Opleidingscyclus voor energieverantwoordelijken - 24/05/2007. Methodologische werkwijzen en voorbeelden

Transcriptie

1 - 24 mei Seminarie 8 van de cyclus Energieverantwoordelijken De sensibilisering: Methodologische werkwijzen en voorbeelden Géraldine DELAVIGNETTE Dienst Label Ecodynamische onderneming ecodyn@ibgebim.be Doelen Hoe de menselijke factor benaderen in het kader van het milieu- en energiebeheer van een site/gebouw globale impact = techniek x mensen Hoe het personeel aanmoedigen, sensibiliseren om een bepaalde REG houding aan te nemen Concreet: werkwijzen op basis van de activiteiten en de ervaring van de dienst van het label Ecodynamische onderneming 2 1

2 Plan Methodologische informatie = hoe? werkwijzen en verwijsmateriaal ter uwer beschikking Concrete ecodynamische voorbeelden: campagnes, mascottes, berichten + Nuttige bronnen om verder te gaan (REG)-samenvatting Het label Ecodynamische onderneming 3 Methodologische informatie Hoe? (bepaalde handelwijzen veranderen) Hoe communiceren, impliceren, motiveren sensibiliseren? In het bijzonder: hoe de bewoners van een gebouw sensibiliseren voor REG?) 4 2

3 In de praktijk: verschillende mogelijke methodes eerder formeel: werkgroep, dienstmededelingen, intranet, opinieonderzoek eerder informeel: persoonlijke contacten, geval per geval volgens de mogelijkheden altijd beter indien participerend: eco-team, enquête / opinieonderzoek, weerkaarten, interviews, discussies, ideeënbus mondeling (vergaderingen, contact, opleidingen) en schriftelijk (affiches, berichten, procedures bv. op het intranet) 5 In de praktijk: verschillende mogelijke methodes bv. de nieuwelingen sensibiliseren (workshop 2002) een milieu werkgroep oprichten (Green-Teams, ) communiceren binnen de kleine structuren 3 luiken / communicatiedoelstellingen de verwachte handelwijzen meedelen de doelgroep erbij betrekken (bij de analyse en de actie) informeren over de doelstellingen + de resultaten (+ geheugensteuntjes) De duurste communicatiemanieren zijn niet noodzakelijk het doeltreffendst Vragen aan de collega s / diensten, delegeren! Eventueel uitbesteden: professionele ondersteuning, krediet 6 3

4 In de praktijk: een campagne in 6 fasen 1. Informatie 2. Opstelling van een sensibilisatieproject Wat? (doelstellingen) Voor wie? (doelgroep) Hoe? (middelen) 3. Uitwerken van de werkinstrumenten Waarom Hoe 4. Uitvoering 5. Evaluatie 6. Instandhouding Bron : Brochure Klein vademecum ten behoeve van wie een sensibilisatiecampagne voor REG (stad Charleroi, door het Institut wallon ICEDD) 7 In de praktijk: informatie en werkinstrumenten ter uwer beschikking Deel Sensibilisatie van de bewoners op de CD-Rom Energie+ Gereedschapskoffer voor de gangmaker To Print or not To Print de toepassing naar anderen ( 5 methodologische fiches) Andere vb.: campagne als gevolg van het rookverbod in kantoren (op 01/01/2006)? 8 4

5 Sensibilisatiemodules To Print or Not to Print? workshop 12 sept (Rationeel gebruik ) Gereedschapskoffer beschikbaar op Internet Film over mobiliteit: alternatieven voor de wagen Contact: Sarah Hollander, tel. 02/ sho@ibgebim.be 9 Welke boodschap? uitleggen waarom: de context, de evoluties + verbanden met de verwachte houding Ecologische voetafdruk nederlands/ ref=

6 Uitleggen waarom La machine climatique est-elle déréglée? (interactief) praktische gids (FR) via duidelijke uitleg (alleen FR) Gletsjers van de Meije (Alpen) in juli 1979 (links) en in augustus 2003 (rechts) 11 Uitleggen waarom 12 6

