Drie factoren die van invloed zijn op de Nederlandse multiculturele samenleving:

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 4413 woorden 29 oktober ,7 287 keer beoordeeld Vak Maatschappijwetenschappen Hoofdstuk 1: De multiculturele samenleving, een verkenning Multiculturele samenleving: een samenleving waarin naast de oorspronkelijke autochtone bevolking verschillende etnische groepen leven die oorspronkelijk afkomstig zijn uit een ander land met een andere cultuur. Normatieve betekenis: bovenstaand begrip krijgt dit omdat je het verbindt met een mening, een norm of in dit geval een ideaal. Etnische groep: groep die zich onderscheidt van andere groepen doordat de leden ervan gezamenlijke factoren delen zoals nationaliteit, stamverwantschap, religie, taal cultuur ed. Etnische minderheden: etnische groepen die niet uit bv. Nederland afkomstig zijn en waarvan de leden naar verhouding, vaker een lage maatschappelijke en culturele positie innemen. Allochtoon: iemand die zelf of waarvan een van de ouders niet in Nederland geboren is. Eerste generatie: in het buitenland geboren. Tweede generatie: allochtonen in Nederland geboren. Westerse- en niet westerse allochtonen: een Duitser die in Nederland woont wordt vaak niet geassocieerd met een allochtoon vanwege dezelfde huidskleur en veelal gewoonten/cultuur. Het aantal allochtonen neemt sterk toe. In Amsterdam is 49% allochtoon. Veelal Surinamers. Net als in Den Haag. In Utrecht bestaat 43% van de bevolking uit Marokkanen. Turken gelijkmatig over grote steden. Gevoel van saamhorigheid: mensen spreken dezelfde taal, hebben dezelfde godsdienst, belangen en geschiedenis. Hierdoor werd ook Nederland een nationale staat. Maar door de komst van veel soorten verschillende geloofsrichtingen (multiculturele samenleving) nam het gevoel van saamhorigheid af. Marokkanen en Turken hebben een ander idee over bijvoorbeeld seks en gastvrijheid. Drie factoren die van invloed zijn op de Nederlandse multiculturele samenleving: - Globalisering (mensen staan wereldwijd steeds meer en steeds makkelijker met elkaar in verbinding. In Nederland heerst een hightech-kenniseconomie: hier worden de producten bedacht, maar ergens anders gefabriceerd. Door globalisering ook steeds meer economische verbondenheid met het buitenland. Door globalisering zijn er ook wereldwijd migratiestromen ontstaan); - Europeanisering (de geleidelijke ontwikkeling waarbij Europese landen steeds meer samenwerken, eerst op economisch gebied en later ook op politiek terrein: Verdrag van Maastricht. Veel mensen noemen zich echter geen Europeaan, maar nog gewoon Nederlander); - Individualisering (mensen worden niet langer als lid van een groep of een gezin beschouwd, maar als onafhankelijk individu. Hierdoor ontstaan grote verschillen in leefstijlen, gewoonten en meningen. In de jaren 60 ontzuilde Nederland. D.m.v. idealen als vrijheid, zelfontplooiing en zelfbeschikkingsrecht. Leefde vooral onder de jongeren. Er werd ook wel gesproken van een ik-cultuur, omdat het naar het egoïsme Pagina 1 van 10

2 neigde. De vraag naar sociale cohesie is op twee manieren te beantwoorden: - Gemeenschappelijke waarden (communitarisme: de stroming die het belang van gemeenschappelijke normen en waarden sterk benadrukt. Iedere burger heeft rechten, maar ook verantwoordelijkheden. In Nederland kent deze stroming vooral een groeiende aanhang onder de christendemocraten, maar ook onder de sociaaldemocraten); - Steunberen (de democratische rechtsstaat en de grondwettelijke vrijheden bieden de beste garantie voor een multiculturele samenleving, waarin mensen met verschillende politieke denkbeelden en persoonlijke levenssferen naast en met elkaar kunnen leven. Eerste steunbeer is een eerlijk en onafhankelijk rechtsproces, tweede steunbeer is de bereidheid tot tolerantie. De derde steunbeer is de onafhankelijke wetenschapsbeoefening. De vierde steunbeer betreft de bereidheid om conflicten op een nietgewelddadige manier op te lossen. In samenlevingen waar dit ontbreekt, is geen respect voor