Samenvatting door een scholier 2471 woorden 20 juni keer beoordeeld

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2471 woorden 20 juni keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent Economie, Hoofdstuk Een eenvoudige kringloop Micro-economie: De productie bekeken door 1 onderneming Macro-economie: De productie bekeken door het hele land Toegevoegde waarden: Omzet onderlinge leveringen Consumptie (C) = Het bedrag dat (gezins)huishoudingen uitgeven aan door bedrijven geproduceerde goederen. Nationaal product (W): Bestaat uit de som van de in een land gedurende één jaar toegevoegde waarden. Nationaal inkomen (Y): Bestaat uit de som van de in een land gedurende één jaar aan de (W=Y) productiefactoren uitgekeerde beloningen. Afschrijvingen: Geven de in geld uitgedrukte waardedalingen van kapitaalgoederen weer. Bruto toegevoegde waarde: Netto toegevoegde waarde + afschrijvingen Bruto nationaal product: De gedurende één jaar toegevoegde waarde van een land, inclusief de afschrijvingen. Netto nationaal product: De gedurende één jaar toegevoegde waarde van een land, exclusief de afschrijvingen. Objectieve methode: Door de toegevoegde waarden op te tellen (bij nationale productie geen onderlinge leveringen) Subjectieve methode: Door de beloningen van de productiefactoren op te tellen. (bruto nationaal product afschrijvingen = nette nationaal product) 6.2 Sparen en investeren Besparingen (S): Bestaan uit het niet-geconsumeerde deel van het nationaal inkomen. Investeringen: Het aanschaffen van kapitaalgoederen. Bruto-investeringen (Lb): De netto-investeringen + de vervangingsinvesteringen. Vervangingsinvesteringen (Iv): Dienen om voorraad vaste kapitaalgoederen in stand te houden. Gefinancierd uit de afschrijvingen. Netto-investeringen (I): Voorraadmutaties: Investeren in voorraden (en vast kapitaal) Uitbreidingsinvesteringen: voorraad vaste kapitaalgoederen neemt toe. 3 manieren om het nationaal product te meten: 1. Toegevoegde waarde (objectieve methode): omzet onderlinge leveringen. 2. Beloningen vd productiefactoren (subjectieve methode): som vd uitgekeerde lonen/pachten/rente Pagina 1 van 8

2 en winsten (factorinkomens). 3. Finale bestedingen: bestedingen vd sectoren gezinnen en bedrijven m.b.v. C en I (W=C+I). Extra: S = Y C W = Y Y = C + S I = S (macro-economische balansvergelijking) Ib = I + Iv C + I = C + S W = C + I 6.3 De collectieve sector in de kringloop Particuliere/Marktsector: Bestaat uit de gezinnen en de bedrijven. Collectievesector: Het andere gedeelte vd nat. economie, samen met de particuliere/ marktsector. (overdrachtsuitgaven=uitkeringen en subsidies) Y= Factorbeloningen betaald door bedrijven + ambtenarensalarissen. Extra: Y = C+S+B W = C+I+O (O=overheidsbestedingen) (S-I)+(B-O) = 0 (S-I)-(O-B) = 0 (S-I) = (O-B) 6.4 Het buitenland in de kringloop Betalingsbalans: Overzicht van alle betalingen aan en ontvangsten uit het buitenland gedurende de periode van één jaar. - Financiële rekening: De transacties hebben te maken met de overboeking van vermogen dat al eerder is gevormd en dat nu naar het buitenland wordt overgeboekt als belegging/investering. - Lopende rekening: Heeft te maken met de inkomensvorming of inkomensbesteding, hebben invloed op de hoogte vh nationaal product. 1. Goederenrekening: Alle ontvangsten en uitgaven worden vermeld die voortvloeien uit de verkopen aan en de inkopen in het buitenland van goederen. 2. Dienstenrekening: Ontvangsten en uitgaven die te maken hebben met verleende en ontvangen diensten(toerisme, bankdiensten en vervoer) 3. Inkomensrekening: De beloningen worden geboekt voor de beschikbaarstelling vd productiefactoren arbeid en kapitaal. 4. Inkomensoverdrachten: Schenkingen (bv. ontwikkelingshulp door overheden en particulieren wordt versterkt voor consumptieve doeleinden) Export (E): Alle ontvangsten uit het buitenland die voortvloeien uit de lopende rekening. Import (M): Alle betalingen aan het buitenland die voortvloeien uit de lopende rekening. Nationale bestedingen: De binnenlandse bestedingen C+I+O (binnenlandse consumptie, investeringen, overheidsbestedingen) Extra: W = C+I+O+E-M Y = C+S+B (S-I)+(B-O)+(M-E) = 0 (S-I) = (O-B)+(E-M) Pagina 2 van 8

