GRONDBANK. Gemeenteraad van Gouda Postbus 1o BB GOUDA. DB maart Geachte heer / mevrouw,

Transcriptie

1 Gemeenteraad van Gouda Postbus 1o BB GOUDA driehoek RZG ZUIDPLAS ONS KENMERK UW KENMERK BUI~GEN DATUM DB maart 2009 GRONDBANK Geachte heer / mevrouw, Hierbij zenden wij u de ontwerp-begroting 2010 en het ontwerp-aankoopstrategiekader van de Grondbank RZG Zuidplas. Op 5 maart j.i. heeft het Dagelijks Bestuur van de Grondbank de ontwerp-stukken vastgesteld. p/a Zuid-Hollandplein Postbus LP Den Haag W.GJ. WIJNTJES SECRETARIS GRONDBANK RZG ZUIDPLAS TELEFOON ~ J.8235 De raden van de gemeenten Gouda, Moordrecht, Nieuwerkerk aan den IJssel, Rotterdam, Waddinxveen, Zevenhuizen-Moerkapelle en Provinciale Staten van Zuid-Holland kunnen elk een reactie op de ontwerp-begroting en het ontwerp-aankoopstrategiekader (ASK) opstellen ten behoeve van de vaststelling van de begroting en het ASK door het Algemeen Bestuur van de Grondbank. Het Algemeen Bestuur zal de ontwerp-begroting en het ontwerp-ask in hun vergadering van 30 juni 2009 behandelen. Het Dagelijks Bestuur zal de ingekomen reacties van de gemeenteraden en Provinciale Staten in hun vergadering van 8 juni a.s. bespreken en zonodig de ontwerp-stukken aanpassen ten behoeve van de vergadering van het Algemeen Bestuur. Op grond van artikel 30 lid 3 en artikel 20 lid 3 van de gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas is de reactietermijn voor de raden en staten 6 weken na toezending van de ontwerp-begroting en ontwerp-ask. Doorgaans is deze termijn te krap om een reactie van de gemeenteraad c.q. de staten voor te bereiden. Zoalstoegezegd bij de vaststelling van de Bijstelling van het ASK t 1 in de tweede helft van 2007 hebben wij de reactietermijn gesteld op 8 weken. Wij verzoeken u derhalve uw reactie op de ontwerp-begroting 2010 en het ontwerp-ask uiterlijk voor 9 mei a.s. aan ons kenbaar te maken. Uw reactie kunt u zenden aan het Dagelijks Bestuur van de Grondbank RZG Zuidplas ter attentie van de secretaris, de heer W.G.J. Wijntjes, Postbus 90602, 2509 LP DEN HAAG. Hoogachtend, namens het Dagelijks Bestuur van de Grondbank RZG Zuidplas, de secretaris,

2

3 RZG. ZUIDPLAS Grondbank Zuidplas ONTWERP AANKOOP STRATEGIEKADER t3 Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 2013

4 ASK 20t Inleidinq Op grond van het gestelde in artikel 20 van de gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas stelt het Algemeen Bestuur jaarlijks gelijktijdig met de begroting het Aankoopstrategiekader (ASK) vast dat als kader geldt voor het door de Grondbank uit te voeren verwervingsbeleid. In het ontwerp-ask worden in ieder geval voorstellen gedaan voor: a. de wijze, het tempo en de te vennachten resultaten van realisatie van de in artikel 4 van de regeling genoemde doelstellingen; b. de afstemming met het door de deelnemers te voeren ruimtelijk- en grondbeleid in relatie tot de uitvoering van het Intergemeentelijk Structuurplan (ISP) binnen het rechtsgebied; c. de begrenzing in omvang van de voorraad verworven gronden; d. de begrenzing van de maximale boekwaarde van de voorraad verworven gronden; e. de begrenzing van de maximale omvang van het aangetrokken vreemd vermogen door de Grondbank; f. de inhoudelijke en procedurele voorwaarden waarbinnen privaatrechtelijke rechtshandelingen gericht op de verwerving van gronden dienen plaats te vinden; g. de inhoudelijke en procedurele voorwaarden waarbinnen privaatrechtelijke rechtshandelingen gericht op de verkoop van gronden, zoals bedoeld in artikel 5, eerste lid onder g, van de gemeenschappelijke regeling, dienen plaats te vinden. Het ASK beslaat steeds een periode van 4 jaar en wordt jaarlijks bijgesteld. In de toelichting van de regeling staat vermeld dat het ASK zal kunnen fungeren als de beleidsmatige toelichting voor de op te stellen begroting. De voor het ASK opgenomen vaststellingsprocedure loopt dan ook synchroon met de begrotingsprocedure. Volgens de regeling opgenomen termijnen moet het ASK voor de periode 2010 tot en met 2013 vóór I juli 2009 zijn vastgesteld door het Algemeen Bestuur. Vóór 1 april 2009 moet dit ASK worden toegezonden aan de leden van het Algemeen Bestuur, Provinciale Staten en de raden van de deelnemende gemeenten. Door de vaststelling van het ASK stelt het Algemeen Bestuur de kaders voor het verwervingsbeleid vast. De gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas is door de deelnemers aangegaan voor een periode eindigend op 31 december Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 20t0 tot en met 2013