verschillen en tegenstellingen). Integratie: de samenvoeging van meerdere bevolkingsgroepen in de maatschappij. Nederlandse regering: de gedeeltelijke aanpassing van bevolkingsgroepen aan de dominante cultuur met behoud van eigen cultuurkenmerken. Samenlevings/integratiemodellen: - Assimilatiemodel (assimilatie: dominante cultuur vrijwel geheel overnemen, eigen cultuur verdwijnt naar achtergrond); - Model van de melting pot (als verschillende bevolkingsgroepen zich versmelten tot één nieuwe bevolkingsgroep: ook wel een smeltkroes genoemd. Er ontstaat dan een nieuwe bevolkingsgroep met een nieuwe cultuur); - Model van de salad bowl (volken behouden hun eigen culturele identiteit. Ze passen zich aan elkaar aan, zodat ze allemaal toegang hebben tot dezelfde maatschappelijke, economische en politieke positie: wederzijdse aanpassing, Nederland streefde dit ideaal na, maar dit gaat in de praktijk vaak niet op); - Segregatiemodel (bevolkingsgroepen leven zowel fysiek als sociaal gescheiden: Amish in VS. Vaak met geweld en dwang, zeker als de dominante groep alle politieke en economische macht naar zich toe wil trekken: Zuid-Afrika). Nederland en de vier modellen: duizenden migranten geassimileerd in bedrijfsleven/huwelijk. Door de moderne communicatiemiddelen kunnen migranten gemakkelijker hun eigen cultuur behouden, d.m.v. internet: transnationalisme. Kinderen binnen gemengde huwelijken krijgen vaak te maken met de melting pot. In grote steden veel salad bowl : caissières met hoofddoekjes bijvoorbeeld. Segregatie: witte en zwarte scholen. Of witte en zwarte woonwijken. Migranten zoeken elkaar vaak op vanwege cultuurgelijkenis. Voordelen maatschappelijke verandering: voor asielzoekers: veiligheid en een beter leven. Migranten heffen het tekort aan arbeidskrachten op: economisch. Evenwichtiger bevolkingsopbouw, door komst grote migratiegezinnen. Hiermee wordt ontgroening en vergrijzing tegengegaan, minder druk op sociale zekerheidsstelsel: demografisch. Grotere diversiteit aan culturen verrijkt Nederlandse samenleving. Maatschappelijke vraagstukken (4 invalshoeken): - Sociaaleconomisch (problemen m.b.t. sociale gelijkheid. Migranten worden vaak ongelijk behandeld op het gebied van huisvesting, gezondheid en arbeidsmarkt, ligt doorgaans aan lagere schoolopleiding en Pagina 2 van 10

3 taalachterstand, maar ook discriminatie speelt een rol. Hoofdstuk 3); - Sociaal-cultureel (laatste jaren: toename conflicten over botsende normen en waarden. Religieuze confrontaties tussen moslims en niet-moslims: 9/11. Hoofdstuk 4); - Politiek-juridisch (wat kan de overheid doen om het proces van multiculturalisering in goede banen te leiden? Hoofdstuk 6); - Historisch-geografisch (Hoofdstuk 2). Hoofdstuk 2: Nederland als immigratieland Pullfactoren: factoren die een land aantrekkelijk maken voor migranten: economische welvaart en politieke vrijheid zijn in westerse landen aantrekkelijk. Pushfactoren: factoren die een migrant ertoe bewegen zijn woonplaats te verlaten: Geen vrijheid van geloof of mening, werkloos en weinig economisch perspectief, of oorlog. Politieke en religieuze motieven: vaak is politieke situatie reden tot vertrek, als dictatuur waar geen stemrecht en verschillende vrijheden zijn. Dit gaat regelmatig gepaard met geweld en oorlog. Vluchtelingen die in Nederland asiel aanvragen worden in overeenstemming met het EVRM en het Vluchtelingenverdrag van Genève behandeld. Economische en ecologische motieven: economische reden is vaak hoop op beter leven in westers land, maar ook een verslechterd milieu kan reden zijn tot verhuizing: slechte landbouwgrond. Deze economische migratie kan de overheid stimuleren of afremmen, afhankelijk van de arbeidsmarkt). Sociale en persoonlijke motieven: gezinshereniging of gezinsvorming kan een reden zijn tot migratie. Voor zowel asielzoekers als gewonen burgers. Exclusief , eenmaal doorlezen! Hoofdstuk 3: Migranten en hun maatschappelijke positie Maatschappelijke positie: de plaats die iemand heeft op de maatschappelijke ladder. Hier spelen economische (bezit, inkomen, beroep) en politieke (minister) macht en het sociaal-culturele milieu een rol. Sociale ongelijkheid: een ongelijke verdeling van welvaart, macht en sociale privileges. Hoe hoger op de maatschappelijke ladder, des te meer invloed. Sociale stratificatie: een verdeling van de samenleving in maatschappelijke lagen waartussen een verhouding van sociale ongelijkheid bestaat. Middeleeuwen: geestelijken en edelen boeren en nu: bestuurders bijstandsmensen. Hierop zijn inkomen, charisma, talenten, kennis etc. van invloed. Theorieën over sociale stratificatie: - Karl Marx (deze theorie hield in dat de heersende klasse de macht had over de productiemiddelen. De arbeiders werden onderdrukt. De heersende klasse had zowel economische als politieke macht, dus liberale wetten, veel sprake van sociale stratificatie in de tijd van Marx); - Max Weber (bij stratificatie zijn er 3 soorten te onderscheiden: economisch (verschillende klassen, bepaald door bezit en vaardigheden), sociaal-cultureel (standen met elk een kenmerkende levensstijl), politieke (wordt bepaald door binding met en deelname aan partijen of belangenorganisaties). Deze soorten stratificatie beïnvloeden en overlappen elkaar. Tegenwoordig geld dat niet meer); - Functionalisten (in de loop van de 20e eeuw ontstaan. Functionalisten zien stratificatie als een stilzwijgende afspraak in een samenleving over hiërarchie of rangorde tussen mensen en groepen. Men vind niet hetzelfde belangrijk. Iemand die veel leert wordt chirurg, iemand met veel verantwoordelijkheid wordt directeur. Iedereen krijgt en accepteert de beloning en de waardering die bij zijn werk hoort). Gevolgen van de lage maatschappelijke positie: lage opleiding heeft lage levensverwachting als gevolg. Pagina 3 van 10

4 Lager opgeleiden doen vaak lichamelijk zwaarder werk, roken meer, sporten minder en eten ongezonder. Daarnaast hebben ze vaak minder sociale contacten. Deze lage culturele participatie is mede het gevolg van een lager inkomen. Politieke participatie is ook lager en ze volgen minder het nieuws. Dit heeft ook gevolgen voor de kinderen, als er weinig cultureel kapitaal in de gezinnen aanwezig is. Door een beperkt intellectueel klimaat worden kinderen niet gestimuleerd te gaan studeren. Sociale mobiliteit: de mogelijkheid om te stijgen of te dalen op de maatschappelijke ladder. Hierbij worden 2 soorten: - Intragenerationele mobiliteit (als iemand tijdens zijn een stijging doormaakt op de maatschappelijke ladder, komt minder voor dan intergenerationele mobiliteit omdat mensen hiervoor zeer gemotiveerd moeten zijn: cursussen); - Intergenerationele mobiliteit (als kinderen een hogere positie op de maatschappelijke ladder verwerven dan hun ouders, veel toegenomen omdat afkomst minder belangrijk is, het gaat nu veel meer om capaciteiten, opleidingsniveau en prestaties). Theorieën over mobiliteit: - Meritocratietheorie (mensen verwerven een goede sociaaleconomische status vooral op basis van hun eigen persoonlijke talenten, capaciteiten en werklust, de overheid probeert zo veel mogelijk belemmeringen wel te halen, d.m.v. bijvoorbeeld studiefinanciering); - Reproductietheorie (het sociale milieu van iemand heeft een sterke rol bij de mogelijkheid om op te klimmen. De sociaaleconomische status van de ouders is van belang). Pierre Bourdieu toonde aan dat arbeiderskinderen met een hoge opleiding nooit echt tot de hogere klasse behoren omdat ze niet zijn opgegroeid met de gewoonten, het taalgebruik en de interesses van de hogere sociale milieus. Een groot deel van de totale groep migranten behoort tot de lage maatschappelijke klassen. Dit is af te meten aan drie criteria: onderwijs, arbeid en inkomen en huisvesting: Onderwijs: allochtone jongeren scoren vaak lager op de CITO-toets. Kinderen van etnische minderheden stromen na de basisschool gemiddeld vaker door naar een lager onderwijsniveau. Daarnaast zie je veel drop-outs onder allochtonen. Die kinderen hebben dan geen startkwalificatie. Verklaringen: - In hun gezinnen is weinig cultureel