7 + uitleggen hoe (gedragingen) 13 Welke handelwijzen? Energie De verwarming wat lager zetten De lichten en computers uitschakelen Eén uur per dag minder de lichten aan op kantoor betekent een besparing van 50 tot 100 kwh per jaar. De standby van een pc en de printer uitschakelen betekent een besparing van 100 tot 200 kwh per jaar. Bron: (alleen FR) Multistopcontacten gebruiken + cf. Catalogus van milieupraktijken 14 7

8 Illustreren als het kan met humor 15 Welke boodschap? Voorbeelden Uw bijdrage betekent meer dan u denkt! Please consider your environmental responsibility before printing this 16 8

9 Concrete voorbeelden campagnes mascottes berichten 17 Voorbeelden van campagnes gevoerd door ecodynamische ondernemingen Milieuweek (2006) Operatie Chokotoff, rode kaart, stickers Project Ecoteam op het Werk ( 18 9

10 Voorbeelden van campagnes gevoerd door ecodynamische ondernemingen Campagne in het MBHG Green Month(s) meten = weten deelname van het management besparingen opnieuw geïnvesteerd (bomen en groene energie) 19 Watermaal-Bosvoorde Ontwerpen van een mascotte (collega grafisch ontwerper) Jean-Michel Tip van de maand (uitleg over verwarming, elektriciteit, pc s, papierverbruik, etc) via een Specifiek label adres dat eveneens kan dienen als ideeënbus, voor opmerkingen, kritiek en vragen Kleine affiches die aanzetten tot goed gebruik (papierbesparing aan het fotokopieerapparaat, sorteren en recycleren van papier, juist gebruik van thermostatische kranen en waterbesparende spoelinrichtingen, lichten doven bij vertrek, deur dicht doen bij vertrek ) en waarin de mascotte zich in de betreffende situatie bevindt 20 10

11 POD Wetenschapsbeleid (BELSPO) Een miniopinieonderzoek Un mini-sondage La carte De météo milieuweerkaart environnementale Bâtiment/service :. Nom (facultatif) : Date : Aidez-nous a évaluer les forces et faiblesses de la gestion environnementale de notre entreprise. Marquez (X) dans la case qui exprime le mieux votre opinion. Utilisation des matières premières Réduction et contrôle du bruit et des vibrations Dialogue avec les sous-traitants Utilisation et choix d'énergie Utilisation d'eau et eaux usées Prévention et diminution des déchets 21 SPP Politique scientifique (BELSPO) Terwille van onze mooie hemel met als bonus duurzame ontwikkeling! 22 11

12 «10 goede gewoontes» (BELSPO) 1. Ik doe het licht uit wanneer ik een plaats verlaat voor minstens een halfuur 8. Ik verwarm en verlucht, maar niet tegelijkertijd 23 MIVB : voorbeeld van sensibilisatie van de hiërarchie / directie Bezoek van de 2 gelabelde technische sites met de Directie (MIVB + BIM) Tweevoudige doelstelling = tonen: Wat wordt er gedaan aan de directie Betrokkenheid van de directie aan het personeel (ondersteuning van de hiërarchie) in het kader van een volledige campagne met presentaties, brochure, affiches en folders afgestemd op de verschillende doelgroepen (cf. rubriek DO en de MIVB) 24 12

13 Mascottes De pelikaan van Solvay BIMeke Bombylius (de grote hommel van de fiches over biodiversiteit, Jean-Michel, FOD Milieu) gebaseerd op het gemeentelijke wapenschild (Watermaal-Bosvoorde) 25 Mascottes Pol, de mol (VITO) TV Breizh (Bretons) Stad Charleroi 26 13

14 Mascottes A la Saint-Raoul, choisis de nouvelles ampoules! Et à la Saint-Igor, éteins la lumière quand tu sors! A la Saint-Honoré, isole sans délai (ADEME = Agentschap voor Milieu- ADEME vriend www2.ademe.fr en Energiebeheer, Frankrijk) 27 Illustrer Automatische uitschakeling van het licht in de toiletten, bij het sluiten van de deuren Test-Aankoop (Hollandstraat 13 in 1060 Brussel) 28 14