5 Voor de periode wordt een ASK opgesteld omdat gelet op de reacties van de deelnemers op de evaluatie, die eind 2008 werd gehouden, verwacht mag worden dat de gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas vanaf 2010 zal worden voortgezet. De besluitvorming hierover zal in 2009 moeten worden afgerond. In het ASK werd er vanuit gegaan dat er er voor 2010 GEM/GOM s zouden zijn opgericht. Een GEM/GOM is een maatschappij die in een deelgebied verantwoordelijk is voor de grondexploitatie en de planuitvoering. De verwervingsstrategie per deelgebied wordt bepaald door de planning van de GEM/GOM s. Op dit moment ziet het er niet naar uit, dat alle deelgebieden in zijn geheel door een GEM/GOM zullen worden ontwikkeld. Het wordt niet uitgesloten dat de ontwikkeling van de deelgebieden in veel gevallen op projectmatige basis zal worden uitgevoerd. Daarbij is het niet uitgesloten dat de overheid per project zelf de verwervingen van de benodigde gronden ter hand zal nemen. In dat geval zal de Grondbank ingeschakeld kunnen worden om de verwerving van de benodigde gronden actief (op basis van volledige schadeloosstelling) ter hand te nemen. Al dan niet door inzet van het onteigeningsinstrument. Per project zal de Grondbank dan in opdracht van de projectverantwoordelijke de verwerving ter hand kunnen nemen. Het bovenstaande zal ook gevolgen hebben voor het tempo van de uitname van de gronden van de Grondbank ten behoeve van de plantwikkeling in de eerste fase. Bij de vorige ASK s werd nog vanuit gegaan dat direct na de oprichting van de GEM/GOM s alle eigendommen van de Grondbank in het betreffende deelgebied aan de GEM/GOM s zouden worden overgedragen. Indien door de Grondbank alleen die gronden worden overgedragen die daadwerkelijk voor de uitvoering van projecten benodigd zijn dan zal dat betekenen dat de gronden minder snel zullen worden uitgeslagen. De Grondbank zal meer als stallingsbedrijf gaan functioneren. Het niet instellen van GEM/GOM s voor alle deelgebieden betekent voor de Grondbank: 1. De gronden zullen bij het ontbreken van een alternatief voor de GEM/GOM s in een lager tempo dan werd verwacht worden uitgenomen. 2. De Grondbank zal meer uitvoerend daadwerkelijke verwervingen ter hand nemen voor de realisatie van deelprojecten. Daarbij zal de projectverantwoordelijke de opdrachtgever zijn voor de Grondbank. 3. Een lager uitgiftetempo verlengt de periode van het financiële risico voor de Grondbank. Enerzijds levert de vraag welke gebieden in de toekomst ontwikkeld zullen worden en op welke wijze, een investeringsrisico op voor de Grondbank. Anderzijds levert de prijsontwikkeling ten opzichte van de rentebijschrijvingen op de aangekochte onroerende zaken een marktrisico op. Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 2013

6 E.e.a. betekent dat de Grondbank het overheidsloket wordt voor de grondaankopen. De Grondbank verwerft de voor de ontwikkeling van de Zuidplas benodigde gronden. Na aankoop worden de gronden "gestald" bij de Grondbank en zodra de gronden benodigd zijn voor de planuitvoering worden ze al dan niet via de grondgebied-gemeenten geleverd ten behoeve van de planuitvoering. Deze andere wijze van taakuitvoering past binnen de doelstellingen van de Grondbank. Wel kan dit betekenen dat de aankoopstrategie en de investeringsstrategie nader moeten worden bezien. In 2009 zullen voorstellen voor de verlenging van de Gemeenschappelijke Regeling Grondbank RZG Zuidplas worden gedaan. Bij de behandeling van deze voorstellen kan tevens worden beoordeeld of deze gewijzigde taakstelling leidt tot een aanpassing van het ASK De wiize, het tempo en de te verwachten resultaten van realisatie van de in artikel 4 van de reqelin~ ~enoemde doelstellingen Daar waar zich mogelijkheden tot verwerving voordoen probeert de Grondbank om strategisch gelegen gronden binnen haar rechtsgebied te verwerven. Deze aankopen geschieden waar nodig in nauwe afstemming met andere overheden die binnen het rechtsgebied van de Grondbank gronden aankopen. Zoals het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, de Dienst Landelijk Gebied van het ministerie van LNV (DLG) en de provincie Zuid - Holland bij de aankopen ten behoeve van de infrastructuur. Dit overleg is enerzijds noodzakelijk om het prijsbeleid van de verschillende overheden die binnen het rechtsgebied verwervingen moeten verrichten op elkaar af te kunnen stemmen. Anderzijds is de Grondbank ook in staat om samen met andere overheids - instanties die binnen dit gebied verwervingen moeten verrichten afspraken te maken over het gezamenlijk aankopen van gronden. Voor de gebieden in de gemeenten Nieuwerkerk aan den IJssel, Zevenhuizen- Moerkapelle, Waddinxveen en Moordrecht waar volgens het ISP de bestemmingen wonen, werken, voorzieningen, glastuinbouwbedrijvenlandschap, kunnen worden gerealiseerd en de "groene waterparel" hebben de gemeenten de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) van toepassing verklaard. Daarbij is ruim 2100 ha onder de werkingssfeer van de Wvg gebracht. Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 20t0 tot en met 20t3

7 In onderstaande tabel wordt per gemeente de oppervlakte aangegeven van de gronden waarop per 1 januari.2009 de Wvg van toepassing was. gemeten oppervlakte in hectares Nieuwerkerk aan den IJssel 395 Zevenhuizen-Moerkapelle 680 Waddinxveen 528 Moordrecht 540 Totaal 2143 Bij het in procedure brengen van het ontwerp van het ISP is de Wvg hervestigd en bekrachtigd door een raadsbesluit bij de vaststelling van het ISP. Deze raadsbesluiten zijn door de verschillende gemeenten genomen in de periode van 31 januari 2006 tot en met 7 februari Vanaf de datum van dit besluit heeft de Wvg een werkingsduur van 2 jaar. Na afloop van deze periode (januari/februari 2008), hebben de gemeenten op basis van het vastgestelde ISP de Wvg nog 1 keer met I jaar verlengd. Op I juli 2008 is een wijziging van de Wvg in werking getreden. Deze wijziging heeft gevolgen voor het in de Zuidplaspolder gevestigde voorkeursrecht. Op basis van de gewijzigde wet wordt het voorkeursrecht van rechtswege verlengd, mits de gemeente op tijd een bestemmingsplan vaststelt. Er vindt dus geen aparte besluitvorming over de verlenging van het voorkeursrecht plaats bij de terinzagelegging van het ontwerp-bestemmingsplan. De verlenging van het voorkeursrecht vindt nu plaats op basis van een vastgesteld bestemmingsplan. Als eenmaal een bestemmingsplan is vastgesteld geldt het voorkeursrecht nog voor een periode van maximaal 10 jaar na inwerkingtreding van dit bestemmingsplan. Op basis van de nieuwe wetgeving en het overgangsrecht is de termijn tussen de vaststelling van het Intergemeentelijke Structuurplan (ISP) en het daaropvolgende bestemmingsplan gesteld op maximaal 3 jaren en 5 maanden. Dit betekent dat het voorkeursrecht geldt tot 5 maanden na de datum waarop het op basis van het oude recht zou eindigen. Op dat moment zal de gemeenteraad een bestemmingsplan moeten hebben vastgesteld om het voorkeursrecht te kunnen handhaven. Zodra de bestemmingsplannen door de gemeenteraden zijn vastgesteld wordt het duidelijk op welke gronden de Wvg nog gevestigd kan blijven. Verdere procedure bij aanbiedingen op grond van de Wvg Zodra de eigenaren op grond van de Wvg hun eigendommen aan de gemeente te koop aanbieden wordt door de Grondbank aan de gemeente advies uitgebracht of er al dan niet op de aanbieding in moet worden gegaan. Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 2013