kapitaal (lage opleiding ouders); - Kinderen van migranten hebben een taalachterstand (Nederlands als 2e taal); - Docenten hebben soms vooroordelen waardoor ze minder verwachten van allochtonen. Wel moet er gezegd worden dat het verschil steeds kleiner wordt en er dus steeds meer allochtonen hoger opgeleid zijn of een startkwalificatie hebben. Arbeid en inkomen: niet-westerse allochtonen hebben naar verhouding een slechtere positie op de arbeidsmarkt. Ze zijn eerder langdurig werkloos en hebben vaker een AOW- of bijstandsuitkering. Daarnaast zijn ze oververtegenwoordigd in de allerlaagste functies. Verklaringen: - Mensen van allochtone afkomst hebben gemiddeld een lagere opleiding en spreken dikwijls ook minder goed Nederlands; - Er is sprake van discriminatie op de arbeidsmarkt; - Niet-westerse migranten hebben een kleiner sociaal netwerk waarmee ze werk kunnen vinden. Tussen etnische minderheden zijn er echter grote verschillen. Zo is de arbeidsparticipatie onder Pagina 4 van 10

5 Surinaamse vrouwen hoog en hebben vooral Marokkaanse en Turkse mannen en jongens problemen met het vinden van een baan. Huisvesting: De meeste migranten wonen in grote steden. De kans op werk is daar groter. Hoogopgeleide kennismigranten zien we relatief vaak in de betere buurten. Niet-westerse allochtonen met een zwakke sociaaleconomische positie zijn oververtegenwoordigd in arme, oude stadswijken. De concentratie van sommige groepen allochtonen heeft het straatbeeld in sommige wijken veranderd. In volkswijken waar vroeger Nederlandse winkels waren, zien we nu islamitische bedrijven. Verklaringen: - Veel migranten zijn door hun lage economische positie min of meer gedwongen om in wijken met veel sociale huurwoningen te wonen; - Sommige migranten kiezen bewust vore een wijk waar veel medemigranten wonen, vanwege winkels of moskee, maar ook familie en dezelfde taal. Door het vertrek van allochtonen met goede banen neemt de concentratie in sommige wijken echter af. Goedverdienende allochtonen maken plaats voor de armere allochtonen. Wat doet de overheid: toen eind jaren 70 duidelijk werd dat de migranten in Nederland bleven, ontwikkelde de overheid een beleid om achterstanden weg te werken. Maatregelen waren vaak gebaseerd op vrijblijvendheid en vrijwilligheid bij de doelgroep. Voorbeelden van beleid: - Onderwijsachterstandenbeleid (leerachterstanden bij allochtonen weg werken: vroegschoolse educatie om taalachterstanden weg te werken, scholen ontvangen extra financiering voor leerlingen met leerachterstanden, daarnaast moeten werkloze jongeren met een allochtone afkomst verplicht naar school tot zij een startkwalificatie hebben); - Werkgelegenheidsbeleid (dwang van overheid is hier veel moeilijker. Positieve discriminatie: plannen van de overheid om een minimaal percentage allochtonen verplicht te stellen bij bedrijven. Bij de politie geldt een voorrangsbeleid voor allochtonen. Bij het CWI worden bijscholingen en speciale sollicitatietrainingen georganiseerd voor allochtonen, ook zijn er regelingen die in bepaalde wijken het ondernemerschap stimuleren); - Huisvestingsbeleid (gemeenten mogen geen woningzoekenden weigeren op grond van geslacht, ras of etniciteit. Wel mag een minimum eis aan loon geëist worden voor een woning in een bepaalde wijk. Met vele miljarden hopt de overheid in tien jaar tijd veertig wijken aan te pakken om deze van probleemwijken in krachtwijken te veranderen: grootschalige renovatie, nieuwbouw en verbeteren infrastructuur zijn hier voorbeelden van, daarnaast subsidies om sociale cohesie te versterken in de wijken, hierdoor zouden ze zich meer verantwoordelijke voor hun buurt moeten voelen). Hoofdstuk 4: Cultuur en identiteit Cultuur: alle waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken die de leden van een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als vanzelfsprekend ervaren. Dominante cultuur: cultuurkenmerken die gedragen en geaccepteerd worden dor de groep die binnen een samenleving overheersend is. Subculturen: cultuur binnen de dominante cultuur: jongerenculturen, etnische groepen. Tegenculturen: culturen die zich verzetten tegen e dominante cultuur. Kan met religie te maken hebben. Als bij afwijkende islamitische normen en waarden. Dimensies van cultuur: - Materiële dimensie (aan de vorm, materie kun je zien wat mensen belangrijk, mooi of esthetisch vinden. Pagina 5 van 10

