% 84% PCB + cyanides 4% 4% Zware metalen 14% 7% VOS 5%

24 Creatie van tewerkstelling Totaalkosten van de uitgevoerde studies : euro Toegekende premies : euro Totale in 2008 geïnvesteerde of gebudgetiseerde kosten voor «saneringen»: euro Waarborgen neergelegd ten voordele van het BIM (versnelde procedure 440 dossiers): euro Budget Bofas voor het beheer van de 218 goedgekeurde dossiers «tankstations» : euro

25 Vooruitzicht voor inventaris (preventieve maatregelen) Percelen Oppervlakte Inventaris ha valideringsfase -4% -4% resterende percelen ha resterend reeds onderzocht percelen ha percelen nog te onderzoeken 1964 ha nog te onderzoeken 30 % vervuild tolereerbaar risico 4567 percelen 18,5 % 363 ha 17 % risicobeheer 2587 percelen 12,5% 245 ha 4 % sanering 609 percelen 3 % 59 ha 3196 percelen nog acties te ondernemen (risico/sanering) 16% 304 ha nog acties te ondernemen 9%

26 Besluit: ordonnantie 2004 hele belangrijke stap voorwaarts specifieke regeling biedt vele oplossingen, MAAR: Toch gebrek aan rechtszekerheid/economisch weinig realistisch (transacties) oplossing via circulaire (rechtszekerheid onvoldoende) ontbreken mogelijkheid overdragen verantwoordelijkheden tussen partijen circulaire (rechtszekerheid onvoldoende) gebrek aan definities/duidelijkheid (verplichtingen) wie, wat, wanneer procedure m.b.t. bodemstudies (onvolledig) ontbreken beroepsmogelijkheden behoud van de stedenbouwkundige vergunning ontbreken van een snelle procedure in geval van dringende tussenkomst ontbreken van een financieringsmechanisme ontbreken van maatregelen voor het hergebruik van bepaalde verontreinigde gronden ontbreken van saneringsnormen