8 Voor het uit te brengen advies worden door de Grondbank de volgende uitgangspunten gehanteerd: Gelet op het uitgangspunt dat gebouwen in de linten veelal zullen worden gehandhaafd, bestaat er in principe geen belangstelling voor aankoop van woningen (gebouwen) in de linten. Met name indien de aangeboden percelen een beperkte diepte hebben, als niet-strategisch worden aangemerkt en geen relatie hebben met de achtergelegen percelen, zal de Grondbank adviseren om niet op de aanbieding in te gaan; Wanneer gebouwen met grond worden aangeboden en de grond heeft door de aanwezigheid van de gebouwen een hogere waarde dan de ruwe bouwgrondwaarde zal de Grondbank afhankelijk van de strategische ligging besluiten te adviseren of al dan niet op het aanbod moet worden ingegaan; Als uitgangspunt bij de aanbieding van onbebouwde gronden geldt dat er in principe de bereidheid tot verwerving is. Hierbij is vooral de ligging van het aangeboden object belangrijk; Voor glastuinbouwbedrijven is het uitgangspunt dat er in beginsel bereidheid tot verwerving bestaat. Wel zal de aankoopwaardigheid van de aangeboden glastuinbouwbedrijven per geval worden bezien waarbij het verwervingsbedrag, onder meer in relatie tot het tijdstip waarop het aangeboden bedrijf naar verwachting benodigd is, voor de planrealisatie een rol speelt. Nadat de gemeente op grond van het advies een besluit heeft genomen en dit aan de betreffende eigenaar heeft medegedeeld zal, indien dit inhoudt dat de gemeente in beginsel aan wenst te kopen, in opdracht van de Grondbank contact met de eigenaar worden gelegd om te bezien of er overeenstemming kan worden bereikt over de aankoopprijs en de verdere voorwaarden. De onroerende zaak zal na verkregen overeenstemming aan de Grondbank in eigendom worden overgedragen. Vanwege de Wvg dienen de betreffende colleges van B&W wel hun goedkeuring te verlenen voor de uiteindelijke juridische levering. Aanbiedingen in het groene deel van de Waterparel worden met DLG afgestemd. Als de betreffende gronden alleen in de Waterparel liggen zal de aankoop door DLG geschieden. In andere gevallen wordt met DLG afgestemd wie wat aankoopt en wie de onderhandelingen met de eigenaar gaat voeren. Wanneer de Grondbank adviseert om niet aan te kopen staat het de gemeente uiteraard vrij om zich toch tot aankoop bereid te verklaren. In dat geval zal de aangeboden onroerende zaak rechtstreeks door de gemeente moeten worden aangekocht, waarbij de Grondbank in beginsel zorg zal dragen voor de te voeren aankooponderhandelingen in opdracht van de gemeente. Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 2013

9 Te ondernemen stappen bij het vermoeden dat er overeenkomsten worden afgesloten die kennelijk beogen afbreuk te doen aan de voorkeurspositie van de gemeente Zodra de gemeente of de Grondbank kennis verkregen heeft van aktes waarbij afspraken zijn gemaakt met de kennelijke strekking afbreuk te doen aan de voorkeurspositie van de gemeente, kan de gemeente binnen 8 weken de nietigheid van deze rechtshandelingen bij de rechtbank inroepen. In het geval dat de Grondbank dergelijke aktes c.a. ontvangt zal van deze mogelijkheid gebruik gemaakt worden. In die gevallen waarin de Grondbank op enigerlei wijze de wetenschap verkrijgt van het bestaan van dergelijke overeenkomsten zal de Grondbank in overleg met een juridisch adviseur bezien of er juridische acties moeten worden ondernomen en zo ja welke. Indien geadviseerd wordt om juridisch actie te ondernemen, dan zal aan de betreffende gemeenteworden verzocht daartoe over te gaan. Verwervingsstrategie 1. Voor de gronden waarvan de ontwikkeling wordt voorzien vóór 2020: Op 23 juni 2008 heeft het Algemeen Bestuur van de Grondbank het ASK vastgesteld. In het ASK staat aangegeven dat in 2008 de eigenaren van de gronden, voor zover de oppervlakte > m2 bedraagt, in het startprogramma actief benaderd zullen worden: Op basis van deze inventarisatie zal de verwervingsstrategie voor 2009 nader geformuleerd kunnen worden. Op grond van gesprekken met eigenaren in 2008 kan worden geconstateerd dat een aantal van deze eigenaren eind 2008 heeft aangegeven de onderhandelingen te willen openen met de Grondbank over de verkoop van hun eigendom. De onderhandelingen zijn opgestart. Zodra duidelijk is voor welke gebieden actief tot daadwerkelijke planrealisatie zal worden overgegaan moet de rol van de Grondbank daarbij ook nog nader worden ingevuld. Zoals hiervoor werd aangegeven zal de Grondbank namens de overheid de voor ontwikkeling van de Zuidplas benodigde gronden verwerven, beheren en al dan niet via de grondgebiedgemeenten ter beschikking van de planuitvoering stellen. De Grondbank zal uit zichzelf niet tot actieve verwerving overgaan. Hiertoe zal er altijd een opdrachtgever dienen te zijn die opdracht geeft tot verwerving en alsdan zal ook duidelijk moeten zijn voor wiens rekening zal worden aangekocht. In voorkomende gevallen kunnen voor deelprojecten aan de hand van de dan bekend zijnde fasering verwervingsplannen worden gemaakt. In die plannen zal behoudens een eigendomsinventarisatie een voorstel worden gedaan voor een verwervingsstrategie en ook zullen de (on)mogelijkheden van de inzet van het onteigeningsinstrument worden aangegeven alsmede de daarbij behorende fasering. Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 20t3