6 Als muziek en literatuur); - Ideële dimensie (de waarden en idealen die een groep mensen heeft. In de westerse wereld: vrijheid, gelijkheid en zelfbeschikkingsrecht, maar ook religie en levensovertuiging); - Normatieve dimensie (regels en gewoonten. Verschil tussen goed en slecht). De dimensies staan niet los van elkaar. De normatieve dimensie is een concrete invulling van de ideële dimensie: de waarden vrijheid en gelijkwaardigheid vinden we terug in onze wetboeken en fatsoensnormen. Ideële en materiële: geloof als inspiratiebron voor bouwwerken en boeken. Socialisatie: overdragen van cultuureigenschappen, met als doel dat nieuwe groepsleden volwaardige leden van die cultuurgroep worden. Enculturatie: vanaf je geboorte leer je cultuurkenmerken aan van een samenleving. Acculturatie: als iemand op latere leeftijd cultuurkenmerken overneemt. Socialiserende instituties: school, werk, vrienden, media. Sancties: beloning of straf ter controle of sturen van het wel of niet houden aan de regels. Internalisatie: het uiteindelijke doel van socialisatie. Het volledig aangeleerd hebben van een cultuur, zodat je dit als vanzelfsprekend en automatisme beschouwd. Functies van cultuur: - Cultuur geeft betekenis aan ons gedrag; - Cultuur bepaalt welk gedrag wel of niet aanvaardbaar is; - Cultuur biedt de mogelijkheid tot identificatie. Ingroup: mensen willen graag ergens bijhoren. Ze willen zich identificeren met de andere leden van een groep: gezin, school, sportclub, godsdienst. Dit geeft houvast. Het geeft aan welk gedrag en welke opvattingen mensen ongeveer van elkaar verwachten. Normatieve dimensies van cultuur zijn daarbij de leidraad. Identiteitsgevoel geeft zelfvertrouwen, erkenning en emotionele binding. Primaire identificatie: al vanaf jonge leeftijd begint identificatie, bijvoorbeeld sekse. Secundaire identificatie: hierbij is sprake van een meer vrije keuze. Je kiest voor een vriendengroep of sportclub. Religie kan bij beide horen. Drie manieren van identificatie: - Functionele identificatie (band gebaseerd op gemeenschappelijke doelen en belangen: als leerling leraar. Kan ook gelden voor heel volk: iedereen heeft belang bij veiligheid); - Normatieve identificatie (identificeren met normen en waarden van een groep, als FC Groningensupporter. Ook mogelijk op nationaal niveau); - Emotionele identificatie (gevoelens van saamhorigheid, bij nationale feestdag of ramp. Gaat gepaard met gevoelens van trots en loyaliteit. Deze functie wordt vaak gezien als logisch gevolg van functionele en normatieve identificatie. Door samen te werken ontstaat band). Nederland: volgens Maxima heeft Nederland geen echte identiteit. Er is sprake van veel verschillende. Komt door veel verschillende religies. Critici beweren dat de gemeenschappelijke taal, geschiedenis en cultuur wel zorgen voor een identiteit. Daarnaast gelijkwaardigheid en tolerantie. Cultuurrelativisten: alle culturen zijn gelijkwaardig aan elkaar en je kunt de leden van een groep alleen beoordelen naar de maatstaven van hun eigen cultuur. Cultuuruniversalisten: algemene waarden moeten voor iedereen gelden: vrijheid van godsdienst en de gelijkwaardigheid van man en vrouw. Verschillen zijn soms duidelijk merkbaar: kleding, taal, muziek. Andere verschillen zijn gerelateerd aan Pagina 6 van 10