15 Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen MIVB ontwerper: Illustratie van elk thema Bord voor vergaderzalen Met illustraties van de 8 domeinen en algemene toepassing in de praktijk van ecologisch beheer (label) Mogelijkheid tot het verpersoonlijken van de site Ontwerper: dhr. Sondron (voor de MIVB) sondron@skynet.be - tel. : 085/ Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen STIB dessinateur : Illustratie van elk thema Bord voor vergaderzalen Met illustraties van de 8 domeinen en algemene toepassing in de praktijk van ecologisch beheer (label) Mogelijkheid tot het verpersoonlijken van de site Ontwerper: M. Sondron (pour la STIB) sondron@skynet.be - tel. : 085/

16 Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen MIVB ontwerper: Illustratie van elk thema Bord voor vergaderzalen Met illustraties van de 8 domeinen en algemene toepassing in de praktijk van ecologisch beheer (label) Mogelijkheid tot het verpersoonlijken van de site Ontwerper: M. Sondron (voor de MIVB) sondron@skynet.be - tel. : 085/ Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen MIVB ontwerper : Illustratie van elk thema Bord voor vergaderzalen Met illustraties van de 8 domeinen en algemene toepassing in de praktijk van ecologisch beheer (label) Mogelijkheid tot het verpersoonlijken van de site Ontwerper: M. Sondron (voor de MIVB) sondron@skynet.be - tel. : 085/

17 Placemat - FOD Mobiliteit & Vervoer Hoeveel groene elektriciteit wordt momenteel door onze FOD verbruikt? 0,50% 6,10% 8,75% Quel pourcentage d électricité verte est actuellement consommé par le SPF? 33 Nuttige bronnen om verder te gaan bron beeldmateriaal, naslagwerken, brochures en andere nuttige referenties + steun en premies! 34 17

18 Bron beeldmateriaal To Print or Not to Print? screensaver door Kroll dematerialisatie, energie Actieplan Prestatieindicatoren (niet gratis) de continue verbetering van uw milieuprestaties clipart beelden 35 Bron beeldmateriaal Pictogrammen goed slecht (

19 Vb. (affiches) om te downloaden via CD-Rom Energie+ online 37 Een beetje theorie? En strategie Overvloed aan naslagwerken, benaderingswijzen en theorieën over de communicatie, motivatie en de gedragsverandering psychologie, psychosociologie marketing Psychologische pedagogie Bv. : school van Palo Alto: Om te laten veranderen, moeten we anders gaan communiceren Verschillende niveaus (in wisselwerking) : individueel, organisatie, maatschappelijk systeem We kunnen niet niet-communiceren/manipuleren (Watzlawick)! Bron: colloquium Gedragsveranderingen half maart 2006, cf

20 Een beetje theorie? En strategie De kunst van het verkrijgen zonder op te leggen de stapsgewijze techniek de techniek van maar u bent vrij te cf. ours fomation_2006.php (opleiding voor energieadviseurs, BIM - de Stadswinkel) 39 Enkele naslagwerken om verder te gaan Changements paradoxes et psychothérapie, Fisch, Watzlawick & Wat, Le Seuil, 1975 (6 ) Vers une écologie de l esprit, Bateson, Le Seuil, 1997 (7,80 ) Petit traité de manipulation à l usage des honnêtes gens, R-V Joule, Presses Universitaires de Grenoble, 2002 (20 ) Hoe met de deur in huis vallen Hoe de mensen er toe aanzetten om uit vrije wil te doen wat van hen wordt verwacht (bron: het magazine Symbioses nr. 70, als gevolg van een colloquium georganiseerd door het Netwerk IDée halfweg maart 2006) 40 20

21 Brochures en andere naslagwerken / bronnen (van informatie en argumenten) ADEME (Agentschap voor Milieu- en Energiebeheer, Frankrijk) via www2.ademe.fr (alleen FR) >> Milieumanagement >> Publicaties Petit guide d un agent pas comme les autres (Gaston Lagaffe) (Vert: Gids van een ongewoon ambtenaar ) Guide des administrations éco-responsables, oct (50 eur) (Vert: Gids van de ecologisch verantwoorde besturen) Eco-communicatie: naar een ecologisch verantwoorde communicatie: milieuvriendelijke communicatie! 41 Last but not least om u te helpen! Om uw directie te overtuigen?! n 1 : energieaudit 50% n 4 : energieboekh. 50% n 8 : thermische isolatie van de wanden 30% content.asp?ref=1677 = Ondernemingen Energie Dienstensector (tertiair) financiering 42 21