10 In verschillende locaties dienen glastuinbouwbedrijven te worden aangekocht. Daarbij is het gewenst om in de te ontwikkelen glastuinbouwgebieden ruimte te reserveren voor het verplaatsen van glastuinbouwbedrijven. 2. Voor de gronden waarvan de ontwikkeling wordt voorzien vanaf 2020: Nu de verwervingsstrategie zich vooral gaat richten op de locaties waar ontwikkelingen vóór 2020 worden voorzien betekent dit dat kritischer zal worden gekeken naar aankoopmogelijkheden van gronden gelegen op de locaties die niet voor 2020 tot ontwikkeling zullen komen. In diverse gebieden heeft de Grondbank thans al een zodanige grondpositie dat een goede regievoering voor toekomstige planuitvoering mogelijk is. Vooral de ligging (mede in relatie tot de bezittingen van de Grondbank in de directe omgeving), de oppervlakte en de aankoopprijs van aangeboden gronden zullen een rol spelen bij de beslissing of al dan niet tot aankoop moet worden besloten. Prijsbeleid Het prijsbeleid zal niet afwijken van het beleid zoals dat in het ASK werd opgenomen. Voor de aan te kopen gronden zijn dat prijzen die getoetst worden aan de marktprijzen voor vergelijkbare gronden en de opzet van de grondexploitaties op basis waarvan de ontwikkeling in een later stadium verantwoord ter hand kan worden genomen. De verwervingsstrategie en de besluitvorming m.b.t, de grondaankopen zal steeds worden getoetst aan de uitgangspunten van de grondexploitatie. Daar waar een mogelijke aankoop niet in overeenstemming is met de uitgangspunten van de grondexploitatie zullen de voorzitter en de beide vice-voorzitters van het DB hierover dienen te besluiten. In de Zuidplaspolder hebben marktpartijen in het verleden gronden aangekocht tegen betaling van een vaste prijs ineens en waarbij in de koopovereenkomst een nabetalingclausule is opgenomen inhoudende dat zodra de gronden bestemd, of gebruikt gaan worden voor woningbouw, bedrijfsterrein, of glastuinbouw, er een bijbetaling plaats zal vinden. Daar waar aankopen op een redelijk prijsniveau gedaan konden worden met een nabetalingclausule in de overeenkomst heeft de Grondbank ook op deze wijze aankopen verricht. Aan dergelijke verplichtingen wordt in de administratie specifiek aandacht gegeven. De laatste jaren zijn er geen aankopen meer gedaan waarbij nabetalingsverplichtingen werden overeengekomen. Voor de aan te kopen gronden ten behoeve van de ontwikkelingen in de eerste fase zal deze constructie waarschijnlijk niet meer gebruikt worden nu de bestemmingen bekend zijn. Omdat de waarde van bebouwde gronden vaak hoger is dan de waarde van onbebouwde gronden zal er bij aankoop van opstallen, b.v. glastuinbouwbedrijven, altijd een taxatierapport worden opgesteld waarin de waarde in het vrije economisch verkeer van de Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 20t0 tot en met 2013

11 aan te kopen opstallen wordt aangegeven. Deze taxatierapporten dienen als basis voor de uit te brengen biedingen en in een later stadium kunnen te sluiten transacties worden vergeleken met de getaxeerde waarde om tot een goed oordeel te komen over het marktconform zijn van de overeen te komen aanko0pprijs. In die gevallen waarbij in opdracht van projecten wordt aangekocht onder de druk van de inzet van het onteigeningsinstrument, zal de verwervingsprijs conform de onteigeningsmethodiek worden vastgesteld. De verwervingskosten zullen dan ook direct ten laste van het betreffende project worden gebracht. Daar waar de verwervingstrategie er vooral uit bestaat om objecten aan te kopen die eigenaren willen verkopen zal er naast de vergoeding van de waarde van de onroerende zaak geen andere vergoeding worden betaald. Het tempo van de grondaankopen Voor het tempo van de aankopen van gronden is de Grondbank ook afhankelijk van de verkoopbereidheid van de eigenaren. Daar deze bereidheid niet eenvoudig in te schatten is, is het moeilijk om het tempo van de te verwachten aankopen nader aan te geven. Op grond van de Wvg worden er al wel vele grondposities aangeboden, daardoor zijn er veel contacten met diverse eigenaren en/of hun vertegenwoordigers voor de aankoop van hun gronden. Dit betreft zowel onbebouwde agrarische grond alsmede bedrijfsopstallen en glastuinbouwbedrijven. In diverse gevallen hebben deze contacten geleid tot daadwerkelijke aankopen. Zodra de fasering van de planuitvoering bekend is kan aan de hand van een aanwezige, of een nog te verkrijgen onteigeningstitel, een harde verwervingsplanning worden opgesteld. Aankoop en bodem Om het risico m.b.t, het verontreinigd zijn van aangekochte onroerende zaken te vermijden zal de Grondbank geen eigendommen afnemen waarvan de milieukundige situatie van de bodem onduidelijk is. De levering kan pas geschieden nadat de staat van de bodem aan de hand van een bodemrapportage kan worden beoordeeld. Indien uit bodemrapportages blijkt dat er een verontreiniging aanwezig is, dient het waardedrukkend effect van de aangetroffen verontreiniging te worden verrekend met de koopsom. Indien het een ernstige verontreiniging betreft zal met alle betrokken partijen naar een oplossing moeten worden gezocht, waarbij de Grondbank eigenaar wil worden van de betreffende gronden, doch alleen onder de voorwaarde dat er aanvaardbare afspraken worden gemaakt met de eigenaar en eventueel andere overheden inzake de kosten van de sanering van de aangetroffen verontreiniging. Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 2013