7 waarden zoals individualisme, prestatiegerichtheid etc. door verschillende culturele achtergronden ontstaan soms ook botsingen op school of werk. Gezin: in een aantal culturen zijn sterk hiërarchische verhoudingen binnen het gezin: man is hoofd en zorgt voor geld, vrouw zorgt voor kinderen. Religie: vrijheid van godsdienst is belangrijk grondwet in Nederland. Soms leiden religieuze opvattingen tot discussies en spanningen, als homoseksualiteit en vrouwenbesnijdenis. Vrijheid van meningsuiting: in Nederland een belangrijk grondrecht. Maar de vraag wanneer dit overgaat in belediging is onduidelijk. Mag de film Fitna dan wel? En mogen Koranteksten waarin ongelovigen worden uitgemaakt voor dwazen ook? Alleen als er sprake is van haat zaaien, bij het oproepen tot geweld en bij het beledigen om het beledigen is het strafbaar. Bij levens- of geloofsovertuiging is dit niet strafbaar en wordt het vrijheid van meningsuiting genoemd. Werk: als er te weinig rekening wordt gehouden met culturele verschillen kunnen er spanningen ontstaan. Als een gebed of een bepaalde feestdag van een geloof. Moet een arts verplicht meedoen aan anticonceptie, abortus of euthanasie? Huwelijk en seks: huwelijk en bijbehorende rituelen nemen bij moslims en hindoes vaak een belangrijke plaats in. Ouders bemoeien zich nadrukkelijk met huwelijken. In Nederland is dit juist ongewoon. In de Caribische cultuur is seks bijvoorbeeld veel minder gekoppeld aan huwelijk. Maar in sommige culturen is er ook afschuw voor het homohuwelijk. Eerwraak: het straffen van iemand die de eer van de familie geschonden heeft. Dit is strafbaar volgens de Nederlandse cultuur. Je mag niet voor eigen rechter spelen. Gebeurt in Nederland heel soms bij zeer traditionele Turkse, Koerdische, Irakese, of Iranese families. Veiligheidsgevoelens: vanwege de criminaliteit of overlast voelt een deel van de bevolking zich soms niet veilig op straat. Er wordt snel gepraat over een bepaalde cultuurgroep als de Antilianen en Marokkanen. Wordt ten dele verklaard door opvoedingspatronen, maar ook door sociaaleconomische factoren als gebrekkige kansen op onderwijs etc. Hoofdstuk 5: Beeldvorming en discriminatie Generalisatie: aan een bepaalde groep worden kenmerken toegeschreven op basis van het gedrag van een (klein) deel van die groep. Bijvoorbeeld Marokkaanse jongeren. Stereotiep: als generalisatie wordt herhaald ontstaat dit: kortom, een sterk generaliserend, vaak vereenvoudigd en vertekend beeld van een groep. Vooroordeel: een oordeel op basis van onvoldoende of onjuiste kennis van zaken. Discriminatie: de ongelijke behandeling van mensen op grond van groepskenmerken die in de gegeven situatie niet van belang zijn. Hieruit volgt soms ongelijke behandeling, op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt: mannen eerder aannemen dan vrouwen. Er vindt ook onbewust discriminatie plaats: - Indirecte discriminatie (veel allochtonen hebben door hun taalachterstand minder kans om nieuwslezer te worden. We spreken van indirect omdat het onderscheidende criterium, de taaleis, indirect tot ongelijke behandeling leidt); - Institutionele discriminatie (burgers die mensen ongelijk behandelen: bijvoorbeeld een supermarktketen die hogere omzet haalt uit blank personeel. Deze nemen dus geen zwarte mensen aan. Discriminatie is hier een gevolg van institutioneel beleid). Verklaringen van stereotypen: Pagina 7 van 10

8 - Sociale categorisatie (het identificeren van individuen als lid van een bepaalde groep. Voor het gemak worden mensen allochtoon of buitenlander genoemd); - Sociale identiteit (de groep waarbij je hoort: bijv. Surinamer, Drent, daarnaast bestaat nog persoonlijke identiteit, je naam. Je kent je ingroup allemaal positieve eigenschappen toe, terwijl je de outgroup negatieve eigenschappen toekent); - Xenofobie (angst voor het vreemde. Je bent bang dat een andere cultuur jouw eigen cultuur doet verdwijnen bijvoorbeeld. Dus je ontwikkelt vooroordelen over deze groep); - Socialisatieproces (tijdens je opvoeding leer je wat wel en niet goed is. Hier hebben sociale instituties veel invloed op, als de media). Oorzaken van discriminatie: - Sociaal-culturele factoren (sociale controle heeft een remmend effect op discriminatie. Ook de mate waarin je persoonlijk contact hebt met minderheden is belangrijk); - Sociaaleconomische factoren (rechts-extremistische partijen geven graag minderheidsgroeperingen de schuld van de economische problemen. Zoals