Herontwikkeling van verlaten industrieterreinen en beheer van potentieel verontreinigde terreinen in Wallonië. Geschiedenis en Actualiteit

Transcriptie

1 Herontwikkeling van verlaten industrieterreinen en beheer van potentieel verontreinigde terreinen in Wallonië Geschiedenis en Actualiteit Arnaud Péters, Doctor in de Geschiedenis Olivier Defêchereux, Senior Project Manager Centre d Histoire des Sciences et des Techniques de l Université de Liège Antwerpen, 25 september 2014

2 Inhoud Deel 1. Herontwikkeling van verlaten industrieterreinen in Wallonië a) Desindustrialisatie en evolutie van het wettelijk kader b) Inventaris van verlaten industrieterreinen Deel 2. Het probleem van verontreiniging a) Overweging van het risico op verontreiniging door de SPW-DGO4 b) Inventaris van potentieel verontreinigde terreinen Deel 3. Actualiteit bodemdecreet («décret sols») (5/12/2008) a) Het bodemdecreet en de inventaris van potentieel verontreinigde terreinen b) Het bodemdecreet en de standaardisering van het historisch onderzoek

3 Deel 1. Herontwikkeling van verlaten industrieterreinen in Wallonië a) Desindustrialisatie en evolutie van het wettelijk kader Bron : kaart Vandermaelen, 1850

4 Deel 1. Herontwikkeling van verlaten industrieterreinen in Wallonië a) Desindustrialisatie en evolutie van het wettelijk kader Vanaf : sluitingen van steenkoolmijnen Vanaf 1972 (oliecrisis) : fabrieksindustrieën (textiel / metaalbouw, enz.) Vanaf 1977 : metaal- / staalindustrie Midden 80 s : dienstensector + stadsvlucht 1968 : Steenkoolsites 1978 : SAED 1998 : SIR 2004 : SAER 2005 : SRPE 2006 : SAR

5 Deel 1. Herontwikkeling van verlaten industrieterreinen in Wallonië b) Inventaris van verlaten industrieterreinen : Ministères des Affaires wallonnes => steenkoolsites => 550 sites : intercommunales => Inventaris van verlaten industrieterreinen (SAED) => 1250 sites : SEGEFA Ulg => Nieuwe inventaris van verlaten industrieterreinen (SAED) => 2735 sites (50% verlaten ; 50% nieuwe bestemming) : gemeenten / SPW-DGO4 / SPAQuE => update => 3545 sites (42% verlaten ; 58% nieuwe bestemming) : bijwerking (door gemeenten) met invoering van SAR => 3921 sites (=15820 ha), 1854 SAR (47%) : European public market => Consortium Converto-Walphot-Lepur => lopend

6 Deel 1. Herontwikkeling van verlaten industrieterreinen in Wallonië b) Inventaris van verlaten industrieterreinen

7 Deel 2. Het probleem van verontreiniging a) Overweging van het risico op verontreiniging door de SPW-DGO4 Vanaf 1992, overweging van het risico op verontreiniging tijdens het revalidatieproces van verlaten industrieterreinen gefinancierd door het Waals gewest (zonder wettelijk kader) : GEHAT-ULB / ISSeP : SPAQuE Vanaf 2005 : CHST-ULg / ISSeP Opmerking : alle SAED : saneringskosten <25% van de totale kostprijs voor de werken tijdens de projectfase (AGW, 14/03/2008) Tussen 1992 en 2012 : 450 sites onderzocht 314 vertonen een risico op verontreiniging 233 werden aan verontreinigingsbeheer onderworpen => indien de saneringskosten >25%, wordt de site beheerd door SPW-DG03 / SPAQuE

8 Deel 2. Het probleem van verontreiniging a) De overweging van het risico op verontreiniging door de SPW-DGO4

9 Deel 2. Het probleem van verontreiniging b) Inventaris van potentieel verontreinigde terreinen 1991 : GEHAT-ULB => ~1460 sites : GEHAT-ULB => onderzoek naar oude industrieterreinen (< inventaris SEGEFA) 2002 : SPAQuE => invoering van (theoretische) risiconiveaus van verontreiniging : (a) waarschijnlijk geen risico, (b) potentieel beperkte risico, (c) potentieel hoog risico, (d) nader onderzoek vereist. => drie risiconiveaus van verontreiniging 2005 : SPAQuE «Walsols», deel brownfields => vier risiconiveaus van verontreiniging (hoog, gemiddelde, laag, onbepaald) 2005 : SPW-DGO4 :1854 SAR => drie risiconiveaus van verontreiniging

10 Deel 2. Het probleem van verontreiniging b) Inventaris van potentieel verontreinigde terreinen 1991 : GEHAT-ULB : GEHAT-ULB 2002 : Communes-DGO4-SPAQuE 2005 : SPAQuE Walsols, deel brownfields 2005 : DGO : CHST-ULg : studie op basis van de SAR inventaris (3255 sites) momenteel bijgewerkt => identificatie / in kaart brengen van de oude activiteiten op de site => identificatie / in kaart brengen van risico-activiteiten vermeld in bijlage 3 van het decreet betreffende het bodembeheer ( décret relatif à la gestion des sols ) (5/12/2008).