22 Financiële steun energiepremies verhoogde fiscale aftrekbaarheid financiële steun van het Gewest met ondermeer: tot 50% van de gemaakte kosten voor studies, advies in beheer of in opleidingen bij de Directie Economische Expansie (MBHG: Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) content.asp?ref=1487 = Ondernemingen Subsidies en fiscaliteit 43 De begeleiding van uw projecten Energiefacilitators om u te helpen 0800/ facilitator.tertiair@ibgebim.be Meer info: nederlands/contenu/content.asp?ref=1676 Het programma van het label Ecodynamische onderneming 1 tot 3 dagen gratis begeleiding opleidingseminaries, vragen-antwoorden 44 22

23 Samenvatting REG (1/2) Menselijke factor = erg belangrijk in het energiebeheer van een gebouw globale efficiëntie ntie, prestatie,, impact = technische installaties x menselijke handelwijze NB : comfort, temperatuurregeling, = varieert van persoon tot persoon laisser une marge de manœuvre + Opsporen van afwijkend verbruik (vb.: buiten de werkuren) 45 Samenvatting REG (2/2) Succesfactoren informeren, verklaren een betrokken werknemer is een gemotiveerde werknemer = participatieve aanpak raadplegen + aanpassen doelpubliek geen schuldige zoeken de resultaten meten + meedelen (vb.: verbruiksindicatoren ) positief positief blijven 46 23

24 Label Ecodynamische Onderneming: waarom niet in uw onderneming / organisatie? 47 Qu est est-ce que le Label Entreprise écodynamique? Wat houdt het Label Ecodynamische onderneming precies in? Officiële erkenning* van de goede praktijken van milieubeheer praktijken en resultaten op het gebied van: energie, lucht, water, afval, mobiliteit, geluid, bodem, groene ruimtes... Voor elke onderneming: ongeacht haar statuut: privé, overheid, gemengd, bestuur of vereniging; ongeacht haar activiteitensector: industrie, kantoren, distributie, non-profit; ongeacht haar grootte: grote onderneming of KMO; als ze maar over een site of een activiteitenunit beschikt * in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

25 Les grandes étapes De grote stappen 1) Engagement de l entreprise 2) Accompagnement 1) Verbintenis van de onderneming 2) Begeleiding 2 ans 2 jaar 3) Dossier de candidature 3) Kandidaatsdossier 4) Analyse, covérification et évaluation 7) Renouvellement 7) Hernieuwing 4) Analyse, coverificatie en schatting 5) Jury (2 x par an) 5) Jury (2 x per jaar) 6) Label Entreprise 6) Label Ecodynamische écodynamique à 1, 2 ou 3 onderneming met 1, 2 of 3 étoiles pour une durée 2bis) Audit 2bis) Audit sterren voor een duur de 3 ans van 3 jaar 49 Outils Exemples de bonnes pratiques : Voorbeelden van goede praktijk : Guide des entreprises écodynamiques Werkinstrumenten Gids van de ecodynamische ondernemingen Catalogue de pratiques environnementales Catalogus van milieupraktijken Exemples d éco-efficience Voorbeelden van eco-efficiëntie 50 25

26 Outils Werkinstrumenten via Internet bonnes raisons 1. L environnement, ça compte pour vous 2. Vous faites des économies financières 3. Votre participation est gratuite 4. Vous êtes accompagnés 5. Votre image de marque est renforcée 6. Vous avancez à votre rythme 7. Vous préparez l avenir goede redenen 1. Het milieu ligt u na aan het hart 2. U spaart geld uit 3. Uw deelname is gratis 4. U wordt begeleid 5. Uw merkimago wordt versterkt 6. U boekt vooruitgang op uw eigen ritme 7. U bereidt de toekomst voor 52 26

27 Merci pour votre attention Met dank voor uw aandacht Hartelijk dank voor uw aandacht Service Label Entreprise écodynamique Dienst Label Ecodynamische onderneming Gulledelle Bruxelles / Brussel ecodyn@ibgebim.be - Fax : 02/ / gdl@ibgebim.be Florence Loozen flz@ibgebim.be Gabriel Torres gto@ibgebim.be 53 27