in de WOII, toen de NSB de joden de schuld gaf hiervan); - Politiek-juridische factoren (Nederland kent sinds 1983 een streng en actief antidiscriminatiebeleid. Mensen die gediscrimineerd worden kunnen een klacht indienen bij Meldpunt Discriminatie in hun stad. Via dit wordt ook wel aangifte gedaan bij de politie). Gevolgen van discriminatie: - Minder kansen op de arbeids- en woningmarkt bij minderheden, kans op maatschappelijke tweedeling op grond van etniciteit; - Gevoelens van gekwetst-zijn en bedreiging, gekwetste mensen trekken zich vaak terug in eigen groep. Allochtonen wonen hierdoor ook vaker liever bij elkaar; - Ontstaan van spanningen tussen bevolkingsgroepen, als mensen geen baan of huis kunnen vinden geven ze vaak de schuld aan een andere bevolkingsgroep; - Versterking negatieve beeldvorming, de maatschappelijke achterstand door discriminatie leidt vaak tot nieuwe stereotypen en discriminatie. We noemen die ook wel selffulfilling prophecy: een voorspellende uitspraak die uitkomt juist omdat de voorspelling gedaan wordt. Om te bepalen in hoeverre immigranten erin slagen een goede positie op te bouwen, heeft socioloog Penninx een analyseschema ontwikkeld waarbij de volgende begrippen een cruciale rol spelen: Positietoewijzing: de manier waarop de ontvangende samenleving immigranten een plaats toewijst. Positieverwerving: de manier waarop immigranten er zelf in slagen een positie in die nieuwe samenleving te veroveren. Drie niveaus van plaatstoewijzing: - Overheid (een overheid die openstaat voor immigranten, door bv. taalcursussen en inburgeringcursussen heeft een positief effect op de culturele en sociaaleconomische positie van de nieuwkomers. Beperkende maatregelen werken andersom. Vaak is het zo dat een niet-westerse arts niet zomaar zijn beroep mag uitvoeren in Nederland); - Instanties (particuliere organisaties hebben ook invloed. Als scholen bv. bij nieuwkomers extra aandacht besteden aan taal heeft dit een positief effect. Het omgekeerde effect komt voor bij weinig aandacht en hierdoor verlaten allochtonen vaak vroegtijdig school); - Burgers (door vooroordelen maken burgers bijvoorbeeld geen praatje met allochtone burgers. Maar het gebeurt ook vaak andersom: positieve positietoewijzing. Samen naar school/werk/sport). Pagina 8 van 10

9 Positieverwerving: - Burgers (hoe opener de immigranten staan voor de nieuwe samenleving, des te meer kansen. Door bijvoorbeeld te werken en te studeren); - Zelforganisaties (omdat voor veel migranten eigen cultuur belangrijk is worden allerlei verenigingen en organisaties opgericht, waarin o.a. feesten worden georganiseerd. Om sterker te staan zijn er ook belangenorganisaties opgericht. Deze voeren overleg met het kabinet over beleidskwesties die de eigen doelgroepen raken). De meeste migranten zijn tegenwoordig transmigranten. Deze komen maar tijdelijk en zijn meestal hoogopgeleide expats en veel Oost-Europeanen. Hoofdstuk 6: Overheidsbeleid Jaren 50: categoriale maatregelen: hoge woningnood en weinig economisch perspectief vanwege WOII in Nederland. Veel Nederlanders emigreerden hierdoor. Voor Indische Nederlanders werden maatregelen genomen gericht op assimilatie. Ten aanzien van de Molukkers voerde Nederland juist een remigratiebeleid. Nederland rekende op een vrijwillige terugkeer van deze mensen. Jaren 60 en 70: maatschappelijke hulp: ook bij arbeidsmigratie dacht de Nederlandse overheid dat het maar tijdelijk was. Werkgevers werden zelf verantwoordelijk voor de opvang en huisvesting van hun gastarbeiders: hoge huur. Maatschappelijke instellingen, zoals kerken en particuliere organisaties hielpen mee met de maatschappelijke begeleiding van gastarbeiders: gebaseerd op behoud van eigen cultuur en identiteit. Dit werd gesubsidieerd. Jaren 80: integratie met behoud van identiteit: in 1980 werd voor het eerst een officieel minderhedenbeleid geformuleerd. De belangrijkste doelen waren om de maatschappelijke positie van de minderheden te verbeteren en de volwaardige deelname aan de samenleving te bevorderen. Drie