3 economische balansvergelijking saldo particuliere sector = S l saldo collectieve sector = B O Bij elkaar optellen is totaal Saldo sector buitenland = M E 6.5 Definities van het nationaal product Kostprijsverhogende belastingen: De omzet wordt door deze indirecte belastingen verhoogt. BTW en accijnzen. Kostprijsverlagende subsidies: De omzet wordt door deze subsidies verlaagd, bijv. laaggeschoolden en gehandicapten in dienst nemen. Nationaal product tegen factorkosten: De gezinsinkomens over een periode van een jaar optellen. Wordt bepaald met de subjectieve methode Y = factorbeloningen door bedrijven uitgekeerd + ambtenarensalarissen Nationaal product tegen marktprijzen: Wordt berekend met de objectieve methode (W) de som van alle toegevoegde waarden (omzet-onderlinge leveringen) Ook door het optellen vd finale bestedingen (W=C+I+O+E-M) Verband: Nationaal product tegen factorkosten Bij: kostprijsverhogende belastingen Af: kostprijsverlagende subsidies Nationaal product tegen marktprijzen (bruto) binnenlands product: Bestaat uit de totale toegevoegde waarde die binnen de geografische grenzen ve land gedurende de periode van één jaar tot stand is gekomen. Ook buitenlandse bedrijven die in Nederland produceren. Beschikbaar nationaal inkomen: bij het BBP ook de inkomensoverdrachten uit het buitenland optellen(bijv. Ontwikkelingshulp voor consumptieve doeleinden). 6.6 De staat van middelen en bestedingen Staat van middelen en bestedingen: Geeft een overzicht van de inkomensvorming, de productie en de bestedingen in een bepaald jaar. W=C+I+O+E-M W+M=C+I+O+E Nationaal spaarsaldo: Bestaat uit het BNP verminderd met de nationale bestedingen. Zegt iets over vraag of een land zijn nationaal product (=nat. inkomen) geheel besteed. (E-M) 6.7 Statistiek en werkelijkheid Welvaart: De mate waarin in de menselijke behoeften is voorzien. Formele economie: De officiële economische transacties, geregistreerd door het CBS. Informele economie (officieus circuit): De niet geregistreerde transacties. Legaal/wit gedeelte: Bevat vaak zeer nuttige activiteiten (huishoudelijk werk en doehet-zelf activiteiten) Illegaal of Zwart gedeelte: Bevat activiteiten die op zichzelf legaal zijn maar niet worden gemeld om onder de belasting uit te komen (+ criminelen) Grijze deel: Als het niet duidelijk is of iets bij zwart of wit hoort. Bv vriendendiensten. Ongeprijsde schaarste: Goederen die geen prijs hebben, maar toch waardevol kunnen zijn. (Stilte) Pagina 3 van 8

4 H7: Productie in beweging; groei en conjunctuur 7.1 soorten bewegingen Trendbeweging= algemene richting waarin een variabele zich beweegt. De gemiddelde groei. Een langere tijd van groei groeitrend.(rechte opwaartse lijn) Trendbreuk= als de trend ruw wordt onderbroken, bijvoorbeeld door oorlog. conjunctuurbeweging= de schommelingen in de feitelijke groeicijfers van het nationaal product rond de groeitrend. De groei zit niet altijd rond het gemiddelde. (schommelende lijn boven/onder de trendlijn) Conjunctuurcyclus= een regelmaat van de schommelingen rond de trend(gemiddelde). seizoensbewegingen= de jaargetijden veroorzaken pieken in een aantal bedrijfstakken(horeca zomer, suikerbieten herfst, schaatsen winter). incidentele bewegingen= door incidenteel optredende factoren kan de economie beïnvloed worden. Natuurrampen en oorlogen kunnen de economie schade toebrengen, maar ook leiden tot flinke investeringen (zoals de Deltawerken). 7.2 de productie capaciteit de ondernemer combineert de productiefactoren en brengt zo een bepaalde productie tot stand(kano productieproces productie) productiecapaciteit= de maximale hoeveelheid goederen en diensten die een land op korte termijn kan voortbrengen. Op korte termijn is meestal een van de productiefactoren de knelpuntsfactor. Voorbeeld: in ontwikkelingslanden veel natuurlijke rijkdommen en arbeid. Het ontbreekt aan voldoende kapitaalgoederen om de grondstoffen de exploiteren. Kapitaal knelpuntsfactor. Hierdoor kan er geen maximale productie plaatsvinden. Eenvoudig model van de productiecapaciteit productiefactoren arbeid en kapitaal Aa= arbeidsaanbod/beroepsbevolking (werkenden+werklozen) K= Kapitaalgoederenvoorraad de waarde (geld) van de aanwezige kapitaalgoederen a= de gemiddelde arbeidsproductiviteit k= gemiddelde kapitaalproductiviteit gemiddelde arbeidsproductiviteit(a)= waarde van de productie per hoeveelheid arbeid(arbeidsuur, arbeidsjaar) maximale productie volgens arbeid= Aa x a stel: arbeidsproductiviteit per arbeidsjaar. Beroepsbevolking(arbeidsjaren)= 6,5 miljoen. Productie bij inschakeling van alle aanwezige arbeidskracht: maximale productie volgens arbeid= Aa x a = 6,5 miljoen x = 325 miljard gemiddelde kapitaalproductiviteit(k)= waarde van de productie per hoeveelheid kapitaal. Maximale productie volgens kapitaal= K x k stel: totale voorraad kapitaalgoederen 900 miljard en kapitaalproductiviteit 1/3 (met elke euro kapitaal een productie van 0,33) Maximale productie volgens kapitaal= K x k = 900 x 1/3 = 300 miljard Pagina 4 van 8