11 Deel 2. Het probleem van verontreiniging b) Inventaris van potentieel verontreinigde terreinen Antwerpen, le 25/09/2014

12 Deel 3. Actualiteit bodemdecreet («décret sols») a) Het bodemdecreet en de inventaris van potentieel verontreinigde terreinen 2008 : SPW-DGO3 BDES (Banque de données de l état des sols) «Décret relatif à la gestion des sols» (5/12/2008) CHST-ULg : inventaris van de percelen waarop activiteiten met risico's op verontreiniging plaatsvonden (bijlage 3 van het decreet) => Verwerking van verschillende documenten : Oude topografische kaarten (Vandermaelen 1850 ; Pruisische kaarten, eind 19 e e.) => 5927 perimeters van activiteiten werden in kaart gebracht (met en zonder risico op verontreiniging) Exploitatievergunningen : > documenten verwerkt (work in progress) Archief van het kadaster : > 1000 documenten verwerkt (work in progress)

13 Deel 3. Actualiteit «décret sols» a) De «décret sols» en de inventaris van potentieel verontreinigde terreinen 0,5 km² Exploitatievergunning en ( ) > 150 périmètres d activité, dont : 12 fonderies 55 ateliers de petite et grande mécanique 9 ateliers de travail des métaux : émaillage, nickelage 18 stationsservices 12 ateliers de réparation d automobiles > 50 moteurs à gaz

14 Deel 3. Actualiteit bodemdecreet («décret sols») a) Het bodemdecreet en de inventaris van potentieel verontreinigde terreinen => Code wallon des bonnes pratiques : cf. Artikel 1, 4 (AGW, ) => Guide de l étude d orientation (GREO), van kracht sinds 1 januari 2013 Artikel 37 «Décret sols» : «étude d'orientation» : (a) Onderzoek naar de aanwezigheid van bodemverontreiniging (b) beschrijving van deze verontreiniging. Methodologie in 3 fasen : 1. Voorstudie Documentair onderzoek (administratieve, ecologische en historische gegevens) Bezoek ter plaatse Samenvatting van de resultaten in de vorm van het Modèle conceptuel simplifié du site (MCSS) conceptueel vereenvoudigd model van de site 2. Onderzoek naar verdachte gebieden Selectie van de steekproef strategieën Uitwerking van de steekproefplan Uitvoering van veldwerk en analyse 3. Resultaten interpreteren en conclusies

15 Deel 3. Actualiteit bodemdecreet («décret sols») (5/12/2008) b) Het bodemdecreet en de standaardisering van het historische onderzoek => Code wallon des bonnes pratiques : cf. Artikel 1, 4 (AGW, ) => Guide de l étude d orientation (GREO) CHST-ULg : a) Een praktische methodologie voor de uitvoering door kundigen (historici) - van een historische onderzoek over een [oud industrie]terrein. b) Inventaire descriptif de ressources mobilisables pour la constitution du dossier documentaire = een tool om het historisch onderzoek te vergemakkelijken.

16 Deel 3. Actualiteit bodemdecreet («décret sols») (5/12/2008) b) Het bodemdecreet en de standaardisering van het historische onderzoek Inventaire descriptif de ressources mobilisables (bijlage 9 van het GREO) 18 type bronnen en 3 categorieën Categorie 1 : belangrijkste bronnen Categorie 2 : voorwaardelijke belangrijkste bronnen Categorie 3 : bijkomende bronnen belangrijkste bronnen voorwaardelijke belangrijkste bronnen Bijkomende bronnen - Vorige studies - Documenten van de eigenaar - Archief van het kadaster - Exploitatievergunningen - Veldobservaties - Mondelinge bronnen - Topografische kaarten - Archief van gemeenten - Archief van de NMBS - Archief van de oorlogsschaden - Bedrijfsarchieven - Andere archieven van administraties - Andere oude kadastrale documenten - Luchtfoto's - Mediabronnen - Thematische kaarten - Iconografische bronnen - Vakliteratuur

17 Deel 3. Actualiteit bodemdecreet («décret sols») (5/12/2008) b) Het bodemdecreet en de standaardisering van het historische onderzoek

18 Conclusie : Van de herontwikkeling van verlaten industrieterreinen tot het beheer van potentieel vervuilde bodems Vanaf het eind van de jaren 1960, geleidelijke uitwerking van tools voor de herontwikkeling van verlaten en vervallen industrieterreinen : - wettelijk kader - inventarissen - financieringsmechanismen (hier niet aangekaart) Uit de late jaren 1980, onderzoek naar de verontreiniging (en het risico op verontreiniging) - SPW-DGO4 : historische onderzoek en bodemstudie voor herontwikkeling - Inventarissen van potentieel verontreinigde sites Op basis van deze ervaringen, uitwerking van specifieke wetgeving voor bodembeheer in Wallonie - verplichting om een historische onderzoek uit te voeren - inventaris van (potentieel) verontreinigde percelen

19 Bedankt voor uw aandacht A. Péters & O. Defêchereux CHST ULg