veranderingen waren: onderwijs in eigen taal en cultuur uitgebreid, positieve actie wat inhoud dat bij geschiktheid allochtonen voorkeur krijgen op de arbeidsmarkt, juridische gelijkstelling: het kiesrecht werd bv. uitgebreid. Jaren 90: nadruk op sociaaleconomische integratie: de overheid koos voor een actief integratiebeleid vanwege de hoge criminaliteits- en werkloosheidscijfers. De overheid beperkte zich tot het bieden van kansen en van allochtonen werd verwacht dat ze zich zelfstandig zouden ontwikkelen tot volwaardige Nederlanders. Scholen kregen extra subsidies voor de participatie van allochtonen. Vanaf 2000: meer aandacht voor culturele integratie: segregatie nam toe en er werd een sociaaleconomische tweedeling zichtbaar in de grote steden. Om dit te stoppen, richtte het nieuwe beleid zich meer op de culturele integratie. Het belang van de gemeenschappelijke normen en waarden werd benadrukt. De Wet inburgering werd vastgelegd, zodat iedere nieuwkomer verplicht een inburgeringexamen moest afleggen. Recent beleid: immigratiebeleid en integratiebeleid werd weer gescheiden in Immigratie bleef bij Minister van Justitie, maar integratie werd toegewezen aan een nieuwe minister: Wonen, Wijken en Integratie. Er is besloten om probleemjongeren strenger aan te pakken om dat dit steeds erger werd. Zigzagbeleid: uit de informatie hierboven blijkt dat er veel is verandert in het beleid. Omdat in het begin wel werd verwacht dat de migranten terug zouden keren. Restrictief toelatingsbeleid: door de afgenomen werkgelegenheid in de jaren 70 werden er steeds minder mensen toegelaten tot Nederland. Toch bleef het aantal in de jaren 80 en 90 stijgen. Omdat het aantal asielzoekers sterk toenam, maar het strengere toelatingsbeleid gold ook nog niet voor gezinsvorming en Pagina 9 van 10

10 hereniging. Hierdoor werden er nog striktere voorwaarden gesteld, omdat de kosten van asielopvang en sociale zekerheid stegen. Vreemdelingenwet 2000: algemene voorwaarden waaraan vreemdelingen moeten voldoen voor baan, studie of gezinshereniging en vorming: - Ze moeten aantoonbaar over voldoende middelen van bestaan beschikken (loon, studiebeurs); - Ze moeten documenten kunnen overleggen waaruit de identiteit blijkt; - Ze mogen geen crimineel verleden hebben. Asielzoekers moeten voldoen aan: - Het Vluchtelingenverdrag van Genève en het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens; - Klemmende redenen van humanitaire aard, als oorlog. De nieuwe maatregelen hebben niet geleid tot een vermindering van het totale aantal immigranten, maar wel tot een verschuiving. De immigranten kwamen nu meer uit Oost-Europa. Zij hebben namelijk veel meer mogelijkheden om te beschikken over voldoende middelen dan niet EU-burgers, daarnaast moeten ze op de arbeidsmarkt worden beschouwd als Nederlandse burgers. Ook steeds vaker studenten en hooggeschoolde expats die makkelijk aan de voorwaarden kunnen voldoen. Na 2000: er bestond nog wel een probleem voor de asielzoekers die er voor 2000 waren. Dit waren mensen. Uiteindelijk koos kabinet-balkenende IV voor een generaal pardon. Sociaaldemocratie: gelijke kansen op school en arbeidsmarkt, PvdA en SP: nadrukkelijke rol voor de overheid op gebied van culturele integratie, GroenLinks is liberaler, Nederland moet zich qua toelatingsbeleid humanitair opstellen. Liberalen: (D66 + VVD): eigen verantwoordelijkheid, verplichte inburgering, voorstander restrictief toelatingsbeleid, wat apart is voor liberalen. Christendemocratie: ritsmodel op sociaaleconomisch en cultureel gebied: ruimte nemen/geven, actief burgerschap. ChristenUnie en SGP zijn strenger dan CDA: ze benadrukken het christelijke karakter van de Nederlandse samenleving. Rechts-populisme: PVV: strenge aanpak: Nederlandse grens sluiten voor vijf jaar voor gezinsvorming en hereniging. PVV ziet multiculturaliteit en cultuurrelativisme als een bedreiging, TON: contract met rechten en plichten voor nieuwkomer: leren Nederlandse taal en normen en waarden, niet aan houden betekend verwijdering. Pagina 10 van 10