5 de productiefactoren arbeid en kapitaal moeten samen de productie tot stand brengen. In de praktijk is een van beide de knelpuntsfactor. In dit voorbeeld is kapitaal de knelpuntsfactor (productie 300 miljard i.p.v. 325 bij arbeid) conclusie : de knelpuntsfactor bepaald de omvang van de productiecapaciteit 300 miljard. Knelpuntsfactor: kapitaalschaarste/arbeidsschaarste theoretische productiecapaciteit= de maximale productie de behaald kan worden als de aanwezige productiemiddelen zo volledig mogelijk worden benut. Productiecapaciteit gebaseerd op normale bezetting van de kapitaalgoederenvoorraad= rekening houden met allerlei afspraken. Arbeidscoëfficiënt= geeft aan hoeveel eenheden arbeid nodig zijn om 1 eindproduct te maken. Arbeidsproductiviteit per arbeidsjaar arbeidscoëfficiënt 1/ arbeidsjaar per euro eindproduct. Arbeidscoëfficiënt = hoeveelheid arbeid / productiewaarde Kapitaalcoëfficiënt= geeft aan hoeveel eenheden kapitaal nodig zijn om 1 eindproduct te maken. Kapitaalproductiviteit ¼ kapitaalcoëfficiënt gelijk aan 4. Voor elke euro eindproduct heb je 4 kapitaal nodig. Kapitaalcoëfficiënt= hoeveelheid kapitaal / productiewaarde Arbeid toename of afname bevolkingsgroei toename of afname van de participatiegraad scholing en arbeidsverdeling(specialisatie) kunnen de productiviteit van arbeid verhogen Kapitaal Kapitaalgoederenvoorraad neemt toe door investeringen. Door technische ontwikkelingen gaat de kwaliteit van de factor kwaliteit omhoog. Natuur door inpolderingen is de hoeveelheid landbouwgrond toegenomen, door drainage neemt de kwaliteit toe. Ondernemersactiviteit een ondernemer kan veel doen om de efficiëntie van het productieproces te verbeteren. Een fusie met een ander bedrijf kan de schaal van de productie verhogen en daarmee de kosten verlagen. Innovaties zeer belangrijk voor de economische groei zijn innovaties geweest innovaties= (succesvolle) introductie van nieuwe vindingen in het productieproces. Basisinnovaties = innovaties die van veel belang zijn geweest en die vaak vele andere innovaties oproepen(spoorwegen, vliegtuigen en tv) 7.3De effectieve vraag Bezettingsgraad= de mate waarin de productiecapaciteit wordt benut. De totale (macro-economische) vraag wordt de effectieve vraag genoemd gezinsconsumptie inkomen salaris en rente rentestand leningen verwachtingen goede verwachting eerder grote uitgaven bedrijfsinvesteringen Pagina 5 van 8