12 Beheer aan.qekochte onroerende zaken Na de eigendomsoverdracht zullen de aangekochte onroerende zaken door de Grondbank in beheer worden genomen tot het moment waarop ze kunnen worden overgedragen ten behoeve van de ontwikkeling van de Zuidplaspolder. Bij dit beheer zullen in ieder geval de volgende uitgangspunten in acht worden genomen: Het beheer dient zodanig vorm te worden gegeven dat de onroerende zaak op het gewenste moment ter vrije beschikking komt voor de voorgenomen ontwikkeling zonder de verplichting tot vergoeding van schades die na de eigendomsoverdracht zijn ontstaan; Daar waar mogelijk zullen de maximale financiële beheeropbrengsten worden gerealiseerd; Het noodzakelijke onderhoud zal worden uitgevoerd, rekening houdend met de aanwendingsmogelijkheden in de toekomst. Dit betekent dat een te slopen object op een andere wijze zal worden onderhouden dan een object dat gehandhaafd en te zijner tijd verkocht kan worden; Activiteiten in of op aangekochte objecten die in strijd zijn met de door de overheid gestelde (beleids-)regels zullen niet worden toegestaan en waar nodig zal in overleg met de betreffende gemeente handhavend worden opgetreden; ~ Verpaupering van aangekochte onroerende zaken en de directe omgeving daarvan zal worden tegengaan; Desgewenst zullen objecten vervroegd gesloopt worden indien daardoor verpaupering van de omgeving kan worden tegengaan. De afstemming met het door de deelnemers te voeren ruimteliik - en.qrondbeleid in relatie tot de uitvoerinq van het Intergemeenteliik Structuurplan binnen het rechts.qebied Het ISP is begin 2006 vastgesteld. De bestemmingsplannen zullen in de loop van 2009 worden vastgesteld. Zodra de fasering van de uitvoering van de bestemmings - plannen duidelijk is, kan worden bezien op welke wijze de Grondbank daar verder bij wordt ingeschakeld. De begrenzing in omvanfl van de voorraad verworven.qronden; de begrenzin.q van de maximale boekwaarde van de voorraad verworven.qronden Deze begrenzing wordt bepaald door de vastgestelde begroting voor Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 2013

13 De beflrenzinfl van de maximale omvang van het aangetrokken vreemd vermogen door de Grondbank Deze begrenzingen wordt bepaald door de vastgestelde begroting voor De inhoudeliike en procedurele voorwaarden waarbinnen privaatrechtelijke rechtshandelingen gericht op de verwerving van gronden dienen plaats te vinden Het DB is bevoegd tot het verrichten van grondaankopen. Het DB heeft deze bevoegdheid voor aankopen waarbij de koopsom maximaal ,- bedraagt gemandateerd aan de directeur van de Grondbank. De koopovereenkomst voor aankopen waarbij de koopsom ,-- of meer bedraagt kan eerst door de directeur worden aangegaan nadat de voorgenomen verwerving door drie leden van het DB (de voorzitter en de twee plaatsvervangende voorzitters) is goedgekeurd. Het betreffende college van B&W dient toestemming te geven voor de juridische levering indien de aan te kopen gronden liggen binnen het gebied waar de Wvg van toepassing is. Naast een direct uit te betalen koopprijs kan er in de koopovereenkomsten een meerwaardeclausule zijn opgenomen waardoor na aankoop een verplichting tot nabetaling bestaat indien de gronden te zijner tijd een "commerciële" bestemming krijgen. De inhoudeliike en procedurele voorwaarden waarbinnen privaatrechteliike rechtshandelingen gericht op de verkoop van gronden, zoals bedoeld in artikel 5, eerste lid onder g, van de gemeenschappelijke regeling dienen plaats te vinden. De bestuurlijke besluitvorming over de wijze van vaststelling van de uitnameprijs zal in 2009 plaatsvinden. De Grondbank heeft diverse opstallen in beheer, die soms blijken te passen in het bestemmingsplan of die niet relevant meer zijn in de planontwikkeling. Deze opstallen kunnen door de Grondbank worden afgestoten. In overleg met de ROZ en de grondgebiedgemeente zal worden vastgesteld of opstallen al dan niet benodigd zijn voor de verdere planontwikkeling. Indien dat niet het geval is dan zullen ze eerst ter koop aangeboden worden aan de betreffende grondgebiedgemeente. Indien de grondgebiedgemeente van de aanbieding geen gebruik wenst te maken, zullen deze opstallen met onderliggende grond op de vrije markt aangeboden worden Gemeenschappelijke regeling Grondbank RZG Zuidplas ASK 2010 tot en met 2013 ]0

14

15 driehoek ~í~ RZG. ZUIDPLAS BEGROTING VAN DE GRONDBANK RZG ZUIDPLAS Vastgesteld door het Algemeen Bestuur d.d. xx xxx 2009

16

17 RZG. ZUIDPLAS Bezoekadres: Provlnclehuls Zuld-Hollandpleln 1 Postadres: Postbus LP Den Haag E-maih d.schaaf@obr.rotterdam.nl Telefoon: (010) Fax: (010) Betreft: OnLwerpbegroLfng 2010 en meerjarenbegrotlng Datum: 5 maar~ 2009 Inleiding Hierbij wordt de onlwerp begroting 2010 en meerjarenbegroling van de Grondbank RZG Zuidplas overlegd. De ontwerp-begroting is opgesteld conform de uitgangspunten van het begrotingsjaar Tn 2008 is een begrotingswijziging 2008 en 2009 vastgesteld in verband met een overname van een aanzienlijke oppervlakte gronden welke in december 2008 heeft plaatsgevonden. De gronden worden echter begin dit jaar geleverd. Dat betekent dat over 2009 een begrotingswijziging zal worden opgesteld en dat dit begrotingsjaar de additionele financiering zal worden aangetrokken. Deze verschuiving brengt geen gevolgen met zich mee voor het cumulatieve effect op de begroting Voor wal betreft het meerjarig perspectief is uilgegaan van continuering van de Grondbank per 1 januari Dit voorjaar zullen de deelnemers beslissen over de conlinuering. Tn deze begroting wordt er nog steeds van uitgegaan dat de planontwikkeling in de Zuidplaspolder in een zodanig tempo zal verlopen dat een groot gedeelte van de in eigendom zijnde gronden van de zogeheten eerste planfase in de periode 2010 LoL 2013 zal kunnen worden uilgenomen. Zodra daarover meer duidelijkheid komt zal het effect daarvan in de begroting worden verwerkt. Tnmiddels blijkt de totstandkoming van de GEIVI s/gom s moeizaam Le verlopen. Dit is aanleiding voor de publieke parlijen die samenwerken in de Grondbank en de ROZ om dit jaar Le bezien of de uitvoering van de grondexploitatie niet deels op een andere wijze zal kunnen plaatsvinden dan via de GEM s/goivi s. Zodra hierover meer duidelijkheid is zullen, indien nodig, de effecten hiervan in de begroting worden verwerkt.

18 De begroting 2010 geeft het volgende beeld: bedra.gen x Begroting 2010 BegrolJng Jaarverslag Baten Lasten Resultaat voor bestemming IVlutaties reserve Resultaat na bestemming Den Haag, 5 maart 2009 De Secretaris, W.G.J. Wijntjes RA de Voorzitter, dr. J.W.A. van Dijk

19 INHOUDSOPGAVE I II II.1 II.3 II.4 II.5 III III.4 IV IV.1 Het programmaplan Kerntaken Bedrijfsvoering Begroting 2010 Baten en lasten met toelichting BTW Investeringen Meerjarenbegroting Diverse paragrafen Weerstandsvermogen Onderhoud onroerende zaken Financiering Grondbeleid Bijlage Baten en Lasten op Economische Categorieën

20

21 Het prograrnrnaplan

22 1.1 KERNTAKEN De doelstelling van de Grondbank is in artikel 4 van de gemeenschappelijke regeling opgenomen en luidt: "De Grondbank heeft tot doel het ontwikkelen, vaststellen en uitvoeren van een strategisch grondverwervingsbeleid ten behoeve van een effectieve realisatie van de in het kader van het vast te stellen Intergemeentelijk Structuurplan voor het rechtsgebied te formuleren ruimtelijke en sectorale doelstelling." De Grondbank heeft tot taak het verwerven van een zodanige grondpositie binnen het rechtsgebied, dat wordt voldaan aan de in artikel 4 omschreven doelstelling. Middels de strategische grondposities wordt de regiefunctie van gemeenten en provincie ten behoeve van de realisatie van de maatschappelijke doelstellingen versterkt en kan een meer evenwichtige samenwerking met marktpartijen worden bewerkstelligd. De bovengenoemde doelstelling kan onderverdeeld worden in de volgende deeltaken: het verwerven van gronden, het (in samenwerking met een of meer deelnemers) toepassen van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg), het eventueel toepassen van de Onteigeningswet, het voeren van (tijdelijk) beheer, het financieren van de kosten van verwerving, beheer en uitvoering, het verkopen van verworven gronden. 1,2 BEDRIJFSVOERING Ingevolge de wet kent de regeling 3 bestuursorganen, te weten: de voorzitter, het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur. Het algemeen bestuur heeft de secretaris en de directeur benoemd. Voor de begeleiding van de voortgang van de werkzaamheden van de Grondbank is er een ambtelijk overlegorgaan gevormd het zgn. grondbankoverleg. Het grondbankoverleg vergadert onder voorzitterschap van de directeur één maal in de twee weken, In dit overleg worden vooral de lopende zaken besproken en het overleg adviseert de directeur. De Grondbank heeft geen eigen personeel maar maakt voor de uitvoering van de werkzaamheden gebruik van bij de deelnemers aanwezige kennis en capaciteit of geeft derden opdracht om voor de Grondbank werkzaamheden te verrichten. De financiële administratie wordt gevoerd door de servicedienst van de gemeente Rotterdam, waar een overeenkomst mee is afgesloten. 4

23 Personeel 8= organisatie De werkzaamheden van de Grondbank worden op urenbasis uitgevoerd door medewerkers van deelnemers, of door derden. De Grondbank heeft daarom geen medewerkers in dienst. De kosten van het personeel worden door de deelnemers aan de Grondbank doorbelast. 5

24 II Begroting

25 IT.1 BATEN EN LASTEN MET TOELICHTING (bedragen x ~- 1) BegrolJ ng 2010 Begroting Jaarverslag BATEN Opbrengsten onroerende zaken Financiering Overige baten Te activeren ingevolge artikel 63 BBV Totaal baten , LASTE N Personeel Inhuur Bureaukosten Bestuurskosten Diversen Beheer en onderhoudskosten Aankoopkosten Financiering Overige lasten Totaal lasten RESULTAAT VOOR BESTEMMING M UTATIES RESERVES RESULTAAT NA BESTEMMING Grondslagen van waardering en resultaatbepaling De begroting is opgemaakt volgens het stelsel van baten en lasten overeenkomstig het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van verkrijgingsprijs- of vervaardigingsprijs (artikel 63 lid 1 van het BBV). Tenzij anders vermeld, worden de posten opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten worden slechts opgenomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten en risico s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. De baten en lasten van de Grondbank zijn gegeven de doelstelling en taak van de Grondbank per saldo te beschouwen als kosten bedoeld in artikel 63, lid 2 en 3, van het BBV. Per saldo vindt derhalve activering plaats. Op grond van artikel 12, lid 2 van de Verordening Financieel beleid en beheer Grondbank RZG Zuidplas zullen aangekochte gronden om de 3 jaar getaxeerd worden. De eerste taxatie heeft in 7