6 het verwachte rendement op investeringen. M.b.v. Schatting afzet, prijzen en kosten uitrekenen wat investering opbrengt. rentestand bedrijf geld lenen voor investering hoge/lage rente rendement investering levert zelfde op als bankrekening hoe hoger de marktrente hoe minder kans er is dat het rendement op een investering boven die marktrente uitkomt. Een hoge rente ontmoedigt investering bij lage andersom. verwachte economische groei; nationaal inkomen groeit meer kapitaalgoederen bezettingsgraad van de kapitaalgoederenvoorraad. Economische groei maar kapitaalgoederenvoorraad laatste jaren onderbezet wachten tot vraag naar goederen productiecapaciteit nadert/overschrijdt. Overheidsbestedingen overheidsbestedingen worden jaarlijks door parlement en kabinet voor het komende jaar vastgesteld. Saldo van export en import vraag uit het buitenland invloed op productiecapaciteit export. Afhankelijk van; inkomen in het buitenland onze prijs van exportproducten t.o.v. Buitenlands product. voorkeur in het buitenland voor onze producten niet euro-landen; wisselkoersen wij besteden inkomen in het buitenland importeurs Nationaal Inkomen; hoe hoger ons inkomen hoe meer we uitgeven in het buitenland. prijs buitenlandse producten t.o.v. Onze producten. onze voorkeur voor buitenlandse producten handel met niet-euro landen ; wisselkoersen Effectieve vraag, de mate waarin het buitenland op onze capaciteit beslag legt, wordt bepaald door het saldo van export en import. 7.4 Economische groei inflatie= een stijging van het algemeen prijsindex. Reëel nationaal inkomen= het voor inflatie gecorrigeerde nationaal inkomen. Nominaal inkomen= het inkomen in euro's voor een bepaald jaar. Economische groei= een toename van het reëel nationaal inkomen. Indexcijfer reëel inkomen= indexcijfer nominaal inkomen / indexcijfer algemeen prijspeil x 100% vb bbp 400 miljard, 2003 bbp 415 miljard consumentenprijsindex 2003 is 102,5 indexcijfer nominaal BBP 2003 = 415 miljard / 400 miljard x 100 = 103,75 indexcijfer reëel inkomen van het BBP = 103,75/102,5 = 101,22 = economische groei ,22% economische groei op lange termijn bevolkingstoename rol groei reële inkomen per hoofd vd bevolkingsgroei vb. NNI tegen marktprijzen steef van miljard Pagina 6 van 8

7 index van het algemeen prijspijl in (1950=100) bevolkingstoename miljoen inkomen per hoofd vd bevolking 1950 = 80 miljard / 10 miljoen = inkomen per hoofd vd bevolking 2000= 400 miljard / 16 miljoen = indexcijfer van het inkomen per hoofd vd bevolking in 2000 met 1950 als basisjaar = / x 100 = 312,5 Er zijn ook grenzen aan de groei. Er blijft niet genoeg voedsel voor al die mensen. En we moeten ook rekening blijven houden met het milieu. 7.5 De conjunctuurbeweging hausse=opgaande fase nationaal inkomen groeit gemiddeld harder productie nadert grens capaciteit. Hogere bezettingsgraad zorgt voor hogere werkgelegenheid, prijzen stijgen meer winst hoogconjunctuur= top vd golf. kans op overbesteding effectieve vraag hoger dan normale bezetting vd productiecapaciteit prijzen stijgen. Na hoogconjunctuur gaan groeicijfers afnemen recessie= de situatie dat de economie 2 kwartalen achter elkaar negatieve groeicijfers laat zien. Depressie= lange recessie. Beroepsbevolking stijgt meer werkloosheid. Inflatie loopt terug onderbesteding= situatie waarin de effectieve vraag onder normale bezette productiecapaciteit ligt. Druk prijzen weg deflatie (algemene prijsdaling). Anticyclische begrotingspolitiek=het beleid waarbij de overheid de effectieve vraag probeert te beheersen door tegen de conjunctuurgolf in te gaan. Geen succes geworden door; de openheid van de Nederlandse economie( productie wordt uitgevoerd buiten invloed) het probleem van de timing.( onregelmatig en kost tijd) opwaartse druk op de overheidsuitgaven Hoofdstuk 8 Een model van een economie 8.1 verschillende modellen klassieke modellen; veel nadruk op evenwicht en de rol die prijzen daarbij spelen. keynesiaanse; geen prijzen en evenwicht ver te zoeken Het klassieke model De effectieve vraag en productiecapaciteit moeten precies aan elkaar gelijk zijn (evenwicht). Wet van Say= elk aanbod schept zijn eigen vraag. Aanbod komt van productiefactoren en als die productiefactoren productie tot stand brengen zal die productie ook worden verkocht. normale situatie dat alle productiefactoren zijn ingeschakeld. Normaal dat de gehele productie wordt verkocht. Ze laten de productie afhangen van de aanwezige productiefactoren, ze bekijken vanuit de aanbodzijde; de vraag past zich wel bij het aanbod aan. Productiefactoren productiecapaciteit productie inkomen vraag Overheid moet zich weinig met de economie bemoeien. Het keynesiaanse standpunt klassieken: werkloosheid loondalingen Gebrek aan effectieve vraag rentedaling investeringen stimuleren. Effectieve vraag productie inkomen effectieve vraag Pagina 7 van 8

8 Als de effectieve vraag (consumptieve bestedingen, overheidsbestedingen, bedrijfsinvesteringen) toeneemt reageren ondernemers door meer de produceren. Keynesiaans basismodel zonder collectieve sector en buitenland! Ondernemers kijken naar de verwachte vraag naar hun prodcuten en stellen de productie daarop in. W= nationaal inkomen EV= effectieve vraag C= consumptieve vraag l= investeringen van bedrijven defenitievergelijking Effectieve vraag(ev)= C + l evenwichtsvoorwaarde W= EV identiteit Y=W Y= C + l Pagina 8 van 8