26 2008 plaatsgevonden omdat vanaf 2005 onroerende zaken in eigendom zijn verkregen. Wanneer de boekwaarde op een hoger niveau ligt dan de getaxeerde waarde, zal de overwaarde afgeboekt worden en als resultaat worden verantwoord in de exploitatie. Toelichting op de baten en lasten Hierna volgt een specificatie en/of toelichting van de relevante posten. Baten Opbrengsten onroerende zaken Veel onroerende zaken worden aangekocht met een voortgezet gebruik om niet. Ter voorkoming van ongewenste pachtrelaties zullen de aangekochte bebouwde agrarische objecten niet worden verpacht maar in bruikleen worden gegeven aan derden. Van geval tot geval zal moeten worden beoordeeld of bebouwde objecten gesloopt of aan derden in gebruik moeten worden gegeven, nadat ze vrij van gebruik aan de Grondbank worden opgeleverd. Onbebouwde aangekochte objecten kunnen na afloop van de bij de aankoop overeengekomen periode van voortgezet gebruik "om niet" aan derden kortlopend verpacht worden. De toename van de opbrengst huur/ pacht is berekend op basis van de afgesloten huurovereenkomst eind 2008 voor een jaarlijkse huur van bij de aankoop van een ketelfabriek. Begroting 2010 Begroting Begroting Verslag x 1.000, Begroting 2009 Opbrengst huur / pacht Opbrengst verkoop - - Totaal Financiering De rentebaten betreft voornamelijk de renteopbrengst van de deposito s. Begroting ~öl0 Begroting Begroting Verslag -/- x 1.000, Beqrotinq 2009 Rente opbrengst deposito Rente opbrengst rekening courant Totaal Lasten Personeel De personeelslasten betreft de inzet van medewerkers van de gemeenten Rotterdam (OBR), Nieuwerkerk aan den I]ssel en Waddinxveen en provincie Zuid-Holland.

27 Begroting 2010 Begroting Begroting Verslag -/- x 1.000r Begroting 2009 Personeelslasten Totaal De personeelslasten zijn op basis van de cijfers 2008 ingeschat met correctie van de Ioonontwikkelingen. Inhuur Deze kosten worden veroorzaakt door de inzet van medewerkers van het OBR ten behoeve van de Wvg. Na de vaststelling van de bestemmingsplannen in 2009 zullen er wellicht nog wat procedures gevoerd moeten worden in 2010, derhalve is daar in de begroting rekening mee gehouden. Verder zijn ook de kosten van inhuur voor de verwerving verantwoord, alsmede de kosten voor het voeren van de financiële administratie en de accountantscontrole. Op basis van de cijfers 2008 voor de post juridische bijstand zijn de kosten van deze post bij de begroting 2010 naar boven bijgesteld t.o.v, de begroting Met name ter dekking van de kosten van eventuele juridische procedures, waaronder wellicht het opstarten van onteigeningsprocedures De verwervingen worden opgedragen aan externe verwervers. De financiële administratie wordt verricht door de Servicedienst van de gemeente Rotterdam. De accountantscontrole is opgedragen aan Audit Services Rotterdam, zijnde een onderdeel van de gemeente Rotterdam. Begroting 2010 Begroting Begroting Verslag -/- x 1.000r Begroting 2009 Verwerving Vestiging Wvg Advisering 5 -/- 5 Juridische bijstand Financiële administratie Accountant Totaal Bureaukosten In 2009 zal een oplossing gezocht worden voor de archivering van de dossiers, de geraamde kosten betreft de eventuele opslagkosten. Evenals voorgaande jaren zal voor het jaar 2009 zal geen aparte kantoorruimte gehuurd worden. Bestuurskosten Hieronder zijn o.a. de advertentiekosten voor het bestuur verantwoord. Diversen De post betreft o.a. de opstalverzekeringen van aangekochte gebouwen. 9

28 Begroting 2010 Begroting Begroting Verslag -/- x 1.000, Beqrotincj 2009 Verzekeringen Diversen Totaal Door aankoop van opstallen in 2008 zijn de kosten voor de opstalverzekering toegenomen. Beheer en onderhoudskosten Naast de kosten voor het onderhoud van gebouwen zijn hier de lasten opgenomen zoals bijvoorbeeld de waterschapslasten. Begroting 2010 Begroting Begroting Verslag -/- x 1.000, Becjrotin Beheerskosten onroerende zaken Zakelijke lasten Totaal De gestegen beheerskosten betreft de toegenomen werkzaamheden voor het beheer van de verhuurde / gepachte gronden, alsmede eventuele kosten van te slopen opstallen (kassen). Aankoopkosten Hieronder worden de kosten voor het transport van de aankopen verstaan, zoals kosten notaris en kadaster en milieukundig onderzoek. Op basis van de cijfers 2008 is deze post naar boven bijgesteld. Financiering In 2005 heeft de Grondbank in totaal voor 60,4 miljoen aan langlopende leningen afgesloten. In 2010 zal 20,1 miljoen afgelost worden. In 2009 wordt de levering van de investering ( 50 miljoen) verwacht. Voor deze investering zullen in 2009 additionele middelen worden aangetrokken. De verwachte rentelasten voor deze additionele middelen bedraagt Afhankelijk van het verloop van de investeringen in 2010 zullen ook additionele middelen aangetrokken moeten worden in verband met de herfinanciering van in het verleden aangetrokken middelen (20,1 miljoen). 10

29 Begroting 2010 Begroting Begroting Verslag -/- x 1.000, Beqroting 2009 Rente lasten afgesloten leningen Rente lasten af te sluiten lening Rente lasten extra financieringsmiddelen Rente lasten rekening courant / /- 3 Totaal De rentelasten van extra aan te trekken financieringsmiddelen zijn berekend op basis van een rentepercentage van 4,5%. II.3 BTW De Grondbank kan de betaalde BTW verrekenen omdat de gronden zullen worden ingebracht in projecten waarbij de BTW verrekend kan worden. Wel heeft de inspecteur van belastingen daarbij als voorwaarde gesteld dat verrekende BTW alsnog zal worden teruggevorderd wanneer gronden door de Grondbank niet in dergelijke projecten worden ingebracht. Derhalve is het voeren van een goede BTW administratie vereist. II.4 INVESTERINGEN Jaarverslag Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting aantal hectares Aankoopsom (x 1.000) Totaal investering

30 II.5 MEERJARENBEGROTING (bedragen x ~ ) Begroting 2010 Begroting Begroting Begroting BATEN Opbrengsten onroerende zaken Financiedng Ovedge baten - Te activeren ingevolge artikel 63 BBV Totaal baten LASTEN 5 Personeel Inhuur Bureaukosten Bestuurskosten Diversen Beheeren onderhoudskosten Aankoopkosten Financiedng Totaal lasten RESULTAAT VOOR BESTEMMING MUTATIES RESERVE RESULTAAT NA BESTEMMING 12

31 Diverse paragrafen 13

32 III.1 WEERSTANDSVERMOGEN Het weerstandsvermogen van de Grondbank is nihil. Onder weerstandcapaciteit verstaat het BBV de middelen en mogelijkheden waarover de gemeenschappelijke regeling kan beschikken om niet begrote kosten af te dekken. Op grond van artikel 12, lid 2 van de Verordening Financieel beleid en beheer Grondbank RZG Zuidplas zullen aangekochte gronden om de 3 jaar getaxeerd worden. Bij deze taxatie zal de marktwaarde, zijnde de waarde in het vrije economisch verkeer op taxatiedatum, worden vastgesteld. Wanneer de boekwaarde op een hoger niveau ligt dan de getaxeerde waarde, zal de overwaarde afgeboekt worden en als resultaat worden verantwoord in de exploitatie. De eerste taxatie heeft plaatsgevonden in 2008 en heeft geen gevolg gehad. In artikel 32 van de gemeenschappelijke regeling is de risicoverdeling van de deelnemers aan de Grondbank geregeld. :In dit artikel is onder meer opgenomen dat een batig of nadelig saldo van de begroting of rekening geheel of gedeeltelijk ten laste komt van of uitgekeerd wordt aan de deelnemers. III.2 ONDERHOUD ONROERENDE ZAKEN Begroot is dat er in het begrotingsjaar 50 ha grond met wellicht enige opstallen door de grondbank wordt aangekocht. Naar verwachting zullen verkopers enige tijd het voortgezet gebruik van de aan te kopen gronden behouden. Het onderhoud van de onbebouwde gronden en het dagelijks onderhoud van de opstallen komt voor rekening van de gebruiker. Het eventuele grote onderhoud behoort voor rekening van de grondbank te komen. Voor het jaar 2010 wordt hiervoor een bedrag ad gereserveerd. III.3 FINANCIERING De Grondbank heeft voor de exploitatie en realisatie van de doelstellingen behoefte aan externe financiering. In 2005 heeft de Grondbank een rekening-courant geopend. Vanwege de huidige lage rentestand zijn in april 2005 met de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) verplichtingen aangegaan voor langlopende leningen (tegen een vast rentepercentage) met een omvang van 60,4 min., op te nemen in de periode 1 juni 2005 tot en met 1 oktober In 2010 zal de eerste aflossing plaatsvinden. III,4 GRONDBELEID Het grondbeleid wordt nader vorm worden gegeven in het Aankoop Strategie Kader (ASK ). Het ASK zal in dezelfde vergadering ter vaststelling aan het Algemene Bestuur worden aangeboden als waarin deze begroting wordt voorgelegd. 14

33 B 15

34 IV.1 BATEN EN LASTEN OP ECONOMISCHE CATEGORIEi~N Baten en Lasten op Economische Categorieën (gemeente) (bedragen x 1.000) Begroting Begroting Jaarverslag 2008 Baten 2.1 Werkelijk ontvangen rente Pachten pbrengst van grondverkopen 3.4 Ovedge goederen en diensten Ovedge verrekeningen Totaal baten Lasten 1.1 Loonbetalingen en sociale premies 2.1 Werkelijk betaalde rente 6, Personeel derden Aankoop gronden Aankopen niet duurzame goederen en diensten Totaal lasten Resultaat voor bestemming Mutaties reserve Resultaat na bestemming Toelichting op de baten en lasten op economische categorieën (gemeente) Hierna volgt een specificatie en/of toelichting van de relevante posten. Baten 3.4 Overige goederen en diensten Hieronder zijn o.a. de huuropbrengsten verantwoord. Lasten 3. 0 Personeel derden Deze post betreft naast kosten voor inhuur ook de kosten van de inzet van medewerkers van OBR, Provincie Zuid-Holland en Gemeenten Waddinxveen en Nieuwerkerk aan den IJssel Aankopen niet duurzame goederen en diensten Deze post betreft de bureaukosten, diversen en beheer en onderhoudskosten 16

35 Baten en Lasten op Economische Categorieën (provincie) (bedragen x 1.000) Begroting Begroting Jaarverslag 2008 Baten Verkoop grond Pachten Ovedge goederen en diensten Rente Administratieve boekingen Totaal baten Lasten 1.1 Loonbetalingen en sociale premies Aankoop grond Aankopen niet duurzame goederen en diensten Rente Totaal lasten Resultaat voor bestemming Mutaties reserve Resultaat na bestemming Toelichting op de baten en lasten op economische categorieën (provincie) Hierna volgt een specificatie en/of toelichting van de relevante posten. Baten 2.3 Overige goederen en diensten Hieronder zijn o.a. de huuropbrengsten verantwoord. Lasten Aankopen niet duurzame goederen en diensten Deze post betreft de personeelskosten, kosten voor diversen en beheer en onderhoudskosten inhuug de bureaukosten, 17

36 Baten en Lasten op Economische Categorieën (gemeenschappelijke regeling) (bedragen x ~ 1.000) Begroting Begroting Jaarverslag 2008 Baten 2.:[ Werkelijk ontvangen rente Pachten pbrengst van grondverkopen Overige goederen en diensten Ovedge verrekeningen Totaal baten Lasten 1.1 Loonbetalingen en sodale premies 2.1 Werkelijk betaalde rente Personeel derden Aankoop gronden Aankopen niet duurzarne goederen en diensten Totaal lasten Resultaat voor bestemming Mutaties reserve Resultaat na bestemming Toelichting op de baten en lasten op economische categorieën (gemeenschappelijke regeling) Hierna volgt een specificatie en/of toelichting van de relevante posten. Baten 3.4 Overige goederen en diensten Hieronder zijn o.a. de huuropbrengsten verantwoord. Lasten 3.0 Personeel derden Deze post betreft naast kosten voor inhuur ook de kosten van de inzet van medewerkers van OBR, provincie Zuid-Holland en de gemeenten Waddinxveen en Nieuwerkerk aan den IJssel Aankopen niet duurzame goederen en diensten Deze post betreft de bureaukosten, diversen en beheer en onderhoudskosten 18